تحلیل آسیب‌های پیش روی توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان پسکوه، شهرستان سیب و سوران)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

مهربی بی پسکوهی ¹ , سیروس قنبری ² , مهرشاد طولابی نژاد ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - پسادکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/01/04 تاریخ پذیرش : 1402/02/19 تاریخ انتشار : 1403/09/01

کلید واژه: توسعه روستایی, آسیب‌پذیری روستاییان, ابعاد اقتصادی و اجتماعی, دهستان پسکوه, شهرستان سیب و سوران,

چکیده مقاله :

مقدمه: جامعه روستایی کشورهای ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ و آسیب‌های مختلف، محدودیت‌ها ﻭ چالش­های مختلفی روبرو هستند که برای توسعه روستایی و رفع این مشکلات و مسائل لازم است که ابتدا آسیب‌های پیش روی توسعه روستاها شناسایی شوند.

هدف: هدف این پژوهش، تعیین آسیب‌های پیش روی توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای مناطق مرزی در دهستان پسکوه، شهرستان سیب و سوران است.

روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر در زمره تحقيقات کاربردی است و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. داده‌های لازم با ابزار پرسشنامه^ء محقق‌ساخته بدست آمد. جامعه^ء آماری پژوهش، خانوار‌های ساکن در روستاهای دهستان پسکوه در شهرستان سیب و سوران بود که 338 خانوار با استفاده از فرمول کوکران مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل داده‎ها با بهره‌گیری از آزمون رتبه‌ای هم‌انباشتگی نامحدود اکتشافی (روش جوهانسن) صورت گرفت.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، روستاهای مناطق مرزی در دهستان پسکوه، شهرستان سیب و سوران می­باشد.

یافته ­ها: نتایج نشان می‌دهد که شاخص‌های درآمد و پس‌انداز، اشتغال، فقر، فعالیت­های کشاورزی، مالکیت از مهم­ترین آسیب‌های اقتصادی و شاخص‌های آموزش، رفاهی، بهداشت و درمان، تحصیلات، سلامت از مهم­ترین آسیب­های اجتماعی پیش­روی توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای منطقه مورد مطالعه می‌باشند.

نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که دهستان پسکوه در شهرستان سیب و سوران در استان سیستان و بلوچستان با توسعه نیافتگی روبرو است. چرا که روستاهای این منطقه با آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی روبرو بوده است. آین آسیب­ها همواره به عنوان چالش­های مانع از توسعه روستاهای این منطقه بوده­اند که برای رفع آنها لازم است ضمن شناسایی آنها، این آسیب­ها برطرف شوند تا زمینه توسعه روستاهای منطقه فراهم شوند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: The rural community of countries in the country has different challenges that are needed to identify the damage to rural development first to identify rural development and to address these problems and issues.

Research Aim: The purpose of this study is to investigate the damage to the economic and social development of border villages in Peskouh, SIB and SORAN..

Methodology: The present study is one of the applied research and has been done by descriptive-analytical method. The necessary data were obtained by the researcher's questionnaire tool. The statistical community of the research was households living in the villages of Peskouh village in Apple and Soran, where 338 families were questioned using Cochran formula. The data analysis was performed using unlimited exploration (Johannon method).

Studied Area: The geographical territory of this study is the villages of the border areas in Peskouh village, Sib and Soran.

Results: Results show that income and savings indicators, employment, poverty, agricultural activities, ownership of the most important economic damage and indicators of education, welfare, health, education, health are the most important social disadvantages The economic and social development of the villages in the region is studied.

Conclusion: The results of the study showed that Peskouh village in Apple and Soran city in Sistan and Baluchestan province was undergoing underdeveloped. Why the villages in this area have faced a lot of economic and social damage. These injuries have always been challenged as preventing the development of villages in the area, which are necessary to identify them, while identifying them to provide the basis for the development of villages in the region.

منابع و مأخذ:

آیریمی آواجیق، اراده. (1401). آسیب شناسی اجتماعی و مشارکت شهروندان ضرورت ساماندهی بحران محلات غیررسمی (مورد مطالعه: ارومیه). جغرافیا و روابط انسانی، 4(4)، 456-436. 20.1001.1.26453851.1401.4.4.26.8dor:
پاپلی یزدی، محمدحسین و ابراهیمی، محمدامیر. (1381). نظریه¬های توسعه روستایی. تهران، انتشارات سمت.
حمزه، مسعود. (1393). آسیب شناسی رویکردها و سیاست¬های توسعه روستایی در برنامه¬های پنجساله توسعه کشور و ارائه راهکارهایی در چارچوب اقتصاد مقاومتی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع).
خالقی، عقیل. (1398). آسیب‌شناسی برنامه‌ریزی توسعه با تأکید بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران. جغرافیا و روابط انسانی، 2(3)، 221-261. dor: 20.1001.1.26453851.1398.2.3.14.6
ذوالفقاری، امیرعلی، صیدایی، سیداسکندر. (1401). آسیب‌شناسی ساختاری طرح هادی به‌منزلة فراگیرترین طرح توسعة روستایی در ایران نمونه: استان کرمانشاه. جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، 33(1)، 88-63. 10.22108/GEP.2021.129436.1437doi:
رکن¬الدین افتخاری، عبدالرضا. (1384). تئوری¬ها و نظریه¬های برنامه¬ریزی روستایی. گروه جغرافیا و سنجش ازدور، دانشگاه تربیت مدرس.
صدرموسوی، میرستار؛ کریم¬زاده، حسین؛ آقایاری هیر، محسن و خالقی, عقیل. (1398). آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه در بخش روستایی با روش آمیخته (مورد مطالعه: شهرستان ورزقان). پژوهش¬های روستائی، 10(1)، 163- 146.
10.22059/JRUR.2018.263703.1273doi:
طولابی¬نژاد، مهرشاد. (1398). توسعه روستایی: اصول، سیاست¬ها و برنامه¬ریزی. تهران: انتشارات آکادمیک.
عنابستانی، علی¬اکبر و حاتمی¬نژاد، حجت. (1391). مدیریت نوین روستایی و نقش آن در تحول مساکن با توجه بر عملکرد دهیاران ( مطالعه موردی: دهستان میش خاص ـ شهرستان ایلام). فصلنامه جغرافیا برنامه¬ریزی منطقه¬ای، 2(2)، 140-121.
مرکز آمار ایران. (1395). فصل جمعیت و نیروی انسانی خانوارهاي روستايي سال 1395.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن. (1386). برنامه¬ریزی با تاکید بر ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
معارفی، فاطمه. (1381). ارائه الگوی ساختاری لذای مدیریت نظام توسعه روستایی کشور مبتنی بر برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس.
معصومی، احسان. (1399). آسیب شناسی توسعه روستایی از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی. راهبرد توسعه، 63(16)، 41- 21.
http://rahbord-mag.ir/Article/23045
Agnoletti, M. (2014). Rural landscape, nature conservation and culture: Some notes on research trends and management approaches from a (southern) European perspective. Landscape and Urban Planning, 126 (2), 66-73. doi:10.1016/j.landurbplan.2014.02.012.
Ashley, C., & Maxwell, S. (2002). Rethinking Rural Development. Development Policy Preview, 19(4), 395-425. doi:10.1111/1467-7679.00141.
Black, N., Scott, K., & Shucksmith, M. (2019). Social inequalities in rural England: Impacts on young people post-2008. Journal of Rural Studies, 68, 264-275.‏ doi:10.1016/j.jrurstud.2018.09.008.
Borodina, O., & Prokopa, I. (2019). Inclusive rural development: a scientific discourse. Economy and Forecasting, 3 (1), 70- 85. doi:10.15407/econforecast2019.01.067.
Crane, T. A., Roncoli, C., & Hogenboom. G. (2011). Adaptation to climate change and climate variability: the importance of understanding agriculture as performance. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 57(4), 179-185. doi.org/10.1016/j.njas.2010.11.002.
Green, G. P. (2013). Handbook of Rural Development, Massachusetts, Edward Elgar Publishing, USA.
Guoping, R., Liming, L., Yonghu, F., Chengcheng, U., & Zhijun, S. (2016). Analysis of characteristic and influencing factors of rural settlement landscape pattern in metropolitan suburbs. Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering, 32(2), 220-229. doi: 10.11975/j.issn.1002-6819.2016.02.032.
Hencoski, P. (2016). Planning for an Incremental Approach to Modernization. Policy and Practice, 74 (4), 26-50.
Inkeles, A. (1993). Industrialization, modernization and the quality of life. International Journal of Comparative Sociology, 34(2), 1-2. doi:10.1177/002071529303400101.
Joyce, L. A., Briske, D. D., Brown, J. R .et al .(2013). Climate change and North American rangelands: assessment of mitigation and adaptation strategies. Rangeland Ecology and Management, 66(5), 512-528. doi:10.2111/REM-D-12-00142.1.
Katungi, E., Sperling, L., Karanj, D., Farrow, A., & Steeve, B. (2012). Relative importance of common bean attributes and variety demand in the drought areas of Kenya. Journal of Development and Agricultural Economics, 3(3), 411- 422. doi:10.5897/JDAE.9000108.
Lemprière, M. (2016), Using‌ecological modernisation theory to account for the evolution of the zero-carbon homes agenda in England, Academic Journal Environmental Politics, 25 (4), 690-708.
Lin. X, (2013). Gender, Modernity and Male Migrant Workers in China: Becoming a'modern'Man, London, Publisher London: Routledge, 4 Apr 2013, PP 150.
Munir, F., Khan, I. H., Javed, M., Sibt-e-Ali, M., & Zaib, L. (2022). Understanding Social Inequalities in Pakistan: An Intersectionality Perspective on Ethnicity, Income, and Education. International journal of special education, 37(3), 17- 32.‏
Nair, V., & Whitelaw, A. P. (2015). Redefining Rural Tourism in Malaysia: A Conceptual Perspective. Journal Asia Pacific Journal of Tourism Research, 20(3), 314- 337.
doi:10.1080/10941665.2014.889026
Noble, I.R. S., Huq, Y.A., Anokhin, J., Carmin, D., Goudou, F.P., Lansigan, B., Osman-Elasha, & Villamizar, A. (2014). Adaptation needs and options. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Field, C.B., V.R. Barros, D.J. Dokken, K.J. Mach, M.D. Mastrandrea, T.E. Bilir, M. Chatterjee, K.L. Ebi, Y.O. Estrada, R.C. Genova, B. Girma, E.S. Kissel, A.N. Levy, S. MacCracken, P.R. Mastrandrea, and L.L. White (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 833-868.
Qi, K. Fan, Z, Ng, C. N. Wang, X. Xie, Y. (2017). Functional analysis of landscape connectivity at the landscape, component, and patch levels: A case study of Minqing County, Fuzhou City, China. Applied Geography, 80(2), 64-77. doi:10.1016/j.apgeog.2017.01.009.
Rogers, Everett, M. (1995). Diffusion of Innovations. 4th edition, New York: Free Press.
Shao, j. (2009). Case study of mountainous landscape planning for metropolitan outskirts. Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering, 25(2), 228-234. doi:10.1016/j.apgeog.2017.01.009.
Singh, K. (2009). Rural Development: Principles, Policies and Management, India, SAGE Publications, Third Edition.
Smith, P., & J. Gregory, P. (2013). Conference on ‘Future food and health’ Symposium I: Sustainability and food security Climate change and sustainable food production. Proceedings of the Nutrition Society, 72(2), 21–28. doi.org/10.1017/S0029665112002832.
Steiner, J. L., Briske, D. D., Brown, D. P., & Rottler, C. M. (2018). Vulnerability of Southern Plains agriculture to climate change. Climatic Change, 146(2), 201–218. doi:10.1007/s10584-017-1965-5.
Straka, J., & Tuzova, R. (2016). Factors Affecting Development of Rural Areas in the Czech Republic: A Literature Review. procedia social and Behavioral Scinceses, 10(11), 496-505.
doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.05.525.
Townsend, L., Sathiaseelan, A., Fairhurst, G., & Wallace, C. (2013). Enhanced broadband access as a solution to the social and economic problems of the rural digital divide. Local Economy, 28(6), 580- 595. doi:10.1177/0269094213496974.
Van der Ploeg, J. D., Schneider, S., & Ye, J. (2012). Rural development through the construction of new, nested markets: Comparative perspectives from China, Brazil and the European Union. Journal of Peasant Studies, 39(1), 133-173. doi:10.1080/03066150.2011.652619.
Wang, R., Feng, Y., Wei, Y., Tong, X., Zhai, S., Zhou, Y., & Wu, P. (2021). A comparison of proximity and accessibility drivers in simulating dynamic urban growth. Transactions in GIS, 25(2), 923-947. doi:10.1111/tgis.12707.
Wang, Y., Liu, Y., Li, Y., & Li, T. (2016). the spatio-temporal patterns of urban–rural development transformation in China since 1990. Habitat International, 53(3), 178- 187.
doi:10.1016/j.habitatint.2015.11.011.
Wang, Y., Li, Y., Huang, Y., Yi, C., & Ren, J. (2020). Housing wealth inequality in China: An urban-rural comparison. Cities, 96, 102-118.‏ doi:10.1016/j.cities.2019.102428.
World Bank, (2018), staff estimates based on the United Nations Population Division's World Urbanization Prospects: 2018 Revision.
Yazawa, A., Inoue, Y., Li, D., Du, J., Jin, Y., Chen,Y., Nishitani, M., Watanabe, Ch., & Masahiro U. (2014). Impact of lifestyle changes on stress in a modernizing rural population in Hainan Island, China. American Journal of Human Biology, 26(1), 36-42. doi: 10.1002/ajhb.22467.