نقش پیوندهای روستا شهری بر توسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت ( مطالعه موردی روستاهای پیرامونی شهر رشت )

محورهای موضوعی : جامعه شناسی و سکونتگاههای انسانی

سید محمود رهسپار میعادی ¹ (دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت ایران)
سید علی پورفیکویی ² (دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)
تیمور آمار ³ (دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)
اکبر معتمدی مهر ⁴ (دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/11/10 تاریخ پذیرش : 1396/01/25 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: توسعه روستایی, شهر رشت, تبیین, پیوندهای روستا –شهری,

چکیده مقاله :

امروزه تاثیر شهرها بر توسعه مناطق روستایی پیرامونی امر پذیرفته شده ایست این اثر گذاری عمدتا از طریق اجزا تشکیل دهنده پیوندهای روستا شهری محقق می گردد چرا که هر منطقه تنها متشکل از نظام سکونتگاهی بی ارتباط به هم نیست و از شهرها بعنوان موتور توسعه روستایی نام برده می شود. از جمله اهداف این پژوهش شناسایی عوامل تحدید کننده هویت روستاها و آبادی های مجاور شهر رشت و نیز تبیین پارامترهای محلی پیوندهای روستا شهری بوده است لذا جامعه آماری در این تحقیق روستاهای چهار دهستان با نام های دهستان لاکان ، دهستان پیربازار ، دهستان پسیخان و دهستان حومه(دارسازی) از بخش مرکزی شهرستان رشت می باشند ، ویژگی تمام آنها دهستان بودن و نیز جزو تقسیمات و حوزه نفوذ شهر رشت بودن می باشد .جامعه آماری ما 16 روستای نمونه با تعدادجمعیت 12038 نفر می باشدکه به شکل نمونه گیری نقطه ای انتخاب گردیده اند . جهت دستیابی به نتیجه از مشاهده مستقیم و مطالعات میدانی و گفتگو با اهالی و مسئولین روستاها بهره شده است ، همچنین در بُعد کمی از مدل سوات (Swot ) استفاده شده است. نتایج حاصله دال بر این واقعیت بوده که پیوند و ارتباط بین روستاهای مرکزی و شهر رشت از جهات مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، کالبدی ، زیست محیطی با شدت و ضعف برقرار بوده که در برخی از پارامترها عامل فاصله تا شهر دخیل نبوده و در برخی دیگر عامل فاصله تا شهر رشت بر میزان اثر گذاریها شدت بخشیده است .

چکیده انگلیسی:

چکیدهامروزه تاثیر شهرها بر توسعه مناطق روستایی پیرامونی امر پذیرفته شده ایست این اثر گذاری عمدتا از طریق اجزا تشکیل دهنده پیوندهای روستا شهری محقق می گردد چرا که هر منطقه تنها متشکل از نظام سکونتگاهی بی ارتباط به هم نیست و از شهرها بعنوان موتور توسعه روستایی نام برده می شود. از جمله اهداف این پژوهش شناسایی عوامل تحدید کننده هویت روستاها و آبادی های مجاور شهر رشت و نیز تبیین پارامترهای محلی پیوندهای روستا شهری بوده است لذا جامعه آماری در این تحقیق روستاهای چهار دهستان با نام های دهستان لاکان ، دهستان پیربازار ، دهستان پسیخان و دهستان حومه(دارسازی) از بخش مرکزی شهرستان رشت می باشند ، ویژگی تمام آنها دهستان بودن و نیز جزو تقسیمات و حوزه نفوذ شهر رشت بودن می باشد .جامعه آماری ما 16 روستای نمونه با تعدادجمعیت 12038 نفر می باشدکه به شکل نمونه گیری نقطه ای انتخاب گردیده اند . جهت دستیابی به نتیجه از مشاهده مستقیم و مطالعات میدانی و گفتگو با اهالی و مسئولین روستاها بهره شده است ، همچنین در بُعد کمی از مدل سوات (Swot ) استفاده شده است. نتایج حاصله دال بر این واقعیت بوده که پیوند و ارتباط بین روستاهای مرکزی و شهر رشت از جهات مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، کالبدی ، زیست محیطی با شدت و ضعف برقرار بوده که در برخی از پارامترها عامل فاصله تا شهر دخیل نبوده و در برخی دیگر عامل فاصله تا شهر رشت بر میزان اثر گذاریها شدت بخشیده است .

منابع و مأخذ:

استانداری گیلان. (1390). آخرین تقسیمات کشوری شهرستان رشت. رشت: استانداری گیلان.

اصلاح عربانی، ابراهیم. (1387). کتاب گیلان. جلد پنجم، تهران: گروه پژوهشگران ایران.

پوراحمد، احمد؛ فرهودی، رحمت­اله،  زیاری، کرامت­اله؛ سلیمانی محمد و فرجی ملایی امین. (1392). بررسی الگوی توسعه متعادل منطقه ای، با تاکید بر روابط شهر و روستا (مورد: منطقه قزوین). نشریه جغرافیا، 11(39)، 77-53.

تقوایی، مسعود و مجتهدی، احمد .(1386). دیدگاه­ها و علل مهاجرت روستاییان و مکانیسم سازگاری­های آن­ها در جوامع شهری. مجله سنبله، شماره 85.

حسین­زاده دلیر، کریم .(1388). برنامه­ریزی ناحیه­ای. چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.

رضوانی، علی اصغر، (1381). رابطه شهر و روستا. چاپ اول، تهران: انتشارات نشرمکان.

زیاری، کرامت­الله. (1390). مکتب­ها، نظریه­ها و مدل­های برنامه­ریزی منطقه­ای. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

سعیدی، عباس. (1382). روابط شهر و روستا و پیوندهای روستایی- شهری یک بررسی ادراکی. فصلنامه جغرافیا، 1(1)، 90-71.

سعیدی، عباس و سلطانی، ریحانه. (1383). نقش پیوندهای کلانشهری در تحول کالبدی - فضایی روستاهای پیرامونی : نمونه : روستای حصار در حوزه کلانشهر مشهد. فصلنامه جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، 2(3)، 49-35.

سعیدی، عباس. (1388). مبانی جغرافیای روستایی. چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سمت.

ضیا توانا، محمد حسن و قادرمرزی، حامد. (1388). تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری در فرایند خزش شهر روستاهای نایسر و حسن­آباد سنندج، پژوهش­های جغرافیای انسانی، 42(68)، 135-119.  

معیدفر، سعید و اکبری، صادق .(1385). مناسبات روستا با شهر و اثرات توسعه­ای آن، مطالعه موردی : شهرستان ساوجبلاغ. فصلنامه علوم جغرافیایی، 6(8 و 9)، 96-75.

شکویی، حسین. (1373). دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری. جلد اول، تهران: انتشارات سمت.

شمس­الدینی، علی؛ شکور، علی؛ رضایی، محمدرضا و پناهی لیلا. (1390). تحلیلی جغرافیایی بر جریانات متقابل روستایی - شهری مطالعه موردی: مرودشت و روستاهای پیرامونی. فصلنامه آمایش محیط، 4(12)، 99-79.

صارم سنگسری، عبدالرضا.(1383)  مشارکت در مدیریت شهری. مجموعه مقالات همایش مسائل شهرسازی ایران، جلد دوم؛ مدیریت شهری، انتشارات دانشکده هنر و معماری شیراز، چاپ اول.

صرافی، مظفر. (1377) تمرکززدایی کلانشهرهای کشورهای جنوب  (باورها و راهبردها). معماری و شهرسازی، شماره ٤٨ و49، 45-33.

ملکی، سعید. (1382). شهر پایدار و توسعه پایدار شهری. نشریه مسکن و انقلاب، شماره 102.

موحد، علی. (1379). توسعه پایدار شهری. نشریه مسکن و انقلاب، شماره90.

نظریان، اصغر. (1388). پویائی نظام شهری ایران. تهران: مبتکران.

نصیری، اسماعیل. (1388). جهانی شدن و چالش­های شهر و شهر نشینی در کشورهای در حال توسعه. تهران، گنج هنر.

Cecilia, T.  (2002).  Changing  Rural-Urban  Interactions  in  Sub –Saharan Africa  and  Their  Impact  on  Livelihoods:  a summary,  International  Institute  for Environment  and  Development  (IIED)3  Endsleigh  Street,  London  WC1H  0DD, United Kingdom, Website:  www.iied.org.

Ellis & Biggs. (2001). Evolving themes in rural development 1950s–2000s. Development Policy Review 19(4), p 437–448.

Gunn, Clare A., (1994). Tourism Planning, Basics, Concepts, Cases. Third edition, Toylor & Francis, PP: 85-101

Harvey, D. (1979). City and Bazaar. Translated by Behrouz Manadizadeh, Published by Iran.

Lynch, K. (2007). Urban-Rural Relationships in Developing Countries; Translated by Mohammad Reza Rezvani and Davood Sheikhi; payam Publications. Statistical yearbook of Gilan province, 1390

Noldy, T.  (1997). Rural-Urban Linkages and Development: a  Case  Study  of North Sulawesi, Indonesia, PH.D. Thesis,University of British Columbia .

Prior, Robin Jay. (1989). Unification of Internal and International Migration Theories in Migration Theories, Translated by Abdolali Lahsaeizadeh, Navid Publications.

Wheeler, J., & Muller, P. (2008). Economic Geography. john. Wiley & Sons, inc,Canada.