پیش‌بینی و بررسی عوامل رفتاری موثر بر تصمیمات سرمایه‌گذاران خارجی در ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد مالی

مژگان بابایی قانع ¹ , یداله رجائی ² , اشکان رحیم زاده ³ , محمد دالمن پور ⁴

1 - گروه اقتصاد- شهری و منطقه ای، واحد زنجان دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
2 - گروه اقتصاد، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - گروه اقتصاد، واحد زنجان ، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
4 - گروه اقتصاد ، واحد زنجان ،دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/27 تاریخ پذیرش : 1402/11/12 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: تصمیمات, واژه‌های کلیدی: عوامل رفتاری‌, سرمایه‌گذاری خارجی. طبقه بندی JEL : G41,

چکیده مقاله :

چکیده یکی از راهکارهای اساسی در زمینه حمایت از کار و سرمایه ایرانی توجه به سرمایه‌گذاری خارجی است. بدیهی است سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند منجر به انتقال تکنولوژی و دانش فنی، بهبود روش‌های مدیریت و بازاریابی، آموزش و تربیت نیروی انسانی، دسترسی آسانتر به بازارهای صادراتی و... گردد. توجه به این امر که اساساً چه فاکتورهایی بر انتخاب یک ناحیه به عنوان مقصد سرمایه‌گذاری خارجی تاثیر‌گذار می‌باشند و چه فاکتورهایی مانع از انتخاب یک کشور می‌گردند، می‌تواند راهنمایی برای برنامه‌ریزی، در راستای دستیابی به منافع ناشی از سرمایه‌گذاری خارجی باشد. اغلب مطالعات از میان تمام فاکتورهای موثر بر تصمیمات سرمایه‌گذاران خارجی، توجه خود را بیشتر بر سنجه‌های اقتصادی نظیر نرخ رشد، ثبات اقتصادی و ... متمرکز نموده و به سایر پارامترها از جمله عوامل اجتماعی و روانشناختی موثر بر تصمیمات سرمایه‌گذاران کمتر پرداخته شده است. لذا؛ هدف اصلی این مقاله بررسی عوامل رفتاری موثر بر تصمیمات سرمایه‌گذاران خارجی در ایران می‌باشد که در دو بخش اقتصاد سنجی و کیفی مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله داده ها در بخش اقتصادسنجی بصورت سالانه در بازه زمانی 1372الی 1400 گردآوری شده‌اند و در بخش کیفی برای جمع آوری اطلاعات و داده‌ها از پرسشنامه(محقق ساخته) از روش میدانی استفاده‌ گردیده است. جهت تعیین اعتبار پرسشنامه و آزمون از متخصصین نظرخواهی شد و پرسشنامه از لحاظ اعتبار (روایی) با کسب نظر از استاد راهنما مورد تائید قرار گرفتند. از طرفی برخی سؤالات فاقد مشخصه های لازم حذف و برخی از سؤالات دارای ابهام اصلاح شدند که بیانگر روایی صوری سوالات پرسشنامه می‌باشد. در ادامه‌، در این پژوهش برای بررسی روایی سؤالات، از نسبت روایی محتوایی استفاده گردیده است. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل بر اساس الگویARIMA (آریما)، بیانگر این است افزایش یک واحد میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در یک دوره قبل، باعث افزایش 6206/0 سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) در دوره حال خواهد شد. با این حال نتایج امار توصیفی نشان از کاهش سرمایه‌گذران خارجی در کشور در دوره مذکور را دارد. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل آزمون t نشان ‌می‌دهد که میانگین متغیرهای اقتصاد رفتاری (ریسک‌گریزی ، رفتار توده‌وار ، قاب‌بندی، حسابداری ذهنی، سفطسه قمارباز و پشیمانی‌گریزی) بر تصمیم گیری سرمایه گذاران مستقیم خارجی تأثیر گذار است و این موضوع از لحاظ آماری مورد تأیید قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

Abstract One of the basic strategies in supporting Iranian labor and capital is to pay attention to foreign investment. Obviously, foreign investment can lead to the transfer of technology and technical knowledge, improve management and marketing methods, training and education of human resources, easier access to export markets, and so on. so; The main purpose of this article was to investigate the behavioral factors affecting the decisions of foreign investors in Iran in both econometric and qualitative sections. In this article, data in the econometrics section were collected annually in the period of 1372 to 1400, and in the qualitative section, a questionnaire (researcher-made) field method was used to collect information and data. To determine the validity of the questionnaire and test, experts were consulted and the questionnaire in terms of validity (validity) was approved by obtaining the opinion of the respected supervisor. On the other hand, some questions lacking the necessary characteristics were removed and some ambiguous questions were corrected, which indicates the formal validity of those questions in the questionnaire. Then, in this study, content validity ratio was used to examine the validity of the questions. The results of the analysis based on the AR model indicate that an increase in foreign direct investment (FDI) in the previous period will increase foreign direct investment (FDI) by investors from the country, the reason for this should be sought in behavioral economics. The results obtained from the analysis of t-test show that the mean ‌behavioral economics variables (risk aversion, herding behavior, social security, conservative mental accounting (bias) and orientation) influence the decisions of foreign direct investors. Is transient and is statistically valid.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع 

• تلنگی، احمد (۱۳۸۳) تقابل نظریه نوین مالی و مالی رفتاری، تحقیقات مالی بهار و تابستان ۱۳۸۳، شماره ۱۷، صص۲۳ توکلی محمدی امحمد و دکتر مصطفی قاضی زاده (۱۳۸۸) بررسی رفتار مدیران سرمایه‌گذار و تحلیل گران مالی در مورد ‌پیش‌بینی بازار و انتخاب سهام در بورس اوراق بهادار تهران. دوماهنامه علمی - پژوهشی دانشگاه شاهد، سال شانزدهم، دوره جدید شماره ۳۵ تیر ۱۳۸۸


• جهانخانی علی‌، محمد نو فرستی و فرهنگ قراگوزلو (۱۳۸۸) بررسی اطمینان بیش از اندازه سرمایه‌گذاران و حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران. چشم انداز مدیریت، شماره ۳۰ صص ۱۰۵-


• لیلی عراقی، مریم، دکتر فریدون رهنمای رودپشتی‌، آرام جودکی (۱۳۸۸)، بررسی تفاوت‌ها‌‌‌ی رفتاری بین سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بعد از تعطیلات هفتگی، مجله پژوهش‌ها‌‌‌ی مدیریت، شماره ۸۳ زمستان ۸۸ صص ۸۰ - ۸۹ خواجوی، شکراله و حسن فتاحی نافچی (۱۳۹۲) مالی عصبی، افق پیش روی مالی رفتاری، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری سال دوم، شماره هفتم، پاییز ۱۳۹۲، ص ۲۱


• خواجوی؛ شکر اله و میثم قاسمی(۱۳۸۵) فرضیه ی بازار کارا و مالی رفتاری، فصلنامه تحقیقات مالی، شماره ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۸۶ از صص ۶۹-۶۹ دهقان، عبدالمجید (۱۳۸۷) عوامل روانی تأثیر گذار بر سرمایه‌گذاری در بورس، مجله تدبیر، شماره۱۹۹، شهریور ۸۷ صص۹۰-۹۳ - راعی ارضا، غلامرضا اسلامی بیدگلی، مهدی میرزا بیاتی (۱۳۹۰) ارزش گذاری سهام و ناهمگنی سهامداران در بورس اوراق بهادار تهران، مجله دانش حسابداری، سال دوم، شماره 2، تابستان۹۰، صص۱۰۳-۱۲۹. –


• علیرضا و سعید فلاح پور (۱۳۸۳) مالیه رفتاری، رویکردی متفاوت در حوزه مالی، تحقیقات مالی شماره ۱۸ پاییز و زمستان ۱۳۸۳ صص ۷۷-۱۰۶


• رهبر، فرهاد‌، محمود متوسلی و میثم امیری(۱۳۹۲) اقتصاد دانان رفتاری و نظریه‌ها‌‌‌ی آنها، فصلنامه علمی پژوهشی برنامه ریزی و بودجه، سال هیجدهم، شماره 1، بهار ۹۲صص-165-۱۳۳


• رهنمای رودپشتی، فریدون‌، فرشاد هیبتی و سیدرضا موسوی (۱۳۹۱). بررسی الگوی ریاضی انتخاب پرتفوی سرمایه‌گذاری مبتنی بر مالی رفتاری، مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، شماره ۱۲، صص۱۷-۳۷


• زنجیر دار، مجید، رضا موسوی و مریم صابری (۱۳۹۳) تبیین عوامل رفتاری انسان در انتخاب پرتفوی بهینه در مقایسه با مالی استاندارد، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری سال سوم، شماره نهم، بهار ۱۳، صص۲۰۷-۲۲۲


• سرمده زهرا، دکتر عباس بازرگان و دکتر الهه حجازی، روش‌ها‌‌‌ی تحقیق در علوم رفتاری، آگاه، تهران، چ پنجم زارعی،ع. دارابی، ر.(1397). تأثیر گرایش­های احساسی سرمایه­گذاران بر افشای اختیاری در بازار سرمایه ایران، پژوهش­های‌حسابداری‌مالی‌و‌حسابرسی، سال‌دهم‌،‌شماره‌33: 157-131.


• دستگیر، م. میرکی، ف.؛ کاظمی نوری، س.( ۱۳۹۳). تأثیر اعتماد به نفس بیش‌ازحد مدیران ارشد بر آشفتگی و مالی، بررسی‌ها‌‌‌ی حسابداری‌، سال اول - شماره ۲: ۳۷ - ۵ ۶.


• علی‌آبادی، ا. وکیلی فرد، ح.(1393). تبیین و ارائه الگویی برای سنجش عوامل روانشناختی و رفتاری در بازار سرمایه ایران، فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی شماره پانزدهم، سال 4: 21-


• زینی‌وند، م. جناجی،م. همت‌فر،م. ستایش، م. (1400). سوگیری‌های رفتاری و تصمیمات سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی مبتنی بر اطلاعات تکنیکال در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه اقتصاد مالی، شماره 57


• مهربان‌پور،م. جهانگیرنیا، ح. بنی مهد، ب.(1401). تبیین تاثیر روانشناسی در قالب اقتصاد رفتاری بر گزارشگری مسئولیت اجتماعی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه اقتصاد مالی. شماره 59


• آسیابی اقدم، ل. رحیم زاده، ا. فلیحی، ن. رجائی،ی. (1400). انتخاب سبد دارایی سهام مبتنی بر روش­ اقتصاد رفتاری. فصلنامه اقتصاد مالی. شماره 55


• حیدری هراتمه، م. آریایی، و. اسلامی، م. (1402). تاثیر روانشناسی شناختی سرمایه گذار بر تصمیم‌گیری و خط‌مشی مالی. فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار. شماره 54

• Sun Weixiang, (2022),” An empirical assessment of financial literacy and behavioral biases on investment decision: Fresh evidence from small investor perception”, ORIGINAL RESEARCH article, Front. Psychol, 26 September 2022


• Zeeshan Ahmedhttps, (2022), “Mediating Role of Risk Perception Between Behavioral Biases and Investor’s Investment Decisions”, SAGE OpenVolume 12, Issue 2, April 2022


• Amra Halaba, (2017), “Behavioral economics perspective on foreign direct investment in emerging markets: The case on Bosnia and Herzegovina”, Growing Science Accounting, Accounting 3 (2017) 181–196


• Abbate,Nicolo (2012)," Investing in vahie stocks: enpirical Research in the Italian stock market, Copenhagen Business School, Master Thesis October 2012


• Josiah, Paul Muimi(2011)"Test for Investor Rationality for Companies Listed at the Nairobi Stock Exchange", Journal of Modern Accounting and Auditing, ISSN 1548-6583 August 2011, Vol 7, No. 8, pp827-840


• Aguila,Nataliadel(2009), 'Beliavioral Financ : Learning From Market anonalies And Psychological Factors", Revista de Instituciones, Ideas y Mercados N 50, Mayo 2009 47-104


• Ahsan A. F. M. Mainuk2013) "Herding in Dlaka Stock Exchange", Journal of Applied Business and Economics vol 14(2) 2013.


• Amin, Amjad, Sehrish Shoukat, Zahoor Khan (2009), "Gambler's Fallacy And Behavioral Finance In The Financial Markets (A Case Study Oflalore Stock Exchange)", Abasyn University Journal of Social Sciences, Volume 3, No. 2, July-December 2009


• Anwar,Zeshan, Mian Sajid Nazir, Kaleem Khan and Asma Khan(2013),"Behavior of Small Equity Investors in Pakistan's Stock Exchanges". MiddleEast Journal of Scientific Research 18 (3): pp321-326, 2013.


• Hayat M&Shanza Arslad(2012) "Factors Valued By Investors While Investing In Mutual Funds-A Behavioral Context". Sciplinary Journal Of Contemporary Research In Business, Vol 4, No 1, pp503-514 Baker. Malcolm and Jeffrey Wurgler(2007)


• "Investor Sentinent in the Stock Market, Journal of Economic Perspectives", Volune 21, Number 2,Spring 2007,pp 129–151 hrish Shoukalics vol 14(2)


• Gitman, L.J., Joehnk, M. D., (2008). Fundamentals of Investing. 10th edn. Boston: Pearson Education Inc.


• Garsia Lara, J. M., Garsia Osma, B. and Penalva, F. (2010).Accounting conservatism and firm investment efficiency.http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1383642&http://www.google.com/search?hl=fa&q=Accounting+Conservatism+and+Firm+Investme.


• Garcia Lara, J. M., Garcia Osma, B. and penalva, F. (2016). Accounting Conservatism and Firm Investment Efficiency. Journal of Accounting and Economics, Vol. 61, Pp. 221-238.


• Hermalin, B.E., and M.S. Weisbach.(2010). Information Disclosure and Corporate Governance. Working paper,University of California.


• Hirt, Geoffrey. A., Block S. B., (2012). Fundamentals of Investment Management. 10th edn. New York: McGraw-Hill.


• Kaustia, M., Rantapuska, E. (2015). Does mood affect trading behavior? Journal of Financial Markets, 15, 41-81