نکته ای تازه در فرزندکشی گشتاسب

محورهای موضوعی : اسطوره

علی حیدری ¹ ( دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان )
قاسم صحرائی ² ( دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان )

تاریخ دریافت : 1395/06/14 تاریخ پذیرش : 1395/06/14 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: شاهنامه, اسفندیار, گشتاسب, قربانی, نخست زاده,

چکیده مقاله :

گشتاسب در متون دینی زرتشتی شخصیتی موجه و حتی مقدس دارد، اما در شاهنامة فردوسیو بیشتر کتاب های تاریخی بعد از اسلام، پادشاه منفور و تبه کاری است که پسر دلاور خوداسفندیار را آگاهانه به کام مرگ می فرستد. اغلب منتقدان معاصر نیز در تحلیل شخصیتگشتاسب، نظر فردوسی را پذیرفته و تکرار کرده اند. در این مقاله ضمن نگاهی گذرا بهشخصیت گشتاسب و اسفندیار در متون دینی قبل از اسلام و شاهنامه و دیگر متون تاریخیبعد از اسلام و همچنین تحلیل نظر منتقدان معاصر، سعی شده است از منظر قصه که با اسطورهارتباطی تنگاتنگ و ناگسستنی دارد، شخصیت دوگانة گشتاسب در ارتباط با اسفندیار تحلیل وتوجیه شود. در یکی از مناسک و سنت های قصه که در سراسر جهان نمونه های فراوانی دارد،قربانی شدن پسر ارشد برای حفظ و بقای تخت و تاج پدر است. در این آیین پسر با طیبخاطر خود را قربانی پدر و تخت و تاج او می کند و به افتخاری بس بزرگ نائل می شود و پدرنیز مستوجب هیچ سرزنش و نکوهشی نمی شود.

چکیده انگلیسی:

In Zoroastrian texts, Goshtasb has a good and even holy character, but in Shahnameh and many other historical books, belonging to Islamic period, he is an abominable one who knowingly sends his brave son, Esfandyar, on a mission in which Esfandyar is destined to die. Most contemporary critics have accepted and repeated Ferdowsi's vision of the story. In the present article, first, we consider the personalities of Goshtasb and Esfandyar in Shahnameh and pre-Islamic religious books and also Islamic period historical books; and analyze the views of contemporary critics. Then, we try to examine the dual personality of Goshtasb and his relationship with Esfandyar from the fictional and mythical point of view. In some tales according to rites, the older son is sacrificed for protecting the crown and the throne of the father. The son sacrifices himself willingly and reaches great honor and the father isn't blamed  

منابع و مأخذ:

کتاب مقدس.
آیدنلو، سجاد .1388 از اسطوره تا حماس . ه چ دوم. تهران: سخن .
ابن اثیر .1370. الکام . ل ترجمة سید حسن روحانی. چ اول. تهران: اساطیر.
ارداویراف نام . ه .1372 به کوشش رحیم عفیفی. چ اول. تهران: توس.
اسلامی ندوشن، محمدعلی. 1374 . داستان داستان ه.ا چ پنجم. تهران: آثار .
امیرقاسمی، مینو. .1379 گشتاسب « از اوستا تا ،» شاهنامه فرهنگ و هن . ر ش 28 . صص 48-53.
بتلهایم، برونو. 1456 . افسون افسانه ه.ا ترجمة اختر شریعتزاده. چ دوم. تهران: هرمس.
 . 1453 . کودکان به قصه نیاز دارن . د ترجمة کمال بهروز نیا. چ اول. تهران: افکار .
بویس، مری. .1376 تاریخ کیش زرتش . ت ترجمة همایون صنعتی زاده. چ دوم. تهران: توس.
 . 1451 . زردشتیا . ن ترجمة عسکر بهرامی. چ اول. تهران: ققنوس.
 . 1424 . آیین زرتش . ت ترجمة ابوالحسن تهامی. چ چهارم. تهران: نگاه.
بهار، مهرداد. .1362 پژوهشی در اساطیر ایرا . ن چ اول. تهران: توس.
پراپ، ولادیمیر. .1465 ریخت شناسی قصه های پریا . ن ترجمة فریدون بدره ای. چ اول. تهران:
توس.
.  . 1471 ریشه شناسی قصه های پریان. ترجمة فریدون بدره ای. چ اول. تهران:
توس.
پینسنت، جان. .1380 اساطیر یونا . ن ترجمة باجلان فرخی. چ اول. تهران: اساطیر.
تاریخ سیستا . ن .1366 تصحیح ملک الشعرا بهار. چ دوم. تهران: کلالة خاور .
ثعالبی، ابومنصور محمد بن عبد . الملک. 1453 شاهنامه ثعالبی. ترجمة محمود هدایت. چ
پنجم. تهران: اساطیر .
حافظ شیرازی، خواجه شمس الدین محمد. 1474 . دیوان حافظ. تصحیح غنی - قزوین . ی به
کوشش ع . جربزه دار. چ سوم. تهران: اساطیر.
خواند میر. .1333 حبیب السی . ر ج .1 چ اول. تهران: کتابخانة خیام .
دلاشو، م. لوفر. 1466 . زبان رمزی قصه های پری وار. ترجمة جلال ستاری. چ اول. تهران:
توس.
دینورى، ابوحنیفه. .1383 اخبارالطوا . ل ترجمة محمود مهدوى دامغانى. چ چهارم. تهران: نی .
ذبیح نیا عمران، تراژدی « آسیه. 1457 فرزند کشی در اساطیر ایران و پدر کشی در اساطیر ،» یونان
نامة پارس . ی ش 46 و 47 - . ، صص 26 114
راشد محصل، محمدرضا. .1385 داستان گشتاسب در دو نگا.ه چ اول. تهران: بهنشر .
ربیعی، حجت الله. .1385 مقایسة چهرة اسفندیار « و گشتاسب در اوستا و چیست.ا ش ،» شاهنامه
234 و 235 - . ، صص 124 441
رستگار فسایی، منصور. .1388 پیکرگردانی در اساطی . ر چ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
و مطالعات فرهنگی .
 . .1380 حماسه ی رستم و اسفندیا . ر چ چهارم. تهران: جامی.
رضی. هاشم. .1384 متون شرقی و سنتی زرتشتی. تهران: بهجت.
رضی، هاشم. 1376 . وندیدا.د تهران: فکر روز.
زرّین کوب، عبدالحسین. .1381 نامة نامو . ر چ اول. تهران: سخن .
 . .1383 نقش بر آ . ب چ ششم. تهران: سخن .
سپهر، محمدتقی لسان الملک. .1380 ناسخ التواری . خ به کوشش جمشید کیان فر. چ اول. تهران:
اساطیر .
سرانو، میگوئل. .1368 ال ا . لا ترجمة سیروس شمیسا. چ اول. تهران: فردوس.
سعدی، مصلح الدین عبد الله. .1369 کلیات سعد . ی به اهتمام محمدعلی فروغی. چ هشتم.
تهران: امیر کبیر .
سوفوکل. .1382 الکتر.ا ترجمة محمد سعیدی. چ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.
شمیسا، سیروس. .1376 داستان رستم و اسفندیا . ر چ اول. تهران: میترا .
صفا، ذبیح الله. .1369 حماسه سرایی در ایرا . ن چ پنجم. تهران: فردوس.
طاووسی، محمود و آمنه درودگر. .1390 اسطوره « و ادبیات فصلنامة ادبیات ،» مدرن عرفانی و
اسطور هشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، - . ش 14 ، صص 141 115
طبری، محمد. .1352 تاریخ طبر . ی ترجمة ابوالقاسم پاینده. چ اول. تهران: اساطیر .
. فردوسی، ابوالقاسم. 1453 شاهنام . ه به کوشش سعید حمیدیان. چ هفتم. تهران: قطره .
فریزر، جیمز جرج .1382 شاخة زری . ن ترجمة کاظم فیروزمند. چ اول. تهران: آگاه .
قبادی، حسینعلی و علیرضا صدیقی. .1385 مقایسة « ساختار خویشاوندکشی و
خویشاوند آزاری در شاهنامه و ،» مهابهارات پژوهش های ادبی، - . ش 11 ، صص 136 161
کریستن سن، آرتور. .1355 کیانیا . ن ترجمة ذبیح الله صفا. چ چهارم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر
کتاب.
کزّازی، میرجلال الدین .1369 در ،» ستیه ناسازها « پیرامون رستم و اسفندیا ؛ ر مقالاتی از محمود
عبادیان، میرجلال الدین کزّازی و سیروس شمیسا به کوشش مسعود رضوی. چ اول. تهران:
جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
کزازی، میرجلال الدین. .1376 رؤیا، حماسه، اسطوره. چ دوم. تهران: مرکز .
کویاجی، جهانگیر کوورجی. .1371 پژوهش هایی در شاهنامه. ترجمة جلیل دوست خواه.
تهران: زنده رود.
گردیزى، ابى سعید عبد الحى بن الضحاک بن محمود. .1363 زین الاخبار. تصحیح عبدالحی
حبیبی. چ اول. تهران: دنیای کتاب.
المتنبی، ابوطیب. .1407 الدیوا . ن شرح عبدالرحمان البرقوقی. بیروت: دارالکتب العربی .
مرتضوی، منوچهر. 1372 . فردوسی و شاهنامه. چ دوم. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات
فرهنگی .
مسکوب، شاهرخ. .1384 مقدمه ای بر رستم و اسفندیار. چ پنجم. تهران: امیرکبیر.
ملک، احمد. .1380 نقد « و بررسی غرراخبار ملوک الفرس و ،» سیرهم کتاب ماه. تاریخ و
جغرافیا، ش 49 ، صص - .64 67
همتی، رقیه. .1389 حماسة دقیقی « و یادگار زریران، مقایسة گشتاسب نامه دقیقی و نوشته های
،» پهلوی نامة پارس ، ی ش ،81 - . صص 138 115
یشت ه.ا 7 137 . تفسیر و تألیف ابراهیم پور داود. ج. 1. چ اول. تهران: اساطیر.
یغمایی، حبیب. .1335 داستان « رستم و ،» اسفندیار ، یغما، ش 26 - . صص 138 184
یوسفی، غلامحسین. .2536 برگ هایی در آغوش باد. چ اول. تهران: علمی .
س 11  ش 34  تابستان 28  نکته ای تازه در فرزندکشی گشتاسب/ 111
References
The Bible.
Al-motanbi, Abou-tayeb. (1986/1365SH). Al-divān. Explained by 'Abd-ol-rahmān Al-barghoughi. Beirut: Dār-ol-kotob-ol-'arabi.
Amir-ghāsemi, Minou. (2000/1379SH). "Goshtāsb az avestā tā shāhnāmeh". Farhang o Honar. No. 28. Pp. 48-53.
Ardāvirāf-nāmeh. (1993/1372SH). With the effort of Rahim 'Afifi. 1st ed. Tehrān: Tous.
Āydenlou, Sajjād. (2009/1388SH). Az ostoureh tā hamāseh. 2nd ed. Tehrān: Sokhan.
Bahār, Mehrdād. (1983/1362SH). Pazhouheshi dar asātir-e Iran. 1st ed. Tehrān: Tous.
Bettelheim, Bruno. (2005/1384SH). Koudakān be ghesseh niyāz dārand (Kinder brauchen Märchen). Tr. by Kamāl Behrouz-niyā. 1st ed. Tehrān: Afkār.
Bettelheim, Bruno. (2007/1386SH). Afsoun-e afsāneh-hā (The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales). Tr. by Akhtar Shari'at-zādeh. 2nd ed. Tehrān: Hermes.
Boyce, Mary. (2002/1381SH). Zardoshtiyān (Zoroastrians, their religious beliefs and practices). Tr. by 'Askar Bahrāmi. 1st ed. Tehrān: Ghoghnous.
Boyce, Mary. (2011/1390SH). A'ein-e Zardosht (Zoroastrianism). Tr. by Abol-Hasan Tahāmi. 4th ed. Tehrān: Negāh.
Boyce.Mary. (1997/1376SH). Tārikh-e Kish-e Zartosht (Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices). Tr. by Homāyoun San'ati-zādeh. Tehrān: Tous.
Christensen, Arthur Emanuel. (1976/1355SH). Kiyāniyān (les Kayanides). Tr. by Zabih-ollāh Safā. Tehrān: Bongāh-e Tarjome o Nashr-e Ketāb.
Coyajee, J. C. (1992/1371SH). Pazhouhesh-hā-i dar Shāhnāmeh (studies in Shāhnāmeh. Tr. by Jalil Doust-khāh. Tehrān: Zendeh-Roud.
Delachaux, M. Loeffer. (1987/1366SH). Zabān-e ramzi-e ghesse-hā-ye parivār (Le Symbolisme des Legendes). Tr. by Jalāl Sattāri. 1st ed. Tehrān: Tous.
Dinavari, Abou-Hanifah. (2004/1383SH). Akhbār-ottewāl. Tr. by Mahmoud Mahdavi Dāmqāni. 4th ed. Tehrān: Ney.
Eslāmi Nodoushan, Mohammad 'Ali. (1995/1374SH). Dāstān-e dāstān-hā. 5th ed. Tehrān: Nahr-e Āsār.
Ferdowsi, Abolghāsem. (2005/1384SH). Shāhnaāmeh. With the effort of Sa'eid Hamidiyān. Tehrān: Ghatreh.
111 / فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی  علی حیدری  قاسم صحرائی
Frazer, James George. (2003/1382SH). Shakheh-ye zarrin (The golden bough: a study in religion and magic). Tr. by Kāzem Firouzmand. 1st ed. Tehrān: Āgah.
Gardizi, Abd-ol-Hay ibn Zahhāk. (1968/1347SH). Zein-ol-Akhbār. Ed. by Abd-ol-Hay Habibi. 1st ed. Tehrān: Donyā-ye Ketāb.
Ghobādi, Hossein-'Ali and 'Ali Rezā Sedighi. (2006/1385SH). "moghāyeseh-ye sākhtār-e khishāvand-koshi va khishāvand-āzāri dar Shāhnāmeh va Mohābāhārāt". Pazhouhesh-hā-ye Adabi. No. 11. Pp. 146-162.
Hāfez Shirāzi, Khājeh Shams-oddin Mohammad. (1991/1370SH). Divān-e Hāfez. Ed. by Qani-Ghazvini. With the effort of 'Abdol-karim Jorbozeh-dār. 3rd ed. Tehrān: Asātir.
Hemmati, Roghayyeh. (2010/1389SH). "hamāseh-ye Daghighi va yadegār-e zarirvn, moghāyeseh-ye Goshtāsb-nāmeh Daghighi va neveshteh-hā-ye Pahlavi". Nāmeh-ye Parsi. No. 52. Pp. 128-145.
Ibn Asir. (1991/1370SH). Al-kāmel. Tr. by Seyyed Hasan Rohāni. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Kazzāzi, Mirjalāl-eddin. (1997/1376SH). Ro'yā, Hamāseh, Ostoureh. 2nd ed. Tehrān: Markaz.
Kazzāzi, MirJalāl-oddin. (1990/1369SH). "setih-e nāsāz-hā" about Rostam o Esfandiyār. Papers of Mahmoud 'Ebādiyān, Mirjalāl-eddin Kazzāzi and Sirous Shamisā. With the effort of Mas'oud Razavi. 1st ed. Tehrān: Jahād-e Dāneshgāhi-ye Dāneshgāh-e Tehrān.
Khāndmir. (1954/1333SH). Habib-osseir. Vol. 1. 1st ed. Tehrān: Khayyām Library.
Malek, Ahmad. (2001/1380SH). "naghd o Barresi-ye qorar-ol-akhbār va molouk-el-fors va siyarehem". Ketāb-e Māh. Trikh o Joghrāfiyā. No. 49. Pp. 60-67.
Meskoub, Shāhrokh. (2005/1384SH). Moghadameh-ei bar Rostam o Esfandiyār. 5th ed. Tehrān: Amirkabir.
Mortazavi, Manouchehr. (1993/1372SH). Ferdowsi va shāhnāmeh. 2nd ed. Tehrān: Mo'asseseh-ye Motāle'āt o Tahghighāt-e Farhangi.
Pinsent, johan. (2001/1380H). Asatir-e Younan (Greek Mythology). Tr. by Bajelān Farrokhi. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Propp, Vladimir. (1989/1368SH). Rikht-shenāsi-ye ghesseh-hā-ye paryān. (Morphology of the folk tale). Tr. by Fereidoun Badrehei. 1st ed. Tehrān: Tous
Propp, Vladimir. (1992/1371SH). Risheh-shenāsi-ye ghesseh-hā-ye paryān (the historical roots of wonder). Tr. by Fereidoun Badrehei. 1st ed. Tehrān: Tous.
س 11  ش 34  تابستان 28  نکته ای تازه در فرزندکشی گشتاسب/ 114
Rabi'i, Hojjat-ollāh. (2006/1385SH). "moghāyeseh-ye chehreh-ye Esfandiyār va Goshtāsb dar Avestā va Shāhnāmeh". Chistā. No. 234 & 235. Pp. 293-3022.
Rāshed Mohassel, Mohammad Rezā. (2006/1385SH). Dāstān-e Goshtāsb dar do negāh. 1st ed. Tehrān: Beh Nashr.
Rastgār Fasāei, Mansour. (2001/1380SH). Hemāseh-ye Rostam o Esfandiyār. 4th ed. Tehrān: Jāmi.
Rastgār Fasāei, Mansour. (2009/1388SH). Peikar-gardāni dar asātir. 2nd ed. Tehrān: Pazhouheshgāh-e 'Oloum-e Ensāni va Motāle'āt-e Farhangi.
Razi, Hāshem. (1997/1376SH). Vandidād. Tehrān: Fekr-e Rouz.
Razi, Hāshem. (2005/1384SH). Motoun-e sharghi va sonnati-ye zartoshti. Tehrān: Behjat.
Sa'ālebi, Abou-mansour. (2005/1384SH). Shāhnāmeh Sa'ālebi. Tr. by Mahmoud Hedāyat. 5th ed. Tehrān: Asātir.
Sa'di, Mosleh-eddin 'Abdollāh. (1990/1369SH). Kolliyāt-e Sa'di. With the effort of Mohammad 'Ali Foroughi. 18th ed. Tehrān: Amirkabir.
Safā, Zabih-ollāh. (1990/1369SH). Hamāseh- sarāei dar Iran. 5th ed. Tehrān: Ferdows.
Sepehr, Mohammad ،aghi Lesān-ol-molk. (2001/1380SH). Nāsekh-ol-tavārikh. With the effort of Jamshid Kiyān-far. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Serrano, Miguel. (1989/1368SH). Elella (Elella, Book of Magic love). Tr. by Sirous Shamisā. 1st ed. Tehrān: Ferdows.
Shamisā, Sirous. (1997/1376SH). Dāstān-e Rostam o Esfandiyār. 1st ed. Tehrān: Mitrā.
Sophocles. (2003/1382SH). Elektra (The Women of Trachis. Philoctetes). Tr. by Mohammad Sa'eidi. 4th ed. Tehrān: 'Elmi o Farhangi.
Tabari, Mohammad. (1973/1352SH). Tārikh-e Tabari. Tr. by Abolghāsem Pāyandeh. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Tārikh-e Sistān. (1987/1366SH). Ed. by Malek-osho'arā Bahār. 2nd ed. Tehrān: Kalāleh-ye Khāvar.
Tāvousi, Mahmoud and Āmeneh Doroudgar. (2011/1390SH). "Ostoureh o adabiyāt-e modern". Azād University Quarterly Journal of Mytho-mystic Literature. No. 23. Pp. 101-118.
Yaqmāei, Habib. (1956/1335SH). "dāstān-e Rostam o Esfandiyār". Yaqmā. No. 96. Pp. 145-150.
Yasht-hā. (1998/1377SH). Written and explained by Ebrāhim Pour-dāvoud. Vol. 1. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Yousefi, Gholām-hossein. (1977/1356SH). Barg-hā-ei dar āqoush-e bād. 1st ed. Tehrān: 'Elmi.

Zabih-niyā 'Emrān, Āsiyeh. "terāzhedi-ye farzand-koshi dar asātir-e Irān va pedar-koshi dar asātir-e Younān".
Zarrinkoub, 'Abdol-hossein. (2002/1381SH). Nāmeh-ye nāmvar. 1st ed. Tehrān: Sokhan.
Zarrinkoub, 'Abdol-hossein. (2004/1383SH). Naghsh bar āb. 6th ed. Tehrān: Sokhan.

_||_

References
The Bible.
Al-motanbi, Abou-tayeb. (1986/1365SH). Al-divān. Explained by 'Abd-ol-rahmān Al-barghoughi. Beirut: Dār-ol-kotob-ol-'arabi.
Amir-ghāsemi, Minou. (2000/1379SH). "Goshtāsb az avestā tā shāhnāmeh". Farhang o Honar. No. 28. Pp. 48-53.
Ardāvirāf-nāmeh. (1993/1372SH). With the effort of Rahim 'Afifi. 1st ed. Tehrān: Tous.
Āydenlou, Sajjād. (2009/1388SH). Az ostoureh tā hamāseh. 2nd ed. Tehrān: Sokhan.
Bahār, Mehrdād. (1983/1362SH). Pazhouheshi dar asātir-e Iran. 1st ed. Tehrān: Tous.
Bettelheim, Bruno. (2005/1384SH). Koudakān be ghesseh niyāz dārand (Kinder brauchen Märchen). Tr. by Kamāl Behrouz-niyā. 1st ed. Tehrān: Afkār.
Bettelheim, Bruno. (2007/1386SH). Afsoun-e afsāneh-hā (The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales). Tr. by Akhtar Shari'at-zādeh. 2nd ed. Tehrān: Hermes.
Boyce, Mary. (2002/1381SH). Zardoshtiyān (Zoroastrians, their religious beliefs and practices). Tr. by 'Askar Bahrāmi. 1st ed. Tehrān: Ghoghnous.
Boyce, Mary. (2011/1390SH). A'ein-e Zardosht (Zoroastrianism). Tr. by Abol-Hasan Tahāmi. 4th ed. Tehrān: Negāh.
Boyce.Mary. (1997/1376SH). Tārikh-e Kish-e Zartosht (Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices). Tr. by Homāyoun San'ati-zādeh. Tehrān: Tous.
Christensen, Arthur Emanuel. (1976/1355SH). Kiyāniyān (les Kayanides). Tr. by Zabih-ollāh Safā. Tehrān: Bongāh-e Tarjome o Nashr-e Ketāb.
Coyajee, J. C. (1992/1371SH). Pazhouhesh-hā-i dar Shāhnāmeh (studies in Shāhnāmeh. Tr. by Jalil Doust-khāh. Tehrān: Zendeh-Roud.
Delachaux, M. Loeffer. (1987/1366SH). Zabān-e ramzi-e ghesse-hā-ye parivār (Le Symbolisme des Legendes). Tr. by Jalāl Sattāri. 1st ed. Tehrān: Tous.
Dinavari, Abou-Hanifah. (2004/1383SH). Akhbār-ottewāl. Tr. by Mahmoud Mahdavi Dāmqāni. 4th ed. Tehrān: Ney.
Eslāmi Nodoushan, Mohammad 'Ali. (1995/1374SH). Dāstān-e dāstān-hā. 5th ed. Tehrān: Nahr-e Āsār.
Ferdowsi, Abolghāsem. (2005/1384SH). Shāhnaāmeh. With the effort of Sa'eid Hamidiyān. Tehrān: Ghatreh.
111 / فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی  علی حیدری  قاسم صحرائی
Frazer, James George. (2003/1382SH). Shakheh-ye zarrin (The golden bough: a study in religion and magic). Tr. by Kāzem Firouzmand. 1st ed. Tehrān: Āgah.
Gardizi, Abd-ol-Hay ibn Zahhāk. (1968/1347SH). Zein-ol-Akhbār. Ed. by Abd-ol-Hay Habibi. 1st ed. Tehrān: Donyā-ye Ketāb.
Ghobādi, Hossein-'Ali and 'Ali Rezā Sedighi. (2006/1385SH). "moghāyeseh-ye sākhtār-e khishāvand-koshi va khishāvand-āzāri dar Shāhnāmeh va Mohābāhārāt". Pazhouhesh-hā-ye Adabi. No. 11. Pp. 146-162.
Hāfez Shirāzi, Khājeh Shams-oddin Mohammad. (1991/1370SH). Divān-e Hāfez. Ed. by Qani-Ghazvini. With the effort of 'Abdol-karim Jorbozeh-dār. 3rd ed. Tehrān: Asātir.
Hemmati, Roghayyeh. (2010/1389SH). "hamāseh-ye Daghighi va yadegār-e zarirvn, moghāyeseh-ye Goshtāsb-nāmeh Daghighi va neveshteh-hā-ye Pahlavi". Nāmeh-ye Parsi. No. 52. Pp. 128-145.
Ibn Asir. (1991/1370SH). Al-kāmel. Tr. by Seyyed Hasan Rohāni. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Kazzāzi, Mirjalāl-eddin. (1997/1376SH). Ro'yā, Hamāseh, Ostoureh. 2nd ed. Tehrān: Markaz.
Kazzāzi, MirJalāl-oddin. (1990/1369SH). "setih-e nāsāz-hā" about Rostam o Esfandiyār. Papers of Mahmoud 'Ebādiyān, Mirjalāl-eddin Kazzāzi and Sirous Shamisā. With the effort of Mas'oud Razavi. 1st ed. Tehrān: Jahād-e Dāneshgāhi-ye Dāneshgāh-e Tehrān.
Khāndmir. (1954/1333SH). Habib-osseir. Vol. 1. 1st ed. Tehrān: Khayyām Library.
Malek, Ahmad. (2001/1380SH). "naghd o Barresi-ye qorar-ol-akhbār va molouk-el-fors va siyarehem". Ketāb-e Māh. Trikh o Joghrāfiyā. No. 49. Pp. 60-67.
Meskoub, Shāhrokh. (2005/1384SH). Moghadameh-ei bar Rostam o Esfandiyār. 5th ed. Tehrān: Amirkabir.
Mortazavi, Manouchehr. (1993/1372SH). Ferdowsi va shāhnāmeh. 2nd ed. Tehrān: Mo'asseseh-ye Motāle'āt o Tahghighāt-e Farhangi.
Pinsent, johan. (2001/1380H). Asatir-e Younan (Greek Mythology). Tr. by Bajelān Farrokhi. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Propp, Vladimir. (1989/1368SH). Rikht-shenāsi-ye ghesseh-hā-ye paryān. (Morphology of the folk tale). Tr. by Fereidoun Badrehei. 1st ed. Tehrān: Tous
Propp, Vladimir. (1992/1371SH). Risheh-shenāsi-ye ghesseh-hā-ye paryān (the historical roots of wonder). Tr. by Fereidoun Badrehei. 1st ed. Tehrān: Tous.
س 11  ش 34  تابستان 28  نکته ای تازه در فرزندکشی گشتاسب/ 114
Rabi'i, Hojjat-ollāh. (2006/1385SH). "moghāyeseh-ye chehreh-ye Esfandiyār va Goshtāsb dar Avestā va Shāhnāmeh". Chistā. No. 234 & 235. Pp. 293-3022.
Rāshed Mohassel, Mohammad Rezā. (2006/1385SH). Dāstān-e Goshtāsb dar do negāh. 1st ed. Tehrān: Beh Nashr.
Rastgār Fasāei, Mansour. (2001/1380SH). Hemāseh-ye Rostam o Esfandiyār. 4th ed. Tehrān: Jāmi.
Rastgār Fasāei, Mansour. (2009/1388SH). Peikar-gardāni dar asātir. 2nd ed. Tehrān: Pazhouheshgāh-e 'Oloum-e Ensāni va Motāle'āt-e Farhangi.
Razi, Hāshem. (1997/1376SH). Vandidād. Tehrān: Fekr-e Rouz.
Razi, Hāshem. (2005/1384SH). Motoun-e sharghi va sonnati-ye zartoshti. Tehrān: Behjat.
Sa'ālebi, Abou-mansour. (2005/1384SH). Shāhnāmeh Sa'ālebi. Tr. by Mahmoud Hedāyat. 5th ed. Tehrān: Asātir.
Sa'di, Mosleh-eddin 'Abdollāh. (1990/1369SH). Kolliyāt-e Sa'di. With the effort of Mohammad 'Ali Foroughi. 18th ed. Tehrān: Amirkabir.
Safā, Zabih-ollāh. (1990/1369SH). Hamāseh- sarāei dar Iran. 5th ed. Tehrān: Ferdows.
Sepehr, Mohammad ،aghi Lesān-ol-molk. (2001/1380SH). Nāsekh-ol-tavārikh. With the effort of Jamshid Kiyān-far. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Serrano, Miguel. (1989/1368SH). Elella (Elella, Book of Magic love). Tr. by Sirous Shamisā. 1st ed. Tehrān: Ferdows.
Shamisā, Sirous. (1997/1376SH). Dāstān-e Rostam o Esfandiyār. 1st ed. Tehrān: Mitrā.
Sophocles. (2003/1382SH). Elektra (The Women of Trachis. Philoctetes). Tr. by Mohammad Sa'eidi. 4th ed. Tehrān: 'Elmi o Farhangi.
Tabari, Mohammad. (1973/1352SH). Tārikh-e Tabari. Tr. by Abolghāsem Pāyandeh. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Tārikh-e Sistān. (1987/1366SH). Ed. by Malek-osho'arā Bahār. 2nd ed. Tehrān: Kalāleh-ye Khāvar.
Tāvousi, Mahmoud and Āmeneh Doroudgar. (2011/1390SH). "Ostoureh o adabiyāt-e modern". Azād University Quarterly Journal of Mytho-mystic Literature. No. 23. Pp. 101-118.
Yaqmāei, Habib. (1956/1335SH). "dāstān-e Rostam o Esfandiyār". Yaqmā. No. 96. Pp. 145-150.
Yasht-hā. (1998/1377SH). Written and explained by Ebrāhim Pour-dāvoud. Vol. 1. 1st ed. Tehrān: Asātir.
Yousefi, Gholām-hossein. (1977/1356SH). Barg-hā-ei dar āqoush-e bād. 1st ed. Tehrān: 'Elmi.

Zabih-niyā 'Emrān, Āsiyeh. "terāzhedi-ye farzand-koshi dar asātir-e Irān va pedar-koshi dar asātir-e Younān". 
Zarrinkoub, 'Abdol-hossein. (2002/1381SH). Nāmeh-ye nāmvar. 1st ed. Tehrān: Sokhan.
Zarrinkoub, 'Abdol-hossein. (2004/1383SH). Naghsh bar āb. 6th ed. Tehrān: Sokhan.