نسبیت احکام دیوان بین‌المللی دادگستری در نظریه و عمل

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

سید قام زمانی ¹ , سوده شاملو ²

1 -
2 -

تاریخ دریافت : 1391/01/21 تاریخ پذیرش : 1391/02/20 تاریخ انتشار : 1391/04/10

کلید واژه: دیوان بین‌المللی دادگستری, اصل نسبیت, اعتبار امرمختومه, رویه قضایی, قاعده وحدت رویه قضایی, تبعیت از احکام سابق, ورود ثالث,

چکیده مقاله :

احکام دیوان بین‌المللی دادگستری و سلف آن (دیوان دایمی‌بین‌المللی دادگستری) وفق ماده‌ی 59 اساسنامه نسبت به طرفین اختلاف و در همان دعوای ذی‌ربط الزام‌آور است. بین استدلالات حقوقی دیوان که هم واره از انسجام و وحدت حقوقی پیروی می‌کند (مقدمه حکم) و بخش اجرایی حکم تمایز وجود دارد. صرفاً بخش اجرایی رأی الزام‌آور است و از اعتبار امر مختومه برخوردار می‌باشد، ولی مقدمه حکم که احتجاجات و استدلالات حقوقی دیوان است اثر الزامی ندارد. فلسفه وجودی اصل نسبیت احکام دیوان، حمایت از حقوق ثالث می‌باشد و به موجب ماده‌های 62 و 63 اساسنامه در صورتی که طرف ثالث در قضیه منفعت حقوقی داشته باشد یا عضو کنوانسیون باشد که دیوان قصد تفسیر آن را دارد، حق ورود به جریان رسیدگی را دارد، در غیر این صورت یعنی در صورتی که منافع طرف‌‌های ثالث متأثر گردد، رأی نسبت به طرف‌‌های ثالث اثر الزامی نخواهد داشت. با این حال، در عمل اثر رأی از آن چه ماده 59 اساسنامه اعلام کرده، فراتر می‌رود و حمایت از حقوق ثالث نسبتاً غیرواقعی به نظر می‌رسد. ذکر عبارت با رعایت ماده 59 در بند1(د) ماده 38 اساسنامه و تلقی رویه قضایی به عنوان وسیله فرعی احراز قواعد حقوق بین‌الملل، از تأثیر احکام دیوان بر حقوق و منافع دولت ثالث جلوگیری نکرده است. از سوی دیگر از آن جا که دیوان طبق اساسنامه بر اساس اصول و قواعد حقوق بین‌الملل به قضاوت و صدور حکم مبادرت می‌ورزد، اصولاً ملزم به تبعیت از رویه قضایی خود می‌باشد.

منابع و مأخذ:

-1 آقایی، کامران، 1388 ، مکتب های تفسیری در حقوق بر مبنا و هرمونتیک حقوقی، نشر میزان.
-2 کک دین نگوین ،دینه پاتریک، پله آلن، 1382 ، حقوق بین الملل عمومی، ترجمه حسن حبیبی، انتشارات اطلاعات، چاپ اول.
-3 مستقیمی بهرام ، طارم سری مسعود، 1377 ، مسؤولیت بین المللی دولت، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
-4 چرچیل، رابین، لو، آلن، 1377 ، حقوق بین الملل دریاها، ترجمه بهمن آقایی، گنج دانش، چاپ اول.
منابع انگلیسی
١- Bederman, David J., ٢٠٠۴, International Law in Antiquity, Cambridge University Press, Second ed.
٢- Bekker, Peter H.F., ١٩٩٨, Commentaries On World Court Decisions ١٩٨٧-١٩٩۶, MartinusNijhoff Publishers.
٣- Bedjaoui, Mohammed, ١٩٩١, International Law: Achievements and Prospects, MartinusNijhoff Publishers.
۴- ,……………………………………١٩٩۴ The New World Order And The Security Council, MartinusNijhoff
Publishers.
۵- Bin Cheng, ١٩٨٧, General Principles Of Law As Applied By International Courts and Tribunals , Cambridge
University Press.
۶- Fitzmaurice, Gerald, ١٩٩٣, The Law And Procedure Of The International Court Of Justice, Publisher
cambridgeUniversity Press.
٧- Hallebeek, Jan, ٢٠٠٨, Contracts For A Third-Party Beneficiary, Martinus Nijhoff.
٨- Hutchinson, Allan, ٢٠٠۵, Evolution and The Common Law, Cambridge University Press.
٩- Johnston, David, ٢٠٠۴, Roman Law In Context, Cambridge University Press.
١٠- Kawano, Mariko, The Administration Of Justice By The International Court Of Justice And Parties In
Edward Mcwhinney And Sienho Yee And Jcques-Yuan Morin, ٢٠٠٩, Multiculturalism And International
Law: Essays In Honour of Edward Mcwhinney, Brill.
١١- Lauterpacht, Hersch, ١٩٨٢, The Development Of International Law By The International Courts, Cambridge
University Press.
١٢- Mcnair, Arnold Duncan, ١٩۵۴, The Development Of International Justice, new York Press.
١٣- Mcwhinney, Edward ,١٩٧٩, The World Court And The Contemporary International Lawmaking
Process, Brill, Sijthoff and Noordhoff.
١۴- Mendelson, Maurice, ١٩٨٣, Interim Measures Of Protection And The Use Of Force By States,
Cambridge, Grotius Publications Limited.
١۵- Meyer, Elizabeth A., ٢٠٠۴, Legitimacy And Law In The Roman World, Cambridge University Press.
١۶- Muller, Sam AndRaic, D. And Thuranszhy, J.M., ١٩٧٧, The International Court Of Justice: Its
Future Role After Fifty Years, MartinusNijhoff Publishers.
١٧- Pomerance, Michela , ١٩٩۶, The United States And The World Court As A Supreme Court Of The
Nations, Martinus Nijhoff Publishers.
١٨- Rossenne, Shabtai, ١٩٨٣, Procedure In The International Court: A Commentary On The ١٩٧٨ Rules
Of The International Court Of Justice, Brill.
١٩- ..…………………١٩٩٣, Intervention in The Internatinal Court Of Justice, MartinusNijhoff
Publishers.
٢٠- ,.……………… ٢٠٠۴, The Perplexities Of Modern International Law, MartinusNijhoff Publishers.
٢١- , ,..…………… ٢٠٠۵, The Law And Practice Of The International Court,١٩٢٠-٢٠٠۵ , MartinusNijhoff
Publishers.
٢٢- , .……………٢٠٠٧, Essays On International Law And Practice, MartinusNijhoff Publishers.
٢٣- Shahabuddeen, Mohammed, ١٩٩۶, Precedent In The World Court , Cambridge University Press,
First ed.
٢۴- Shaw, Malcolm Nathan, ٢٠٠٣, International Law, Cambridge University Press.
٢۵- Ziabe, G. Ziabe, ٢٠٠٨, Problems Of International Administrative Law, MartinusNijhoff Publishers.
٢۶- Zimmermann, Andreas And Oellers-Frahm, Carin,AndTomuschat, Christian And Tams, Christian
J., ٢٠٠۶, The Statue Of International Court Of Justice, Oxford University Press, USA.
Articles:
27- Ago,Roberto, ((Binding Advisory Opinions Of The International Court Of The Justice)), AJ.I.L, vol.٨۵,
No.٣, July ١٩٩١.
٢٨- Bernardo Sepulveda-Amor, ((Contribution of The International Court of Justice to The Development
of The International Law of The Sea)), A.R.L.S.M.L, vol.١(١), ٢٠١٠.
٢٩- Caenegem, R.C.Van, ((Judge and Lawgiver in Anglo-American History)), E.R, vol. ١١(٣), ٢٠٠٣
٣٠- Fitzmaurice, Gerald, ((The Foundations Of The Authority Of Internatonal Law And The Problem Of
Enforcement)), M.L.R, vol.١٩, January ١٩۵۶.
٣١- Jarrod Wong, Jarrd, ((The Issuance Of Interim Measures In International Disputes: A Proposal
Requiring A Reasonable Possibility Of Success On The Underlying Merits)), G.J.I.L.C.L, vol.٣٣, ٢٠٠۵.
٣٢- Mendelson, Maurice, Q.C., ((The Cameroon-Nigeria Case in The International Court of Justice:
Some Territorial Sovereignty and Boundary Delimitation Issues)), B.Y.I.L, vol. ٧۵(١), ٢٠٠۴.
٣٣- ShabtaiRosenne, ((Article ٢٧ of the Statue of International Court of Justice)), V.J.I.L, vol. ٣٢, ١٩٩١
٣۴- Szabo, Eelco, ((Provisional Measures In The World Court: Binding Or Bound To Be Ineffective?)),
L.J.I.L, Vol.١٠, ١٩٩٧.
٣۵- Von Bogdandy, Armin, and Ingo Venzke. ((International Judicial Institutions as Lawmakers)), G.L.J,
vol.١٢(۵), ٢٠١١.