تحلیل محتوای سفرنامه های ترجمه شده سیاحان انگلیسی درباره ایران
محورهای موضوعی : دانش شناسی
ناهید بنی اقبال
1
(استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال)
آزاده حیدری
2
(دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: ایران, سیر و سیاحت, سفرنامه ها, سفرنامه های انگلیسی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش: در مرحله اول، بررسی آماری موضوعات و شاخص های مطرح شده توسط سیاحان انگلیسی در سفرنامه هایشان و در مرحله دوم بررسی وضعیت شخصی سیاحان در هنگام ورود به ایران، از جمله سال تولد و وفات، زمان ورود، مسیر حرکت، وسایل سفر، آثار مکتوب آنها و ... می باشد. روش پژوهش: تحلیل محتوای موضوعی و کمی سفرنامه های ترجمه شده سیاحان انگلیسی درباره ایران است که در قالب سنجش فراوانی مقوله ها، با بیان عددی ارائه می شود. جامعه پژوهش: سفرنامه های سیاحان انگلیسی است که در طول قرون مختلف به ایران آمده اند و سفرنامه هایشان تا سال 1384 (سال انجام پژوهش) به فارسی ترجمه شده است. جامعه آماری پژوهش را 60 عنوان سفرنامه، از 64 سیاح انگلیسی، تشکیل داد که محتوای موضوعی آنها تحلیل و یافته ها در جداولی تنظیم شد. روش گردآوری اطلاعات: روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (جستجوی سفرنامه ها در کتابخانه ها) و مطالعه دقیق سفرنامه ها، مستندسازی موضوعات در جداول موضوعی با استفاده از سرعنوان های موضوعی فارسی و مستندسازی اسامی سیاحان با استفاده از مستند مشاهیر ایران است. یافته های پژوهش: در بررسی حاضر مشخص شده که سیاحان به وضعیت جغرافیایی ایران از جمله وضعیت آب و هوایی، درجه حرارت مناطق مختلف، تاریخ شهرها و روستاها و موقعیت جغرافیایی آنها توجه بیشتری داشته اند و این موضوعات بیشترین بسامد را در سفرنامه های این سیاحان به خود اختصاص داده است. (2376 مورد در این باره ذکر شده است). موضوع اماکن خاص، در واقع اعلام مکان، 1016 مورد توسط سیاحان ذکر شده است. پس از آن موضوع کوه ها و دره ها، با 797 مورد در رتبه سوم است. با مطالعه اطلاعات شخصی این گروه سیاحان، مشخص می شود که بیشترین تعداد سیاحان انگلیسی در دوران حکومت قاجاریه (48 نفر)، در طول حکومت ناصرالدین شاه قاجار (16 نفر)، در طول قرن 20 (33 نفر)، و در طول سال های 1900 تا 1950 (26 نفر) به ایران آمده اند. با مطالعه مسیر سفر سیاحان به ایران، علاوه بر تعیین مسیر ورودی و خروجی آنان، مشخص شد که بیشترین شهری را که سیاحان بازدید کرده اند، تهران است و شهرهای اصفهان با 31 مرتبه و قزوین با 27 مرتبه، در جذب سیاحان، رتبه دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند.
This study is a survey of the English travelers' books (itineraries) which are translated into Persian. Method used is content analysis, according to the frequency of subject criteria. The research population is 60 travel books, from 64 travelers which are translated before 2005. Data were gathered by reading these travel books thoroughly and taking notes in details by the subject dealt. The results were organized in special tables for each class of subjects and the frequencies of subjects were counted. By analyzing these results, it is possible to say that because of the importance of travel books in the history of Iran and the need to an analytical survey on the different subject dealt in these books, this topic is chosen with the aim of supporting historians and researchers. Subject categories showed that travelers were interested in geographical situation of Iran (2376 times), they were written more about the climate, temperature, description and history of cities, rurals, and the geographical situation of them. There are 91 subject tables which belong to special subjects. From their expressed information, it is resulted that most of travelers (48 persons) were coming during Qajar dynasty, at the reign of the Naser-e-ddin Shah (16 persons), in the 20 century (33 persons), and during the 1900-1950 (26 persons). By studying their travel directions, in addition to determining their path from entering city to existing place in the country, the most visited cities were counted. Numbers shows that they were coming to Tehran more than any other cities (42 times), and Isfahan (31 times) and Qazvin (27 times) were in the second and third rank of attracting place for the travelers.
