آثار درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران مبتنی بر شکست‌های ساختاری درون زا
محورهای موضوعی : اقتصاد مالی
محسن مهرآرا
1
(
استار اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه تهران . تهران.ایران
)
کلید واژه: اقتصاد ایران, تکانه های نفتی, روش هم انباشتگی گری گوری- هنسن,
چکیده مقاله :
ادبیات اقتصادی موجود نشان می دهد که افزایش قیمت نفت اثرات بازادارنده بر رشد اقتصادی کشورهای صنعتی داشته است در حالی که اثرات کاهش قیمت نفت بر اقتصاد این کشورها با اهمیت نبوده است. به عبارت دیگر اثر تکانه ای نفتی بر اقتصاد کشورهای صنعتی نامتقارن و غیر خطی می باشد. در این تحقیق می خواهیم فرضیه مذکور را برای یک اقتصاد صادرکننده نفت (ایران) مورد آزمون تجربی قرار دهیم. برای این منظور از متدولوژی هم انباشتگی گری گوری- هنسن (1996) استفاده خواهیم کرد که در آن شکست ساختاری در رابطه بلندمدت بصورت درون زا تعیین میشود. نتایج تحقیق نشان میدهد که در بلندمدت درآمدهای نفتی، آثار منفی بر رشد اقتصادی ایران داشته اند. به علاوه فرضیه اصلی تحقیق مبنی بر اینکه در کوتاه مدت واکنش رشد اقتصادی نسبت به تکانه های نفتی نامتقارن و برای تکانه های کاهشی قیمت نفت شدیدتر است مورد تایید قرار می گیرد.
1) ابراهیمی، سجاد (۱۳۹۰) اثر شوک‌های قیمت نفت و نوسانات نرخ ارز و نااطمینانی حاصل از آنها بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب نفتی، پژوهشنامه بازرگانی، ۵۹، ۸۳-۱۰۵.
2) بهرامی، جاوید و نصیری، سمیرا (۱۳۹۰) شوک نفتی و بیماری هلندی؛ بررسی موردی ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، ۱۶(۴۸)، ۲۵-۵۴.
3) تمیزی، راضیه. (۱۳۸۱)، رابطه میان تغییرات قیمت نفت و رشد اقتصادی در اقتصاد ایران طی دوره ۱۳۷۸-۱۳۵۰ ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران
4) حسن‌زاده، محمد و صادقی، حسین و یوسفی، علی و سحابی، بهرام و قنبری، علی (۱۳۹۱) بررسی اثرات نوسان قیمت نفت بر رفاه خانوارها در دهک‌های مختلف درآمدی: رهیافت مدل تعادل عمولی قابل محاسبه، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی(رشد و توسعه پایدار)، ۱۲(۴)، ۵۵-۷۷.
5) خوش‌اخلاق، رحمان و موسوی محسنی، رضا (۱۳۸۵) شوک‌های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه‌پذیر تعادل عمومی، مجله تحقیقات اقتصادی، ۷۷، ۱۱۷-۹۷.
6) درخشان، مسعود (۱۳۸۳) مشتقات و مدیریت ریسک در بازارهای نفت، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، تهران.
7) شیرین بخش، شمس‌الله و مقدس‌بیات، مریم (۱۳۸۹) بررسی اثرات متقارن و نامتقارن شوک‌های نفتی بر ارزش افزوده بخش‌های کشاورزی و خدمات ایران، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، ۷(۲۶)، ۱-۲۰.
8) مجاب، رامین و برکچیان، سیدمهدی (۱۳۹۰) تاثیر شوک‌های درآمد نفت بر تولید بدون نفت، پول و اقتصاد، ۹، ۴۵-۸۹.
9) یحیی‌زاده‌فر، محمود و لاریمی، جعفر و فرامرزی، رکسانا (۱۳۹۱) بررسی تاثیر تکانه‌های قیمتی و درآمدی نفت بر بازده واقعی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی، ۲، ۴۴-۷۷.
10) یزدانی، سعید و شرافتمند، حبیبه (۱۳۹۰) بررسی تاثیر ضربه‌های درآمد نفت بر بخش کشاورزی: آزمون بیماری هلندی، اقتصاد کشاورزی، ۵(۴)، ۵۱-۶۸.
11) Alotaibi, Bader.( 2006 ). Oil price fluctuation and the gulf cooperation council (GCC) countries, 1960-2004. May2006.
12) Aizenman, Joshua and Nancy Marion, 1999, “Volatility and Investment: Interpreting Evidence from Developing Countries,” Economica, Vol. 66, pp. 157–79.
13) Auty, R.M. (1990); Resource - Based Industrialization: Sowing the Oil in Eight Developing Countries, New York: Oxford University Press.
14) Auty R.M. (1999) “The transition from rent-driven growth to skill-driven growth: recent experience of five mineral economies.” In: Maier, J., Chambers,
15) Auty R.M. (2001) Resource Abundance and Economic Development, Oxford University Press, Oxford.
16) Busby, G., J. Isham, L. Pritchett and M. Woolcock (2002) “The varieties of rentier experience: how natural resource export structures affect the political economy of economic growth.” Mimeo, The World Bank.
17) Bruno, M. and Sachs, J. 1985, Economics of Worldwide Stagflation, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
18) Darby, M. (1982). The Price of Oil and World Inflation and Recession, American Economic Review, Vol. 72, pp. 738-751.
19) Devlin, Julia, and Michael Lewin. 2004. Managing oil booms and busts in developing countries.
20) Esfahani, H.S. and Mohaddes, K. and Pesaran, M.H., (2012), An Empirical Growth Model for Major Oil Exporters, Cambridge Working Papers in Economics.
21) Gelb A. (1988) Windfall Gains: Blessing or Curse?, Oxford University Press, OxfordGregory, Allan and Bruce Hansen (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regim Shifts." Journal of Econometrics 70, 99-126.
22) Gylfason, T., T.T. Herbertsson and G. Zoega (1999) “A mixed blessing: Natural resources and economic growth.” Macroeconomic Dynamics 3: 204-225.
23) Hamilton, J. (1996). This is what happened to the oil price–macroeconomy relationship. Journal of Monetary Economics, Vol. 38, pp. 215-220.
24) J. Weiner, Robert. 2000. “Managing petroleum fiscal dependence, Lessons from Venezuela and Mexico; The Center for Latin American Issues.
25) Jimenez Rodriguez, Rebecca, and Marcelo Sanchez. 2004, Oil price Shocks and real GDP growth empirical evidence for some OECD Countries; working Paper, No. 362 may.
26) Karl, T.T. (1997); The Paradox of Plenty: Oil Booms, Venezuela, and other PetroStates, Berkely: University of California Press.
27) Krugman, P. (1987) “The narrow moving band, the Dutch disease, and the competitive consequences of Mrs. Thatcher: notes on trade in the presence of dynamic scale economies.” Journal of Development Economics 37:41-55.
28) Lane, P., Tornell.A. (1996); "Power, Growth, and the Voracity Effect", Journal ofEconomic Growth, 1, pp. 213-241.
29) Lee, K., Ni, S., and Ratti, R. (1995).Oil shocks and the macroeconomy: the role of price variability, The Energy Journal, Vol.16 (4), pp.39-56.
30) Matsuyama, K. (1992) “Agricultural productivity, comparative advantage and economic growth.” Journal of Economic Theory 58: 317-334.
31) Mork, K, A. (1994). "Oil and Macro economy when Price goes up and down: An extension of Hamilton results". Journal of Political Economic, Vol. 9.
32) Mork Knut, A. (1989). Oil and the macroeconomy when prices go up and down: an extension of Hamilton’s results, Journal of political economy, Vol.97(3), pp. 740-744.
33) Mork, K., Olsen, O., and Mysen, T. (1994). Macroeconomic responses to oil price increases and decreases in seven OECD countries, Energy Journal, Vol.15(4), pp. 19-35.
34) Mory, j. f. (1993). "Oil price and economic activity is the relation symmetric". Energy Journal, Vol. 104.
35) Ramey, Garey and Valerie A. Ramey, 1995, “Cross-Country Evidence on the Link Between
36) Volatility and Growth,” American Economic Review, Vol. 85, pp. 1138–51.
37) Rotemberg, J. and M. woodford (1996) “Imperfect Competition and the Effects of Energy Price Increases on Economic Activity,” Journal of Money, Credit and Banking 28 (4): 550-77.
38) Sachs, J.D. and A.M. Warner (1995) “Sachs, J., A. Warner and M. Warner (1999) “Natural Resource Intensity and Economic Growth,” in Development Policies in Natural Resource Economies, MAYER, J., B.Chambers, and A. Farooq (eds.), Northampton, MA: Edward Elgar, Cheltenham.Natural resource abundance and economic growth.” NBER Working Paper No. 5398.
39) Sachs, J.D. and A.M. Warner (1997) “Sources of slow growth in African economies.” Journal of African Economies 6: 335-376.
40) Sachs, J.D. and A.M. Warner (2001) “The curse of natural resources.” European Economic Review 45: 827-838.
41) Sala-i-Martin, Xavier and Arvind Subramanian, 2003, “Addressing the natural resource curse: an illustration from Nigeria,” National Bureau of Economic Research Working Paper No. 9804 (Cambridge, Mass: NBER).
42) van Wijnbergen, S. (1984) “The ’Dutch disease’: a disease after all?” Economic Journal 94: 41-55.
