شطحیات عین‌القضات همدانی

محورهای موضوعی : اسطوره

فاطمه مدرسی ¹ , مونا همتی ² , مریم عرب ³

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
3 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه

تاریخ دریافت : 1394/03/03 تاریخ پذیرش : 1394/03/03 تاریخ انتشار : 1390/10/01

کلید واژه: تناقض, عین‌القضات, زبان عرفانی, پارادوکس, شطحیات,

چکیده مقاله :

شطحیات محصول نگاه تازة گویندة آن به خدا، انسان و شریعت و بازگویی تجربه‌های خاص روحی اوست و از آنجا که افق جدیدی در برابر خواننده متجلی می‌سازد، با بیان پارادوکسی همراه است و اعجاب و شگفتی را در خواننده بر می‌انگیزد و او را با معنایی خلاف انتظار روبه‌رو می‌سازد. از سوی دیگر، چون این معنی در یک ساختار منظم زبانی عرضه می‌شود، زبان شطح ارزش والایی می‌یابد. این پژوهش برآن است به بررسی شطحیات عین‌القضات به عنوان یکی از مصادیق سطح تناقضی زبان عرفانی او بپردازد، که در آن امری متناقض با ظاهر شرع بیان می‌شود. توحید ابلیس، رؤیت خداوند، کفر و ایمان، فنا و بقا و... از جمله شطحیاتی هستند که قاضی پرشور همدان به سبب بیان آنها جان باخت.

چکیده انگلیسی:

  Shat’hiyāt are words uttered when one is in a state of divine ecstasy; they are results of a new understanding of God, man and Islamic laws (shariyyat). Ecstatic expressions (shat’hiyāt) have a regular linguistic structure but they are paradoxical,  sometimes surprising the audience unfamiliar with the terms. The present article tries to study the ecstatic expressions (shat’hiyāt) of Eyn-ol Qozāt-e Hamedānī (1098–1131), a Persian mystic. His shat’hiyāt about recognition of unity of God by Satan, vision of God, faith and unfaith, annihilation and subsistence eventually  led to  his  execution.    

منابع و مأخذ:

کتابنامه

قرآن کریم.

آقا میرزایی، ناهید. 1379. ترجمة نهج البلاغه. تهران: بهزاد.

ابن­عربی.1420. فتوحات مکیه. به تصحیح احمد شمس‌الدین. بیروت: دارالکتب العلمیه.

استیس، والترترانس .1361. فلسفه و عرفان. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: سروش.

پورنامداریان، تقی. 1380. در سایة آفتاب. تهران: سخن.

چناری، عبدالامیر. 1377. متناقض­نمایی در شعر فارسی. تهران: فرزان.

روحانی‌نژاد، حسین .1388. مواجید عرفانی. چ2.تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.

روزبهان بقلی شیرازی. 1374. شرح شطحیات. به تصحیح هانری کربن. چ3. تهران: طهوری.

زمانی، کریم .1375. شرح جامع مثنوی معنوی. چ3. تهران: اطلاعات.

ستاری، جلال. 1372. مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. تهران: مرکز.

عطار نیشابوری. 1379.تذکرةالاولیاء. به تصحیح نیکلسون. تهران: اساطیر.

عین­القضات همدانی .1389. تمهیدات. به تصحیح عفیف عسیران. چ8. تهران: منوچهری.

ـــــــــــــــــــ . 1378. دفاعیات و گزیدة حقایق (ترجمه دو رسالة شکوی‌الغریب و زبدةالحقایق). ترجمة قاسم انصاری. تهران: منوچهری.

ــــــــــــــــــ . 1377. نامه‌ها. به تصحیح علینقی منزوی. تهران: اساطیر.

غزالی، احمد. 1376. مجموعة آثار فارسی. به­اهتمام احمد مجاهد. چ3. تهران: دانشگاه تهران.

فتحی، زهرا .1384. پژوهشی در اندیشه­های عرفانی عین­القضات همدانی. چ2. تهران: ترفند.

فولادی، علیرضا .1387. زبان عرفان. قم: فراگفت.

کیایی‌نژاد، زین­الدین. 1366. سیر عرفان در اسلام. تهران: کتابفروشی اشراقی.

مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمّد .1366. شرح التعرف لمذهب التصوف. به تصحیح محمّد روشن. تهران: اساطیر.

نصر، سیدحسین .1361. سه حکیم مسلمان. ترجمة احمد آرام. چ4. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.

نیکلسون، رینولد. 1358. تصوّف اسلامی و رابطة انسان و خدا. ترجمة محمدرضا شفیعی‌کدکنی. چ2. تهران: توس.

 

References

Āghā Mirzāyi, Nāhid. (2000/1379H). Translation of Nahj-ol Balāghe. Tehran: Behzād.

Attār Neishāboori. (2000/1379H). Tazkerat-ol Owlia. Ed. by Nicholson. Tehran: Asātir.

Chenāri, Abd-ol Amir. (1998/1377H). Motenāghez Namāyi dar She’r-e Fārsi. Tehran: Farzān.

Ein-ol Ghozāt Hamedāni. (2010/1389H). Tamhidāt. Ed. by Afif Asirān. 8^th ed. Tehran: Manoochehri.

--------. (1998/1377H). Nāme-hā. Ed. by Alinaghi Monzavi. Tehran: Asātir.

--------. (1999/1378H). Defā’īyāt va Gozide-ye Haghayegh (Translation of the two treatises, Shekva-al Gharib va Zobdat-ol Haghāyegh). Tr. by Ghāsem Ansāri. Tehran: Manoochehri.

Fat’hi, Zahra. (2005/1384H). Pazhouhesh-i dar Andishe-hāye Erfāni-e Ein-ol Ghozāt-e Hamedāni. 2^nd ed. Tehran: Tarfand.

Foolādi, Alireza. (2008/1387H). Zabān-e Erfān. Ghom: Farāgoft.

Ghazzāli, Ahmad. (1997/1376H). Majmoo’e-ye Āsār-e Farsi. With the efforts of Ahmad Mojāhed. 3^rd ed. Tehran: University of Tehran Press.

Ibn Arabi. (1420 A.H.). Fotuhat-e Makkiyyehi. Ed. by Ahmad Shamsoddin. Beirut: Dār-ol Kotob-el Elmiyyeh.

Kiyāyi Nezhād, Zeinoddin. (1987/1366H). Seir-e Erfān dar Eslām. Tehran: Ketāb Forooshi-e Eshrāghi.

Mostamli Bokhari, Abu Ebrahim Esmā’eel Ibn Mohammad. (1987/1366H). Sharh-et Ta’arrof Le Maz’hab-et Tassavof. Ed. by Mohammad Roshan. Tehran: Asātir.

Nasr, Seyyed Hossein. (1982/1361H). Se Hakim-e Mosālmān. Tr. by Ahmad Ārām. 4^th ed. Tehran: Sherkat-e Sahāmi-e Ketāb-hāye Jibi.

Nicholson, Reynold. (1979/1358H). Tasavvof-e Eslami va Rābete-ye Ensan va Khoda. Tr. by Mohammad Reza Shafi’ī Kadkani. 2^nd ed. Tehran: Toos.

Pournāmdāriān, Taghi. (2001/1380H). Dar Sāye-ye Āftāb. Tehran: Sokhan.

Roozbahan, Boghli-e Shirāzi. (2005/1384H). Sharh-e Shat’hī’iāt. Ed. by Henry Corbin. 3^rd ed. Tehran: Tahoori.

Rowhāni Nezhād, Hossein. (2009/1388H). Mavājid-e Erfāni. 2^nd ed. Tehran: Pazhouheshgāh-e Farhang va Andishe-ye Eslami.

Sattāri, Jalāl. (1993/1372H). Madkhali bar Ramz shenāsi-e Erfāni. Tehran: Markaz.

Stace, Walter Terence. (1982/1361H). Erfān va Falsafeh (Mysticism and Philosophy). Tr. by Bahāoddin Khorramshāhi. Tehran: Sorush.

The Holy Quran.

Zamāni, Karim. (2006/1385H). Sharh-e Jāme-e Masnavi-e Ma’navi. 3^rd ed. Tehran: Ettelā’āt