بررسی نقش گسترش فیزیکی شهر رشت در ایجادتغییرات کاربری اراضی حاشیه شهر
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
مجید یاسوری
1
(
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت ، ایران
)
رضا ویسی
2
(
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
)
مژگان سبب کار
3
(
دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، رشت، ایران
)
مریم محمدی
4
(
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، رشت، ایران
)
کلید واژه: شهر رشت, اراضی کشاورزی, گسترش فیزیکی, تغییرات کاربری,
چکیده مقاله :
رشد روزافزون جمعیت شهرها در گسترش فیزیکی و تغییرات کاربری اراضی حاشیه شهرها نقش مؤثری داشته است. جمعیت شهر رشت از حدود 294 هزار نفر در سال 1370 به بیش از 600 هزار نفر در سال1390 افزایش یافته است. در این دوره مساحت محدوده شهر از 2994 هکتار به 10240 هکتار رسید. نتیجه افزایش جمعیت و مساحت شهر، توسعة فیزیکی شهر و در نتیجه تغییر کاربری اراضی حاشیه شهر و به زیر ساخت و ساز رفتن این اراضی بوده است، بنابراین شناسایی ساز و کارهای مؤثر بر رشد و پویایی شهر به منظور مقابلة منطقی و صحیح با مشکلات تبعی آن و همچنین طراحی اندیشمندانه و مدبرانة توسعة آتی شهر حائز اهمیت می باشد. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی می باشد. نتایج پیمایشی تحقیق نشان داد که طی درۀ 1370 تا 1390، حدود 3587 هکتار از اراضی حاشیۀ شهر، تغییر کاربری یافته و به زیر ساخت و سازهای شهری رفته است. با توجه به آمار شهرداری رشت، تعداد واحد مسکونی شهر رشت از 84053 در سال 1370 به 140355 واحد در سال 1389 رسیده است، که نشانگر 67 درصد افزایش طی این دوره است. همچنین یافته های حاصل از مقایسۀ دو نقشۀ شهر رشت در سال های 1370 با 1390 نشان داد که طی دوره مذکور تعداد 10 روستا به شهر ملحق شده و همچنین تعداد 57728 قطعه ملک اعیانی در حاشیه شهر به محدوده خدماتی شهرداری اضافه شده است. که این قطعات شامل کاربری های مختلفی، از جمله مسکونی، تجاری، صنعتی و... است
Further development of cities population in physical development and Land use changing of the city border fields has an effective role. Rasht's population is increased from 294000 in 1991 to the more than 600000 in 2011. In this period the area of city is from 2994 hectare to 10240 hectare. The result of population increase and the area of the city, physical development of the city and in result Land use changing of the city border and to the building of these fields, therefore knowing the effective outfits on the city's development for correct and logical opposition with its adherence problems and thinker design and future development of the city is important. The kind of research in usage research and its method is resolution-descriptive. Surveying results of the research shows that during 1991 to 2011, is about 3587 hectare from the fields of city, has a Land use changing and goes to the basis of the city. According to the Rasht municipality, the number of residential units of the Rasht city from 84053 in 1991 to 140355 units in 2010, that is the sign of 67 Percentincreasing in this period. Even the resulted findings from comparison of two plans of Rasht City in 1991 with 2011 shows that in this period the number of 10 villages in a city and even the number of 57728 of royal territories in a border of city is added to the municipality services restrict. That is involves in different Land use changing, such as residential, commercial, industrial and…
1. افلاطون،1348، جمهور، ترجمه فئودال روحانی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
2. باستیه، ژرژ. ،دزر، باروک،1377، شهر، ترجمه علی اشرفی، دانشگاه هنر.
3. بحرینی، سید حسین،1377، فرآیند طراحی شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
4. بدر، رضا، 1379، استفاده از GIS و RS در تعیین جهت گسترش توسعة فیزیکی شهر رضی، پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
5. پرنون، زیبا،1389، بررسی اثرات مهاجرت بر تغییر کاربری اراضی حومه شهر اسلامشهر از سال 1345 تا 1385، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
6. پیران، پدرام، 1369، دیدگاههای نظری در جامعهشناسی شهر وشهرنشینی- مکتب اکولوژیک، فصلنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره40.
7. جعفریمهرآبادی، مهدی، 1388، تحلیل روند توسعه فیزیکی شهر اراک و پیامدهای زیست محیطی آن، دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
8. حبیبی، کیومرث و پوراحمد، احمد، 1384، توسعة کالبدی– فضایی شهر سنندج با استفاده از GIS، چاپ اول، انتشارات دانشگاه کردستان، کردستان.
9. حکمتی، شیرزاد، 1374. فضای اندیشهای- ذهنی فضای کالبدی شهر، مجموعه مقالات کنگره معماری و شهرسازی ایران، سازمان میراث فرهنگی کشور، جلد سوم، کرمان.
10. رضایی، محمد، 1384، توسعه کالبدی شهر شیراز و آثار زیست محیطی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
11. سازمان مسکن و شهرسازی گیلان، 1369، طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر رشت، مشاور ایران آمایش.
12. سازمان مسکن و شهرسازی گیلان، 1369، طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر رشت، مشاور ایران آمایش.
13. سازمان مسکن و شهرسازی گیلان، 1386، طرح جامع شهر رشت، مشاور طرح کاوش، جلد دوم و سوم.
14. سازمان مسکن و شهرسازی گیلان، 1386، طرح جامع شهر رشت، مشاور طرح کاوش، جلد دوم و سوم.
15. شیعه، اسماعیل، 1379، بررسی آثار اجرای برنامههای صنعتیدر ساختارکالبدی- فضایی شهرهای ایران؛ نمونه: اراک (75-1340)، رساله دکتری، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
16. شیعه، اسماعیل ،1386، مقدمهای بر مبانی برنامهریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
17. شیعه، اسماعیل،1381، کارگاه برنامهریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران.
18. عزیزپور، محمد، 1375، توان سنجی محیط طبیعی و توسعه فیزیکی شهر تبریز، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
19. عزیزی، محمد، 1372،گسترشسریعشهری؛ یک بحران، مجموعه مقالات کنفرانس بینالمللی توسعهشهری و شهرهای جدید، جلد دوم، وزارت مسکن و شهرسازی (شرکت عمران شهرهای جدید)، اصفهان.
20. علینژادطیبی، کاووس، 1389، تحلیلی بر روند توسعة کالبدی– فیزیکی شهر فیروزآباد، پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه اصفهان.
21. محمدی، جواد، 1375، تحلیل پراکندگی فضایی و مکانیابی فضای سبز شهری درمنطقه دو شهرداری تبریز، پایان نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.
22. معاونت برنامهریزی استانداری گیلان، 1390، سالنامة آماری استان گیلان.
23. مظاهری، محمود، 1385، نقش روند گسترش کالبدی شهر تبریز در ایجاد تغییرات کاربری اراضی حومه شهر و روستاهای حوزه نفوذ، فصلنامه جغرافیای توسعه، شماره 11، صص 189-181.
24. مهدیزاده، جعفر،1381، برنامهریزی راهبردی توسعه شهری، وزارت مسکن و شهرسازی.
25. Batisane, N, Yarnal, B., 2008, Urbam expansion in Centre County, Pennsylvania: Spatial dynamecs and Landscape transformations, Applied Geography, doi:10.1016/j. apgeog. 2008.08.07.
26. Drakakis-smith, D.,1997, Third World Cities, Second Edition, Reprinted, Methuen & co. Ltd.
27. Frenkel, a., 2004, The potential effect of national growth-management policy on urban sprawl and the depletion of open spaces and farmland . land Use Policy, 21(4),357-369.
28. Hess, G.R; 2001, "Just What is Sprawl, Anyway?", www4.ncsu.edu/~grhess.
29. J.A.G. Jaeger et al., 2010, Suitability criteria for measures of urban sprawl / Ecological Indicators 10 (2010) 397–406.
30. Kaya. S, Curran, P.J.,2006, Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area, international journal of applied earth observation and geoinformation 8, 18-25.
31. Lee, Thill J, Chort.,1991, Listing Methods for Ritair Site Selection with.
32. Lubowski, R.N., Vesterby, M., Bucholtz, S., Baez, A., and Roberts, M.J. ,2006,. Major uses of land in the United States, Economic Information Bulletin, (EIB–14).
33. Lungo, M., 2001, Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America, Land Lines, Vo1.13,No.2.
34. Mayer, David., 2001, the long term impact if health in economic growth in latin amerce, world development, vol, 29. No. 6.
35. Naseralden Mandeli,Khalid., 2008, The Realities of Integrating physical planning and local Management, Harvard University, Joint Center For Housing Studies.
36.Un-Habitat., 2006, Annual Report.nairobi, Kenya: The United Nation Human Settlements Programme (Habitat).
37. Wolk –Musial, E. & Zagajewski, B., 1999, Environmental Remote Sensing, Remote Sensing of Environment Laboratory, Faculty of Geography and Regional Studies, University of Warsaw, Poland.
_||_