بررسی نگرش شهروندان میبدی نسبت به آلودگی هوا و عوامل اجتماعی موثر بر آن

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

مسعود حاجی زاده میمندی ¹ ( دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه یزد(نویسنده مسؤول) )
منوچهر علی نژاد ² ( استادیار گروه تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه یزد )
کمال رشیدی نژاد ³ ( کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه یزد )

تاریخ دریافت : 1400/12/01 تاریخ پذیرش : 1400/12/01 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, آلودگی هوا, یزد, نگرش شهروندان, میبد,

چکیده مقاله :

در عصر حاضر غفلت از محیط زیست و بی‌توجهی به آن، به شدت، در حال گسترش است. تلاش برای توسعه و شهرنشینی و تامین رفاه و آسایش بشر مضرات و مزایایی برای انسان و طبیعت به همراه داشته و یکی از این مضرات که جامعه و شهروندان عامل آن هستند، آلودگی هوا می باشد. در این پژوهش از رویکردهای نظری سبک زندگی و سرمایه فرهنگی بوردیو ، شبکه اجتماعی کاستلز و زیست جهان هابرماس و دیگران بهره برده شده است. از آنجا که شهروندان با نگرش و رفتارهای خود می توانند در کاهش و افزایش آلودگی هوا موثر واقع گردند، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نگرش شهروندان میبدی نسبت به آلودگی هوا و عوامل اجتماعی موثر بر آن می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه ی آماری شهروندان 16 سال و بالاتر شهر میبد بوده است بر طبق سرشماری 1395 حدود 97000 نفر بوده که از آن حجم نمونه 420 نفر به شیوه نمونه‌گیری کوکران و به صورت نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده اند. یافته‌های نشان می دهد که بین متغیرهای سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، وضعیت سکونت، میزان درآمد و نگرش شهروندان به آلودگی هوا رابطه ی معناداری وجود دارد اما بین جنسیت و نگرش شهروندان به آلودگی هوا رابطه ای وجود ندارد. هم چنین بین سبک زندگی، سرمایه ی فرهنگی، شبکه اجتماعی رابطه ی مثبت و مستقیم و بین سودمحوری رابطه ی منفی معنادار با متغیر وابسته وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیرهای باقی مانده در مدل رگرسیون 19 درصد از واریانس متغیر وابسته را تعیین و تبیین می کنند و متغیر های سبک زندگی، گرایش به سود محوری و سن به ترتیب بیشترین نقش را در مدل رگرسیون پژوهش ایفا می کنند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که شهروندان میبدی بر اولویت حفظ محیط زیست حتی با وجود درآمد و سود حاصل از کار در کارخانجات تاکید داشته و همچنین مقوله سبک زندگی داری سهم و وزن سهم بیشتری در تبیین متغیر وابسته داشته است که تقویت و تغییر در آن و سرمایه ی فرهنگی باعث تغییر در نگرش شهروندان به آلودگی هوا و حفظ محیط زیست می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

Nowadays, neglecting the environment and overlooking its problems is spreading rapidly. Efforts to develop and urbanize and ensure human well-being have disadvantages and benefits for humans and nature, and one of the disadvantages caused by society and its members is air pollution. In this research, the theoretical approaches of Bourdieu's lifestyle and cultural capital, Castells social networks theory and the biosphere of Habermas and others have been used. Since citizens can be effective in reducing air pollution with their attitudes and behaviors, the main purpose of this study is to investigate the attitudes of Meybod citizens towards air pollution and social factors affecting it. This research is a descriptive, analytical and survey type and the research population consisted of citizens 16 years and older, of which, using Cochran formula, 420 people were chosen via a multi-stage random sampling procedure. Findings showed that there was a significant relationship between the variables of age, marital status, education level, residence status, income and citizens 'attitudes toward air pollution, but there was no relationship between gender and citizens' attitudes toward air pollution. There was also a positive and direct relationship between lifestyle, cultural capital, social networks and a significant negative relationship between profit-orientedness and the dependent variable. The results of regression analysis showed that the remaining variables in the regression model determined 19% of the variance of the dependent variable and the variables of lifestyle, profit orientation and age, respectively, played the most important role in the regression model. The results showed that the citizens of Meybodi put an emphasis on the priority of preserving the environment in spite of income and profit from working in factories, and also the category of lifestyle has a greater share and weight in explaining the dependent variable, which if strengthened together with cultural capital can change the attitude of citizens towards air pollution and environmental protection.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی­زارع، آزیتا (1393). بررسی عوامل مؤثر بر رفتار شهروندان تهرانی در مقابله با آلودگی هوا. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

اسدی، معصومه و مهرابی، محبوبه (1397). بررسی عوامل زمینه­ای و اجتماعی مؤثر بر رفتارهای زیست­محیطی شهروندان بندر­عباس. پژوهش­نامه فرهنگی هرمزگان. 134-118.

اصیلیان، حسن و همکاران(1386). منابع آلودگی هوا: اثرات، روش های کنترل، قوانین و مقررات، استانداردها. تهران: نشر میترا.

اکبری، غلامعباس، یزدانی، فیروزه و اله­دادی، ایرج (1386). فرهنگ لغات و اصطلاحات محیط زیست. تهران: جهاد دانشگاهی( واحد تهران).

امیربیگی، حسن و احمدی آسور، اکبر(1388). بهداشت هوا و روش های مبارزه با آلاینده ها. تهران: انتشارات اندیشه رفیع.

جهانی، زهرا (1392). بررسی تأثیر نگرش و پارادایم نوین زیست­محیطی بر رفتار‌های زیست‌محیطی (مطالعه­ی موردی: شهرستان کرمانشاه). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.

حجازی، سید­یوسف، کرمی­دارابخانی، رؤیا، حسینی، سید­محمود و رضایی، عبدالمطلب (1396). بررسی عوامل مؤثر بر رفتار محیط­زیستی اعضای سازمان­های مردم­نهاد محیط زیستی استان تهران. محیط­شناسی. 43(1)، 30-17.

خطیبی، محمدرضا (1392). تأثیر متقابل الگوهای رفتاری در احیای هویت محیط شهر( مطالعه موردی محدوده ورودی سنندج). هویت شهر. 7 (13)، 73-63.

خوش اخلاق، رحمان و ستوده نیا کرانی، مرضیه (1391). هزینه های آلودگی هوا در شهر یزد، فصلنامه اقتصاد محیط زیست و انرژی. 1(4)، 65-43.

دنورز، نوئل(1380). مهندسی کنترل آلودگی هوا. جلد اول: ترجمه ایوب ترکیان و کتایون نعمت پور. تهران: انتشارات دانشگاه صنایع و معادن ایران.

صالحی، صادق و لقمان، امام­قلی (1391). مطالعه تجربی رابطه آگاهی و رفتارهای زیست محیطی (مطالعه مناطق شهری و روستایی شهرستان سنندج). مسائل اجتماعی ایران (دانشگاه خوارزمی). 3(1)، 147-121.

فردوسی، سیما، مرتضوی، مهناز و رضوانی، نعیمه (1386). رابطه بین دانش زیست­محیطی و رفتار­های محافظت از محیط. پژوهشنامه علوم انسانی. شماره 53، 266-253.

فرهمند، مهناز، شکوهی­فر، کاوه و سیار­خلج، حامد (1393). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر رفتار­های زیست‌محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد). مطالعات جامعه­شناختی شهری (مطالعات شهری). 4(10)، 141-109.

کریمی، یوسف و صفاری­نیا، مجید (1384). روان­شناسی اجتماعی و تغییر نگرش مصرف‌کنندگان انرژی. نشریه انرژی ایران. 9(22)، 83-69.

گیدنز، آنتونی (1388). تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید. ترجمه ناصر موفقیان.

مصداقی­نیا و همکاران (1386). بررسی آگاهی ساکنین شهر تهران از آلودگی­های زیست­محیطی و عوارض بهداشتی مربوطه و تعیین منابع اطلاعاتی آنان. فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 9(1)، 13-3.

میلر، جورج­ تایلر (1386). زیستن در محیط زیست. ترجمه مجید مخدوم­فرخنده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

واقفی، الهام و حقیقتیان، منصور (1393). بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی (بعد نهادینه) بر رفتارهای اجتماعی زیست­محیطی با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز). اقتصاد و مدیریت شهری. 2(8)، 65-47.

 

منابع لاتین

Budak, B.D., Budak, F., Zaimoglu, Z., Kekeç, S. and Sucu, Y.M. )2005(. Behaviour and attitudes of students towards environmental issues of Faculty of Agriculture, Turkey. J. App.Sci., 5(7): 1224-1227.

Gifford, R., Nilsson, A. (2014). Personal and social factors that influence pro-environmental concern and behavior. International Journal of Psychology. DOI: 10.1002/ijop.12034 · Source: PubMed.

Katz-Gerro, T., Greenspan, I., Handy, F., Lee, H. Y., & Frey, A. (2015). Environmental philanthropy and environmental behavior in five countries: Is there convergence among youth?. VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 26(4), 1485-1509.

Liverani, A. (2009). Climate change and individual behavior: Considerations for policy. The World Bank.

Zarepour, Zahra (2012). Attitudes and Pro-environmental Consumption Behaviour: An Application of a Choice Experiment in the Netherlands. MASTERS OF ARTS IN DEVELOPMENT STUDIES.