جایگاه خلیج فارس در رقابت قدرت های بزرگ

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

بهادر زارعی ¹ (استادیار و عضو هیات علمی گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران)
علی زینی وند ² (دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
کیمیا محمدی ³ (دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه آزد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)

تاریخ دریافت : 1391/06/25 تاریخ پذیرش : 1391/08/19 تاریخ انتشار : 1390/10/11

کلید واژه: خلیج فارس, آمریکا, ژئواکونومی, نفت و گاز, قدرت های فرا منطقه ای,

چکیده مقاله :

رویکرد ژئواکونومیک از ابتدای قرن بیست و یکم به صورت رویکردی نوین برای تحلیل مسائل راهبردی و بین المللی و رقابت قدرت ها در مناطق استراتژیک به کار برده می شود. این رویکرد از ترکیب سه عامل جغرافیا، قدرت و اقتصاد شکل گرفته و به بررسی روابط جغرافیا، قدرت و اقتصاد و تعامل این سه عنصر در جهت کسب قدرت دولت ها مورد مطالعه قرار می گیرد. در این دوره کشورهای قدرتمند به جای توجه محض به ژئوپولیتیک عمدتاً به ژئواکونومیک روی آورده و سعی می کنند به مناطق حساس جهان به جای توجهات سیاسی- نظامی، نگرشی سیاسی- اقتصادی داشته باشند. در قرن حاضر انرژی بویژه نفت و گاز بعنوان روح ژئواکونومیک در فرآیند توسعه، تعیین امنیت و ایجاد کشمکشهای منطقه ای و بین المللی نقش آفرینی می کند. یکی از مناطق راهبردی و ژئواکونومیک که جولانگاه کشمکش ها و رقابت های ژئوانرژی در قرن بیست و یکم خواهد بود، خلیج فارس است. خلیج فارس به لحاظ نظریه های ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی، بین المللی ترین منطقه دنیاست از این رو این منطقه با توجه به نظریه های نوین (ژئواکونومیکی، ژئواستراتژیکی و ژئوانرژی) یکی از مناطق تاثیر گذار و بسیار حساس در معادلات بین المللی و منطقه ای خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

From the beginning of 21st century the geo-economic approach is used as a new approach for analysis of strategic and international problems and competition of big powers in strategic regions. This approach is formed from the combination of three elements, namely geography, power and economy and it examines the relations of geography, power and economy and the interaction of these three elements in acquisition of power. In this period the powerful countries instead of paying attention to mere geopolitics mainly turned to geo-economics and try to have a politico-economic look instead of politico-military look to sensitive regions of the world. In present century energy particularly oil and gas as the spirit of geo-economics plays important role in the process of development, determining security and creating regional and international tensions. One of the strategic and geo-economic regions which will be the scene of disputes and geo-energy competition in twenty first century is Persian Gulf. Persian Gulf from the viewpoint of geopolitical and geostrategic theories is an important international region and this region from the viewpoint of new theories (geo-economic, geostrategic and geo-energy) is one of the sensitive and effective region in international and regional equations.