تحلیل اسطوره‌ای رمان سووشون با نگاه به تأثیر کودتای 28 مرداد1332 در بازتاب اسطوره‌ها
محورهای موضوعی : اسطورهمحمد علیجانی 1 , حسینعلی قبادی 2 , سعید بزرگ بیگدلی 3
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
کلید واژه: اسطوره, نقد اسطوره‌ای, سووشون, سیمین دانشور, کودتای 28 مرداد,
چکیده مقاله :
اسطوره‌ها در طول تاریخ همواره از رخدادهای سیاسی - اجتماعی تأثیر می‌پذیرند و در برابر آنها واکنش نشان می‌دهند. در حوزه داستاننویسی معاصر یکی از اصلی‌ترین حوادثی که بر ساختارهای سیاسی، اجتماعی،فرهنگی و ادبی تأثیر عمیقی گذاشت، واقعه کودتای 28 مرداد است. این حادثه باعث اجتناب نویسندگان از بیان انتقادی صریح و پناه بردن به درون و بهره‌گیری از زبان مبهم، نمادین و اسطوره‌ای در انعکاس مسائل جامعه و جهت‌گیری اذهان توده‌ی مردم و روشنفکران گردید. داستان سووشون یکی از برجسته‌ترین داستان‌هایی است که با بهره‌گیری از اساطیر ملی و دینی انعکاس دهنده وضعیت اجتماعی و فکری مردم ایران در سالهای بعد از کودتای 28 مرداد در گفتمان مخالف حکومت و بیگانه بوده است. نویسنده با بازآفرینی شخصیت‌ها، روایات و فضاهای اسطوره‌ای در تناسب با موقعیت خاص زمانی و تلفیق هنرمندانه روایات اسلامی و ایرانی شاهکاری کم‌نظیر در عرصه داستاننویسی فارسی پدید آورده است. مقاله حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و چارچوب نظری نقد اسطوره‌ای به تحلیل ادبیت اسطوره‌ای و چگونگی بازتاب اسطوره در این اثر ادبی متأثر از حادثه کودتای 28 مرداد می‌پردازد.
During the history, political and social events have always influenced myths. One of the most important contemporary events which has influenced political, social, cultural and literary structures of Iran is the 1953 coup d'état in the country. After the coup d'état, Iranian contemporary novelists, by avoiding direct expression, used an ambiguous, symbolic and mythical language for expressing social problems and informing the masses and intellectuals. Suvashun, written by Simin Dāneshvar (1921 –2012), is one of the most prominent Persian novels which by using national and religious myths, reflects the social and intellectual state of Iranian people after the 1953 coup. Dāneshvar recreates the mythical characters, narrations and situations and combines them with Islamic and Iranian ones. By using descriptive and analytic methods, based on mythical criticism, this article tries to study the reflection of myth in Suvashun.
کتابنامه
ادیب زاده، مجید. 1491 . امپراتوری اسطوره ها و تصویر غر . ب تهران: ققنوس.
ثمینی، نغمه. 1484 . تجزیه و تحلی ظهور کهن نمونه ها و اساطیر در ادبیات
نمایشی ایران )از آغاز تا انقلاب اسلامی(. پایان نامه دکتری پژوهش هنر دانشگاهتربیت مدرس.
مجلة زبان و ادبیات .» شکوه سیاوش در آینه عرفان « . جعفری، ناهید. 1486. فارس . ی س 3. ش 10
اسطوره و ادبیا . ت .» اسطوره در ادبیات تطبیقی « . جواری، محمدحسین. 1484تهران: سمت.
دانشور، سیمین. 1480 . سووشو . ن چ 16 . تهران: خوارزمی.
رستگار فسایی، منصور. 1484 . پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی.
ریکور، پ . 1464 . زندگی در دنیای متن. ترجمة بابق احمدی. تهران: مرکز.
سرکاراتی، بهمن. 1468 . سایه های شکارشده. تهران: قطره.
فصلنامة هن . ر .» سووشون؛ روایت نمادین تاریخ ایران « . سرمشقی، فاطمه. 1487. ش 69
سگال، آلن. 1489 . اسطور.ه ترجمة فریده فرنودفر. چ 9. تهران: بصیرت.
تحلی سیر بازتاب ماامین و روایت های اسطوره ای « . قاسم زاده، سیدعلی. 1489
فصلنامة علمی- پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات . » در رمان های معاصر فارسی. فارس . ی ش 19
اسطوره و ادبیا . ت تهران: سمت. .» اسطوره در عصر نو « . کهنمویی پور، ژاله. 1484
گلشیری، هوشنگ. 1467 . جدال نقش با نقا . ش تهران: نیلوفر.
مسکوب، شاهرم. 1487 . سوگ سیاوش. چ 6. تهران: خوارزمی.
میرصادقی، جمال. 1480 . عناصر داستان. چ 3. تهران: سخن.
نمادپردازی در رمان های « . نوری خاتونبانی، علی و قبادی، حسینعلی. 1487. پژوهشنامة زبان و ادب )گوهر گویا(. س 1. ش 4 .» سیمین دانشور
یاحقی، محمدجعفر. 1480 . فرهنگ اساطیر و داستانواره ه.ا تهران: فرهنگ معاصر.
_||_References
Adibzadeh, Majid. (2012/1391). Emperaturi-e osture-hā o tasvir-e gharb. 1st ed. Tehran: Qoqnus.
Daneshvar, Simin. (1999/1380SH). Suvashun. 17th ed. Tehran: Khārazmi.
Golshiri, Houshang. (1997/1376SH). Jedāl-e naqsh bā naqāsh. 1st ed. Tehran: Nilufar.
Ja'fari, Nāhid. (2008/1387SH) “Shokuh-e Siāvash dar āyeneh-ye erfān”, Persian Language and Literature Journal, Year 3. No .10. Pp. 79-100.
Javāri, Mohammadhosein. (2003/1383SH). “Ostureh dar adabiāt-e tatbiqi”, In Ostureh o adabiāt. 1st ed. Tehran: Samt.
Kohanmu'eipur, Zaleh. (2004/1383SH). “Osture dar ‘asr-e now”, In Osture o adabiāt. 1st ed. Tehran: samt.
Meskub, Shāhrokh. (2007/1386SH). Sug-e siāvash. 7th ed. Tehran: Khārazmi.
Mirsādeqi, Jamāl. (2001/1380SH). ‘Anāser-e dāstān. 4th ed. Tehran: Sokhan.
Nuri Khātunbāni, Ali and Hosein'ali Qobādi. (2007/1386SH). “Namād-pardāzi dar romān-hā-ye Simin Dāneshvar”, Journal of Gowhar-e gouyā, Year. 1. No. 3. Pp. 63-86.
Qāsemzadeh, S. Ali. (2010/1389). “Tahlil-e seir-e bāztāb-e mazāmin o revāyat-hā-ye osture'ei dar romān-hā-ye mo'āser-e Fārsi”, Quarterly Journal of Persian Language and literature Researches. No. 19. Pp. 237-262.
Rastgār Fasāei, Mansur. (2004/1383SH). Peykargardāni dar asātir. 1st ed. Tehran: Pazuhashgāh-e olum-e ensāni o motāle'āt-e farhangi.
Ricoeur, paul. (1994/1373SH). Zendegi dar donyā-ye matn. (Lavie dansle monde du text) Tr. by Bābak Ahmadi. Tehran: Markaz.
Samini, Naghmeh. (2004/1383SH). Tajziyeh o tahlil-e zohour-e kohannemoune-hā o asātir dar adabiāt-e namāyeshi. Ph.D. Thesis. Tehran: University of Tarbiat Modares.
Sarkārāti, Bahman. (1999/1378 SH). Sāye-hā-ye shekār shodeh. 1st ed. Tehran: Qatreh.
Sarmashqi, Fātemeh. (2007/1386SH) “Suvashun; ravayat-e namādin-e tārikh-e Irān”, Quarterly Journal of Art. No. 72. Pp. 28-64.
Segal, Robert A. (2010/1389SH). Ostoureh (Myth: a very short introduction). Tr. by Farideh Farnoudfar. Tehran: Basirat.
Yāhaqi, Mohammad Ja'far. (2001/1380SH). Farhang-e asātir o dāstānvāre-hā. 1st ed. Tehran: Farhang-e Mo'āser.
