بررسی مقایسه‌ای عوامل تداوم سیاست خارجی ایران درشرق مدیترانه (دوران صفویه و جمهوری اسلامی)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
علی خورسندی
1
(دانشگاه آزاد شهرضا)
اعظم ملایی
2
(دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
کلید واژه: شرق مدیترانه, سازه انگاری, هویت, منافع ملی, سیاست خارجی.,
چکیده مقاله :
منطقه شرق مدیترانه از دوران صفویه تاکنون، به عنوان یکی از حوزه‌های ژئوپلیتیک حساس پیرامون ایران، منافع و امنیت ملی کشور را تحت تأثیر قرار داده است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال اصلی است که مؤلفه‌های تداوم سیاست‌خارجی ایران در شرق مدیترانه در دوران صفوی و جمهوری‌اسلامی کدامند؟ پاسخ موقتی که پژوهش‌گران به عنوان فرضیه مطرح کرده‌اند، از این قرار است که نیازهای امنیتی- راهبردی و اشتراکات فرهنگی- مذهبی از مهم‌ترین علل تداوم سیاست‌خارجی ایران درشرق مدیترانه و تفاوت رویکرد ایران به اروپا، از نکات افتراق سیاست ایران در دو دوره صفویه و جمهوری‌اسلامی‌ایران بوده است. یافته‌های این تحقیق که در قالب نظریه سازه‌انگاری و با استفاده از روش علی– مقایسه ای انجام شده است، نشان می‌دهد که تشابه هویت نوعی و نقشی دولتمردان صفوی و جمهوری‌اسلامی‌ایران، به تعریف منافع مشترک و در نتیجه رویکردهای سیاست‌خارجی مشابه از سوی آن‌ها انجامیده است؛ به گونه ای که رقابت‌های راهبردی متداوم ایران با سایر قدرت‌های منطقه ای و لزوم مهار و کنترل تهدیدات آن‌ها دور از مرزها، نقش شیعیان شرق مدیترانه در پیشبرد اهداف ایران، منافع اقتصادی و ابتنای رقابت‌های ژئوپلیتیک ایران بر هویت و ایدئولوژی، مهم‌ترین علل تداوم سیاست‌خارجی‌ایران در‌شرق‌مدیترانه در دوران صفویه و جمهوری‌اسلامی بوده است.
Since the Safavid era, the Eastern Mediterranean region, has affected the Iran's national security and interests. The current research seeks to answer the question, "What are the components of the continuity of Iran's foreign policy in the Eastern Mediterranean during the Safavid period and the Islamic Republic?" The temporary answer that the researchers put forward as a hypothesis is that "Security-strategic needs and cultural-religious commonalities have been the most important reasons for the continuity of Iran's foreign policy in the Eastern Mediterranean, and the difference in Iran's approach to Europe has been one of the differences between Iran's policy in the two periods." The findings show that the similarity of the type and role identity of the Safavid statesmen and the Islamic Republic of Iran led to the definition of common interests and similar foreign policy approaches by them. Iran's continuous strategic competition with other regional powers and the need to contain their threats far from the borders, the role of Shiites in the Eastern Mediterranean in advancing Iran's goals, economic interests and the dependence of Iran's geopolitical competition on identity and ideology are the most important reasons for the continuity of Iran's foreign policy during the two periods.
