بررسی تأثیرات تنش رطوبتی (کمبود آب) بر ویژگی‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی پنج رقم ریحان

محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم

آتوسا کشاورزی ¹ (گروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)
مهدی رحیمی ² (گروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)
امین باقی زاده ³ (گروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/05/18 تاریخ پذیرش : 1402/07/11 تاریخ انتشار : 1402/11/01

کلید واژه: همبستگی, پرولین, کلروفیل, اثر متقابل, دارویی,

چکیده مقاله :

ریحان یک گیاه دارویی و همچنین یک سبزی است و اهمیت اقتصادی آن به دلیل استفاده در صنایع بهداشتی و دارویی است. همچنین تنش رطوبتی (کمبود آب) یکی از عوامل محیطی منجر به کاهش عملکرد هر گیاه است. در این مطالعه، اثر تنش رطوبتی بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی ریحان بصورت آزمایش اسپلیت پلات بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه ارزیابی شد. فاکتور اصلی تنش رطوبتی (دو سطح) و فاکتور فرعی ژنوتیپ (پنج سطح) بود. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال یک درصد برای اثر تنش رطوبتی و همچنین اثر ژنوتیپ نشان داد. اثر متقابل تنش رطوبتی× ژنوتیپ برای تمامی صفات معنی‌دار بود و بدین معنی است که ژنوتیپ‌ها واکنش‌های متفاوتی تحت تنش رطوبتی نشان دادند. تنش رطوبتی یا کمبود آب باعث کاهش معنی‌دار محتوای کلروفیل a و b، عملکرد برگ، عرض و طول برگ، تعداد برگ و محتوای کارتنوئید شد در حالی که باعث افزایش میزان پرولین برگ گردید. بیشترین انباشت پرولین با میانگین 0041/0 میلی گرم در گرم وزن تر مربوط به رقم ریحان قرمز آتشین در شرایط بدون تنش و سپس رقم ریحان سبز با میانگین 0029/0 میلی گرم در گرم وزن تر در شرایط تنش متوسط رطوبتی بود. حداکثر میزان خصوصیات رشدی (طول برگ، تعداد برگ، عملکرد برگ و وزن اندام هوایی) مربوط به رقم ریحان بنفش ایرانی در شرایط بدون تنش رطوبتی بود. همچنین ژنوتیپ‌ ریحان سبز می‌تواند به دلیل تحمل بیشتر تنش رطوبتی در برنامه‌های به‌نژادی آینده مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Basil is a medicinal plant as well as a vegetable, and its economic importance is due to its use in health and pharmaceutical industries. Also, moisture stress (water scarcity) is one of the environmental factors leading to a decrease in the yield of any plant. In this study, the effect of moisture stress on the morphological and physiological traits of basil medicinal plant was evaluated as a split plot experiment based on a completely randomized design with three replications in the greenhouse. The results of variance analysis showed a significant difference at the probability level of 1% for the moisture stress effect as well as the genotype effect. The moisture stress × genotype interaction effect was significant for all traits, which means that the genotypes have shown different reactions under moisture stress. The moisture stress caused a significant decrease in most traits while it increased leaf proline. The highest accumulation of proline with an average of 0.0041 mg per gram of fresh weight was related to the Red Rubins basil variety under no-stress conditions and then the Iranian green basil variety with an average of 0.0029 mg per gram of fresh weight under medium moisture stress conditions. The maximum amount of growth characteristics (leaf length, number of leaves, leaf yield and shoot weight) was related to Iranian purple basil cultivar under without moisture stress conditions. Also, the genotype of Iranian green basil can be further investigated in future breeding programs due to its greater tolerance to moisture stress conditions.