تأثیر سبک‌های زندگی بر کنترل اجتماعی شیوع کووید 19 در شهربندر‌ماهشهر

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

اعظم خطیبی ¹ , فرشاد آل ناصر ²

1 - دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1401/11/03 تاریخ پذیرش : 1402/01/24 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: بندر ماهشهر, سبک­ زندگی سالم و ناسالم, سبک ­زندگی مدرن و سنتی, کنترل اجتماعی کووید 19,

چکیده مقاله :

شیوع کووید 19 در جهان هراس اجتماعی ایجاد کرد و رفتارهای غیرمنطقی ناشی از آن بر سبک های زندگی آحاد مردم تاثر گذاشت به‌گونه‌ای که سلامت اجتماعی جامعه تهدید شد. بر این اساس هدف تحقیق بررسی تأثیر سبک‌های زندگی بر کنترل اجتماعی شیوع کووید 19 در شهر بندر ماهشهر بود. ازنظریه های کنترل اجتماعی دورکیم و کریس و سبک زندگی وبر، زیمل، وبلن، گیدنز ویلکن، سوبل و کوکرهام و الکوک استفاده شد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی بود. جامعه آماری، شهروندان 20 سال به بالای شهر بندر ماهشهر بود. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد. از شیوه ی نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم استفاده شد. با شیوه پیمایشی برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق‌ساخته با روایی صوری و پایایی 756/0 استفاده شد. نتایج همبستگی رگرسیون نشان داد سبک زندگی ناسالم و سبک زندگی سالم قدرت تبیین و پیش بینی بیشتری نسبت به سایر سبک‌های زندگی در کنترل اجتماعی شیوع کووید 19 داشتند. آزمون لون نشان داد که سبک زندگی ناسالم با تأثیر مستقیم 756/0- و سبک زندگی سالم با تأثیر مستقیم و غیرمستقیم 429/0، بیشترین اثرگذاری را روی کنترل اجتماعی شیوع کووید 19 داشته‌اند. ازآنجاکه سبک زندگی سالم یا ناسالم مبتنی بر الگوی خرید و مصرف است، برای تشویق به زندگی سالم باید با آموزش الگویی مناسب برای تمام شرایط بحران زای غیرقابل پیش بینی برنامه ریزی کرد.

چکیده انگلیسی:

The spread of Covid-19 created social panic in the world and the resulting irrational behaviors affected the lifestyles of people in such a way that the social health of the society was threatened. Based on this, the aim of the research was Survey the impact of lifestyles on the social control of the spread of Covid-19 in the city of Bandar MahshahrDurkheim and Chris' theories of social control and the theories of lifestyles of Weber, Simmel, Veblen, Giddens-Wilken, Sobel and Cockerham and Alcock were used. The research method is descriptive-analytical with an applied purpose. The statistical population was citizens 20 years old above Bandar Mahshahr city. The sample size was determined using the Cochran's formula of 384 people. A researcher-made questionnaire with face validity and reliability of 0.756 was used for data collection. The results of regression correlation showed that unhealthy and healthy lifestyles had more explanatory and predictive power than other lifestyles in social control of the prevalence of virulence 19 and the Leven test showed that unhealthy lifestyle with direct impact -0.756 and healthy lifestyle with total impact -0.429 have had the most impact. In order to encourage a healthy life, it is necessary to plan by teaching a suitable model for all unpredictable crisis situations.  

منابع و مأخذ:

• آدام، فیلیپ وهرتسلیک،  کلودین (1385). تهران. جامعه‌شناسی بیماری و پزشکی، ترجمه دنیا کاتبی. نشر نی.


• اتحاد، سیده‌شبناز؛ جمعه‌پور، محمود و عیسی‌لو، شهاب‌الدین (1399). بررسی و مطالعه تغییرات سبک زندگی شهری در شرایط بحران؛ با تأکید بر بیماری کووید 19، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره 11. شماره 1: 95-81.


• احمدی، سیداحمد و پولادفر، راضیه (1384). رابطه بین سبک زندگی و اختلالات روان‌شناختی دبیران دوره متوسطه شهر اصفهان. مطالعات روان‌شناختی، شماره 2: 8.


• ارشاد، فرهنگ (1383). وبلن تورستاین- نظریه طبقه مرفه، تهران: نشرنی.


• باقیانی­مقدم، محمدحسین؛ شجاعی‌زاده، داوود؛ محمدلو، اعظم؛ فلاح‌زاده، حسین و رنجبری محمد (1392). بررسی رفتارهای پیشگیری‌کننده از عفونت ادراری بر اساس الگوی اعتقاد بهداشتی (HBM) در مادران دارای دختر کمتر از 6 سال. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد. طلوع بهداشت، شماره 38: 5.


• باینگانی، بهمن؛ ایراندوست، سیدفهیم و احمدی، سینا (1392). سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی: مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی. مهندسی فرهنگی، سال هشتم پاییز 1392 شماره 77: 14.


• بخارایی، احمد (1391). جامعه‌شناسی انحرافات، چاپ چهارم، دانشگاه پیام نور.


• بلنده، فرناز و بنیسی، پریناز (1399). بررسی و مطالعه سبک‌های زندگی با اضطراب ناشی از کرونا در زمان همه‌گیری ویروس کرونا در شهر تهران 1399، ششمین کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران. تهران. ایران.


• بوردیو، پی‌یر (1400). تمایز، نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان. چاپ هفتم، تهران: نشر ثالث.


• جبل‌عاملی، شیدا (1399). تأثیر بسته آموزشی بهداشت روانی بر بهبود سبک زندگی سلامت‌محور افراد در دوره کرونا و پسا کرونا. اولین همایش ملی تولید دانش سلامتی در مواجهه با کرونا و حکمرانی در جهان پسا کرونا. نجف‌آباد.


• چاوشیان، حسن (1381). سبک زندگی و هویت اجتماعی؛ مصرف و انتخاب‌های ذوقی به‌عنوان تمایز و تشابه اجتماعی در دوره مدرنیته اخیر رساله دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران.


• حسینائی، علی.(1388). مقایسه سبک زندگی، سبک فرزندپروری، تربیت تولد و عزت‌نفس در افراد وابسته به مواد و افراد عادی در شهر تهران. طرح تحقیقاتی، معاونت پژوهشی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران: 16 –


• خنجرخانی، مسعود (1400). «چالش وحدت اجتماعی: تحلیلی بر امکان‌سنجی آموزش همگرایی در ایام فاصله‌گذاری اجتماعی»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 15، شماره 1، بهار 1400: 124-112.


• خواجه‌نوری، بیژن و مساوات، ابراهیم (1398). مطالعه­ی رابطه سبک زندگی و رفتار مصرف‌کننده (مطالعه موردی: زنان متأهل شهر شیراز)، فصلنامه زن و جامعه، سال دهم، شماره دوم: 283- 302.


• دالوندی، اصغر (1391) بررسی و تبیین نظرات، تجارب و ادراکات اساتید، روحانیون و دانشجویان دانشگاه در خصوص سبک‌های زندگی سلامت‌محور در فرهنگ اسلامی. (1391). طرح تحقیقاتی. تهران. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی: 22 و 78 و 80.


• رحیمی، تکتم؛ باانصاف ارومیه، اکرم؛ محمدی، فرنوش؛ رحیمی، تهمینه؛ رحیمی، انیس و قربانی، حامد (1399). تحلیل جنبه‌های تأثیرات کرونا بر سبک زندگی. پنجمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در علوم و مهندسی. تهران.


• رستگار یدکی، منیژه؛ زنده‌طلب، حمیدرضا؛ یاوری، مریم و مظلوم، سیدرضا (1394). سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و عوامل مرتبط با آن در رابطین سلامت شهرستان مشهد سال 1394، مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه، سال سوم، شماره سوم: 49.


• رسولی، محمدرضا (1382). بررسی مؤلفه­های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون، مجله علوم اجتماعی، 23: 54.


• رفیع‌پور، فرامرز (1387). آناتومی جامعه: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.


• شایان‌منش، مرضیه و گلی، مرجان (1399). بررسی پیامدهای بحران کرونا بر سبک زندگی. اولین همایش ملی تولید دانش سلامتی در مواجهه با کرونا و حکمرانی در جهان پسا کرونا. نجف‌آباد.


• شاکری‌اصل، سهیلا؛ گنجعلی، معصومه؛ مطوری، فاطمه و میرزایی، نگار.(1400). بررسی نقش سبک زندگی بر اعتیاد به فضای مجازی نوجوانان در زمان همه‌گیری کووید ۱9، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور شیراز.


• شیخاوندی، داور (1384). جامعه‌شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران، چاپ اول، تهران: نشر قطره.


• طل، آذر؛ توسلی، الهه؛ شریفی‌راد، غلامرضا و شجاعی‌زاده، داوود (1390). بررسی سبک زندگی ارتقادهنده سلامت و رابطه آن با کیفیت زندگی در دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان: مجله علمی تحقیقات نظام سلامت، 7(4): 1-10.


• فاضلی، محمد (1393). تصویری از سبک زندگی فرهنگی جامعه دانشجویی، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات فرهنگی، شماره 1: 87.


• فاضلی، محمد (1382)؛ مصرف و سبک زندگی. تهران: صبح صادق.


• کریمی، یوسف (1377). روانشناسی اجتماعی، ج 1، نشر ارسباران.


• کوزر، لوئیس آلفرد (1393). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات علمی.


• گولد، جولیوس و کولب، ویلیام (1392). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران: انتشارات مازیار.


• گیدنز، آنتونی (1387). جامعه‌شناسی. ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، نشر نی.


• ملکی، امیر و احمدنیا، شیرین (1395).«از سرمایه فرهنگی بوردیو تا سرمایه فرهنگی مرتبط با سلامت به تعبیر آبل: کاربرد شاخص‌های نوین در تبیین سبک زندگی سالم»، رفاه اجتماعی، سال شانزدهم، پاییز 95: شماره 62: 58-9.


• منصوری، سینا؛ مرادی، علی و جعفری‌نیا، غلامرضا (1402). «تأثیرمتغیرهای جمعیت‌شناختی بر رفتارهای جمعیِ نمایشی در بستر ویروس کرونا مورد مطالعه: شهر بوشهر در سال 1400»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره 13، شماره 46، خرداد 1402، صفحه 148-


• T. (1991).Measuring Heath Lifestyles in a Comparative Analysis: Theoretical Issues and Emprical Findings", Social Science and Medicine, 32: 899-908.


• T. (2007). Cultural capital in Health Poromotion, in: D.V. Mc Queen, I. Kickbusch & L.Potvin (Eds).Health and Modernity: the Role of Theory in Health Poromotion (41-71). New York: Springer Press.


• T. (2008). "Cultural capital and Social Inequality in Health", Journal of Epidemiological Community Health, 62:7.


• Anderson, W.T. and Golden, L. (1984).Life-style and Psychographics: a Critical Review and Recommendation, in Kinnear, T. (Ed.), Advances in Consumer Research, XI, Association for Omsumer Research, Ann Arbor, MI, pp. 405-411.


• Azad Armaki, T.; Chavoshian, H. (2002). Body as media old identity, Journal of Sociology Iran, Vol. 4, No. 4, pp. 57-75. (PERSIAN)


• Bourdieu, P. (2013). Distiction, Translated by Hasan Chavoshain, Tehran: Sales. (PERSIAN)


• Chavoshian, H.; Abazari, Y. (2002). From social class to lifestyle: Emerging Trends in Sociological Analysis of Social Identity, Journal of Social Science, No. 20, pp. 27- 37. (PERSIAN)


• Chriss, James j. (2020). "COVID-19 and Social Control", Acadmicus – International Scientific Journal", 19 (1). pp. 40-58.


• Chriss, James J. (­2020)." Law and Society: A Sociological Approach, Thousand Oaks, CA: Sage.


• Chriss, James J) 2013). Social Control: An Introduction, 2nd ed. Cambridge, UK: Polity.


• Cocerham, W.C. (2013).Bourdieu and the Update of Health Lifestyle Theory. In W.C. Cockrham(Ed). Medical Sociology on the Move, London: Springer.


• Cocerham, W.C. (2001). Medical Sociology: 8th Ed.New Jersey: Prentice Hall.


• Cohen, Albert, devint behavior, (1972). International Encyclopedia of The social science, Newyork:


• Constant Aymery, Fadael Conserve Donaldson, Karine Gallopel-Morvan and Jocelyn Raunde (2020). Socio-Cognitive Factors Associated with Lifestyle changes in Response to the COVID-19 Epidemic in the General Population: Results from a Cross-Sectional Study in France. Frontiers in Psychology, September 2020| Volume 11:1-9


• Giddens, A. (1999).Modernization and individuation, translated by Naser Movafaghian, Tehran: Ney. (PERSIAN)


• Kalateh Sadati A K, B Lankarani M H, Bagheri Lankarani K. (2020). Risk Society, Global Vulnerability and Fragile Resilience; Sociological View on the Coronavirus Outbreak, Shiraz E-Med J. Online ahead of Print; 21(4):e102263. Retrieved from: https://sites.kowsarpub.com/semj/articles/102263.html.


• Klaus, W. Lange and Yukiko, Nakamura (2020). Lifestyle factors in the prevention of COVID19, Global Health Jornal, Vol 4, Issue 4: 146-152.


• Marshall J. Wiltshire J., Delva J., Bello T., Masys A.J. (2020) Natural and Manmade Disasters: Vulnerable Populations. In: Masys A., Izurieta R., Reina Ortiz M. (eds) Global Health Security. Advanced Sciences and Technologies for Security Applications. Springer, Cham.


• Mousavi, S., Rad, F. (2015). The relationship between how to use the media and the lifestyle of Tabriz citizens, The Journal of Sociology Studies, Vol. 8, Issue 28, pp. 25-39. (PERSIAN)


• Tomilson, M (2003)."Lifestyle and social class": European sociological review, Vol.19, No.1, pp.97-111.


• Veblen, Thorstein (1899) the Theory of the Leisure Class: An Economic Study in the Evolution of Institutions, United States: Macmillan.