«مؤلفه‌های نوع تعلیمی در رسالۀ کمال اظهری شیرازی»
محورهای موضوعی : شاهنامه
فریبا چینی
1
(دانشجوی گروه دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران)
فاطمه سادات طاهری
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران (نویسنده مسئول))
کلید واژه: آموزه‌های تعلیمی, دیوان اشعار, شگردهای تعلیمی, اظهری شیرازی,
چکیده مقاله :
بوداق اظهری شیرازی، شاعر ناشناختة قرن دهم و یازدهم هجری، مجموعه‌اشعاری 10385 بیتی دارد که آن را رسالۀ کمال نامیده است. نگارندگان این پژوهش مؤلفه‌های تعلیمی اظهری را در اشعار وی بررسی می‌کنند؛ نیز با شیوۀ توصیفیـتحلیلی مبتنی بر اشعار اظهری درپی پاسخگویی به این پرسش هستند: در رسالۀ کمال اظهری کدام آموزه‌های تعلیمی وجود دارد و شاعر از چه شگردها و شیوه‌هایی برای تبیین آن‌ها استفاده کرده است؟. با پاسخ به این پرسش استدلال می‌کنند که نعت و منقبت خاندان نبوت و امامت(ع)، مدح سلاطین صفوی، عشق مجازی، توصیف حوادث زندگی و هجو و هزل از مضامین اصلی شعر اظهری است؛ اما شاعر، مانند بسیاری از شاعران پیشین، در قالب‌ها و مضامین متنوع شعریِ خود گاهی به‌شکل مستقل و گاهی در لابه‌لای مضامین و انواع ادبی دیگر به تعلیم خیر و نیکی (روش ایجابی) به مخاطبان خاص و عام خویش یا بازداشتن آن‌ها از زشتی‌ها و بدی‌ها (شیوۀ سلبی) پرداخته است. اظهری تعالیم خود را به دو شیوۀ مستقیم و غیرمستقیم به مخاطب آموزش داده است؛ همچنین از شگردهای قصه‌گویی، خطاب‌النفس (تجرید)، استشهاد به آیات و داستان‌های قرآنی، به‌کارگیری تمثیل و ارسال‌المثل، مناجات، سوگندنامه، شکوه و گلایه، زشت‌نگاری (هزل و هجو) و قصه از زبان حیوانات استفاده کرده است.
Budaq Azhari Shirazi, an unknown poet of the tenth and eleventh centuries AH, has a poetic collection of 10,385 lines, which he called Resale-ye Kamal (Treaties of Perfection). The present article studies the didactic factors in Azhari’s poems. By using a descriptive-analytical method based on Azhari’s poems, the researchers also attempt to answer what didactic teachings are in Azhari’s Resale-ye Kamal and what methods did the poet use to explain them? Through answering this question, the researchers argue that praising the Prophet’s family and Imams, the eulogy of the Safavid sultans, virtual love, the description of life events, satire and sarcasm are the main themes of Azhari's poetry. Like many previous poets, the poet advises and teaches goodness (affirmative education) to his specific and general audience, or forbids them from ugliness and evil (negative education). He has done it sometimes independently and sometimes in the midst of other literary themes and forms. Azhari teaches his educations to the audience either in the direct or in the indirect ways which includes using the devices of storytelling, abstraction, allusion to Quran verses and stories, allegories and genomic verse, hymn, oath, complaint, redundancies, satire and fables.
7. ــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، رسالۀ کمال، نسخۀ خطی شمارۀ 6078ـ ف، کتابخانۀ دانشگاه تهران.
11. حدائق شیرازی، ضیاءالدین معروف به ابن‌یوسف (1316)، فهرست نسخ خطی مدرسه عالی سپهسالار، جلد دوم، تهران: مجلس.
_||_
