ساختار گل‌آذین و میوه در گیاه سودا یا توت آمریکایی (Maclura pomira): مطالعه بکرزایی (پارتنوژنز) آن
محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم
رزا عرب
1
(
کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بم، گروه زیست شناسی
)
فرخنده رضانژاد
2
(
کرمان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، بخش زیست شناسی
)
کلید واژه: گرده‌افشانی, تیره توت, گیاه سودا, بکرزایی, Maclura pomifera,
چکیده مقاله :
Maclura pomifera (تیره توت، Moraceae) که بنام سودا یا توت آمریکایی شناخته می‌شود درختی دو پایه، با ارتفاع حدود 8-5 متر است که میوه‌های آن شیرابه بسیار چسبناکی دارد. در مناطق مختلف شهر کرمان، همه پایه‌های مشاهده شده، ماده بودند که بدون وجود پایه نر، دانه تولید کردند. گزارش شده است که برخی گیاهان تیره توت، دارای قابلیت بکرزایی بوده و بدون فرایند لقاح، میوه و دانه تشکیل می‌دهند. در این مطالعه، ساختار گل‌آذین و گل بررسی شد و در زمان شکوفایی گل‌ها و پذیرندگی مادگی برای گرده‌افشانی، برخی گل‌ها با کاغذ مومی بسته شدند تا از گرده‌افشانی جلوگیری شود. حضور گرده در بافت‌های مادگی با میکروسکوپ فلورسنت بررسی شد. گل‌آذین ماده کروی متراکم و دارای حدود 70-60 گل با گلپوش (پریگون) تک‌ردیفی شبیه کاسبرگ‌ها است. کاسبرگ‌ها چهارتایی، ابتدا صورتی‌رنگ و طی نمو گوشتی و سبز می‌شوند که مادگی را احاطه و همراه با آن طی نمو تشکیل میوه شفت‌مانند را می‌دهند. مادگی تک برچه‌ای با خامه بلند و تک‌دانه‌ای می‌باشد. مجموعه میوه‌های شفت‌مانند گل‌آذین، میوه کاذب و مجتمع سیبی شکل (pomaceous) را ایجاد می‌کنند. مطالعه گل‌های بسته شده و باز نشان داد که اثری از دانه‌های گرده روی مادگی توسط رنگ آبی‌آنیلین دیده نشد. هر دو نوع میوه تشکیل شده از گل‌آذین‌های بسته و باز، حدود 18-8 دانه زایا تولید که در پرلیت بدون هیچ تیماری، دانه‌رست‌ها را تولید کردند. تشکیل دانه، بدون گرده‌افشانی و لقاح در این گونه، پدیده بکرزایی را تایید می‌نماید و این مطالعه، اولین گزارش در مورد رخداد بکرزایی در گونه مورد مطالعه است.
Maclura pomifera (Moraceae), known as souda or American mulberry, is dioecious, about 5-8 meters long that its fruits have a very sticky sap. In different areas of Kerman city, no male tree was observed and all distributed plants were female. Interestingly, these female trees, produced seeds. It has been reported that some species Moraceae produce fruits and seeds without fertilization, a phenomenon called parthenogenesis. In this study, the structure of inflorescences and flowers were investigated. Further, some flowers were covered with wax paper bags to prevent pollination. The presence of pollen in pistil tissues was studied with a fluorescent microscopy. The dense and spherical female inflorescence has about 60-70 flowers with a single- whorled perianth similar to the sepals. The sepals were tetrameric and pink at young first and become fleshy and green during growth. The pistil and perianth (sepals) surrounding it together developed to a drupe like fruit. The pistil was unicarpellate and long style. The drupe-like fruits form each inflorescence formed accessory fruit, atypical fruit, with pomaceous view. No pollen grains were observed on pistil tissues (stigma, style and ovary) by aniline blue staining. The fruits of both closed (by wax paper bags) and open inflorescences produced about 8-18 seeds. The seeds was viable and during germination produced seedlings in perlite media without any chemical or physical treatment. Seed formation without pollination and fertilization in this species confirms the parthenogenesis phenomenon; this study is the first report about the occurrence of parthenogenesis in M. pomifera.
_||_
