بایسته های دیپلماسی انرژی ایران در نظام اقتصاد سیاسی بین الملل

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

اکبر صادقی ¹ ( دانشجوی دکترای روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران )
سید جلال دهقانی فیروزآبادی ² ( عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی )
هادی آجیلی ³ ( استادیار گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران )

تاریخ دریافت : 1397/09/21 تاریخ پذیرش : 1397/09/21 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: چندجانبه گرایی, ایران, جهان, ژئوپلتیک, دیپلماسی انرژی,

چکیده مقاله :

چکیده دیپلماسی انرژی را می توان بخشی از سیاست کلان انرژی ایران در دوران های مختلف دانست. این امر زمینه های لازم را برای حفظ و افزایش سهم ایران در بازار اقتصاد جهانی فراهم می آورد. انرژی به عنوان یک متغیر ژئوپلیتیک، جایگاه ویژه ای را در روابط قدرت در نظام جهانی معاصر باز کرده و دسترسی به منابع انرژی برای تمامی سطوح سلسله مراتبی قدرت جهان، اهمیتی استراتژیک پیدا کرده است. از این رو، هر یک از بازیگران نظام جهانی به دنبال تعریفی معقول از جایگاه دیپلماسی انرژی خود در جهان می باشند. در این میان، ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی جهان و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان از جایگاه مهمی در زمینه تحولات انرژی جهانی برخوردار می باشد. در این مقاله تلاش می شود تا موضوع دیپلماسی انرژی به عنوان یکی از ضرورت های رفتار راهبردی ایران مورد بررسی قرار گیرد. فرضیه مقاله بر این موضوع ﺗﺄکید دارد که بهره گیری از دیپلماسی انرژی، زمینه لازم برای کاهش محدودیت بین المللی علیه ایران را فراهم می سازد. روش شناسی این مقاله بر اساس رهیافت اقتصاد سیاسی بین الملل (وابستگی متقابل) است.

چکیده انگلیسی:

Energy diplomacy can be considered as part of the macro-energy policy of Iran in different periods. This will provide the necessary resources to maintain and increase Iran's share in the global economic market. Energy as a geopolitical variable has opened a special place to power relations in the contemporary global system and access to energy resources for all levels of global hierarchy of power has become strategic. Hence, each of the actors in the global system is seeking a meaningful definition of the position of their energy diplomacy in the world. In the meantime, Iran, with its second largest oil and natural gas reserves in the world's second largest strategic energy ocean center, has an important place in global energy developments.This paper tries to study the issue of energy diplomacy as one of the strategic necessities of Iran. The hypothesis of the paper emphasizes that the use of energy diplomacy provides the necessary ground for reducing international constraints on Iran. The methodology of this paper is based on the approach of international political economy (interdependence).

منابع و مأخذ:

منابع:

-      ثقفی عامری، ناصر. (1373). استراتژی و تحولات ژئوپلیتیک پس از دوران جنگ سرد. تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.

-      ثقفی عامری، ناصر و افسانه احدی. (1387). سیاست نگاه به شرق. تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.

-      مادسن، جولیان. (1386). جایگاه ایران در محاسبات استراتژیک چین. ترجمه علی حسین­زاده. تهران، مرکز پژوهش­های خلیج فارس.

-      باگت، گاودات. (1385). «ژئوپلیتیک جدید قیمت نفت آمریکا، عربستان و روسیه». ترجمه زهرا پیشگاهی فرد. فصلنامه راهبرد، دوره 13، شماره40.

-      پوراحمدی، حسین. (1388). «بایسته­های دیپلماسی انرژی ایران در نظام اقتصاد سیاسی بین الملل“. دانش سیاسی، دوره 5، ش 10.

-      خادم، فاضله. (1385). «سیاست انرژی آمریکا، راهبرد این کشور در منطقه خلیج فارس“ فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال13، شماره4.

-      واعظی، محمود. (1385). «مشارکت در انرژی- همکاری در امنیت، وابستگی متقابل ایران و چین». ماهنامه همشهری دیپلماتیک، دوره 1، شماره 1.

-      واعظی، محمود. (1388). «دیپلماسی اقتصادی با تاکید بر نقش انرژی». فصلنامه پژوهشنامه سیاست خارجی، شماره17.

-      علیخانی، فرشاد. (1388). «دولت و مدیریت استراتژیک اعتماد عمومی». چهارمین کنفرانس بینالمللی مدیریت استراتژیک، تهران، ایران.

-      علیخانی، فرشاد. (1388). «حکمرانی شایسته: الگویی استراتژیک در مدیریت توسعه کشورهای نفتخیز: مطالعه تطبیقی کشورهای نفت خیز صادرکننده نفت عضو سازمان اوپک (2004-1996)». هفتمین کنفرانس بین المللی مدیریت، تهران، ایران.

-      علیخانی، فرشاد. (1378). «نظری بر بازمهندسی نظام مدیریتی جمهوری اسلامی ایران».  همایش نظام اداری و توسعه. تهران، ایران.

-      دانش، محمدعلی. (1378). «ذخایرنفت و گاز جهان». قابل دسترس در سایت: شبکه اطلاع رسانی شانا.

-      طباطبایی، سیدعلی. (1388). «بایسته­های دیپلماسی اقتصادی ج. ا. ایران در عصر جهانی شدن». قابل دسترس در سایت پرتال جامع علوم انسانی.

 

-      Bush, George (2006), National Security Strategy of the United States of America, Washington DC: White House Press.

-      Falvin, Christopher, Seth Denne (Fall 1999), “A New Paradigm for the 21th Century”, Journal of International Affairs, Vol. 53(1).

-      Larson, Alan P. (2002). “Economic Priorities of the National Security Strategy”. US Foreign Policy Agenda, vol.7 (4).

-      Leverett Flynt and Jeffrey Bader. (2005). “Managing China - U.S. Energy Competition in the Middle East”. The Washington Quarterly, Vol.29 (1).

-      Mayers, Amy Jaffe. (May 2004). “The Growing Developing Countries Appetite for Oil and Natural Gas”. Economic Perspective. (An Electronic Journal of the U.S. Department of State), pp.13-14.

-      Miller, Linda. (1977). “Energy Security and Foreign Policy: A Review Essay”. International Security, Vol. 1, No.4.

-      Kreutz, Andrey. (2003). “The Geopolitics of Post – Soviet and the Middle East”. available at: www.questia.com /library/ journal/1G1-93458168/the-geopolitics-of-post-soviet-russia-and-the-middle.