دادگاه های اقتصادی جایگزین محاکم تجاری با مطالعه تطبیقی در نظام حقوقی فرانسه و بلژیک

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

سعید جوهر ¹ , شکرالله نیکوند ²

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران.
2 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران(نویسنده مسئول).

تاریخ دریافت : 1399/03/30 تاریخ پذیرش : 1399/06/10 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: دادگاه تجاری, اعمال تجاری, بنگاه اقتصادی, صلاحیت دادگاه,

چکیده مقاله :

محاکم تجاری برای نخستین بار در سال 1304در نظام قضایی ایران تشکیل شده اند اما پس از مدت نسبتاً کوتاهی حذف شدند. قانونگذار در سال های اخیر به دنبال برپایی دادگاه های تجاری و تدوین لایحه آیین دادرسی تجاری بود که این طرح نیز به سرانجام نرسید و از دستور کار مجلس خارج شد. یکی از دلایل این تصمیم، ابهام در مفهوم اعمال تجاری در حقوق ایران عنوان شد که می تواند در تشخیص صلاحیت این محاکم مشکل ایجاد کند و باعث اطاله روند دادرسی شود. در مورد این ایراد، تلاشی جهت رفع آن و بررسی معیارهای اعمال تجاری در سایر کشورها صورت نگرفت. مطالعه در نظام قضایی بلژیک جایی که گام های ابتدایی برای جایگزینی دادگاه های اقتصادی با دادگاه های تجاری برداشته شده می تواند در این مسئله بسیار الهام بخش باشد. قانونگذار این کشور از معیار اعمال تجاری گذر کرده و مفهوم اقتصادی بودن را ضابطه صلاحیت قرار داده است. ضابطه ی فعالیت اقتصادی نه تنها می تواند اختلافاتی را که در قالب مفهوم تجارتی نمی گنجد بدون ایجاد ابهام وارد صلاحیت این محاکم کند و به عبارت دیگر صلاحیت محاکم تجاری را گسترش دهد، بلکه باعث نیل به یکی از اهداف تشکیل این محاکم که رشد و توسعه اقتصادی است، می شود.

منابع و مأخذ:

- افتخار جهرمی، گودرز و خراسانی، سید علی(1396). تبیین اصول و قواعد دادرسی تجاری و ارزیابی کارایی آن از منظر تحلیل اقتصادی حقوق، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 8، شماره 1.

- قاسمی ‌حامد، عباس و غفوری اصل، غزل (1395). لزوم احیا دادگاه‌های تجاری در ایران، تحقیقات حقوقی شماره 73.

- Ad hoc committee Business Courts(1997). Towards A More Efficient Judiciary, The business lawyers, 52(3): 947-963 

- Autenne, et Thirion(2013). L’agent économique : du commerçant à l’entreprise?, in Chroniques d’actualité en droit commercial, for formation C.U.P. Bruxelles, Larcier.

- Baum, Judicial Specialization, Litigant Influence, and Substantive Policy: The Court of Customs and Patent Appeals, Law & Society law Review, 2000, Vol. 11

- Dimitri Houtcierff(2016). Droit commercial, Sirey, Collection : Sirey université, 4^e édition.

- Edward K(2008). The Myth of the Generalist Judge, Stanford Law Review, 61(12):1-47

- Frank H. Easterbroo(1989). Afterword, on being a commercial court, Chicago law review, 2(65): 887-881.

- John, Kat(1998). z, Access to Justice from the Perspective of the Commercial Community: Judicial Specialization, Auckland university law review.

- Loic Cadiet, Emmanuel Jeuland(2009):, Droit judiciaire privé, Lexis Nexis.

- Michael Hwang(2015). Commercial courts and international arbitration—competitors or partners? Arbitration international, 2(31): 193–212.

- Mougenot(2014). Les nouvelles compétences de tribunal de commerce, Journal des tribunaux 31.

- Puttemans(2007). « Le champ de la commercialité », in Bicentenaire du Code de commerce, Bruxelles, Larcier.

- Revesz(1990). Specialized Courts and the Administrative Lawmaking System, 138 U. Pennsylvania law review.

- Sarang vijay Damle(2005). Specialize judge not courts: a lesson from the German constitutional court, Virginia law review, 91(5): 1267-1311

- SIBONY, fourniture de biens et services sur un marché déterminé(2008). Le juge et le raisonnement économique en droit de la concurrence, Paris, L.G.D.J.

- Verougraete et J.-P. Lebeau(2014).Transferts de compétences: le tribunal de commerce devient le juge naturel de l’entreprise», R.D.C.