شناسایی نیروهای پیشران اثرگذار بر تحقق زیست پذیری شهری (مطالعه موردی : بخش مرکزی شهر بجنورد)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
فروغ خزاعی نژاد
1
(استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران)
کلید واژه: بخش مرکزی, شهر بجنورد, زیست پذیری شهری, نیروهای پیشران,
چکیده مقاله :
مقدمه: تا پیش از این هرگز بشر تا این میزان با انباشتی از بحران های متعدد در شهرها مواجه نبوده است. از این رو توجه ویژه به شهرها به طور عام و مفهوم زیست پذیری شهری به طور خاص در جهان و ایران لازم به نظر می رسد.هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی نیروهای پیشران اثرگذار بر زیست پذیری شهری تدوین شده است.روش‌شناسی تحقیق: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، ترکیبی است. جهت گرداوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه متخصصین) بهره گرفته شده است. در رابطه با شناسایی پیشران های تاثیرگذار ، 20 نفر از متخصص در زیست پذیری شهری به عنوان نمونه انتخاب شدند. شاخص های مورد بررسی در این تحقیق شش بعد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، خدماتی و زیرساختی، مدیریت شهری و تاریخی در قالب 24 متغیر مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل تاثیر متقابل در نرم افزار Micmac انجام شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: در این تحقیق بخش مرکزی شهر بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شده است.یافته ها: بر اساس بررسی های پژوهش، متغیرهای امکانات حمل و نقل، دسترسی مطلوب، نشانه ها و نمادهای تاریخی، درآمد مکفی ساکنان، حفظ نشانه ها و نمادهای تاریخی، مدیریت بافت های فرسوده و تنوع فرصت های شغلی دارای بیشترین تاثیرگذاری و کمترین وابستگی هستند. از این رو مورد توجه قرار دادن پیشران های زیست پذیری و مطالعه و بررسی های تکمیلی در این مهم ، نقش به سزایی در بهبود و ارتقای زیست پذیری شهری در وضع حاضر شهر و بهبود عملکرد و شرایط زیست بخش مرکزی شهر بجنورد نه تنها در زمان حاضر بلکه در آینده نیز خواهد داشت.نتایج: با توجه به نتایج بدست آمده در زمینه پیشران های زیست پذیری بخش مرکزی شهر بجنورد، سرمایه گذاری و مطالعه و تحقیق در امکانات حمل و نقل عمومی و بهبود عملکرد پیاده راه های شهری می تواند نقش بسزایی در ارتقای زیست پذیری این بخش داشته باشد.
Introduction: Never before has humanity faced such an accumulation of multiple crises in cities. Therefore, it seems necessary to pay special attention to cities in general and the concept of urban livability in particular in the world and in Iran.Research Aim: The present research was compiled with the aim of identifying the driving forces affecting urban livability.Methodology: This research is applied in terms of purpose and hybrid in terms of method. In order to collect information, library and field methods (questionnaire of experts) have been used. Regarding the identification of influential drivers, 20 experts in urban livability were selected as samples. In this research, six economic, social, environmental, service and infrastructural, urban and historical management dimensions were examined in the form of 24 variables. Data analysis has been done using the interaction analysis method in Micmac software.Studied Areas: In this research, the central part of Bojnord city, the capital of North Khorasan province, has been selected as a study sample.Results: Paying attention to the drivers of livability and additional studies and investigations in this important role in improving and promoting urban livability in the current state of the city and improving the performance and conditions of the central living area of Bojnord not only at the present time but also in the future will also have. Based on the research, the variables of transportation facilities, favorable access, historical signs and symbols, residents' sufficient income, preservation of historical signs and symbols, management of dilapidated structures and variety of job opportunities have the most influence and the least dependency.Conclusion: According to the results obtained in the field of livability drivers of the central part of Bojnord city, investment and study and research in public transportation facilities and improving the performance of urban sidewalks can play a significant role in improving the livability of this part.
ایراندوست، کیومرث؛ عیسی لو، علی اصغر و شاهمرادی، بهزاد. (1394). شاخصهای زیست پذیری در محیطهای شهری (مطالعه موردی: شهر مقدس قم). اقتصاد و مدیریت شهری، 4(13)، 120-102.
ایمانی، بهرام؛ ضارب نیا، میثم و کانونی، رضا. (1397). ارزیابی و تحلیل میزان زیست پذیری در بخش مرکزی مناطق کلان شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(26)، 70-57.
پاداشی املشی، علیرضا؛ ایرانی بهبهانی، هما؛ خاکپور، مژگان و بندرآباد، علیرضا. (1400). بررسی تحلیلی معماری بومی در راستای ارائه شاخصهای زیست پذیری محدوده (مورد مطالعه: شهر املش). فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 16(4)، 710-697.
پریزادی، طاهر؛ مرادی، مهدی و ساکی، فاطمه. (1398). تحلیل زیست پذیری در محلات بخش مرکزی شهرها (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر بروجرد). مطالعات شهری، 8(31)، 16-3.
حکمتنیا، حسن؛ موسوی، میرنجف؛ سبحانی، نوبخت و سلمانزاده، سینا. (1401). تحلیل و ارزیابی زیست پذیری در بافتهای فرسوده شهری (مطالعه موردی: شاهین دژ). فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 17(1)، 47-33.
حیدری، تقی؛ شماعی، علی؛ ساسانپور، فرزانه؛ سلیمانی، محمد و احدنژاد روشتی، محسن. (1396). تحلیل عوامل موثر بر زیست پذیری بافتهای فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان). فصلنامه فضای جغرافیایی، 17(59)، 25-1.
خزاعینژاد، فروغ. (1394). تحلیل زیست پذیری در بخش مرکزی شهر تهران (مورد پژوهش: محلههای منطقه 12). رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، استاد راهنما: محمد سلیمانی مهرنجانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی تهران.
سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد و خزاعینژاد، فروغ. (1395). زیست پذیری شهری، اصول، ابعاد و شاخصها. پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 4(1)،50-27.
قنبری، محمد؛ اجزاء شکوهی، محمد؛ رهنما، محمدرحیم و خوارزمی، امیدعلی. (1398). ارزیابی زیست پذیری شهری در کلانشهر مشهد با تاکید بر شاخص حمل و نقل. فصلنامه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاههای انسانی، 14(4)، 1001-983.
روستایی، شهریور؛ پورمحمدی، محمدرضا و رنجبرنیا، بهزاد. (1398). شناسایی و تحلیل عوامل تاثیرگذار شکاف دیجیتال در توسعه پایدار تبریز2018. آمایش جغرافیایی فضا، 34، 16-1.
Appleyard., A, & Jacobs, A. (1987). Toward an Urban Design Manifesto. Journal of the American Planning Association, 53(1), 112-120.
Abilla, A. (2018). UN-Habitat, City Prosperity Initiative Conceptualization and Application. Bangkok ,Thailand.
Balsas, Carlos.J.L. (2004). Measuring the livability of an urban center. An exploratory study of key performance indicators planning. Practice and Research, 19(1), 101-110.
Shamsuddin, S., Abu Hassan., N. R., & Bashri Sulaiman, A. (2013). Livability of Kuala Lumpur City Center: An Evaluation of Happiness Level of the Streets Activities, World Academy of Science, Engineering and Technology, Vol 7, pp: 6-29.
Center for Liveable Cities. (2011). 10 principles for liveable high-density cities (lessons from Singapore), available in www.uli.org
Liang, X., Liu, Y., & Qiu, T. (2020). Livability Assessment of Urban Communities considering the Preferences of Different Age Groups.
Montfort, C., & Michels, A. (2020). Partnerships for Livable Cities. Palgrave Publisher.
Thompson, L., & Milter, R. (2022). Capability Approach and Actualising the Sustainable Development. Oxford (Routledge) Publisher.
Tolfo, G., & Doucet, B. (2022). Livability for whom? Planning for livability and gentrification of memory in vancouver , Vol 123.
Kakirde, A., Desai, G. (2021). Livability – A critical review. International Journal of Advanced in Management, Technology and Engineering Sciences, Vol. XI.
Mansur, H.M. (2016). Livable urban areas and new housing typologies, Supervisor: Fernando manuel brandao alves.
Paul, A., & Sen, J. (2020). A critical review of liveability approaches and their dimensions, Geoforum, 117, 90-100.
_||_
