رتبه‌بندی عوامل حسابداری و محیطی مؤثر بر سودآوری بانک‌های تجاری

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

علیرضا شاهرضا ¹ (گروه حسابداری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)
خسرو فغانی ماکرانی ² (،گروه حسابداری، واحد سمنان ، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان ،ایران)
نقی فاضلی ³ (گروه حسابداری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/07/14 تاریخ پذیرش : 1401/09/16 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: رتبه‌بندی, عوامل درون‌سازمانی, عوامل برون‌سازمانی, آزمون فریدمن, واژه‌های کلیدی: سودآوری,

چکیده مقاله :

چکیده سودآوری بانک‌های تجاری، موضوعی بسیار مهم و پیچیده است که تحت تأثیر مدیریت سرمایه فکری و سرمایه مالی به‌عنوان عوامل حسابداری و شاخص‌های صنعت بانکداری و اقتصاد کلان به‌عنوان عوامل محیطی قرار دارد. هدف اصلی انجام این پژوهش، تعیین میزان اهمیت و رتبه‌بندی عوامل و شاخص‌های مؤثر بر سودآوری بانک‌های تجاری، در جهت کمک به تصمیمات اثربخش سیاست‌گذاران بانک مرکزی و مدیران بانک‌ها است. جامعه آماری موردبررسی شامل 17 بانک تجاری فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1394 الی 1399 است. برای دستیابی به هدف این پژوهش، از آزمون رتبه‌بندی فریدمن در نرم‌افزار SPSS استفاده‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، سرمایه مالی و سرمایه فکری به‌عنوان عوامل حسابداری، اهمیت بیشتری نسبت به شاخص‌های صنعت بانکداری و اقتصاد کلان به‌عنوان عوامل محیطی داشته‌اند و رتبه‌بندی شاخص‌ها نشان داده است، متغیرهای اندازه بانک، کارایی سرمایه انسانی، تمرکز مالکیت و کارایی مدیریت به ترتیب بیشترین اهمیت و متغیرهای کارایی سرمایه نوآوری، رقابت، تولید ناخالص داخلی و کارایی سرمایه ارتباطی به ترتیب کمترین اهمیت را در سودآوری بانک‌های تجاری داشته‌اند. بر اساس شواهد تجربی این پژوهش پیشنهاد می‌شود، مدیران بانک‌های تجاری ضمن تحلیل شرایط محیطی، به مدیریت منابع در اختیار خود توجه کافی داشته باشند. به‌ویژه افزایش در دارایی‌ها از طریق جذب سپرده و افزایش سرمایه و همچنین استفاده بهینه از سرمایه‌های انسانی نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود سودآوری دارند

چکیده انگلیسی:

Abstract The Profitability of commercial banks is a very significant and complex issue that is influenced by the management of intellectual capital and financial capital as accounting factors and also indicators of the banking industry and macroeconomics as environmental factors. The main purpose of this study is to determine the importance and ranking of factors and indicators affecting the profitability of commercial banks, in order to help effective decisions of central bank policymakers and bank managers. The statistical population includes 17 commercial banks active in Tehran Stock Exchange during the years between 2016 to 2021. To achieve the purpose of this study, the Friedman ranking test in SPSS software was used. The results show that financial capital and intellectual capital as accounting factors were more valuable than the indicators of the banking industry and macroeconomics as environmental factors. The ranking of indicators has shown that the variables of bank size, human capital efficiency, ownership concentration and management efficiency are the most important factors, respectively; In contrast, the variables of capital efficiency of innovation, competition, GDP and communication capital efficiency were the least important in the profitability of commercial banks, respectively. Therefore, based on empirical evidence of this study suggests that managers of commercial banks, along with environmental factors, should pay sufficient attention to the management at their disposal resources. In particular, the increase in assets through the attracting deposits and the increase of capital, and the optimal use of human capital have a decisive role in improving profitability.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• احمدیان، اعظم. (1396). "اهمیت ترکیب دارایی و بدهی بانک‌ها در تعیین رتبه نظارتی بانک‌ها"، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 17(65)، 115-142.


• اربابیان، شیرین، جنتی مشکانی، ابوالفضل، خجسته، زینب. (1395). " تأثیر عوامل کلان اقتصادی بر ثبات و ریسک بانکی"، فصلنامه پژوهش‌های پولی – بانکی، 9(29)، 487-511.


• بابایی، فاطمه، جهانگیری، حسین. (1394). " تأثیر سرمایه فکری بر معیارهای سودآوری، نقدینگی و رشد در دوره جاری و آتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پژوهش حسابداری، 19، 65-89.


• پور مهر، مهدی، سپهر دوست، حمید، نظیری، محمدکاظم، مهرگان، نادر. (1397). "تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی و کیفیت مدیریت بر سودآوری بانک‌های خصوصی؛ رهیافت الگوی خود رگرسیون برداری ساختاری"، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی دانشگاه خوارزمی، 9(34)، 201-255.


• حاجی‌ها، زهره، حیدر پور، فرزانه، رجایی، زانیار . (1391). "رابطه بین نرخ مؤثر سود بانکی و ریسک اعتبـاری انواع تسهیـلات اعطایـی در قالب عقود اسلامی در بانک کشاورزی استان کردستان"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی،4(13) ، 65-85.


• دستگیر، محسن، عرب صالحی، مهدی، امین جعفری، راضیه، اخلاقی، حسنعلی .(1393). "تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکت"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی ، 6(21)، 1-36.


• دهقان دهنوی، محمدعلی، یاوری، کاظم، حسینی نسب، سید ابراهیم، سحابی، بهرام . (1390). "ارتباط ساختار بازار و کارایی با سودآوری با سودآوری در صنعت بانکداری ایران"، مجله علمی پژوهشی سیاست‌گذاری اقتصادی، 6، 61-86.


• رستمیان، فروغ، حاجی بابایی ، فاطمه .(1388). "اندازه‌گیری ریسک نقدینگی بانک با استفاده از مدل ارزش در معرض خطر (مطالعه موردی: بانک سامان" ، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی ، 1(3)، 174-199.


• رهنمای رود پشتی، فریدون. (1392). حسابداری مدیریت راهبردی مبتنی بر مدیریت هزینه ارزش‌آفرین، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، 56-63.


• علی احمدی، علیرضا. (1382). نگرشی جامع بر مدیریت استراتژیک، انتشارات تولید دانش،154-156.


• محمود زاده، محمود، عفتی باران، فرشید. (1396). " تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی در بانک‌های ایران"، فصلنامه مدل‌سازی ریسک و مهندسی مالی، 2(1)، 60-79.


• مهربان پور، محمدرضا، نادری نور عینی، محمدمهدی، اینانلو، عفت، اشعری، الهام. (1396). "عوامل مؤثر بر سودآوری بانک‌ها"، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تجربی حسابداری مالی، 54، 113-134.

همتی، حسن، معین‌الدین، محمود، مظفری شمسی، مریم. (1389). " بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و ارزش بازار و عملکرد مالی شرکت‌های غیرمالی "، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، 2(7)، 23-48

• Antonio, Trujillo‐ (2013). "What determines the profitability of banks? Evidence from Spain", Accounting and Finance, 53, 561–586.


• Asadul Islam, Nazirul Islam, Mahabub Rahman, Shafiullah Prodhan, Arifin Sultana. (2017). "Determinants of Profitability of Commercial Banks in Bangladesh", International Journal of Banking and Financial Law, 1, 1-11.


• Bashir, Abdel-Hameed, Kabir Hassan. (2003). "Determinants of Profitability in Islamic Banks: Some Evidence from the Middle East", Islamic Economic Studies, 11(1) 31-57.


• Glenn Growe, Marinus DeBruine, John Y. Lee, Jose´ F. Tudo´ n Maldonado. (2014). "The profitability and performance measurement of U. S Regional banks using the predictive focus of the fundamental analysis research", Journal of Management Accounting, 24, 189-237.


• Hennie van Greuning, Sonja Brajovic Bratanovic. (2009). "Analyzing Banking Risk, A Framework for Assessing Corporate Governance and Risk Management", THE WORLD BANK, Washington, DC.


• Isik Ozcan, Merve Kosaroglu, Ayhan Demirci. (2018). "The Impact of Size and Growth Decisions on Turkish Banks’ Profitability", International Journal of Economics and Financial Issues, 8(1) 21-29.


• James Ayodele Owoputi, Olawale Femi Kayode, Felix Ademola Adeyefa. (2014). " Bank-specific, industry-specific and macroeconomic indicators on bank profitability in Nigeria", Journal of Financial Stability, 10, 408-422.


• Khalique, Muhammad, T, Ramayah, Iqbal, Zafar, Ali Shah, Muhammad Tahir. (2019). "Intellectual Capital and Financial Performance of Banks in Sialkot Pakistan", Journal of Management Sciences, 6(1) 50-61.


• Kosmidou, Kyriaki, Tanna, Sailesh, and Pasiouras, Fotios. (2012). "Determinants of profitability of domestic UK commercial banks: panel evidence from the period 1995-2002", Journal of Economics, finance and accounting, research group conference, 45, 1-27.


• Kutlay, Kaan, Safakli, okan. (2018). "The Relationship between Bank Profitability and Micro Variables with Particular Emphasis on Bank Type: The Case of Northern Cyprus", International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 8 (1) 26-40.


• Mergaerts, Frederik, Vander Vennet, Rudi. (2016). " Business models and bank performance: A long-term perspective", Journal of Financial Stability, 22, 57-75.


• Mohamed Sayed Abou Elseoud, Mohamed Yassin & Mahmood Asad Moh’d Ali. (2020). "Using a panel data approach to determining the key factors of Islamic banks’ profitability in Bahrain", Cogent Business & Management, 7(1), 1-16.


• Muhammad Naeem, Qadar Bakhsh Baloch. (2017). "factors affecting the Banks’ profitability in Pakistan", International Journal of Business Studies Review, 2, 33-49.


• Murthy, Vijaya, Mouritsen, Jan. (2011). "The performance of intellectual capital: Mobilising relationships between intellectual and financial capital in a bank", Accounting, Auditing & Accountability Journal, 24(5) 622-646.


• Naushad, Mohammad. (2019). "Intellectual capital and financial performance of Sharia-compliant banks in Saudi Arabia", Journal of Banks and Bank Systems, 14(4)1-9.


• Octavio, Danes Quirira, Soesetio, Yuli. (2019). "Intellectual capital and bank profitability: Evidence from conventional and Islamic bank in Indonesia", Jurnal Keuangan dan Perbankan, 23(2) 191–205.


• Peterson K Ozili, Olayinka, Uadiale. (2017). "Ownership concentration and bank profitability", Journal of Future Business, 159–171.


• Qaisar Ali, Selamah, Maamor, Selamah, Maamor, Hakimah, Yaacob, Usman Tariq Gill. (2018). "Impact of Macroeconomic Variables on Islamic Banks Profitability", Journal of Accounting and Applied Business Research, 2, 1-16.


• Riahi‐Belkaoui, Ahmed. (2003). " Intellectual Capital and Firm Performance of US Multinational Firms", Journal of Intellectual Capital, 4(2), 215-265.


• Sang Soo CHAE, Jae Youn LEE, Choong Lyol LEE. (2020). "Profitability on Corporation Banks in ASEAN - Focusing Overseas Characteristics", Asian Economic and Financial Review, Asian Economic and Social Society, 10(3), 352-366.


• Tiwari, Ranjit, and Vidyarthi, Harishankar. (2018). "Intellectual capital and corporate performance: a case of Indian banks", Journal of Accounting in Emerging Economies, 8 (1) 84-105.


• Xu, Jian, Liu, Feng. (2020). "The Impact of Intellectual Capital on Firm Performance: A Modified and Extended VAIC Model", Journal of Competitiveness, 12(1)161–176.


• Yong Tan, Christos, Floros. (2012). " Bank profitability and inflation: the case of China", Journal of Economic Studies, 39, 675-696.


• Yong Tan. (2016). " The impacts of risk and competition on bank profitability in China", Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 40, 85-110.