واکاوی مؤلفه‌های کلیدی درتوسعه شهری باتأکید بررویکردجامعه هوشمند (مطالعه موردی: شهر بجنورد)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

عقیل عباسی ¹ , مهدی وطن پرست ² , عزت الله مافی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیا، واحد شیروان، دانشگاه آزاد اسلامی، شیروان، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تاریخ دریافت : 1400/11/28 تاریخ پذیرش : 1401/04/04 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: واکاوی, بجنورد, مؤلفه کلیدی, جامعه هوشمند,

چکیده مقاله :

مقدمه: سکونتگاه‌های شهری به واسطۀ گسترش کالبدی وافزایش جمعیّت، با مسائل پیچیده‌ای مواجه هستند. در واقع با گسترش شهرها و زیادشدن مشکلات زندگی شهری، انتظارات مردم از مسئولین برای ایجادامکانات رفاهی بیشتر شده و به همین دلیل ساخت شهرهوشمند ضروری است.هدف: هدف اصلی ازانجام این پژوهش، شناسایی مؤلفه های کلیدی در توسعه شهر بجنورد با رویکرد شهر هوشمند است.روش شناسی: روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از ابزارپرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان شهر بجنورد هستند.در این پژوهش، 7 شاخص اصلی و 74 زیرشاخص در رابطه با جامعه هوشمند، مورد مطالعه قرار گرفته است. برای تحلیل اطلاعات ازآزمون t و تحلیل عاملی- تأییدی استفاده گردیده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: بجنورد یکی از مهمترین شهرهای استان خراسان شمالی و نیز مرکز استان، همچون بسیاری از شهرهای ایران، با استانداردها و شاخص‌های جامعۀ هوشمند اختلاف زیادی دارد.یافته ها: برونداد آزمون t نشان داد که از مجموع 74 شاخص مورد مطالعه، 62 درصد در سطح پایین تر از حد نرمال و متوسط قرار دارند. 10 درصد از شاخص های جامعه هوشمند از دیدگاه شهروندان در سطح متوسط و 28 درصدنیز در سطح بالاتر از حد نرمال و متوسط هستند. براساس تحلیل عاملی-تأییدی، 28 زیرشاخص تأثیرگذار و کلیدی در توسعۀ هوشمند شهر بجنورد، شناسایی شد.نتایج: بررسی مقایسه‌ای واریانس تبیینی توسط عوامل هفت گانه دراین پژوهش نشان می‌دهدکه عوامل مشارکت در زندگی عمومی، تکثّر اجتماعی و قومی وخلاقیّت، به ترتیب دارای بیشترین واریانس،در تبیین ِعواملِ توسعۀ شهرِ هوشمند بجنورد هستند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Urban settlements are facing complex issues due to physical expansion and population growth. In fact, with the expansion of cities and increasing problems of urban life, people's expectations from officials to create welfare opportunities have increased, and for this reason, it is necessary to build a smart city.Research Aim: The main purpose of this research is to identify the key components in the development of Bojnourd city with a smart city approach.Methodology: is descriptive-analytical, and a questionnaire was used to collect information. The statistical population of the research is the citizens of the city of Bojnourd. In this research, 7 main indicators and 74             sub-indices related to the intelligent society are studied. T-test and confirmatory factor analysis have been used for data analysis.Studied Areas: The geographical scope of the research is Bojnourd, one of the most important cities of North Khorasan province and also the capital of the province, like many cities in Iran, has a great difference with the standards and indicators of the smart society.Results: The results of the t-test showed that 62% of the total 74 indicators studied are below the normal and average levels. 10% of smart society indicators from citizens' point of view are at average level and 28% are at above normal and average level. Based on confirmatory factor analysis, 28 influential and key sub-indices were identified in Bojnourd smart city development.Conclusion: The comparative analysis of the explanatory variance by seven factors in this research shows that the factors of participation in public life, social and ethnic pluralism, and morality, respectively, have the highest variance in explaining the factors of the development of the smart city of Bojnourd.

منابع و مأخذ:

احمدی، سیروس: حیدری، آرمان و زارعی، محبوبه. (1395). تحلیل جامعه شناختی رابطه اعتماد اجتماعی و تحقق شهروند الکترونیک در شهر یاسوج. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی شهری، 6(20) 68-49.

بابانسب، رسول و ضرابی، اصغر. (1393). تحلیلی بر شاخص­های شهروند الکترونیکی از نظر شهروندان در شهر تبریز. فصلنامه مطالعات شهری، 4(13)70-57.

بهزادفر، مصطفی. (1382). ضرورت­ها و موانع ایجاد شهر هوشمند در ایران. هنرهای زیبا، 15، 27-14.

پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت الله؛ حاتمی­نژاد، حسین و پارساپشاه آبادی شهرام. (1396). مفهوم و ویژگی­های شهر هوشمند،مجله علمی پژوهشی دانشکده هنر. معماری و شهرسازی نظر، 15(58)، 26-5.

حسین­زاده دلیر، کریم و صفری، فاطمه. (1391). تأثیر برنامه­ ریزی هوشمند بر انتظام فضایی شهر، جغرافیا و توسعه شهری، 1. 133-99.

روستایی، شهریور؛ پورمحمدی، محمدرضا و قنبری، حکیمه. (1397). تئوری شهر هوشمند و ارزیابی مؤلفه­ های زیرساختی آن در مدیریت شهری مورد شناسی: شهرداری تبریز. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه ­ای، 8(26) 216-197.

سجادی، ژیلا و آقایی، پرویز. (1395). ارزیابی مؤلفه های شهروند هوشمند در فضاهای شهری با رویکرد انتقادی بر نظریه رشد هوشمند شهری (مورد: محله ولنجک، منطقه 1 شهر تهران). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 8(25)، 49-40.  

سیف الدینی، فرانک؛ پوراحمد، احمد؛ زیاری، کرامت الله و نادردهقانی الوار، سیدعلی . (1392). بررسی بسترها و موانع رشد شهر هوشمند در شهرهای میانی. آمایش سرزمین، 5(2)، 260-241.

قربانی، رسول و نوشاد، سمیه. (1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری اصول و راهکارها. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 6(12)، 180-163.

Anastasia, S. (2012). The concept of smart cities; Towards community development? Networks and communication  studies, 26(3-4), 375-388.

Alvarez, F., et al. (2009). The Future Internet. Springer Heidelberg Dordrecht London New York.

Alawadhi, A., & Aldama-Nalda, H. Chourabi, J.R. Gil-Garcia, S. Leung, S. Mellouli, T. Nam, T.A. Pardo, H.J. Scholl, S. (2012). Building Understanding of Smart City Initiatives. Lecture Notes in Computer Science, (7443), 40–53.

Albino, V., Berardi, U., & Maria Dangelico, R. (2015). Smart Cities: Definitions, Dimensions, Performance, and Initiatives. Journal of Urban Technology (The Society of Urban Technology),  22(1), 3-21.

Caragliu, A. (2009). Smart Cities in Europe. 3rd Central European Conference in Regional Science – CERS. A13, L90, O18, R12.

Chourabi, H., Nam, T., Walker, S., Gil-Garcia, J. R., Mellouli, S., Nahon, K., ... & Scholl, H. J. (2012). January). Understanding smart cities: An integrative framework. In System Science (HICSS), 2012 45th Hawaii International Conference on (pp. 2289-2297). IEEE.

Chen, M., Liu, W., & Tao, X. (2013). Evolution and assessment on China's urbanization 1960–2010: under-urbanization or over-urbanization? Habitat International, 38, 25-33.

Gargiulo, C., Pinto, V., & Zucaro, F. (2013). EU smart city governance. TeMA-Journal of Land Use, Mobility and Environment, 6(3), 356-370.

Harrison, C., & Donnelly, I. A. (2011). A Theory of Smart Cities. 2–7. New York: W. W. Norton & Company.

ITU-T Technology Watch Report. (2013). Smart Cities. Available from: www. Smart City.com.

Karadag, T. (2013). An Evaluation of the Smart City Approach. (Master thesis). Middle East Technical University.

Knaap, G. J., & Hopkins, L. D. (2001). The inventory approach to urban growth boundaries. Journal of the American Planning Association, 67(3), 314-326.

Nam, T., & Pardo, T. A. (2011). Smart City as Urban Innovation: Focusing on Management, Policy, and Context. ICEGOV Tallin, Estonia.

Sha, M., & Tian, G. (2010). An analysis of spatiotemporal changes of urban landscape pattern in Phoenix metropolitan region. Procedia Environmental Sciences, 2, 600-604.

UN, United Nations. (2008). World Urbanization Prospects: The 2007 Revision Population Database. Available from: http://esa.un.org/unup.

UN, United Nations. (2008). World Urbanization Prospects: The 2007 Revision Population Database. Available from: http://esa.un.org/unup.