معرفی نسخه خطّی دیوان میرزا سیّد یحیی مدرّس متخلّص به فدایی یزدی و بررسی ویژگی‌های سبکی آن

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

فاطمه چاشنی‌گیر ¹ , عزیزالله توکلی کافی‌آباد ² , محمود صادق زاده ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران(نویسنده مسؤول)
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

تاریخ دریافت : 1400/10/23 تاریخ پذیرش : 1400/10/23 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: سبک‌شناسی, بازگشت ادبی, دیوان اشعار, نسخۀ خطّی, فدایی یزدی,

چکیده مقاله :

میرزا سیّد یحیی مدرّس متخلّص به فدایی یزدی، متوفای 1282 هجری قمری، از شخصیت‌های علمی و ادبی دورة قاجار است. دیوان اشعار به‌جای‌مانده از وی شامل شش نسخۀ خطّی و دربردارندۀ 6000 بیت شعر در قالب‌های قصیده، غزل، قطعه، مثنوی و رباعی است که تاکنون به چاپ نرسیده است. این پژوهش با هدف معرفی و بررسی ویژگی‌های سبک‌شناسی نسخه و به روش توصیفی ـ تحلیلی و با کمک مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده است. این جستار درپی پاسخگویی به این پرسش است که بارزترین ویژگی‌های سبکی این اثر چیست؟. نگارنده در این پژوهش ضمن معرفی نسخه‌های خطّی و ویژگی‌های رسم‌الخطّی آن، سبک‌شناسی دیوان را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی کرده است. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد سبک فدایی یزدی بازگشت ادبی است و در این میان به حافظ و سعدی توجهی خاص داشته است. تنوع اوزان به همراه ردیف‌های اسمی موجب غنای شعر او شده است. در کاربرد انواع صور خیال بیشتر تشبیه حسی به حسی و در صنایع بدیعی، تلمیح و لف‌ونشر و تکرار بسامد بالایی دارد. در سطح فکری، درونمایۀ اشعار عشق است؛ اما مضامین اخلاقی، عرفانی و به‌ویژه فلسفی، از نوع اندیشۀ خیّامی نیز در این اثر دیده می‌شود.