تحلیل وضعیت و اثرات توسعه حمل‌ونقل محور (TOD)در مناطق 11 و 12شهر تهران
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
سید جلال الدین حسینی
1
,
آزیتا رجبی
2
,
افشین سفاهن
3
,
علی اصغر رضوانی
4
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: شهر تهران, توسعه حمل و نقل محور, اثرات اقتصادی و اجتماعی, اثرات کالبدی و زیست محیطی, منطقه 11 و 12,
چکیده مقاله :
رشد جمعیت و توسعه شهرها، تبدیل آنها به کلان شهرها و مساله مهاجرت، سبب افزایش جمعیت و مشکلات فراوان حمل و نقلی می شود. از این رو رویکرد توسعه مبتنی بر حمل و نقل محور به عنوان یکی از تکامل یافته ترین دیدگاه های توسعه مطرح شد. شهر تهران به عنوان پایتخت کشور ایران، همواره با مشکلات حمل و نقل دست به گریبان است. مناطق 11 و 12 شهر تهران به دلیل مرکزیت و وجود مراکز مهم تجاری مورد توجه می باشد؛ اما همواره با مشکلات فراوانی ناشی از افزایش تردد خودروهای شخصی مواجهه است و برای کاهش تبعات آن، به راه اندازی مترو و اتوبوس های تندرو اقدام نموده است. هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت و اثرات توسعه حمل و نقل محور در مناطق 11 و 12 شهر تهران است. روش تحقیق توصیفی –تحلیلی و جز تحقیقات کمی است که برای جمع آوری داده ها، از روش میدانی و ابزار پرسش نامه استفاده شد. جامعه آماری تحقیق را شهروندان و کاربران مترو و اتوبوس تشکیل داده اند که تعداد 100 نفر به صورت تصادفی پرسشگری شد. روایی پرسش نامه از طریق جامع نخبگان و پایایی آن نیز با ضریب کرونباخ 80/0 تایید شد. تحلیل ها نیز در نرم افزار spss انجام شد. نتیجه تحقیق نشان داد که سه متغیر کاربری های پیرامون ایستگاه ها، شبکه دسترسی و ارتباطات و همچنین کیفیت فضایی ایستگاه ها در سطح کمتر از 05/0 بوده و میانگین برابر با 53/2 نیز تایید می نماید که وضعیت ایستگاه ها در مناطق 11 و 12، نامناسب است. نتیجه آزمون تی نمونه های مستقل در سطح کمتر از 05/0 تایید می نماید که منطقه 12 ، نسبت به منطقه 11 در شرایط مناسب تری قرار دارد. همچنین نتیجه نشان می دهد که اثرات کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی حمل و نقل و بهره برداری از ایستگاه ها در مناطق 11 و 12، در سطح کمتر از 05/0 معنادار بوده و جهت اثرات نیز مثبت و متوسط ارزیابی شده است. اختلاف میانگین برابر با 050/0 تایید می نماید که منطقه 11 نسبت به منطقه 12، اثرات کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بیشتری را پذیرفته است. مدل رگرسیون نیز نشان داد که در سطح کمتر از 05/0، بیشترین تاثیرگذاری در توسعه حمل و نقل محور، مربوط به متغیر کیفیت فضایی ایستگاه ها با ضریب 327/0 بوده است.
Population growth and development of cities, their transformation into metropolises and the issue of migration, cause an increase in population and many transportation problems. Hence, the Transit Oriented Development approach emerged as one of the most evolved development perspectives. The city of Tehran, as the capital of Iran, is always struggling with transportation problems. Districts 11 and 12 of Tehran are considered due to their centrality and the existence of important commercial centers; However, it has always faced many problems due to the increase in private car traffic, and to reduce its consequences, it has launched subways and high-speed buses. The purpose of this study is to investigate the situation and effects of transportation-based development in districts 11 and 12 of Tehran. The research method is descriptive-analytical and is one of the few researches that used field method and questionnaire tools to collect data. The statistical population of the study consisted of citizens and users of subways and buses, of which 100 people were randomly interviewed. The validity of the questionnaire was confirmed by the elite comprehensive and its reliability was confirmed by Cronbach's coefficient of 0.80. Analyzes were also performed in SPSS software. The results showed that the three land use variables around the stations, access network and communications, as well as the spatial quality of the stations are at a level of less than 0.05 and the average is equal to 2.53 confirms that the status of stations in areas 11 and 12, inappropriate. The result of t-test of independent samples at the level of less than 0.05 confirms that region 12 is in a more suitable condition than region 11. The result also shows that the physical, economic, social and environmental effects of transportation and operation of stations in areas 11 and 12, at a level of less than 0.05 are significant and the effects are positive and moderate. The mean difference of 0.050 confirms that Region 11 has more physical, economic, social and environmental effects than Region 12. The regression model also showed that at the level of less than 0.05, the greatest impact on the development of transportation-oriented, was related to the variable of spatial quality of stations with a coefficient of 0.327.
احد نژاد، محسن، اصغر تیموری و دوستی یکتا، اکرم. (1399). امکان‌سنجی توسعه حمل و نقل محور (TOD) در نواحی شهر زنجان. مجله برنامهریزی شهری، 13(49)، 124-110.
احدی، محمدرضا و شاهحسینی، لیلا. (1400). اصول توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی در مناطق شهری (مطالعه موردی: منطقه 3 شهر قزوین). پژوهشهای جغرافیای انسانی، 53(2)، 672-653.
ایزدی، حسن و عباسپور، زهرا. (1399). شناسایی معیارهای موثر بر پیاده سازی پروژههای توسعه حمل و نقل محور در ایران. مجله مطالعات مدیریت ترافیک، 56(1)، 144-115.
بهزادفر، مصطفی. (1390). راهنمای برنامه‌سازی حوزه‌های شهری درچارچوب توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی. فصلنامه علمی-پژوهشی باغ نظر، مرکزپژوهشی هنرمعماری وشهرسازی نظر، 8(18)، 50- 39.
جعفری حقیقتپور، پگاه و توانا، علیرضا. (1399). توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی (TOD)جهت تسهیل و توزیع بهینه خدمات شهری بامحوریت عابرین پیاده، هفتمین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم معماری و شهرسازی ایران، تهران.
خاکساری، علی و طهماسبیتهرانی، شهرام. (1390). توسعه حمل و نقل همگانی محور. یازدهمین کنفرانس بینالمللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک، تهران.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری تفرشی، حدیثه و صدیقی، اسفندیار. (1389). کاربرد رویکرد توسعة حمل و نقل محور (TOD) در برنامه ریزی کاربری زمینهای شهری نمونة مطالعه: ایستگاه مترو صادقیه. فصلنامه مدرس علوم انسانی-برنامهریزی و آمایش فضا، 14(3)، 295-312.
عبدی، محمدحامد و بهاری، مهدی. (1393). نقش رویکرد توسعه حمل و نقل محور (TOD) در کاهش آلودگیهای ناشی از ترافیک شهری. ششمین کنفرانس ملی برنامهریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مولفههای شهر اسلامی، مشهد.
عبدی، محمدحامد و علیزاده، هوشمند. (1392). تبیین عوامل مؤثر بر الگوی سفر شهروندان با استفاده از رویکرد توسعه حمل و نقل محور (مطالعه موردی مرکز شهر سنندج). فصلنامه مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای. 5(9)، 128-125.
فلاح منشادی، الهام؛ روحی، امیر و فلاح منشادی، افروز. (1394). تحلیل و بررسی اقدامات لازم برای اجرایی شدن حمل و نقل یکپارچه شهری در کلانشهرها؛ نمونه موردی: شهر تهران. مجله علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 6(20)، 98-83.
فیضی، بهرام و فیضی، پرویز. (1393). بررسی نقش حمل ونقل تهران در توسعه پایدار. اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار،تهران.
متقی، افشین؛ امرایی، مهتاب؛ قربانیسپهر، آرش و قربانیسپهر، پریسا. (1400). نقش سیستمهای اطالعات جغرافیایی در توسعه امنیت پایدار شهر تبریز. دوفصلنامه توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 3(5)، 86-67.
مطیعیان، حمید؛ سعدیمسگری، محمد و اصلان، محمد. (1398). ارائه شاخص توسعه حمل و نقل محور در مناطق شهری از طریق آنالیزهای مکانی و سیستم استنتاج فازی. مهندسی فناوری اطلاعات مکانی، 7(1)، 54- 37.
منتظرالحجه، مهدی و محمدی فرد، محمد. (1396). طراحی شهری پایدار با تاکید بر توسعه حمل و نقل محور (TOD) مورد مطالعه وطراحی: شهر اسلامشهر). سومین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز.
نوروزیان، پگاه، ایزدبخش، حمیدرضا و غنبرطهرانی، نسیم. (1398). پیش بینی تقاضای حمل و نقل پایدار شهری در راستای مدیریت و ارتقای ایمنی شبکه معابر با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستمها. مجله شهر امین، 2(8)، 15-1.
هدایت، هما و رفیعیان، مجتبی. (1393). سنجش میزان اثربخشی تغییرات حاصل از اقدامات مدیریت شهری در ارتقا کیفیت فضاهای پیرامون ایستگاه های مترو شهری (ایستگاه مترو صادقیه). مطالعات مدیریت شهری، 6(2)، 14 -1.
هدایتی، جواد. (1381). توسعه با محوریت حمل و نقل عمومی. مجموعه مقالات همایش تهران با مترو، شرکت مترو، تهران.
هدایتی، حسن، مرتضی غلامزاده خادر و فهمیده، مهدی. (1393). بررسی توسعه حمل و نقل محور (TOD) و کاربری اراضی با تأکید بر توسعه پایدار، اولین کنفرانس ملی مهندسی عمران و توسعه پایدار ایران، تهران.
Bres, A. (2014). Train stations in areas of low density and scattered urbanisation: towards a specific form of rail oriented development. The Town Planning Review, 85(2), 261-272.
Calthrope, P. (1993). The Next American Metropolis (Ecology, Community and American Dream). Princeton, N.J: Princeton Architectural Press. 3rd edition, USA.
Cervero, R., Murphy, S., Ferrell, C., Goguts, N., & Tsai, Y. (2004). Transit-oriented development in the United States: Experiences. challenges, and prospects (Report No 102). Transit Cooperative Research Program, Washington..
Dittmar, H., & Poticha, Sh. (2004). Defining Transit-Oriented Development: The New Regional Building Block. The New Transit Town; Best Practices In Transit-Oriented Development, Washington, Covelo & London: Island Press.
Huang, R., Grigolon, A., Madureira, M., & Brussel, M. (2018). Measuring transit-oriented development (TOD) network complementarity based on TOD node typology. Journal of Transport and Land Use, 11(1), 304-324.
Institute for Transportation & Development policy. (2017). TOD Standard v1.0, newYork USA, PP 1-33.
Litman, T. (2017). Evaluating Public Transit Criticism: Systematic Analysis of Political Attacks on High Quality Transit, and How Transportation Professionals Can Effectively Respond. Victoria Transport Policy Institute, Report, PP. 1-95.
Loo, B., & Verle, F. (2016). Transit-oriented development in future cities: towards a two-level sustainable mobility strategy. International Journal of Urban Sciences, 21(1), 54-67.
Song, Y., Jong,M., & Stead, D. (2021). Bypassing institutional barriers: New types of transit-oriented development in China. Cities, 113(2), 45-62.
Yang, K., & Pojani, D. (2017). A decade of transit oriented development policies in Brisbane. Australia: development and land-use impacts. Urban Policy and research, 35(3(, 347-362.
_||_