نقش هویت در شکل دهی و هدایت سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

سامان محمدی ¹ , مهدی ذاکریان ²

1 - دانشجوی دکترای روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/05/10 تاریخ پذیرش : 1399/05/10 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: هویت, جمهوری اسلامی ایران, بحران سوریه, امنیت, موازنه قدرت,

چکیده مقاله :

موج انقلاب ها در کشورهای عربی تاثیر فراوانی بر موقعیت و منافع راهبردی منطقه ای ایران داشته است. مهمترین آنها رسیدن این امواج به متحد منطقه ای خود یعنی سوریه و در راس آن بشار اسد است. از همان آغاز ناآرامی ها، حمایت ایران از نظام سوریه آشکار بود. جمهوری اسلامی ایران با دقت و حساسیت ویژه ای تحولات سوریه را دنبال نمود و به عنوان یک بازیگر و قدرت مهم منطقه ای، تلاش کرد که در راستای تداوم مناسبات راهبردی با این کشور و نیز حفظ منافع ملی و منطقه ای خود، اقدام به اتخاذ مواضع حمایتی از حکومت بشار اسد در سوریه نماید. از این رو، مقاله ی حاضر در پی پاسخ به این سوال است که سیاست و موضع گیری جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه متاثر از چه عوامل و الزاماتی بوده است؟ مقاله حاضر ضمن اشاره به ابعاد واقع گرایانه ی سیاست خارجی ایران، بر اساس مولفه های هویتی جمهوری اسلامی ایران، به تحلیل مواضع این کشور در قبال بحران سوریه پرداخته است. به طور کلی پژوهش حاضر بر آن است که سیاست خارجی ایران و به ویژه مشارکت آن در جنگ داخلی سوریه نشان دهنده ی عملگرایی با هدف حفظ موازنه قدرت و حداکثرسازی امنیت خود در کنار حفظ و بسط هویت انقلابی (از جمله اخلاق مذهبی و ارزشهای هنجاری) بوده است.

چکیده انگلیسی:

The wave of revolutions in Arab countries has had a great impact on the strategic position and interests of Iran's regions. The most important of these waves is the arrival of its regional ally, Syria, led by Bashar al-Assad. From the beginning of the unrest, Iran's support for the Syrian regime was clear. The Islamic Republic of Iran followed the developments in Syria with special care and sensitivity, and as an important regional actor and power, tried to take action in order to maintain strategic relations with this country and also to protect its national and regional interests. To take positions in support of the government of Bashar al-Assad in Syria. Therefore, the present article seeks to answer the question of what factors and requirements have influenced the policy and stance of the Islamic Republic of Iran towards the Syrian crisis? The present article, while pointing to the realistic dimensions of Iran's foreign policy, based on the identity components of the Islamic Republic of Iran, analyzes the country's positions on the Syrian crisis. In general, the present study suggests that Iran's foreign policy, and in particular its participation in the Syrian civil war, reflects pragmatism aimed at maintaining the balance of power and maximizing its security while maintaining and expanding revolutionary identity (including religious ethics and normative values). ) have been.

منابع و مأخذ:

• ابوالفتحی، محمد؛ دانش‌نیا، فرهاد و حشمتی جدید، حمیدرضا (1394). «مفهوم ژئوپلیتیک شیعه؛ برآیند تقابل بیناذهنی انقلاب اسلامی و جبهه ی مخالف آن»، فصلنامه سیاست دفاعی، سال بیست و چهارم، شماره 93، زمستان.


• احمدی، حمید و قربانی، فهیمه (1393). «تاثیر بحران سوریه بر روابط ایران و ترکیه»، فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، شماره 3، پاییز.


• احمدیان، قدرت؛ دانش نیا، فرهاد و کرمیان، کرم رضا (1395). «هویت و سیاست خارجی خاورمیانه ای ایران و ترکیه در سوریه»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره پنجم، شماره 4، زمستان.


• آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3، صص 147-178.


• ترابی، قاسم و محمدیان، علی (1394). «تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه از منظر واقع گرایی تدافعی»، فصلنامه سیاست پژوهی، دوره دوم، شماره 3، تابستان.


• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.


• جوادی ارجمند، محمدجعفر و چابکی، ام البنین (1389). «هویت و شاخص های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره چهل، شماره 1، بهار.


• حاتمی، محمدرضا (1394). «کارویژه تحولات سوریه در امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش های سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 4، زمستان.


• دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1391). «نوواقع گرایی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره1.


• ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.


• رسولی ثانی آبادی، الهام (1390). «مبانی بیناذهنی هویت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره1، بهار.


• زرقانی، سید هادی و احمدی، ابراهیم (1396). «شیعه هراسی به مثابه قلمروسازی گفتمانی محور غربی- عربی در بحران های ژئوپلیتیکی خاورمیانه(مطالعه موردی: بحران سوریه)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، شماره 1. بهار.


• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.


• سلیمی، حسین و شریعتی، مجتبی(1393). «منافع ملی جمهوری اسلامی ایران؛ تداوم و یا انقطاع حمایت از نظام کنونی سوریه؟»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و سوم، شماره 89، زمستان.


• سمیعی اصفهانی، علیرضا؛ محمدی عزیز آبادی، مهدی و نیکفر، جاسب (1394). «ژئوپلیتیک هویت و تاثیر آن بر راهبرد امنیی ایران و عربستان در بحران یمن»، فصلنامه پژوهش های سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره2، تابستان.


• سیمبر، رضا و قاسمیان، روح الله (1393). «مولفه های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 9، تابستان.


• شهریاری، محمد علی؛ شفیعی، اسماعیل و واعظ، نفیسه (1395). «تحلیل سیاست خارجی ج.ا.ایران و عربستان سعودی در سوریه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 20، زمستان.


• عباسی، مجید و محمدی، وحید (1392). «تبیین رئالیستی منازعه بین المللی قدرت در سوریه و پیامدهای آن برای امنیت جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل، سال اول، شماره2، بهار و تابستان.


• متقی، افشین و قره بیگی، مصیب (1393). «واکاوی گفتمان ژئوپلیتیکی انقلاب اسلامی ایران از منظر سازه انگاری»، پژوهشنامه متین، سال شانزدهم، شماره 64.


• مرادی، اسدالله و شهرام نیا، امیر مسعود (1394). «بحران سوریه و امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، سال چهارم، شماره 15، زمستان.


• مرادی، پوران؛ ذاکریان، مهدی و برزگر، کیهان (1396). «روابط ایران و سوریه در پرتو مبارزه با داعش»، فصلنامه پژوهش های سیاسی و بین المللی، سال هفتم، شماره 32، پاییز.


• نجات، سید علی (1396). بحران سوریه و بازیگران منطقه ای، تهران: انتشارات ابرار معاصر.


• Abdo, Geneive (2013). “The New Sectarianism: The Arab Uprisings and The Rebirth of the Shia’a Sunni Divide”, The Saban Center for Middle East Policy at Brookings, Analysis Paper, No:29, April.


• Abdo, Geneive (August 25 2011). “How Iran Keeps Assad in Power in Syria.” Foreign Affairs, Accessed May 18, 2015, available at: https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2011-08-25/how-iran-keeps-assad-power-syria.


• Akbarzadeh, Shahram & Barry, James (2016). State Identity in Iranian Foreign Policy, British Journal of Middle Eastern Studies, Vol.43, No.4, March, pp. 613-629.


• Akbarzadeh, Shahram (2016). “Iran`s Syrian Foreign Policy Objectives” in A. Saikal, ed., The Arab World and Iran, Middle East Today, Palgrave Macmilan: New York.


• Akbarzadeh, Shahram (2016). Why does Iran need Hizbullah?, The Muslim World, Vol.106, January.


• Ansari, Ali & Bassiri Tabrizi, Aniseh (August 2016). Understanding Iran’s Role in the Syrian Conflict, Royal United Services Institute, rusi.org.


• Bartell, Dawn L. Gray, David H (2012). Conflict in Syria and th Opportunity to Reduce Iran’s Regional Influence and Iran’s Threat to the International Community, Global Security Studies, Vol. 3, Issue. 4, Fall.


• Barzegar, Keyhan (October 30, 2012). The Arab Spring and the Balance of Power in the Middle East, Power and Policy, availbale at: http://powerandpolicy.com/the-arab-spring-and-the-balance-of-power-in-the-middle-east-power-policy.


• Barzegar, Keyhan & Divsallar, Abdolrasool (2017). Political Rationality in Iranian Foreign Policy, The Washington Quarterly, Vol.40(1), Spring.


• Bennett Ryel, Natasha Alana (2017). The Axis of Resistance: Iranian Foreign Policy Discourse and Syria, Master Thesis in Norwegian University of Life Sciences, Department of International Environment and Development Studies, Noragric.


• Binhuwaidin, Mohamed (2015). The Security Dilemma in Saudi-Iranian Relations, Review of History and Political Science, December, Vol. 3, No. 2, pp. 69-79.


• Chubin, Shahram (2012). Iran and the Arab Spring: Ascendancy Frustrated, Gulf Research Center.


• Ehteshami, Anoushiravan and Hinnebusch, Raymond (1997). Syria and Iran: Middle Powers in a Penetrated Regional System, London: Routledge.


• Esfandiary, Dina and Tabatabai, Ariane (2015). « Iran’s ISIS Policy», International Affairs, Vol.91(1), pp.1–15.


• Fawcett, Louise (2015). “Iran and the Regionalization of (In)security.” International Politics, Vol. 52 (5): 646–56.


• Gedikli, Gürsel Fırat (2014). Iranian Foreign Policy in the 2000s: A Neo-Realist Perspective, A Thesis Submitted to the Graduate School of Social Science of Middle East Technical University.


• Goodarzi, Jubin (2013). Syria and Iran: Alliance Cooperation in a Changing Regional Environment, Ortadoğu Etütleri, Vol. 4, No. 2.


• Haji-Yousefi, Amir. M (2017). Iran`s Policy in the Syrian Civil War, prepared to be presented at the European Consortium for Political Research General Conference, Oslo, Norway, September 6-9.


• Hentov, Eliot (2011). Iran’s Unwanted Revolution, available at: http://www.foreignpolicy.com/2011/05/10/irans-unwanted-revolution/.


• International Crisis Group (13 April 2018). Iran’s Priorities in a Turbulent Middle East, Middle East Report, No.184.


• Jahner Ariel (2012). “Saudi Arabia and Iran: The Struggle for Power and Influence in the Gulf”, International Affairs Review, Vol. XX, No: 3, Spring.


• Kermalli, Shenaz (19 January 2017). “Why thousands of Iranians are fighting in Syria”, al Jazeera, accessed on 7 May 2017, available at: http://www.aljazeera.com/indepth/features/2016/11/thousands-iranians fighting-syria-161120090537447.html.


• Kinnonmont, Jane (2014). The Syria Conflict and the Geopolitics of the Region, The Royal Institute of International Affairs at Chatham House, London.


• Mearsheimer, John, J. (2013). ‘Structural Realism’, In Tim Dunne, Milja Kurki and Steve Smith (eds.) International Relations Theories: Discipline and Diversity, Oxford: Oxford University Press.


• Menashri, D. (2007). Iran’s Regional Policy: Between Radicalism and Pragmatism, Journal of International Affairs, Vol. 60, No.2, Spring/ Summer.


• Mohseni, Payam & Ahmadian, Hasan (10 May 2018), What Iran Really Wants in Syria: Misperceptions of Tehran’s true intentions could lead to disaster, available at: https://foreignpolicy.com/2018/05/10/what-iran-really-wants-in-syria/.


• Roy, Olivier (February 27, 2012). “With Syria, a Vortex of Global Risks and Tensions,” International Herald Tribune.


• Sottimano, Aurora (2016). “Building Authoritarian ‘Legitimacy’: Domestic Compliance and International Standing of Bashar Al-Assad’s Syria”, Global Discourse, Vol. 6 (3).


• Stein, Evan (2017). Ideological Codependency and Regional Order: Iran, Syria, and the Axis of Refusal, PS: Political Science and Politics, Vol. 50, No. 3, July.


• Sullivan, Marisa (April 2014). "Hezbollah in Syria", Middle East Security, No. 19, April.


• Tass, ru (4 May 2016).‘Russian Military Get Reconnaissance Information From Kurds – Russian Defense Ministry’, available at:http://tass.ru/en/defense/873882.


• Tzemprin, Athina. Jozic, Jugoslav & Lambare, Henry (2015). The Middle East Cold War: Iran-Saudi Arabia and the Way Ahead, Croatian Political Science Review, Vol. 52, No. 4-5.


• Uzun, Özüm Sezin & Eksi, Muharrem (2017). Continuities and Changes in Iran’s Foreign Policy: Analysis of Syrian Case, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, Vol.1(3).


• Wastnidge, Edward (2017). Iran and Syria: An Enduring Axis, Middle East Policy, Vol. XXIV, 2.