ابلیس در جهان‌بینی عطار
محورهای موضوعی : اسطوره
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل
کلید واژه: خدا, عرفان, عطار, ابلیس, دنیا,
چکیده مقاله :
در ادبیات ملل اسلامی درباره ابلیس و طرد یا دفاع از او، به تلویح و تصریح، سخنان بسیار زیادی گفته شده است. برخی از عارفان نامی ایران، در خصوص اهمیّت بنیادین این شخصیت مهم قرآنی، حقایق زیادی را در آثارشان آشکار کرده‌اند. عطّار، یکی از برجستگان بادیه سلوک، در باب تمرّد و تقرّب ابلیس در مقابل درگاه حضرت عزّت، نظریاتی متناقض در آثارش بیان کرده است؛ وی گاهی ابلیس را ابزار خداوند دانسته که همه اعمال او براساس قضا و قدر بوده است. در این تصویر، عطار هیچ تقصیری را بر ابلیس وارد ندانسته و او را در کسوت یک قربانی اندوهبار نمایش داده است که رازی شایسته را جست‌وجو می‌کند و گاهی ابلیس را به علت طغیان علیه مشیت الهی محکوم کرده و او را دشمن نفرت‌انگیز خداوند دانسته است. نگارنده در این مقاله، به روش تحلیلی و توصیفی، به نقد و بررسی جهان‌بینی عطار در باب ابلیس پرداخته است.
In literature of Muslims of various nations, the idea of Satan and his negative and positive aspects is widely discussed (Iblis). Some of Iranian chief mystics have revealed truths about this Quranic character. Attār, as one of prominent mystics, speaks paradoxically about Satan's disobedience and his proximity to God. Sometimes, he believes that Satan is a agent of God and behaves according to divine decree. According to this belief, Satan has not any fault and is a miserable victim that is in search of a divine worthy mystery. But, sometimes, like some Muslim scholars, Attār condemns Satan for rebellion against God and sees him as a disgusting enemy of the Divine. The author of present article tries to study the palace of Satan in Attār's thoughts by using descriptive and analytic method
