شادی‌گرایی و جنبه‌های تعلیمی آن در غزلیات شمس
محورهای موضوعی : شاهنامه
علی دهقان
1
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
)
جواد صدیقی لیقوان
2
(
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
)
کلید واژه: مولوی, غزلیات شمس, کارکرد تعلیمی, شادی‌گرایی,
چکیده مقاله :
شادی یک پدیدة درونی و روحی است که در زندگی فردی و اجتماعی بشر حضور و نقش فعّالی دارد. از این رو در دین و عرفان اسلامی جایگاهی والا یافته است. ابعاد تعلیمی شادی در عرفان از مهم‌ترین نقشهای آن به شمار می‌آید. غزلیات جلال الدّین محمد مولوی بلخی - موسوم به غزلیات شمس تبریزی- به اعتبار میزان کاربرد مضمون شادی، برای تحقیق در این مورد اهمیت و ظرفیت زیادی دارد و هدف این مقاله آن بوده که پس از تعریف شادی، از دیدگاههای مختلف- بویژه عرفانی- نقش تعلیمی، عوامل و نشانه های شادی گرایی را در غزلیات شمس بررسی نماید. در این تحقیق به شیوة کتابخانه ای و اسنادی تمامی غزلیات مولوی مطالعه و شواهد مربوط به موضوع تحقیق استخراج و بررسی شد. نتیجه این بررسی نشان می دهد که مولانا شاعری شادی گرا بوده و از خواصّ و کارکردهای تعلیمی شادی برای القای اندیشه های عرفانی اش بهرة فراوانی برده است.
Happiness is a mental and internal phenomenon and has an active role and presence in human’s individual and social life. Therefore it has been glorified in Islamic mysticism and religion. Didactic views of happiness are considered as the most important roles of it in mysticism. Theghazals of Jalalu’d-Din Muhammad MolaviBalkhi – named as “Shams-i-TabriziGhazals”- are in a high importance and dignity according to the amount of happiness subject usage in it. This paper tries to study happiness-orientation factors and symptoms after defining happiness especially from the mystic and didactic view. The study and survey of Molana’sgazals demonstrates that he was a happiness-orientated poet and has used the features of the didactic applications of happiness to convey his mystic thoughts in a great deal.
1- آیزنک، مایکل .(1375)، روانشناسی شادی، ترجمة خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، تهران: بدر.
2- نهج‌البلاغه .(1379). ترجمة محمد دشتی، قم: انتشارات مشرقین.
3- انصاری، خواجه عبدالله .(1367). سخنان پیر هرات، به کوشش محمدجواد شریعت، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
4- بیکرمن، ئی .(1384). علم در ایران و شرق باستان، ترجمة همایون صنعتی زاده، تهران: قطره.
5- پلاچیک، روبرت .( 1383). هیجانها، حقایق، نظریه‌ها و یک مدل جدید، ترجمة محمود رمضان زاده، تهران: صدرا.
6- جامی، عبدالرحمن .( 1366). نفحات الانس، به تصحیح محمود عابدی، تهران: نشر سعدی.
7- حافظ، شمس الدین .(1385). دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی‌علیشاه.
8- دالایی، لاما .(1389). زندگی در راه بهتر، ترجمة فرامرز جواهری نیا، تهران: نشر ماهی.
9- رستگار فسایی، منصور .(1381). فردوسی و هویت شناسی ایرانی، تهران: طرح نو.
10- زرّینکوب، عبدالحسین .(1377). پله پله تا ملاقات خدا، تهران: انتشارات علمی.
11- ژوزف، ادوارد .(1366). آهنگ فریب، تهران: انتشارات ره آورد.
12- ستاری، جلال .(1380). هویت ملی و هویت فرهنگی، تهران: مرکز.
13- شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1379). موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه.
14- فروزانفر، بدیع الزمان .(1366). احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر.
15- فرجی، ذبیح الله .( 1375). انگیزش و هیجان و واکنش‌های روانی، تهران: میترا.
16- کیمنش، عباس .(1378). پرتو عرفان، تهران: انتشارات سعدی.
17- مایر، فریتس .(1378). حقیقت و افسانه، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
18- مجلسی، محمدباقر .(1404ه ق). بحارالأنوار، ج 75، بیروت: مؤسسة الوفا.
19- مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی رومی .(1378). کلیات شمس یا دیوان کبیر، به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
مقالات:
1- بربری، لیلا .(1380). «آشنایی با هفت هیجان اساسی»، مجلة موفقیت، آذرماه، شمارة 176، صص 18-27.
2- ساری صراف، وحید و همکاران .(1381). «بررسی رابطة شادی با شخصیت در دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه تبریز»، مجلة پژوهش در علوم ورزشی، شمارة اول، صص95-110.
3- صادقی حسن آبادی، مجید .(1386). «غم و شادی در تجربة دینی مولانا»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورة دوم، شمارة 49، صص75-90.
4- فعالی، محمدتقی .(1389). «نقد دینی-فلسفی بر مؤلفة شادی در معنویتهای نو ظهور»، پژوهشنامة فلسفة دین (نامة حکمت)، سال هشتم، شمارة دوم، پاییز و زمستان. صص 149-172.
5-کُرُمی نوری، رضا و همکاران .(1381). «مطالعه عوامل مؤثر بر احساس شادی و بهزیستی دانشجویان دانشگاه تهران»، مجلة روانشناسی و علوم تربیتی، سال سی و دوم، شمارة اول، صص3-41.
6- محمدی آسیابادی، علی و علیپور، زهرا .(1388). «شادی و خوشدلی نزد شمس»، پژوهشنامة ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال هفتم، شمارة سیزدهم، پاییز و زمستان، صص 125-148.
References:
1-Eysenck, Michael. (1375), Psychology of Happiness, translated by Khashayar Beigi and Mehrdad Firouz Bakht, Tehran: Badr.
2- Nahj al-Balagha (1379). Translated by Mohammad Dashti, Qom Publications Hashreghan
3 - Ansari, Khajeh Abdollah. (1367). the old Herat saying, thanks to the effort of Mohammad Javad Shariat, Tehran: pocket books Company.
4 - Bakerman, E (1384). Science in Iran and the Ancient East, translated by Homayoun Sanatee Zadeh, Tehran: Ghatre
5 - Pelachik, Robert. (1383). Emotion, facts, theories and a new model, translated by Mahmoud Ramezan Zadeh, Tehran: Sadra.
6 - Jami, Abdulrahman. (1366). Nafhat Alons, Edited by Mahmoud Abedi, Tehran: Publication of Saadi.
7 - Hafiz, Shams al-Din. (1385). Divan, Khalil Khatib Rahbar, Tehran: Safi Ali Shah.
8 - Dalai-Lama. (1389). Life in a better way, translated by F. Javaheri Nia, Tehran: Publication of Mahee.
9 - Rastegar Fasaie, M.. (1381). Ferdowsi and Iranian study of identity , Tehran: New Plan.
10 - Zarin Koob, Abdolhossein. (1377). Step up to meet God, Tehran: scientific Press.
11 - Joseph, Edward. (1366). Deception song, Tehran: Rahavard Publication.
12 - Sattari, Jalal. (1380). National identity and cultural identity, Tehran: Markaz
13 - Shafiei Kadkani, M.R. (1379). Music, poetry, Tehran: Agah Publications.
14 - forozanfar, Badi'ozaman. (1366). Mathnavi sayings, Tehran: Amir Kabir.
15 - Faraji Zabihollah. (1375). Motivation and emotion and mental reactions Tehran: Mitra.
16 - Kei Manesh , Abbas. (1378). Light of Sufism , Tehran: Saadi Publications.
17 - Mayer Ferris. (1378). Fact and legend, translated by Mehr Afaq Baiburdi, Tehran University Publication Center.
18 - Majlesi, MB. (1404 AH). Bharalanvar, vol 75, Beirut: Institute of Alvafa.
19 - Molavi, Jalal Eddin Mohammed Balkhi Rumi. (1378). Shams generalities or great Divan, corrected by Badiozzaman Forouzanfar, Tehran: Amir Kabir.
Articles:
1 - Barbari, Leyla. (1380). "Familiarity with the seven basic emotions", Journal of success, December 80, No.176, pp. 18-27.
2 - Sari-Sarraf Vahid et al. (1381). “a study on the relationship between happiness and personality of the athlete and non-athlete students of Tabriz University," Journal for Research in Sport Sciences, No. I, pp. 95-110.
3 - Sadeghi Hassan Abadi, M.. (1386). "Sadness and joy in religious experience Molana", Journal of Faculty of Literature and Human Sciences, second edition, No. 49, pp. 75-90.
4 - Faalie Mohammad Taghi. (1389). "Criticism of religion - Philosophy of joy element in emerging spiritualites", Journal of Philosophy of Religion (Philosophy letters), in the eighth, the second number, autumn and winter. Pp. 149-172.
5 - Koromi NouriReza, et al. (1381). "Factors affecting sense of happiness and well-being, Tehran University Students," Journal of Psychology and Educational Sciences, year 32, No. I, pp. 3-41.
6 - Mohammadi Asyabadi, Ali and Ali Poor Zahra. (1388). " with joy and benevolence Shams ", Review of lyric Literature, University of Sistan and Baluchistan, seventh year, thirteenth issue, autumn and winter 1388, pp. 125-148.
_||_