مروری بر خسارتهای اقتصادی ساخت و سازهای شهری در پهنه‌های گسلی
محورهای موضوعی : آنالیز سازه - زلزله
پری نساء مصحفی
1
(دکترای تخصصی-عضو هیات علمی-دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه)
زهره خواجه سعید
2
(استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه)
کلید واژه: خسارت اقتصادی, زمین‌لرزه, ساخت و ساز شهری, پهنه گسلی, مدل ارزیابی خسارت,
چکیده مقاله :
زمین لرزه به عنوان یکی از مخرب ترین پدیده ها و مخاطرات طبیعی مطرح است که به دلیل افزایش رشد و توسعه شهرها و تمرکز سرمایه اهمیت بالایی پیدا کرده است. زمین لرزه ها افزون بر شتاب ناشی از عبور موج، خطر گسیختگی زمین را نیز به دنبال دارند. تجربه زلزله های مخرب نشان می دهد که سازه های واقع در حریم گسله ی زمین لرزه ای، بیشترین خسارت را در زمان وقوع زمین لرزه داشته اند. شتاب ماکزیمم حرکت زمین قابل محاسبه است و با تمهیدات مهندسی می توان خسارات آن را کنترل نمود، اما مهار جابجایی های بزرگ و جلوگیری از انتقال آن به سازه در زون گسل زمین لرزه ای کاری دشوار است. در ویرایش چهارم آیین نامه 2800 بر اساس کار کمیته پهنه بندی این آیین نامه، بیش از 300 گسله اصلی و بزرگ برای سرزمین ایران به نقشه در آمده و علاوه بر آن گسله های نهان دیگری نیز وجود دارد که شناسایی و جانمایی دقیق آنها نیازمند انجام مطالعات دقیقتر است. نکته مهم در لرزه خیزی گستره ایران زمین علاوه بر عمق نسبتا کم زلزله های رخ داده، انطباق کانون های رخداد زلزله ها با موقعیت قرارگیری مراکز جمعیتی است. روش ارزیابی و برآورد خسارات ناشی از زلزله، ابزار مهمی برای مقابله با زلزله و همچنین برآورد بیمه ساختمان ها می باشد. تحقیق حاضر یک مطالعه مروری است که در آن به ارزیابی پژوهش هایی که از سال 1998 تا 2023 در ارتباط با خسارتهای اقتصادی ساخت و سازهای شهری در پهنه های گسلی صورت گرفته، پرداخته شده است. از بین روش های کمی و کیفی متعدد، پنج متد کارآمد جهت تخمین و ارزیابی خسارات اقتصادی زلزله ها در راستای پیش بینی بحران و مدیریت به موقع بحران در هنگام رخداد زلزله در ساخت و ساز های واقع بر زون های گسلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با عنایت به اینکه مشخصات هندسی گسل ها و حریم مهندسی گسلش در هر زون گسلی، مختص آن پهنه است لذا جهت پیش بینی و برآورد دقیق خسارات اقتصادی، اجرای ترکیبی از متدهای مطرح شده پیشنهاد می شود.
Earthquake is considered as one of the most destructive phenomena and natural hazards, which has become very important due to the increase in the growth and development of cities and the concentration of capital. Earthquakes, in addition to the acceleration caused by the passage of the wave, also carry the risk of earth rupture. The experience of destructive earthquakes indicates that the structures located in the boundaries of the earthquake fault suffered the most damage when the earthquake occurred. The maximum acceleration of ground movement can be calculated and its damages can be controlled by engineering measures, but it is difficult to control large displacements and prevent its transfer to the structure in the seismic fault zone. In the fourth edition of the 2800 Code, based on the study of the zoning committee of this Code, more than 300 main and large faults have been mapped for the territory of Iran, and in addition to that, there are other hidden faults that need to be accurately identified and located by more detailed studies. An important point in the seismicity of Iran, in addition to the relatively low depth of the earthquakes, is the adaptation of the hypocenters of the earthquakes to the location of the population centers. The method of evaluating and estimating damages caused by earthquakes is an important tool for dealing with earthquakes and also estimating building insurance. The present research is a review study in which the evaluation of the researches conducted from 1998 to 2023 related to the economic damages of urban constructions in the fault zones has been done. Among the many quantitative and qualitative methods, five effective methods for estimating and evaluating the economic damages of earthquakes are analyzed in order to predict the crisis and timely management of the crisis during the occurrence of the earthquake in the constructions located on the fault zones. Considering the issue that the geometrical characteristics of the faults and the engineering boundaries of the faults in each fault zone are specific to that area, therefore, in order to predict and accurately estimate the economic losses, it is suggested to implement a combination of the proposed methods.
_||_
