ارائه چارچوب توسعه ذهن آگاهی حسابرسان

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

مجتبی کرمیان ¹ , عبدالرضا محسنی ² , مصطفی قاسمی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی حسابداری، دانشکده حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران.
2 - استادیار و عضو هیات علمی، گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران.
3 - عضو هیئت‌علمی گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

تاریخ دریافت : 1401/10/09 تاریخ پذیرش : 1402/12/15 تاریخ انتشار : 1403/10/08

کلید واژه: ذهن آگاهی, دلفی فازی, تحلیل اکتشافی, رویکرد فراترکیب, حسابداری رفتاری.,

چکیده مقاله :

هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائه چارچوبی برای توسعه ذهن‌آگاهی حسابرسان با استفاده از یک رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) است. در رویکرد کیفی، به منظور شناسایی فاکتورهای مؤثر بر ذهن آگاهی حسابرس، از روش فراترکیب استفاده شد و با مروری نظام‌مند بر روی مطالعات داخلی و خارجی، تعداد 35 شاخص استخراج گردید. به منظور سنجش روایی، پرسشنامه‌ای بر مبنای رویکرد دلفی فازی طراحی و در اختیار تعداد 38 نفر از اساتید با حداقل 5 سال سابقه کاری در حوزه حسابرسی و تحصیلات دکتری که در حوزه علوم مالی رفتاری مقالاتی منتشر کردند، قرار داده شد. به منظور سنجش پایایی شاخص‌ها از آلفای کرونباخ و به منظور طبقه بندی شاخص‌ها از تحلیل عاملی اکتشافی با تکیه بر دیدگاه 270 نفر از کارشناسان حوزه حسابرسی با حداقل سه سال سابقه کاری فعال در موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس اوراق بهادار و مقیم تهران، استفاده شد. در نهایت تعداد 27 شاخص در 7 دسته تمرکز در لحظه، حفظ اخلاقیات، دانش فراشناختی، عدم واکنش نامعقول، فعالیت آگاهانه، کنترل توجه و مهارت فراشناختی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعه، ذهن آگاهی، ناشی از تخصص و شناخت حسابرس است و لذا بر این موارد در راستای افزایش کیفیت حسابرسی باید تمرکز شود. در نهایت، الگوی ذهن‌آگاهی استخراج و تدوین شده در پژوهش حاضر می‌تواند به عنوان ابزاری موثر در راستای ارزیابی حسابرس با امید به تنظیم مطلوب و قابل اتکاتر گزارش‌های حسابرسی بکار گرفته شود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to provide a framework for evaluating the Iranian auditors mindfulness using a mixed approach (quantitative and qualitative).First, a meta-synthesis method was used and 35 indicators were extracted. In order to measure the instrument validity and reliability of indicators, the Fuzzy Delphi method and Cronbach's alpha were used, respectively. Then, using the EFA method, the 27 indicators were placed in 7 categories focusing on the moment, maintaining ethics, metacognitive knowledge, not reacting irrationally, conscious activity, sustentation control, and metacognitive skill. Based on the results, mindfulness is a result of the auditor's expertise and knowledge, and therefore, these issues should be focused on in order to increase the quality of the inspection results. Finally, The mindfulness model extracted and developed in the present research can be used as a constructive tool in the auditor's evaluation with the hope of setting the inspection reports more increasingly reliably.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
آراد، حامد؛ مشعشعی، سید محمد و بیان‌فر، فاطمه. (1401). "تجاری‌سازی حسابرسی و بهزیستی روانی حسابرسان: تحلیلی از محیط حسابرسی ایران". بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 29(1)، صص 1-25.
اکبری نفت‌چالی، عیسی، امید پورحیدری و احمد خدامی¬پور، (1398)، "تأثیر تجربه بر رفتارهای غیرارادی حسابرسان"، نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(41)، صص 197-227.
حاجيها، زهره، احمد گودرزي و زهرا فتاحی، (1392)، " ارتباط ويژگي هاي ترديد حرفه اي حسابرسان و قضاوت و تصميم گيري آنها "، نشریه حسابداری مدیریت، 6 (19)، صص 43-59.
حسینی، سید حسین، بهمن بنی‌مهد و زهرا صفری، (1399)، "بررسی تأثیر دیدگاه‌های تردید حرفه‌ای حسابرس بر ارزیابی ریسک تقلب، با توجه به اثر مداخله‌کنندگی مهارت ارتباطی و تضعیف اجتماعی" ، نشریه دانش حسابداری، 11(2)، صص 71-105.
خلیل پور، مهدی؛ کامیابی، یحیی و نبوی چاشمی، سید علی. (1398). "تأثیر رویکردهای اخلاقی حسابداران بر کیفیت اطلاعات حسابداری با نقش تعدیل‌کنندگی اندازه و اهرم مالی شرکت". پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(43)، صص 91-118.
رجب دری، حسین؛ وکیلی فرد، حمیدرضا؛ سالاری، حجت الله و امیری، علی. (1401). "رابطه نظریه‌های اخلاقی و رفتار اخلاقی در قضاوت حسابرسان". قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری و حسابرسی، 1(1)، صص 113-142.
رضایی، نرگس، بهمن بنی‌مهد و سید حسین حسینی، (1397)، "تأثیر هویت سازمانی و حرفه‌ای بر تردید حرفه‌ای حسابرس مستقل" ، نشریه دانش حسابرسی، ۱۸(۷۱)، صص ۱75-۱99.
رویایی، رمضانعلی، احمد یعقوب‌نژاد و کاوه آذین‌فر، (1393)، "ارتباط بین تردید حرفه‌ای و قضاوت حرفه‌ای حسابرسان مستقل"، نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 6 (22)، صص 67-95.
سعیدی گراغانی، مسلم و احمد ناصری، (1396)، " تفاوت‌های فردی و قضاوت حرفه ای حسابرس"، نشریه پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، 9(36)، صص 111-129.
شفعتی، مرتضی، حسن ولیان و محمدرضا عبدلی، (1399)، "بررسی تاثیر استعاره‌سازی ذهنی بر تردید حرفه‌ای حسابرسان در ارزیابی ریسک تقلب و کیفیت حسابرسی"، نشریه علمی حسابداري مدیریت، 13(44)، صص 143-163.
علی زاده گان، لیلا؛ صمدی لرگانی، محمود و ایمنی، محسن. (1401). "تأثیر تیپ شخصیتی و اخلاق حرفه‌ای بر توانایی حسابرسان در کشف تقلب با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده با نقش تردید حرفه‌ای". نشریه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(54)، صص 49-78.
کریم آبادی، محمد؛ جهانگیرنیا، حسین؛ حاجیها، زهره و غلامی جمکرانی، رضا. (1401). "ارزیابی معیارهای آیین رفتار حرفه‌ای در کیفیت حرفه حسابرسی مستقل". پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(55)، صص 79-101.
معماری، هنگامه و فریده حمیدی، (1395)، "هنجاریابی مقیاس ذهن‌آگاهی لانگر برای معلمان زن"، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 5(14)، صص 49-63.
ملکی، قیصر، محمدعلی مظاهری، عباس ذبیح‌زاده، اسمعیل آزادی و لیدا ملک‌زاده، (1393)، " نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در ذهن آگاهی" ، مجله علمی- پژوهشی پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 4(1)، صص 103-114.
میری، اکبر و بهمن بنی مهد، (1400). "تاثیر ذهن آگاهی بر جهت گیری اخلاقی حسابرسان شاغل در حرفه حسابرسی". تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 13(52)، صص 97-108.
نونهال¬نهر، علی اکبر، علیرضا لیثی، حیدر محمدزاده سالطه و مهدی زینالی، (1400)، " ارائه الگوی نقشه‌پردازی ذهنی در بهبود گزارش‌گری حسابرسی" ، فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 6 (11)، صص 159-186.
Ateş, B. A., Çivi, G., & Öz, M. (2016), “Emotional intelligence in accounting professionals in the context of behavioral accounting”, Journal of Social Economic Research , 31, PP. 24-55.
Baer, R. (2019), “Assessment of mindfulness by self-report”, Current opinion in psychology, 28, PP. 42-48.
Bazley, W., Cuculiza, C., & Pisciotta, K. (2021), “Being Present: The Influence of Mindfulness on Financial Decisions”. Available at SSRN 3921871.
Bednar, K., Voracek, M., & Tran, U. S. (2020) , “Common factors underlying the five facets of mindfulness and proposed mechanisms: A psychometric study among meditators and non-meditators” , Mindfulness, 11(12), PP. 2804-2817.
Brown, K. W., Ryan, R. M. (2003), “The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being”, Journal of personality and social psychology, 84(4), PP. 822.
Buchheld, N., Grossman, P., & Walach, H. (2001). “Measuring mindfulness in insight meditation (Vipassana) and meditation-based psychotherapy: The development of the Freiburg Mindfulness Inventory (FMI)”. Journal for meditation and meditation research, PP. 1(1), 11-34.
Chadwick, P. (2014), “Mindfulness for psychosis”, The British Journal of Psychiatry, 204(5), PP. 333-334.
Chan, Hau-Lung, Lap-Yan Lo, Muriel Lin, and Nigel Thompson.(2016). "Revalidation of the cognitive and affective mindfulness scale—Revised (CAMS-R) with its newly developed Chinese version (Ch-CAMS-R)." Journal of pacific rim psychology, 10.
Charoensukmongkol, P., Aumeboonsuke, V. (2018), “The role of mindfulness meditation on stock trading performance”, Thammasat Review, 21(1), PP. 111-130.
Feldman, G., Hayes, A., Kumar, S., Greeson, J., & Laurenceau, J.P. (2007). “Mindfulness and Emotion Regulation: The De-velopment and Initial Validation of the Cognitive and Affective Mindfulness Scale-Revised (CAMS-R)”. Journal of Psychopathological Behavioral Assessment, 29, PP. 177–190.
Feldman, G., Westine, M., Edelman, A., Higgs, M., Renna, M., & Greeson, J. (2022), “Cognitive and Affective Mindfulness Scale-Revised (CAMS-R)”. In Handbook of Assessment in Mindfulness Research Cham: Springer International Publishing, PP. 1-24.
Gönen, S., & Rasgen, M. (2017), “Literature Review for Researches Containing the Field of Behavioral Accounting”, Journal of Human and Social Science Research , 6 (6), PP. 189-198.
Haigh, E. A. P., S. N. Mares, C. Croft, M. T. Moore, & D. M. Fresco. (2004), “The Relationship of Three Self-report Measures of Mindfulness to Each Other and to Measures of Emotion, Cognition, and Psychopathology”, Paper Presented at the Annual Convention of the Association for the Advancement of Behavior Therapy, New Orleans, LA.
Haliwa, I., Wilson, J. M., Spears, S. K., Strough, J., & Shook, N. J. (2021), “Exploring facets of the mindful personality: Dispositional mindfulness and the Big Five”, Personality and Individual Differences, 171, 110469.
Hanley, A. W., & Garland, E. L. (2017), “The mindful personality: A meta-analysis from a cybernetic perspective”, Mindfulness, 8(6), PP. 1456-1470.
Herda, D. N., Cannon, N. H., & Young, R. F. (2019), “Workplace mindfulness and its effect on staff auditors' audit quality-threatening behavior”, Behavioral Research in Accounting, 31(1), PP. 55-64.
Jankowski, T., & Holas, P. (2014), “Metacognitive model of mindfulness”, Consciousness and cognition, 28, PP. 64-80.
Kabat‐Zinn, J. (2003), “Mindfulness‐Based Interventions in Context: Past, Present, and Future, Clinical Psychology”, Science and Practice, 10(2), PP. 144-156.
Kabat-Zinn, J., & Hanh, T. N. (2009), “Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness”, Delta.
Kayisyapar, I. (2019), “Job stress in professional accountants within the framework of behavioral accounting (A Study in Erzurum Province)”, Unpublished Master's Thesis) Erzincan Binali Yıldırım University, SBE, Erzincan.
Kempf-Leonard, Kimberly. "Encyclopedia of social measurement." (2004).
Kutluk, FA (2010), “Evaluation of the issue of ethics in the framework of behavioral accounting”.
Leigh, J., Bowen, S., & Marlatt, G.A. (2005). “Spirituality, mind-fulness and substance abuse”. Addict Behavior, 30, PP. 1335–1341.
Levitin, D. J. (2014), “The organized mind: Thinking straight in the age of information overload”, Penguin.
MacKillop, James, and Emily J. Anderson.(2007). “Further psychometric validation of the mindful attention awareness scale (MAAS).” Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 29, PP. 289-293.
Marşap, B., & Gökten, PO (2016), “Behavioral accounting: theoretical approach”, Journal of Business Studies, 8(4), PP. 345-359.
Ninfa, J. (2007). “Self-report measures of mindfulness: A review of the literature”. Master’s thesis, Pacific University.
Noguchi, K. (2017), “Mindfulness as an end-state: Construction of a trait measure of mindfulness”, Personality and individual differences, 106, PP. 298-307.
Nugraha, A. S., & Suryandari, D. (2018), “The effect of experience to the accuracy of giving opinion with audit expertise, professional skeptisism, audit judgment as mediators”, Accounting Analysis Journal, 7(1), PP. 61-69.
Pang, D., & Ruch, W. (2019), “The mutual support model of mindfulness and character strengths”, Mindfulness, 10(8), PP. 1545-1559.
Park, T., Reilly-Spong, M., & Gross, C. R. (2013), “Mindfulness: a systematic review of instruments to measure an emergent patient-reported outcome (PRO)”, Quality of Life Research, 22(10), PP. 2639-2659.
Raglan, G. B., & Schulkin, J. (2014), “Decision making, mindfulness, and mood: How mindfulness techniques can reduce the impact of biases and heuristics through improved decision making and positive affect”, Journal of Depression and Anxiety, 4(1), PP. 168-175.
Segal, Z., Williams, M. R., & Teasdale, J. (2002), “Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse”, New York: Guilford Press
Shahbaz, W., & Parker, J. (2021), “Workplace mindfulness: An integrative review of antecedents, mediators, and moderators”, Human Resource Management Review, 100849.
Soleymani, S. M., Dehdar, F., & Abdoli, M. (2022), “Choosing Influential Dimension of Mindfulness of Auditors' Professional Judgments Based on Social Pressure: An Analysis Based on Rough Theory”, Iranian Journal of Finance, 6(2), PP. 135-166.
Sunder, S. (2017), “Warren Buffett says sell your IQ points; they are of no use in stock market”, Financial Express.
Walach, H., Buchheld, N., Buttenmuller,¨ V., Kleinknecht, N., & Schmidt, S. (2006). “Measuring mindfulness — The Freiburg mindfulness inventory (FMI)”. Personality and Individual Dif-ferences, 40, PP. 1543–1555.