مولفه های پدیدارشناختی معرفت شناسی ابن سینا (با اتکاء به مبانی پدیدار شناختی هوسرل)

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

مهدی نجفی افرا ¹ (گروه فلسفه وادیان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
شیوا خالدنژاد ² (گروه ادیان و عرفان، واحد یادگار امام شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی)

تاریخ دریافت : 1399/01/11 تاریخ پذیرش : 1399/05/20 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: هوسرل, ادراک حسی, ابن سینا, پدیدارشناسی, معقولات,

چکیده مقاله :

در این مقاله به مبحث معرفت شناسی در فلسفه مشاء با نظر به مبانی و اصول پدیدارشناسانه هوسرل پرداخته شده است .دومساله محوری در اندیشه هوسرل وجود دارد یکی مساله تعالی و دیگری انطباق است. مساله ای که برای فیلسوفان مسلمان از جمله ابن سینا از دیر باز مطرح بوده است، اتکاء به شهود حسی، علم حضوری و نظریه تجرید برای حل این دو معضل بوده است. تحلیل ادراکات حسی و فعالیت ذهنی به منظور دریافت پدیدار با واسطه گری معنا ، به عنوان متعلَّق شناخت با رویکردی التفاتی در نسبت اتحادی میان عاقل و معقول و متناظر با نوئما و نوئسیس ، معرفت شناسی ابن سینا را در ساحت پدیدارشناسی ای قرار می دهد که مولفه های آن را به عنوان مکتبی نو علاوه بر تائید بسیاری از امور ، در مواردی نیز دارای نقش بنیانی معرفی می کند و مقصود هوسرل به عنوان پایه گذار این مکتب ( و یا روش ) در دریافت پدیدار صِرف با صَرف نظر از وجود خارجی ،در علم حضوری مورد نظر ابن سینا برآورده می کند. هدف این پژوهش یافتن ظرفیتهای پدیدار شناختی فلسفه ابن سینا و بنیاد های برخی از جریان های فلسفه مدرن از جمله پدیدار شناسی هوسرل در اندیشه اوست. این مقاله با اتکاء به روش تحلیلی توصیفی به بیان و نقد اندیشه های هوسرل و ابن سینا پرداخته است.

چکیده انگلیسی:

This paper has tried to deliver a modern discussion on Avicenna’s epistemology on the basis of Husserl’s phenomenology, the main problems in Husserl’s are transcendence and correspondence which are considered by Muslim philosophers like Avicenna who tried to solve them by sensual intuition, knowledge in presence and theory of abstraction. Analysis of sensual perception and mental act due to perceive a phenomenon by mediator of the meaning as an reference for the knowledge with the intentional approach in respect of union between knower and the known parallel with Noema and Noesis can set Avicenna’s epistemology as a phenomenological approach which may be taken into consideration as a modern school in epistemology. Husserl’s phenomenological approach can be compared by Avicenna’s knowledge in presence. This paper tried to have a comparative study on Avicenna and Husserl’s epistemology by using analytical and descriptive method emphasizing on critical approach to the both.As a result it must be mentioned that Avicenna has approached to Husserl’s phenomenology.

منابع و مأخذ:

ابن سینا ، ح . (1375). الاشارات و التنبیهات ، قم ، البلاغه ، چاپ اول

--- .(1376). الالهیات من کتاب الشفاء ، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی ، چاپ چهارم 

--- .(1382). الاضحویه فی المعاد ، تهران ، شمس تبریزی ، چاپ اول

--- .(1371). المباحثات ، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی ، چاپ اول

--- .(1404). التعلیقات ، قم ،مکتب الاعلام الاسلامی ، چاپ اول

--- .(1363). المبدا و المعاد ، تهران  ، موسسه مطالعات اسلامی ، چاپ اول  

--- .( 1383). دانشنامه علائی ، همدان ، دانشگاه بوعلی سینا ، چاپ دوم 

--- .(1383). رساله فی النفس ، همدان ، دانشگاه بوعلی سینا ، چاپ دوم 

--- .(1404). المنطق من کتاب شفاء ، قم ، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ، چاپ چهارم 

رشیدیان ، ع .(1384). هوسرل در متن آثارش ، تهران ، نی ، چاپ دوم

شاکری ، م.ت .(1389). حیث التفاتی و حقیقت علم در پدیدارشناسی هوسرل و فلسفه اسلامی ، تهران ، بوستان کتاب ، چاپ اول

فارابی ، ا .(1405). فصوص الحکم ، قم ، بیدار ، چاپ دوم

هوسرل ، ا .(1378). بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی استعلایی ، مترجم جمادی ، ع ، تهران ، گام نو ، چاپ سوم

هوسرل ، ا .(1372). ایده پدیده شناسی ، مترجم رشیدیان ، ع ، تهران ، علمی فرهنگی ، چاپ اول

کلهر ، ر .(1387). مقاله پدیدارشناسی برنتانو ، حیث التفاتی و شهودی ، فصل نامه مفید ، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، شماره 30

BRENTANO, F, PSYCHOLOGY FROM AN EMPIRICAL STANDPOINT, 2005, TRANSLETED BY ANTOS C.RANCURELLO, D. B. TERRELL AND LINDA L.MCALISTER, ROUTLEDGE, LONDON &NEW YORK 

HUSSERL EDMUND ENCYCLOPEDIA OF PHILOSOPHY - PHENOMENOLOGY - SECOND EDITION

HUSSERL, E, THE IDEA OF PHENOMENOLOGY, 1995, TRANSLETED BY WILLIAM P.ALSTAN AND GEORGE NAKHNIKIAN, KLUWER ACADEDEMIC PUBLISHER, EIGHT IMPRESSION

HUSSERL, E, LOGICAL INVESTIGATION, 2001, TRANSLETED BY J.N FINDALY ROUTLEDGE PUBLISHER

HUSSERL, E, CARTESIAN MEDITATIONS AN INTRODUCTION TO PHENOMENOLOGY, 1960, TRANSLETED BY DORINCAIRNS, SPRINGER PUBLISHER

JOHN J DRUMMOUD & KWOK - YING LAU, HUSSERL'S LOGICAL INVESTIGATION IN THE NEW CENTURY, 2007, SPRINGER PUBLISHER