پیام‌های جهانی عطار برای مشکلات فکری انسان معاصر
محورهای موضوعی : شاهنامهحسین علی قبادی 1 , قدرت الله طاهری 2 , سیّد علی قاسم زاده 3 , علیرضا فولادی 4
1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
4 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کاشان
کلید واژه: منطقالطیر, پیام جهانی, عطّار, مشکلات انسان امروز,
چکیده مقاله :
چگونگی رویارویی گفتمان های ادبی با مشرب های فکری و فلسفی معاصر، از جمله مسائلی است که طرح آن ضروری می نماید؛ علّت آن نیز وجود بحران هایی است که بشر معاصر را در بر گرفته است. بحران هایی که علّت آن ها را می توان در پوچ گرایی، عصبیت های نژادی مدرن، اصالت سود و سرمایه و فردیت گرایی افراطی جست وجو کرد. مفاهیم به کار رفته در آثار عطّار، خاصّه منطق الطیر وی، از آن رو که خود التیامی است بر جراجت حاصل از این بحران ها در خور بررسی است. سبب آن نیز رویکرد عطّار به معارف عرفانی، بی اعتنایی به دایرۀ تنگ قوم اندیشی و تمرکز بر احساسات زلال انسانی است که این یک خود حاصل عبور از عواطف شخصی و اجتماعی عطّار است. این پژوهش که به شیوة توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر رهیافت هرمنوتیک انجام گرفته است، در صدد است تا پیام های رهایی بخش عطّار را با استقصا در منطقالطیر بکاود و با برشمردن بحران هایی که به برخی از علل آن ها اشاره شد، تناظر آموزه‌های او را با نیازهای معنوی بشر امروز روشن سازد.
One of the epistemological questions in the field of literature is the quality of synchronic relationship of literary discourse with philosophical schools of thoughts and corresponding social events on the one hand and its diachronic relationship with other times especially with the present day literature on the other. It is a topic that warrants investigation because of the challenges the present day human being is struggling with namely; lack of spirituality and nihilism, western racism , profiteering , deviation from ethics and magnanimity, extreme individualism, etc. Undoubtedly the essence of Attar’s works especially his masterpiece Manteq-o-Tair, having a mystical culture and moving beyond ethnocentrism and focusing upon limpid human emotions and keeping down personal and social emotions, has given his works a cosmological/universal function and made him a figure not limited to any specific time and place. And that’s why his thoughts have been applied across time and have got an incremental relationship with the present time. The present study employing a descriptive- analytic and hermeneutic approach intends to explore and clarify Attar views which could serve as a response to the spiritual challenges and conflicts encountered by the contemporary humans. In short, the research has revealed that from Attar’s point of view ignoring self knowledge and turning a deaf ear to the call of the instinct has led the man to complex challenges and no considering the spiritual and divine aspects of the human existence and intuitive knowledge versus factual knowledge has paved the way for disunity and violence.
1- ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1383). دفتر عقل و آیت عشق (دورة سه جلدی)، تهران: طرح نو.
2- اونامونو، میگل د. (1388). درد جاودانگی، ترجمة بهاءالدین خرّمشاهی، تهران: ناهید.
3- برتنس، هانس. (1384). مبانی نظریة ادبی، ترجمة محمّدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
4- پورنامداریان، تقی. (1382). دیدار با سیمرغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5- زرینکوب، عبدالحسین. (1378). صدای بال سیمرغ، تهران: سخن.
6- ریتر، هلموت. (1377). دریای جان، ترجمة عباس زریاب خویی و مهرآفاق بابیوردی، تهران: الهدی.
7- شلر، ماکس. (1388). کینتوزی، ترجمة صالح نجفی و جواد گنجی، تهران: ثالث.
8- عزّالدّین کاشانی، محمود بن علی. (1381). مصباحالهدایه و مفتاحالکفایه، تهران: هما.
9- عطّار، فریدالدین. (1374). منطقالطیر، تصحیح سیدصادق گوهرین، تهران: علمی و فرهنگی.
10- ----------- . (1354). مصیبتنامه، به کوشش نورانی وصال، تهران: زوّار.
11- فروزانفر، بدیعالزّمان. (1351). مجموعه مقالات و اشعار فروزانفر، به کوشش عنایتالله مجیدی، تهران: دهخدا.
12- ارنست، کاسیرر .(1370). فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موقن، تهران: نیلوفر.
13- کییرکگور، سورن. (1385). ترس و لرز، ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.
14- لورتنس، کنراد. (1385). هشت گناه انسان متمدّن، ترجمة محمّد و فرامرز بهزاد، تهران: زمان.
15- لی آندرسن، سوزان. (1385). فلسفة کییرکگور، ترجمة خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
16- نصر، سیدحسین. (1385). معرفت و معنویت، ترجمة انشاءالله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
17- ورنو، روژه و ژان وال. (1387). نگاهی به پدیدارشناسی و فلسفه‌های هست بودن، ترجمة یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.
18- هکسلی، الدوس. (1386). خودشناسی، ترجمة مصطفی ملکیان (سیری در سپهر جان)، تهران: نگاه معاصر.
19- هوسرل، ادموند. (1389). فلسفه و بحران غرب، ترجمة محمّدرضا جوزی، تهران: هرمس.
20- هیدگر، مارتین. (1389). وارستگی، گفتاری در تفکّر معنوی، ترجمة محمّدرضا جوزی، تهران: هرمس.
_||_