بررسی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه‌‌های شهر تهران : از دیدگاه کاربران نابینا و کم بینا

محورهای موضوعی : دانش شناسی

فریده رفیعی مقدم ¹ , اشرف السادات بزرگی ² , رضا غریبی ³

1 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 - عضو هیأت علمی گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، مسئول کتابخانه عمومی خاتم الانبیاء بهارستان (نویسنده مسئول)

تاریخ دریافت : 1393/01/25 تاریخ پذیرش : 1393/03/22 تاریخ انتشار : 1396/08/01

کلید واژه: منابع, شهر تهران, کتابخانه‌ها, خدمات, نابینایان, کم بینایان,

چکیده مقاله :

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه‌های شهرتهران ازدیدگاه کاربران نابینا وکم بینا است. روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – توصیفی است. از بین کتابخانه‌های شهر تهران، 4 کتابخانه، با توجه به جدول مورگان تعداد 201 نفر به روش نمونه گیری طبقه‌ای تصادفی انتخاب شدند. جامعه پژوهش کاربران نابینا و کم بینای کتابخانه‌های شهر تهران است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته است که ضریب پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 82 /0 تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل یافته‌ها از هر دو آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های فریدمن و T تک متغیری، همچنین فراوانی و درصد، میانگین و انحراف معیار تحلیل شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که میانگین حاصله از میزان رضایت کاربران از خدمات امانت و رزرو (14/7 = X-) در مقایسه با میانگین فرضی (6 = X-) در حدود 14/1 واحد بیشتر بوده است. همچنین کاربران از منابع موجود در کتابخانه‌ها و میزان امکانات و تجهیزات، میزان همکاری نیروی انسانی شاغل در کتابخانه‌ها و نیز از خدمات امانت و رزرو کتابخانه‌های شهر تهران بیش از حد متوسط رضایت دارند. کاربران میزان اطلاع رسانی کتابخانه‌ها را در حد متوسط و اما میزان رعایت اصول استاندارد سازی ساختمان کتابخانه‌ها را کمتر از حد متوسط دانسته‌اند. همچنین معتقدند مهم‌ترین عامل عدم دسترسی‌شان به اطلاعات کتابخانه، مسافت زیاد تا کتابخانه است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، رضایت کاربران نابینا و کم‌بینا از کتابخانه‌ها به صورت معناداری بیش از حد متوسط بوده است. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت، وضعیت منابع و خدمات کتابخانه‌های شهر تهران از دیدگاه کاربران نابینا و کم‌بینا بیش از حد متوسط و در حد مطلوب می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Aim: The aim of this present is the status of libraries resources and services in Tehran city from the perspective of blind and low vision users'. Method: Survey - a description, and the community of blind and visually impaired library users Tehran via stratified random sampling method and the libraries in Tehran 4 library, According to Morgan 201 cases were selected by random sampling. Members of blind and visually impaired community libraries in Tehran. Data collection is questionnaire The reliability coefficient of the questionnaire using Cronbach's alpha 82 /. Approved, And to analyze the results of both descriptive and inferential statistics were used. Using Friedman test univariate and T, as well as frequency and percentage, mean and standard deviation were analyzed.        Results: Findings indicate that  the  average  resulting from the user satisfaction with the receivership interventions and (X- = 7 / 14)compared with an average of hypothetical (X- = 6)about 1/ 14  unit. Users of library resources in terms of quantity and quality too moderate were satisfied .According to the results of informing libraries in Surface average and the facilities and equipment over more than the average. of research findings can be said that the cooperation of Manpower working in the library of the blind users and seeing little more than the average, but the observance of the principles of standardization building librarie less over the medium.         Conclusions: The results showed satisfaction, blind and seeing the services of integrity and the library of the city of Tehran are significantly more than the average of the resources available in libraries. as well as the most important factor for their lack of access to information, the distance to the library. the amount of information services libraries and facilities and equipment and cooperation manpower working in libraries with them more than average.

منابع و مأخذ:

آیت الهی، نرگس السادات (1382). بررسی میزان استفاده نابینایان و کم­بینایان از کتاب­های گویا، بریل و الکترونیکی در استان تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

بشارتی، مینا (1378). بررسی وضعیت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی نابینایان و نیمه بینایان مستقر در شهر تهران، فصلنامه کتاب،10(4):55-49.

تعاونی، شیرین (خالقی) (1382). استانداردهای ملی خدمات کتابخانه‌ای برای نابینایان، تهرن: هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، دبیرخانه، 1382.

خسروی، سمیرا؛ و فریبرز خسروی (1388). بررسی وضعیت کتابخانه تخصصی نابینایان و کم بینایان کتابخانه ملی ایران و ارائه راهکارهای برای بهبود وضعیت آن، فصلنامه کتاب، 81:76-63.

رشید پور، رضا؛ علی اکبر پور احمد (2012). بررسی وضعیت کتابخانه‌های نابینایان و نیمه بینایان مستقر در استان خراسان رضوی و بررسی میزان رضایتمندی کاربران از خدمات آنها. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 56: 267 – 294.

رضوی اصل، محسن (1387). کتابخانه‌های عمومی و نیازهای اطلاعاتی نابینایان. جهش: وبلاگ تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی. باز یابی شده 16/ 11/ 1391 از: http://libuse.blogfa.com/8607.aspx.

ضیایی، محمدصادق؛ و مینا بشارتی (1383). مطالعه­ای در مورد نحوه ارائه خدمات به دانشجویان نابینا در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، کتابداری، 38(42):53-41.

کوکبی، مرتضی؛ صبا احسانی (1393). وضعیت کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان در مقایسه با استانداردهای منابع، تجهیزات و نیروی انسانی برای خدمات کتابخانه‌ای به نابینایان، تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 79 (4): 661 – 684.

نوشین فرد، فاطمه؛ و سید یلدا رضوی (1389). مطالعه نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینا و کم بینای شهر کرمان و میزان بهره گیری آن‌ها از خدمات کتابخانه­ای، تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 16(4):149-129.

یعقوب پور نرگسی، طاهره (1382)، بررسی وضعیت خدمات و منابع برای معلولان در کتابخانه‌های عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشکده مدیریت علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

Lewis, Andrew. 2004. A user survey of the experiences of blind and visually impaired

 people using.

Rowland, William (2008). Library Services for Blind People: an African perspective.

 Ifla journal.vol.34, no.1.

Todaro, A.J (2005). Library services for people with disabilities in Argentina. New library

 world. 106(5/6): 253-265.

http://en.wikipedia.org/wiki/Audio_bookWikipedia contributors,

Williamson, K.; Schauder,D. (2000). Information seeking bycitizens: an ecological

 study. Information Research, 5(4), Retrieved 20 No 2009 from:

 http://www.informationr.net/ir/5-4/paper79. html.