تحلیل قرارداد سلف موازی استاندارد در نظام حقوقی ایران و نظام فقهی کشورهای شیعی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

مصطفی یوسف زاده گندوانی ¹ , جواد نیک نژاد ² , بهنام قنبرپور ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی حقوق خصوصی، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران. رایانامه: [e-mail]
2 - استادیار گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران (نویسنده مسئول). رایانامه:[e-mail]
3 - استادیار گروه حقوق، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1400/10/27 تاریخ پذیرش : 1400/12/11 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: استاندارد, حواله, بورس, سلف موازی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: قراردادهای سلف یکی از ابزارهای مؤثر تأمین مالی از قدیم‌الایام به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته، ولی در مواجهه با تغییرات و توسعۀ اقتصادی و تحولات بازار سرمایه، نیازمند به بازنگری و عصری‌سازی و استفادۀ کاربردی هم‌سو و متناسب با رشد فنّاوری و توسعۀ ابزارهای مالی بوده است. این مقاله به بررسی و تحلیل و تطبیق دیدگاه‌های مختلف در ارتباط با جنبه‌های مختلف مربوط به ماهیت و آثار قراردادهای سلف موازی استاندارد در نظام حقوقی ایران و نظام فقهی کشورهای شیعی پرداخته شده است و ضمن مقایسۀ آن از جهات گفته شده با آموزه‌های فقهی و حقوقی، شبهات وارد شده به این نوع قرارداد نیز مطرح شده و مورد تجزیه‌ و تحلیل قرارگرفته است.روش: مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.یافته ها و نتایج: در جهت حل مشکلات عدم وجود بازارهای ثانویه برای عقد سلف در بورس با ترکیب عقد سلف و عقد حواله ابزار مالی جدیدی تحت عنوان سلف موازی استاندارد ابداع شده است. این امر ضمن داشتن مزایا و محاسن قراردادهای سلف با قابل معامله شدن در بازارهای ثانوی بورس و اوراق بهادار به‌عنوان یک ابزار مالی جدید و مؤثر در بازارهای مالی مطرح شده است. از آنجا که ماهیت این نوع قرارداد به‌صورت توافق‌نامه‌ای برای خرید یا فروش دارایی معینی در زمان معلومی در آینده و با قیمتی مشخص است که در اغلب موارد به تحویل فیزیکی کالا نیز منجر می‌شود، مورد اقبال مسلمانان و حتی خارج از محدودۀ کشور و به‌صورت فرامرزی و بین‌المللی مورد استقبال متشرعین دنیا قرار می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

Background and Aim: Salaf contracts have been widely used as one of the effective financing tools since ancient times, but in the face of changes and economic development and capital market developments, they need to be reviewed, modernized and applied in line with technology growth and development tools. It has been financial. This article examines, analyzes, and applies different perspectives on various aspects of the nature and effects of standard parallel predecessor contracts in the Iranian legal system and the jurisprudential system of Shiite countries. Entered into this type of contract has also been discussed and analyzed.Method: The present article has been done by descriptive and analytical methods.Findings and Results: In order to solve the problems of the absence of secondary markets for futures contracts in the stock market by combining futures contracts and remittance contracts, a new financial instrument called standard parallel futures has been invented. This has been introduced as a new and effective financial instrument in the financial markets, having the advantages and advantages of futures contracts that can be traded in the secondary markets of stock exchanges and securities. Since the nature of this type of contract as an agreement to buy or sell a certain asset at a certain time in the future and at a specific price, which in many cases leads to physical delivery of goods, is favored by Muslims and even abroad and across borders. Internationally, it is welcomed by the legislators of the world.

منابع و مأخذ:

* قرآن کریم

- ابراهیمی، محمدصادق. (1374). تقریرالدوره التاسعه لمؤتمر مجمعالفقه الاسلامیه. رساله ثقلین.

- اسماعیلی، اسماعیل. (1373). اکل مال به باطل در بینش فقهی شیخ انصاری. فقه، 1(1)، 147-127.

http://ensani.ir/fa/article/60018

- اشقر عمر سلیمان و دیگران. (1418 ق). بحوث فقهیه فی قضایا الاقتصادیه المعاصر. جلد1. دارالنفائس.

- امام‌خمینی، روح‌الله. (1363). تحریرالوسیله. چاپ آداب.

- امام‌خمینی، روح‌الله. (1379). کتاب‌البیع. موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.

- امامی، حسن. (1366). حقوق مدنی. چاپ ششم. کتاب‌فروشی اسلامیه.

- بحرانی، یوسف‌بن ‌احمد. (1405 ق). الحدائق الناظره فی احکام العطره الطاهره. موسسۀ نشر اسلامی.

- پیره، مجید؛ زهتابیان، مصطفی. (1387). اصول قرارداد سلف موازی. مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران.

- تاجمیر ریاضی، حامد؛ اشعریون قمی‌زاده، فرزانه. (1394). سلف و اوراق سلف. شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس، انتشارات بورس.

- جعفرزاده کوچکی، علیرضا. (1395). الزامات و مبانی اقتصاد اسلامی در قرآن کریم. دانشگاه امام‌صادق (ع).

- جواهری، حسن. (1419 ق). بحوث فی الفقه المعاصر. جلد 1. بیروت دار الذخائر.

- حر عاملی، محمدبن حسن. (1409 ق). وسائل‌الشیعه. موسسۀ آل‌البیت.

- حسینی عاملی، جواد. (1417 ق). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه. موسسۀ آل‌البیت.

- دوابه، اشرف محمد. (1430 ق). السکوک الاسلامیه بین النظریه و التطبیق. اسکندریه دارالاسلام.

- سوهانی حسین؛ شهیدی، سیدمرتضی. (1393). تحلیل حقوقی معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران. شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس، انتشارات بورس.

- شریف‌ رضی، محمدبن حسین. (1391). نهج‌البلاغه. ترجمه جعفر شهیدی. چاپ سی و یکم. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

- شهیدی، سید مرتضی. (1396). قواعد حقوقی حاکم بر معاملات در بورس کالایی. نشر میزان.

- شهیدی، مهدی. (1377). تشکیل قراردادها و تعهدات. نشر حقوقدان.

- شهیدی، مهدی. (1380). تشکیل قراردادها و تعهدات. چاپ دوم. مجمع علمی و فرهنگی مجد.

- شیخ طوسی، محمدبن حسن. (1387 ق). المبسوط فی فقه‌الامامیه. مکتب المرتضویه لاحیاء، الآثار الجعفریه.

- صدقی، غلامعلی. (1378). تحلیل معاملات صوری.[پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه قم].

- صدوق، محمدبن علی‌بن بابویه. (1415 ق). جوامع‌الفقهیه. موسسۀ امام‌هادی.

- عبدی‌پور، ابراهیم. (1394). مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت. چاپ سیزدهم. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

- عراقی، ضیاءالدین. (1418 ق). قاعدۀ لاضرر. انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم.

- فراقی، مولی احمدبن محمد مهدی. (1415 ق).(مستندالشیعه فی الاحکام) الشریعه. موسسۀ آل البیت.

- فراهانی‌فرد، سعید. (1388). صکوک سلف، ابزاری مناسبی برای تأمین مالی و پوشش ریسک. اقتصاد اسلامی، 9 (33)، 32-7.

http://eghtesad.iict.ac.ir/article_16718.html

- کاتوزیان، ناصر. (1384). دورۀ عقود معین(1). چاپ نهم.  شرکت سهامی انتشار.

-کاتوزیان، ناصر. (1376). حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها. جلد 1. چاپ چهارم. شرکت سهامی انتشار.

- کلینی، محمدبن یعقوب. (1407 ق). الکافی. جلد 5. دارالکتاب اسلامی.

- محقق داماد، مصطفی. (1384). قواعد فقه. چاپ نهم. مرکز نشر علوم اسلامی.

- موسویان، سید عباس. (1399). بازار سرمایه اسلامی 1. چاپ دوم. سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

- نجفی محمدحسن. (1394 ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الاسلام. جلد ششم. دارالکتب الاسلامیه.

- نمازی (شیخالشریعۀ اصفهانی)، فتح‌الله‌بن محمدجواد. (1410 ق). قاعدۀ لاضرر. دفتر انتشارات اسلامی.

- نوری، میرزا حسن. (1409 ق). مستدرک‌الوسائل. موسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث.