اندیشه‌های عرفانی عین‌القضات در باب ابلیس

محورهای موضوعی : اسطوره

خدابخش اسداللهی ¹

1 - استادیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی ـ دانشگاه محقق اردبیلی

تاریخ دریافت : 1394/03/04 تاریخ پذیرش : 1394/03/04 تاریخ انتشار : 1388/01/01

کلید واژه: عشق, عرفان, عین‌القضات, ابلیس, تقدیر,

چکیده مقاله :

صرف‌نظر از نگاهِ اخلاقی به ماجرای ابلیس، که صوفیّه آدمی را از دسیسه‌های او برحذر می‌دارند، مسأله نافرمانیِ وی در امرِ سجود بر آدم(ع)، همواره موضوع بحثِ گروهی از عارفان مسلمان بوده است. از جملة این عرفا که در این باره دیدگاهِ به نسبت نو و کاملی دارد، عین‌القضات همدانی است. از منظرِ وی، سجده نکردنِ ابلیس بر آدم(ع)، ناشی از عشق راستینِ او به معشوق ازلی و نیز جریان قلم تقدیر الهی است. طبق نگرشِ دوگانة او، که متضمّنِ اثبات یگانگی خداست، وجود نور سیاه عزازیلی و نور سپید محمدی(ص)، اولی به عنوان محکی برای تشخیص مخلصان و دیگری به عنوانِ منشأ درکِ کمالاتِ انسانی، در عالم هستی ضرورت دارد.

چکیده انگلیسی:

  According to Qurānic teachings, Satan (Iblis) fell from divine grace by his act of disobedience in refusing to honor Adam when he was ordered to do so. Ain-al Quzat Hamedāni (1098–1131), Persian mystic, presents a different interpretation of this event. He believes that the Devil's act of disobedience is the result of his true love for God and the Divine determination. According to Ain-al Quzat, there are two lights: the black light of the Devil and the light of Muhammad. These lights, created by God, both are necessary for the world of existence.