Investigating factors affecting the marriage avoidance of youth

Subject Areas :

Shaho Rastegari ¹ , Mohsen Niazi ² , Ali farhadian ³

1 - Doctoral student of social issues of Iran, Kashan University, Kashan, Iran.
2 - Professor of Social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University, Kashan, Iran,
3 - Assistant professor, Department of Management and Entrepreneurship, University of Kashan, Kashan, Iran.

Received: 2024-08-26 Accepted : 2024-09-22 Published : 2024-10-26

Keywords: single life, modernity, risk society, meta-synthesis, individualism,

Abstract :

 In recent years; Official statistics and numerous experimental evidences confirm the change in the attitude of young people regarding the issue of marriage and lack of interest in starting a family. There have been various researches on the issue of marriage avoidance among the country's researchers, each of them looking at the issue from their own perspective. The main question of this research is the design of the model and model of the factors affecting the marriage avoidance of young people. In this research, using meta-composite method, we investigated the causes and factors affecting the tendency of young people to live a single life. In this research, after searching in various sites and extracting 123 articles based on the keywords of research on the subject of youth celibacy; Based on the existing standards in the meta-synthesis method, 31 articles were finally focused. Then by analyzing the effective factors and counting the key categories that govern in these articles; We reached 5 fundamental concepts including increasing individualism, value changes, social changes, risk society and economic problems. As the level of education increases, the expectation of people to enter the labor market increases, and this issue, i.e. finding a suitable job, can delay marriage. Literacy and education cause personal changes and transformations in ideas, attitudes and personal values, and by expanding people's horizons beyond the traditional boundaries of society, it forces them to reevaluate the values ​​of family and marriage.

References:


- افضلی، معصومه (۱۳۹۴). نقش مددکاری در کار با زنان آسیب دیده اجتماعی، دوره آموزشی مددکاران اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی همدان،۱۴-۱.
- انتظاری، اردشیر؛ غیاثوند، احمد؛ عباسی، فاطمه (۱۳۹۷). عوامل مؤثر بر افزایش سن ازدواج جوانان در شهر تهران. برنامه-ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۹(۳۴)، صص۲۰۱-۲۶۹.
- آستین افشان، پروانه (۱۳۸۰). بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی – جمعیتی مؤثر بر آن طی سال¬های ۱۳۵۵-۷۵، پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
- آشته،کژال؛ کرمی، جهانگیر (۱۳۹۷). پیش¬بینی نگرش به ازدواج از طریق ویژگی¬های شخصیتی، سبک¬های دلبستگی و جو خانوادگی در دانشجویان دختر مجرد دانشگاه رازی کرمانشاه. رویش روان شناسی، ۷ (۱۱) ، صص۳۵۵-۳۷۴.
- آقاسی، محمد؛ فلاح¬مین‌باشی، فاطمه (۱۳۹۴). نگرش جوانان ایرانی به ازدواج، انتخاب همسر و تشکیل خانواده، پژوهش‌نامه زنان، ۶(ویژه نامه)، صص ۱-۲۱.
- باقری، شهلا؛ مداحی، جواد؛ لطفی خاچکی، طاهره (۱۳۹۸). برساخت معنایی تأخیر سن ازدواج بر اساس نظریه زمینه‌ای (مطالعه موردی دانشجویان دختر شهر مشهد). زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، صص ۴۳-۶۹.
- باومن، زيگمونت (۱۳۸۴). عشق سيال؛ در باب ناپايداري پيوندهاي انساني، ترجمة عرفان ثابتي، تهران: ققنوس.
- بروجردی علوی، مهدخت، شمسی، آزاده (۱۳۹۴). نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج، مرکز ملی مطالعات جهانی شدن، ۶(۱۶)،۲۹۰-۲۶۳.
- بک اولریش (۱۳۸۸). جامعه در مخاطره¬ي جهانی، ترجمه¬ي محمدرضا مهديزاده، تهران، انتشارات کویر.
- تاجبخش، غلامرضا، محمدی، حانیه(۱۳۹۹). واکاوی دلایل گرایش جوانان به زندگی مجردی و رویگردانی از ازدواج، فصلنامه جمعیت، ۳ (۱۱)، ۱۳۳-۱۱۳.
- التجائی، ابراهیم ؛ عزیززاده، مینا (۱۳۹۵). بررسی عوامل اقتصادی و فرهنگی موثر برسن ازدواج در ایران: یک مطالعه میان استانی، جامعه¬پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س ۷، ص۲۳-۱.
- جلیل ایران، محبوب؛ مریم مختاری (۱۳۸۶). رویکرد جریان زندگی در مطالعه ازدواج جوانان در ایران، نشریه جمعیت، ۱۴(۵۷)، صص۹۶-۸۱.
- جمشيديها، غلامرضا؛ صادقي فسايي، سهيلا؛ لولا آور، منصوره (۱۳۹۲). نگرش « جامعه¬شناختي بر تأثير فرهنگ مدرن از منظر جنسيتي بر تحولات خانواده در تهران . نشرية زن در فرهنگ و هنر، ۵(۲)، صص۶۵-۴۱.
- حبیب¬پور گتابی، کرم ؛ غفاری، غلامرضا (۱۳۹۰). علل افزایش سن ازدواج دختران، زن در توسعه و سیاست، ش ۳۲، ص۳۴-۷.
- حسینی، حاتم؛ گراوند، مریم (۱۳۹۲). سنجش عوامل مؤثر بر شکاف رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج در شهر کوهدشت. زن در توسعه و سیاست، ۱۱(۱)،صص ۱۰۱-۱۱۸.
- حسینی، سید حسن؛ ایزدی، زینب (۱۳۹۵). پدیدارشناسی تجربه زیسته زنان مجرد جمعیت مورد مطالعه: زنان مجرد بالای ۳۵ سال شهر تهران، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان، ۱۴(۱)، صص ۴۱-۷۲.
- حسینی، ناهید؛ سید میرزایی، سید محمد؛ ساروخانی، باقر (۱۳۹۷). واکاوی دلالت‌های معنایی ازدواج نزد جوانان (مطالعۀ موردی: جوانان مجرد ساکن شهر تهران سال ۱۳۹۶). زن در توسعه و سیاست, ۱۶(۲)، صص ۲۴۳-۲۷۰.
- خلج‌آبادی‌فراهانی، فریده؛ کاظمی‌پور، شهلا؛ رحیمی، علی (۱۳۹۲). بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. خانواده پژوهی, ۹(۱)، صص ۷-۲۸.
- رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ فلاح نژاد، لیلا (۱۳۹۶). تفاوت¬های نسلی ارزش ازدواج: مورد مطالعه شهر هشتگرد. مطالعات راهبردی زنان، ۱۹(۷۵)، صص ۶۳-۸۴.
- رزاقی، نادر، علیزاده، مهدی، و محمدی سنگ¬چشمه، سمیه(۱۳۹۶). بررسی جامعه¬شناختی نگرش جوانان نسبت به ازدواج در فضای مجازی، جامعه¬شناسی کاربردی، ۲۸(۶۵)، ۸۶-۶۷.
- ریاحی، مهشید؛ خیاطان، فلور (۱۳۹۷). رابطه بین نگرش به والدین، اعتماد در روابط بین فردی ونگرش به ارتباط قبل از ازدواج با رغبت به ازدواج در جوانان مجرد شهر اصفهان. مطالعات زن و خانواده، ۶(۱)، صص ۴۶۹-۹۲.
- زارع، بیژن، سراج¬زاده، سید حسین، حبیب¬پور گتابی، کرم، و مداحی، جواد (۱۳۹۹). زیست مجردی جوانان: مسئله¬ای اجتماعی-فرهنگی (رویکردی تحلیلی مبتنی بر آرای ژان بودریار و ریچارد سنت). نشریه مسائل اجتماعی ایران، ۱۱(۲)، ۱۲۳-۹۷.
- زارعان، منصوره (۱۳۹۷). بررسی اکتشافی دلایل تاخیر در سن ازدواج از دیدگاه دختران دانشجوی شهر تهران، نشریه مطالعات زنان و خانواده، سال ۶(۲۹)، ۱۱۰-۸۹.
- سرایی، حسن؛ اجاقلو، سجاد (۱۳۹۲). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران مطالعه موردی: زنان شهر زنجان. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۵(۴ (مسلسل ۲۰))، صص ۱۹-۴۱.
- سفیری، خدیجه، کوهی، کمال، و عبدی، رباب (۱۳۹۷). تأثیر مصرف کالاهای فرهنگی بر تغییر ارزش ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه تبریز، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، ۸(۱)،۱۰۱-۱۲۳.
- سهراب¬زاده، مهران ؛ پرنیان، لیلا (۱۳۹۵). سنخ¬بندی گرایش به ازدواج در بین دختران. مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شیراز، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره۹، ش اول، ص ۱۱۴-۸۳.
- شفائی مقدم، الهام؛ نیازی، محسن؛ شاطریان، محسن (۱۳۹۴). بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی مؤثر در نگرش منفی به ازدواج (مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان). جامعه‌پژوهی فرهنگی، ۶(۲)، صص ۶۷-۹۱.
- شکوری، اعظم؛ نقدی، اسدالله؛ امامعلی‌زاده، حسین؛ رحیمی، زهرا (۱۳۹۷). عوامل موثر بر عدم تمایل به ازدواج در بین کارکنان مجرد ادارات شهرستان همدان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، ۱۷(۴۱)، صص ۴۹-۷۲.
- شهانواز، سارا، اعظم آزاد، منصوره (۱۳۹۸). شناسایی و تحلیل پیشران¬های مؤثر بر تجرد در ایران، مسائل اجتماعی ایران، ۱۰(۲)،۱۹۱-۱۵۷.
- صادقی، رسول؛ شکفته گوهری، محمد (۱۳۹۶). مطالعه پیامدهای بیکاری بر تأخیر در ازدواج جوانان در شهر تهران. برنامه¬ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۸(۳۰)، صص۱۴۲-۱۷۵.
- صادقی، رسول؛ قدسی، علی محمد؛ افشارکهن، جواد (۱۳۸۶). واکاوی مسئله ازدواج و اعتبارسنجی یک راه‏حل. زن در توسعه و سیاست، ۵(۱)، ۶۹-۴۱.
- عباسی شوازی، محمدجلال؛ رشوند، مرجان (۱۳۹۶). سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان ۳۴-۲۰ ساله شهر تهران. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، ۱۲(۲۴)، صص ۱۳۵-۱۶۹.
- فتحی، سروش(۱۳۸۶). بررسی نقش و تأثیر رسانه¬های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی: مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۶(۲)، ۱۱۸-۱۰۲.
- فروتن، یعقوب (۱۳۹۷). رویکرد اجتماعی به الگوهای ازدواج، نامه انجمن جمعیت شناختی ایران، سال سیزدهم، ش ۹۷، صص ۹-۳۶.
- قاسمی، محمدعلی (۱۳۸۸). جامعه¬ي ریسک و اهمیت آن براي جامعه¬ي مخاطره¬آمیز، فصلنامه¬ مطالعات راهبردي، سال دوازده، شماره۶ ، صص۶۳-۵۰.
- کاظمی پور، شهلا (۱۴۰۰). تغییرات فرهنگی و تحول خانواده معاصر با تأکید بر ازدواج و فرزندآوری. مطالعات راهبردی ارتباطات، ۱(۱)، صص ۷-۲۲.
- کاظمی¬پور، شهلا (۱۳۸۳). تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جعیتی مؤثر بر آن. زن در توسعه و سیاست، ۲(۳)، صص۲۵-۴۳.
- کاوه فیروز، زینب؛ صارم، اعظم(۱۳۹۶). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد نسبت به ازدواج (مطالعه شاغلان دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز)، مسائل اجتماعی ایران، ۸ (۱) ، ۹۳-۷۳.
- کاوه فیروز، زینب؛ کاظمی پور، شهلا؛ رنجبر، مرتضی(۱۳۹۳). تعیین‌کننده‌های اجتماعی‌- جمعیتی افزایش سن ازدواج (دانشجویان زن تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران). زن در توسعه و سیاست، ۱۲(۳)، ۴۴۹-۴۶۸.
- کلاته ساداتی، احمد؛ حجازی، حمید؛ مرادی نژاد، الهام (۱۳۹۸). رابطه بین دین‌داری و رفتار پرخطر در زندگی مجردی؛ مطالعه پیمایشی زنان شهر یزد ۱۳۹۷. زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، ۲۷-۴۲.
- کلمن، جیمز(۱۳۷۷). بنیان¬های نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.
- کوششی، مجید (۲۰۰۴). مناقشاتی در مورد تاخیر ازدواج در جوانان، نشریه فرهنگ و پژوهش، ۳(۲)، ۴۵-۳۲.
- گيدنز، آنتوني ( ۱۳۷۷). پيامدهاي مدرنيته، ترجمه محسن ثلاثي، تهران: مركز.
- ليزاستيل، وارن كيد (۱۳۸۸). مقدمه¬ای بر جامعه¬شناسي مهارتي خانواده، ترجمه فريبا سيدان و افسانه كمالي، تهران: دانشگاه الزهرا.
- محبی، سید فاطمه محبی؛ سیاح، مونس؛ حسینی، شیما سادات (۱۳۹۵) دلالت¬های معنایی تاخیر در ازدواج دختران دانشجو، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال ۱۹، ۲۷۴-۲۵۱.
- محمودیان، حسین(۱۳۸۳). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان، نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۴، ۸۴-۷۰.
- نصرتی نژاد، فرهاد؛ شریفیان ثانی، مریم؛ محمدی نوبری، علی (۱۳۹۵). تبیین جامعه¬شناختی دیرهنگامیِ ازدواج در میان جوانان شهرستان طارم، مسائل اجتماعی ایران، ۷ (۲) ، ۱۵۸-۱۴۱ .
- نعمتی، محمد، وخطیبی مهر، میترا (۱۳۹۶). بررسی عوامل مؤثر بر زندگی مجردی و تفردگرایی در بین جوانان ۴۵-۲۵ ساله تهران، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز.
- نوری کوچی، مهسا؛ احمدی، علی‌یار (۱۳۹۶). تبیین‌کننده‌های اجتماعی و فرهنگیِ ایده‌آل‌های ازدواج جوانان ۳۰-۱۸ ساله شهر شیراز، نشریه مطالعات جمعیتی، ۳(۲)، ۳۷-۶۱.
- Dixon, R. (1971) "Explaining Cross-cultural Cariations in Age at Marriage and Proportions Never Marrying", Population Studies, 25: 215-233.
- González-Val, R., and M. Marcén. (2015). "Regional unemployment, marriage, and divorce", Working paper, (No. 2015/38). Institut d'Economia de Barcelona (IEB).
- Hamplova, Dana (2003). "Marriage and Educational Attainment: a Dynamic Approach to First Union Formation", Institute of Sociology, Academy ofSciences of the Czech Republic, Prague, Sociologický Časopis/Czech Sociological Review, 39 (6): 841-863.
- Hashimoto, Y., and A.Kondo (2012). "Long-term effects of labor market conditions on family formation for Japanese youth", Journal of the Japanese and International Economies 26(1): 1-22
- Himawan, K. K. Underwood, M. Bambling, M. & Edirippulige, S. (2021). Being single when marriage is the norm: Internet use and the well-being of never-married adults in Indonesia. Current Psychology, 1-12.‏
- Inglehart Ronald and Wayne E. Baker, (2000) Modernization, Cultural Change, And The Persistence Of Traditional Values, American Sociological Review, Vol. 65 (February:19– 51)
- Inglehart Ronald, Christian Welzel (2007). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence, Cambridge University Press.
- Laroche, E. L'Espérance, S. & Mosconi, E. (2020). Use of social media platforms for promoting healthy employee lifestyles and occupational health and safety prevention: A systematic review. Safety science, 131, 104931.
- McDonald, P. (2006). “Low fertility and the state: The efficacy of policy” Population and development review, 32(3), PP 485-510
- Minh, Nguyen Huu (1997) "Age at First Marriage in Viet Nam: Patterns and Determinants", Asia-Pacific Population Journal, 12 (2): 25-49
- Murayama,S.(2001)"RegionalStandardization in the Age at Marriage:Acomparative Study of Pre Industrial Germany and Japan", The History of the Family, 6 (2): 303-324.
- Pinquart, M. (2003). Loneliness in married, widowed, divorced, and never-married older adults.Journal of Social and Personal Relationships, 20, 31–53.
- Pressman, Steven (2006). Fifty Major Economists, New York &London:Routledge.
- Rosenfeld, Michael J (2016). Marriage, Choice, and Couple hood in the Age of the Internet. Research Project Department of Sociology, Stanford University.
- Schaller, J. (2013). "For richer, if not for poorer? Marriage and divorce over the business cycle", Journal of Population Economics, 26(3): 1007-1033
- Servaty, Lisa and Kirsten Weber. (2010). The Relationship between Gender and Attitudes towards Marriage, Journal of Student Research, 1-17.
- Soons, J. P. M., Liefbroer, A. C. (2008). Together is better? Effects of relationship status and resources on young adults’ well-being. Journal of Social and Personal Relationships 25,604–625.
- Tong, Q. Chu, C. Y. Zhou, D. & Feng, Y. (2021). Does Internet connectedness disconnect marriage? A micro empirical analysis. Social Indicators Research, 158(1), 143-176.
- Wehner C. & Peter Abrahamson (2004). "Individualisation of family life and family discourses", Department of Sociology, University of Copenhagen, ESPAnet conference.
- Zeinalzadeh ,A. , Esmaillopour,KH. , Alipoorgourand,B. , Baydarrodi,E.(2015). Mental Health Profile in Single and Married Women 30 to 45 Years Old in Tabriz University of Medical Sciences. Women and Society Quarterly Journal, 23, 13- 24(Text in Persian).

Full-Text:



پژوهش‌های جامعه شناختی، سال هجدهم/شماره سوم / پاییز ۱۴۰۳

Journal of Sociological Researches, 2024 (Autumn), Vol.18, No.3

  .............................................................................23

 

DOI: 10.71854/soc.2024-1130164

Investigating factors affecting the marriage avoidance of youth

Mohsen Niazi

 Professor of the Department of Social Sciences, Kashan University, Kashan, Iran.

0000-0001-7544-1028 

Shaho Rastegari¹

PhD of sociology, Kashan University, Kashan, Iran  

0009-0008-4982-9414 

Ali Farhadyan

Assistant Professor, Department of Management and Economics, Kashan University, Kashan, Iran.

0000-0001-7407-2662 

Abstract

 In recent years; Official statistics and numerous experimental evidences confirm the change in the attitude of young people regarding the issue of marriage and lack of interest in starting a family. There have been various researches on the issue of marriage avoidance among the country's researchers, each of them looking at the issue from their own perspective. The main question of this research is the design of the model and model of the factors affecting the marriage avoidance of young people. In this research, using meta-composite method, we investigated the causes and factors affecting the tendency of young people to live a single life. In this research, after searching in various sites and extracting 123 articles based on the keywords of research on the subject of youth celibacy; Based on the existing standards in the meta-synthesis method, 31 articles were finally focused. Then by analyzing the effective factors and counting the key categories that govern in these articles; We reached 5 fundamental concepts including increasing individualism, value changes, social changes, risk society and economic problems. As the level of education increases, the expectation of people to enter the labor market increases, and this issue, i.e. finding a suitable job, can delay marriage. Literacy and education cause personal changes and transformations in ideas, attitudes and personal values, and by expanding people's horizons beyond the traditional boundaries of society, it forces them to reevaluate the values ​​of family and marriage.

Keywords: Single life, modernity, society, meta-synthesis, individualism

 

 

بررسی عوامل مؤثر بر ازدواج­گریزی جوانان

محسن نیازی

استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

شاهو رستگاری²

دانشجوی دکتری مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

علی فرهادیان

استادیار گروه مدیریت و اقتصاد، دانشکده حقوق و علوم اقتصادی،دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

تاریخ دریافت: ۵/۶/۱۴۰۳ تاریخ پذیرش: ۱/۷/۱۴۰۳

چکیده

در سالیان اخیر، آمار رسمی و شواهد تجربی متعددی مؤید تغییر نگرش جوانان در خصوص مسأله ازدواج و عدم علاقه به تشکیل خانواده است. پژوهش­های گوناگونی در خصوص موضوع ازدواج­گریزی جوانان در بین محققان و پژوهشگران کشور صورت گرفته که هر کدام از چشم­انداز خاص خود به موضوع نگریسته­اند. سؤال اصلی این پژوهش طراحی مدل و الگوی عوامل مؤثر بر ازدواج­گریزی جوانان است. در این پژوهش، با استفاده از روش فراترکیب به بررسی علل و عوامل مؤثر بر گرایش جوانان به زندگی مجردی پرداخته­ایم. در این تحقیق پس از جستجو در سایت­های مختلف و استخراج ۱۲۳ مقاله بر اساس کلیدواژه­های تحقیق با موضوع تجرد جوانان، بر اساس استاندارد­های موجود در روش متاسنتز در نهایت به ۳۱ مقاله تمرکز گردید. سپس با تجزیه و تحلیل عوامل موثر و احصاء مقولات کلیدی حاکم بر در این مقالات، به ۵ مفهوم بنیادی شامل افزایش فردگرایی، تحولات ارزشی، تحولات اجتماعی، جامعه ریسکی و معضلات اقتصادی رسیدیم. با بالا رفتن سطح تحصیلات، انتظار افراد برای ورود به بازار کار بیشتر می­شود و این موضوع یعنی پیدا کردن شغل مناسب می­تواند باعث تأخیر در ازدواج گردد. سواد و تحصیلات باعث تحولات فردی و دگرگونی در ایده­­ها و نگرش­ها و ارزش­های شخصی می‌شود و با گسترش افق دید افراد به ماورای مرزهای سنتی جامعه، آن‌ها را به ارزیابی مجدد از ارزش‌های خانواده و ازدواج وادار می­سازد.

واژگان کلیدی: زندگی مجردی، مدرنیته، جامعه ریسکی، متاسنتز، فردگرایی

 

 

مقدمه و ضرورت مسئله

خانـواده مهمتریـن نهـاد اجتماعـی اسـت که در تجربـه زیســته و زندگــی روزمــره انســان­ها، نقشــی اساســی دارد. آنچــه موضــوع خانــواده را مســاله­مند می‌کند، تغییراتـی اسـت کـه در حیطـه تـداوم ازدواج صـورت گرفتـه اسـت. بـا شـتاب گرفتـن رونـد تحولات اقتصـادی و اجتماعـی در کشـور، الگـوی سـنتی خانـواده بـه‌تدریـج دچـار تغییـر شـده‌اسـت، بـه نحـوی کـه امـروزه بـا چالـش بسـیار مهمـی ماننـد ازدواج­گریزی روبـه‌رو هسـتیم. سیر صعودی افزایش سن ازدواج و همچنین کاهش سرعت ازدواج نسبت به طلاق طی سال­های اخیر حکایت از این دارد که نهاد خانواده در ایران یکی از نهادهایی است که هم در ساختار و هم در کارکردهای خود از این تغییرات تأثیر شگرفی پذیرفته‌است، به‌گونه­ای که به‌نظر می­رسد در ایران، انتقال جمعیتی در ابعاد مختلف آن در دهه­های اخیر با سرعت چشمگیری در حال تجربه بوده و حتی در برخی ابعاد نظیر باروری، این گذار در حال کامل شدن است و نشانه­هایی از گذار دوم جمعیتی نیز مشاهده می­شود.(کاوه فیروز،۱۳۹۳).

      اﻣﺮوزه ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﺷﺮاﯾﻂ و ﺿﺮورتﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ را ﺑﺮاي ازدواج رﻗﻢ زده و ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﺗﻤﺎﯾﺰات آﺷﮑﺎري ﻣﯿﺎن ﺷﯿﻮهﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ازدواج در ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺳﻨﺘﯽ و ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت، ازدواج­گریزی جوانان اﺳﺖ. اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺎﺧﺘﺎري و ارزﺷﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ از ﯾﮏ ﺳﻮ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﯽﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ و ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺧﺮده ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﮥ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪ است. ازدواج­گریزی پدیده­ای است که هم دغدغه متولیان رسمی جامعه است و هم دلمشغولی بسیاری از خانواده­ها، با این­که حساسیت خانواده­ها به این موضوع، در سال­های اخیر، اندکی کاهش یافته­است، بدون تردید، ازدواج­گریزی همواره محل بحث بوده­است و از منظر بسیاری از افراد جامعه پدیده­ای آسیب­زا تلقی می­شود. گذشته از نگرانی یادشده، سن ازدواج معمولاً یکی از شاخص­های مهم ارزیابی میزان سلامت و بهداشت جسمی و روانی افراد جامعه محسوب می­شود(مورایاما،۳۰۷:۲۰۰۱) و این مهم در جامعه­ای که هنوز پای در سنت دارد اهمیت بیشتری می­یابد. در ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﻮﺳﻌﻪﯾﺎﻓﺘﻪ ﻏﺮﺑﯽ،توسعه فرصت­های ﺷﻐﻠﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي، ﺑﺎ گسترش اﻧﻮاع ﺳﺒﮏﻫﺎي ﺷﺮیکﮔﺰﯾﻨﯽ و ﻣﻌﺎﺷﺮت  ﺑﺎ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده­اﺳﺖ(گافان ۲۰۰۱). ﻣﻌﺎﺷﺮتﻫﺎ و رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺒﻞ از ازدواج در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ از ﺗﻨﻮع ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﺗﻮﺳﻂ آزاد ارمکی و همکاران(۱۳۹۰) ﺷﺶ ﺳﻨﺦ رواﺑﻂ ﺟﻨﺴﯽ ﻗﺒﻞ از ازدواج در اﯾﺮان را ﻣﻌﺮﻓﯽﮐﺮد. این سنخ­ها شامل: رواﺑﻂ آزاد، صیغه­ای، دوﺳﺖ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ، همﺧﺎﻧﮕﯽ، رواﺑﻂ ضدﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ و رواﺑﻂ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﺸﻖ ﺳﯿﺎل می­شود (آزادارﻣﮑﯽ و ﻫﻤﮑﺎران، ۱۳۹۰).

      رواج فناوری­های نوين در زندگی روزمره افراد، ازدياد شیوه­های جديد در دسترس برای کنش و شیوه­های برقراری ارتباط و دستیابی به اطلاعات، طیف ابزاری را که افراد از طريق آن­ها فرهنگ، سبک زندگی و هويت­های روزمره خود را می­سازند گسترش داده­است. در میان فناوری­های ارتباطی و اطلاعاتی رسانه­های اجتماعی به عنوان ابزار مناسبی برای تحلیل فرايند دگرگونی­ای تلقی کرد که به­طور همزمان شامل افراد (زندگی روزمره، فرهنگ سبک زندگی و هويت) اطلاعات و فناوری­های اطلاعاتی است( رسول­زاده اقدم و دیگران، ۱۳۹۴). تحولات ساختاری مؤثر در شیوه فهم کنشگران و مخاطبان از جهان معاصر نظیر تحول در سبک زندگی، هویت­یابی بازاندیشانه، تغییر شیوه ارضاء نیازهای انسانی، افزایش مشارکت زنان در جامعه و گسترش فردگرایی و احترام به حوزه خصوصی بر نحوه کنش­ورزی و پنداشت آن­ها از مقوله به­زیستن از جمله این نوع تغییرات است. ما (هاردی) وارد عصری از روابط ناب شده­ایم که از هرگونه مهار محدودیت­های بیرونی آزاد است(هاردی³، ۲۰۰۴: ۲۰۷). در این میان رسانه­های جمعی به­مثابه کاتالیزوری در تشدید و تقویت وضع موجود عمل می­کنندکه می­توانند در بازسازی ساخت اجتماعی مربوط به همسرگزینی و ازدواج تأثیرگذار باشند.

      کشور ما با تغییرات اجتماعی و فرهنگی وسیعی در همه پدیده­های اجتماعی از جمله ازدواج و همسرگزینی روبه­رواست. این تغییرات موجب شده­است که مردان و زنان نگرش نوینی به پیوند زناشویی و ازدواج داشته باشند. زمان ازدواج و تشکیل خانواده از عوامل مختلفی تأثیر می­پذیرد. توسعه و نوسازي در دنیاي جدید با تغییر سریع وقابل توجه شرایط اقتصادي و اجتماعی افراد، تغییر در زمان ازدواج و تأخیر آن به زمان­هاي دورتر را موجب شده­است. فروپاشی نظام­هاي خانوادگی گسترده، جایگزینی اقتصاد تجاري و صنعتی به جاي اقتصاد کشاورزي سنتی، پیچیده­ترشدن تقسیم کار اجتماعی، گسترش تحصیلات همگانی و مشارکت بیشتر زنان در فعالیت­هاي اقتصادي واجتماعی خارج از خانه، عواملی هستند که در تأخیر ازدواج نقش دارند(محمودیان،۴۸:۱۳۸۴).

      در سال­های اخیر؛ ازدواج گریزی در ایران شدت یافته و به یکی از مسائل مهم اجتماعی- جمعیت­شناختی کشور تبدیل‌شده­است، چه از این نظر که ازدواج جوانان در سن باروری و هرم و ساختار جمعیتی کشور تاثیر می‌گذارد و چه از این نظر که کاهش گرایش به ازدواج به دنبال خود پیامدها و آسیب‌های اجتماعی و روانشناختی به همراه می‌آورد. در جامعه سنتی ایران دختران تا سن ۱۸ سال و پسران در سنین کمتر از ۲۵ سال ازدواج می‌کردند اما باگذشت زمان و افزایش ورود زنان به عرصه‌های اجتماعی، شغلی، تحصیلی و پذیرش مسئولیت اجتماعی و تغییر نگاه کلیشه­ای به این موضوع، شاهد تغییرات در حوزه ازدواج بودیم.

      طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، تعداد دختران مجرد ١٥ سال به بالا در کشور ٥ میلیون و ٨٠٠ هزار نفر، مجردهای ٢٠ سال به بالا، ٣ میلیون و ٧٠٠ هزار نفر، مجردهای ٤٠ سال به بالا، ٤٢٦ هزار و مجردهای سن ٤٥ سال به بالا، ٢٤٢ هزار نفر بوده­است.تعداد مردان مجرد ١٥ سال به بالا، در سال ۱۳۹۵ برابر با پنج میلیون و ٩٠٠ هزار نفر، مجردهای ٢٠ سال به بالا، سه میلیون و ٣٠٠ هزار نفر، مجردهای ٤٠ سال به بالا، ١٤٨ هزار نفر و مجردهای ٤٥ سال به بالا، ٨١ هزار نفر اعلام شده­است. به این ترتیب، می‌توان گفت تعداد مردان مجرد بالای ٤٠ سال یک سوم زنان مجرد بوده است. همچنین موسسه تحقیقات جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ وجود حدود ۱۲ میلیون مجرد در ایران را تأیید کرد که از این تعداد ۶ میلیون پسر ۲۰ تا ۴۵ ساله و ۵.۶ میلیون دختر ۱۵ تا ۴۰ ساله هستند. براساس آمارها ۳۶ درصد جمعیت زنان ۱۵ تا ۳۴ سال را دخترانی که هرگز ازدواج نکرده‌اند، تشکیل می‌دهد و حدود ۲.۳ درصد از زنان ۴۵ ساله و بیشتر در بازه سنی تجرد قرار دارند.

      فراواني رو به رشد ازدواج­گریزی اهميت زيادي براي نظام اجتماعي دارد.  با توجه به اهميت نقش زن، در حفظ و ارتقاي سلامت جامعه، پژوهش در زمينه رفتارهای پرخطر زنان مجرد علاوه برآگاه كردن برنامه­ريزان و پژوهشگران آسيب­هاي اجتماعی برای پيشگيری و درمان در جهت مساله مورد نظر اهميت دارد. امروزه، زندگي مجردي در شهرهاي كلان كشور رو به افزايش است. دلایل متفاوتي براي ازدواج­گریزی وجود دارد. دختراني هستند كه اوضاع نامناسب محيط خانوادگي و اجتماعي یا برخي خواسته­هايشان آنان را به تحصيل يا اشتغال به زندگي مجردي در شهر ديگر علاقه­مند كرده است. دسته ديگر افرادی هستند كه به سبب كمبود امكان اشتغال يا تحصيل در شهر محل زندگي خود ناگزيرند بخشي از ماه يا سال را دور از همسر و خانواده خود به زندگي مجردي در شهر ديگر به­صورت مستقل روي آورند. انتخاب سبك زندگی مجردي بين زنان نابساماني­هايي را براي آنان و جامعه به همراه دارد و آثار آن در ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي وسياسی كشور نمايان مي‌شود (افضلی،۲۵:۱۳۹۴).  اهميت اين واقعه اجتماعی بيشتر از آن­جا ريشه می­گيرد كه مبناي تشكيل مهم­ترین نهاد اجتماعي، يعني خانواده است. با وجود اين، در جريان گذار جمعيتي دوم، كه از آن با عنوان گذار ازدواج و خانواده نيز ياد می­شود، شاهد تحول ابعاد مختلف ازدواج در بسياري از كشورهاي جهان هستيم. ازجمله اين تحولات، افزايش ميانگين سن در اولين ازدواج، افزايش تعداد افراد مجرد، كاهش ازدواج هاي تربيت­يافته، افزايش رابطه خارج از ازدواج ومانند این را می­توان نام بردكه در ميان جوامع مختلف در حال همگرايي است. سؤال اصلی این مقاله درک علل گرایش جوانان به ازدواج­گریزی توسط تحلیل یافته­های پژوهش­های صورت­گرفته پیشین است.

پیشینه پژوهش

تاجبخش و محمدی در تحقیقی با عنوان «واکاوی دلیل گرایش جوانان به زندگی مجردی و رویگردانی از ازدواج» با استفاده از پیمایش از ۳۸۰ نفر از جوانان مجرد ۲۷ الی ۳۵ سال شهرستان خرم­آباد به این نتیجه رسیدند که مؤلفه‌های میـزان اعتقـادات دینـی، سـطح انتظـارات، لـذت بـردن از تجـرد، وضعیـت تحصیلـی، وضعیـت شـغلی و شـکاف نسـلی در گرایش بـه زندگـی مجـردی جوانـان تأثیر دارنـد(تاجبخش و محمدی،۱۳۹۹). 

      زارع و همکاران با رویکرد تحلیلی و جامعه­شناسانه، به تحلیل مسئله زیست‌محیطی جوانان بر اساس نظریه­های ژان بودریار و ریچارد سِنِت پرداخته­اند. نتایج پژوهش آن­ها نشان داد که نوعی از زندگی در جامعه نوین شکل‌گرفته است که در پی محبوبیت فردگرایی، جوان معاصر را با به حداکثر رساندن لذت جنسی و مصرف­گرایی، اغوا نموده و پدیده­های خیالی- مجازی را برایش تبدیل به واقعیتی تام کرده­است. این تراژدی ارزش زدا و به دنبال آن اشاعه فرهنگ نوین جهانی، زندگی مجردان را بیش‌ازپیش ازهم‌گسیخته کرده و در جهت انزوا هدایت نموده­است؛ انزوایی از نوع گسیختگی همبستگی­های جمعی و جذابیت جهان فردگرایانه. با تأمل در نظریه­های ریچارد سنت و ژان بودریار می­توان گفت فرم زندگی زیست‌محیطی، زنگ خطر را در روابط سردِ اجتماعی، تشکیل خانواده، ناشناختگی، انزوا و بیداد فردگرایی به صدا درآورده­است (زارع و همکاران،۱۳۹۹).

       شهانواز و اعظم آزاده (۱۳۹۸) پیشران­های مؤثر بر تجرد در ایران را با استفاده از روش دلفی شناسایی کردند. نتایج پژوهش نشان داد که عواملی نظیر تأثیر رسانه­های جمعی بر تغییر نگرش جوانان، پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده، ناکارآمدی برنامه­های دولت و نهادهای ذی­ربط بیشترین میزان تأثیرگذاری بر تسهیل ازدواج را داشته­اند.

       سفیری و دیگران (۱۳۹۷) با بررسی «تأثیر مصرف کالاهای فرهنگی بر تغییر ارزش ازدواج بین دانشجویان شهر تبریز» نشان دادند که میزان تغییر ارزش ازدواج در بین دانشجویان در سطح متوسط به بالاست و با افزایش مصرف کالاهاي فرهنگی، تغییر ارزش­هاي ازدواج نظیر تجردگرایی، آزادي انتخاب، تغییر روابط مبتنی بر عشق، تغییر نوع انتخاب همسر، تغییر مفهوم ازدواج و نحوه روابط تشدید می­شود.

       نعمتی و خطیبی مهر (۱۳۹۶) به بررسی «عوامل مؤثر بر گرایش به زندگی مجردی» پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد عواملی نظیر شبکه­های اجتماعی، محدودیت­هـای ضداستقلال­طلبانه، سخت­الوصول بودن شرایط ازدواج، سبک تربیتی والدین، عدم مسئولیت­پذیری و شکاف نسلی بر زندگی مجردی جوانان تأثیرگذار است. 

       رازقی و دیگران (۱۳۹۶) نیز در پژوهشی به بررسي نگرش جوانان شهرستان ساري به ازدواج در فضاي مجازي و عوامل اجتماعي موثر بر آن پرداخته­اند. يافته­ها نشان دادند متغيرهاي دین‌داری، وابستگي به خانواده و پايگاه اجتماعی و اقتصادي به ترتيب مهم­ترين پیش‌بینی کننده در نگرش منفي به ازدواج در فضاي مجازي و متغيرهاي ارتباط با دوستان، میزان استفاده از اينترنت و سن مهم‌ترین متغيرهاي تأثیرگذار در نگرش مثبت به ازدواج در فضاي مجازي بوده­اند. 

      خیری و حاجی آقا (۱۳۹۵) به آسیب­شناسی اجتماعی بالا رفتن سن ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه آزاد پرداخته­اند. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل تأثیرگذار بر بالا رفتن سن ازدواج به ترتیب عامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و متغیرهای سطح تحصیلات والدین و وضعیت اشتغال دانشجویان با مجموع عوامل سه­گانه ارتباط معناداری ندارد.

       بروجردی علوی و شمسی (۱۳۹۴)  در پژوهشی با عنوان «نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج با استفاده از روش تلفیقی»  به این نتیجه رسیدندکه ماهواره توانسـته بر تغییر انگاره­های ذهنی جوانان از ازدواج مؤثر باشـد و تماشـای ماهواره بر الگوی انتخاب همسـر در بین جوانان تهرانی تأثیرگذار بوده و میان الگوی همسـرگزینی آن­هـا نوعی همنوایی ایجاد کرده­است. 

      فتحی و مختارپور (۱۳۹۳) در پژوهشی نقش رسانه­های نوین در تغییر سبک زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران را مورد بررسی قرار دادند و نتایج نشان داد که استفاده از رسانه­های نوین به علت ایجاد نظام ارزشی متفاوت به افراد، تأثیر مستقیمی بر روی سایر حوزه­های زندگی از جمله اوقات فراغت، رفتارهای دینی و نگرش به ازدواج (شیوه­های همسرگزینی) دارد.

      پورکتابی و غفاری نیز در پژوهشی با استفاده از روش پیمایش به این نتیجه رسیدند که دخترانی که دیرتر ازدواج می­کنند، از تحصیلات بالاتری برخوردارند، نگرش فرا مادی به ازدواج دارند و اعـتقاد بـیشتری دارند که با ازدواج، هزینه فرصت­های از دسـت­رفـته بـیش از فرصت ازدواج است(پورکتابی و غفاری،۱۳۹۰).

      هیماوان و دیگران  (2021)نیز در پژوهشی با عنوان «مجرد بودن زمانی که ازدواج معمول است: استفاده از اینترنت و رفاه بزرگسالانی که هرگز ازدواج‌نکرده‌اند در اندونزی» نشان دادند که میزان مصرف اینترنت در افراد مجرد،  به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از افراد متأهل بوده­است. همچنین نتایج نشان داد که در بین کسانی که تجرد قطعی را تجربه می­کنند، بین احساس خوشبختی و میزان استفاده از اینترنت و حمایت­های اجتماعی ادراک‌شده در فضای مجازی، رابطه­ای وجود ندارد و از این رو میزان تعاملات چهره به چهره تأثیر مهم‌تری در ایجاد احساس خوشبختی دارد(Himavan & et all,2021).

       تانگ و همکاران(2021) نیز در پژوهشی به بررسی رابطه بین استفاده از اینترنت در ساعات غیرکاری و موفقیت در ازدواج پرداختند. نتایج نشان داد که استفاده از اینترنت تأثیر منفی بر رضایت کلی از ازدواج، رضایت از مشارکت همسر در کارهای خانه و ثبات زناشویی دارد و کاربران فعال اینترنت می­توانند از اینترنت برای چت با غریبه‌ها استفاده کنند و به راحتی به شرکای عاشقانه بالقوه دسترسی پیدا کنند که به کاهش رضایت زناشویی از شریک زندگی منجر می­شود(Tong & et all,2021).

       لاروخه و دیگران (2020) در پژوهشی با عنوان «استفاده از پلتفرم­های رسانه­ای اجتماعی برای ترویج سبک زندگی سالم کارکنان و پیشگیری از سلامت و ایمنی شغلی» به این نتیجه رسیدند که استفاده از رسانه­های اجتماعی توسط یک سازمان برای ترویج سبک زندگی سالم در بین کارکنان خود، می­تواند یک مداخله نوآورانه و امیدوارکننده باشد (Laroche, 2020 ). 

       روزنفیلد(2016) به بررسی «تأثیر اینترنت و فناوري رسانه­هاي اجتماعی بر زندگی عاشقانه متأهلان آمریکا» پرداخته و به این نتیجه رسیده­است که علاوه بر تأثیرات مثبت اینترنت بر ازدواج و روابط زن و مرد، این ابزار باعث آزادي عمل بیش از حد و انتخاب شرکاي متعدد شده­است که این به منبعی براي بی­ثباتی رابطه بین زوجین تبدیل می­شود(Rosenfeld, 2016). 

        در مطالعه سرويتي و وبر(2010)  نیز نگرش دختران به ازدواج مثبت­تر از پسران به‌دست‌آمده­است. با وجود اين­که تغييرات نگرشي در زمينه ازدواج رخ داده­است، همچنان ازدواج در بين جوانان از اهميت برخوردار است(Servaty & Weber, 2010).

        مرور پژوهش­های انجام شده نشان داد که بین گرایش به زندگی مجردی و مؤلفه‌های مربوط به آن رابطه وجود دارد. نگاهی به بدنه دانش و پیشینه پژوهش موجود حاکی است که مطالعات موجود به لحاظ شناسایی و تدقیق در مکانیسم­های اثرگذاری و اثرپذیری دو پدیده مصرف رسانه­ای و گرایش به زندگی مجردی کافی به­نظر نمی­رسند؛ بدین معنی که این مطالعات پژوهشی همچنان پاسخ صریح و قانع‌کننده‌ای به این سؤالات کلیدی که : «رابطه مصرف رسانه­ای و یا مؤلفه‌های کلیدی آن با گرایش به زندگی مجردی چیست»؟ و این که «نحوه اثرگذاری مصرف رسانه­ای بر گرایش به زندگی مجردی، حفاظت و اثرپذیری در سطوح متفاوت فردی، خانوادگی، گروهی، سازمانی، ملی و فراملی چگونه است؟»، پاسخ نداده­اند. همچنین در پیشینه پژوهشی مرور شده چندان روشن نیست که کدام ‌یک از نحله­ها و پارادایم­های فکری در این مطالعات حاکم بوده است. علاوه بر این، در بین این پژوهش­ها به استثنای یک مطالعه که رویکرد و روش­شناختی کیفی داشت، مابقی مطالعات پژوهشی رویکردی کمی و عینی­نگرانه نسبت به دو مفهوم مصرف رسانه­ای و گرایش به زندگی مجردی اتخاذ کرده­اند. بنابراین ماهیت ذهنی، تعریف­محور و برساخت­گرایانه این مفاهیم و مناسبات آن­ها کمتر مورد توجه قرار گرفته­اند. بر این اساس پژوهش حاضر در نظر دارد با استفاده از روش فراترکیب به طراحی الگوی مناسب عوامل موثر بر ازدواج­گریزی جوانان بپردازد.

حساسیت نظری

در تبیین چرایی ازدواج­گریزی نظریات گوناگونی مطرح شده­اند که هر کدام با تأکید بر متغیرها و مفاهیم مورداستفاده، این پدیده را توضیح می­دهند. اینگلهارت معتقد است که دراثر توسعه اقتصادی در کشورهای پیشرفته صنعتی، تحول در ارزش های مادی این جوامع رخ داده، به­گونه ای که روند این تحول، حرکت از ارزش های مادی به ارزش های فرامادی را نشان می­دهد. در واقع نظریه دگرگونی ارزشی اینگلهارت، جابه­جایی از اولویت­های مادی به سمت اولویت های فرامادی را به طور بالقوه، فرایندی جهانی می داند؛ یعنی هر کشوری که از شرایط ناامنی اقتصادی به سوی امنیت نسبی حرکت می کند، الزاماً این فرایند در آن روی می­دهد. این امر به روشنی نشانگر رابطه میان توسعه اقتصادی و دگرگونی ارزشی است. اینگلهارت با اعتقاد به این استدلال که تفاوت میان اجتماعی شدن تکوینی جوانان اروپایی با بزرگسالان موجب شده تا جوان ترها اولویت نسبتا بالایی برای آزادی و ابرازعقیده قائل شوند، بیان داشت که با جایگزینی نسل جدید در آینده، نوعی جابجایی به سوی اولویت های ارزشی فرامادی  روی خواهد داد. در نظریه اینگلهارت آن دسته از ارزش­ها که حول نیازهای زیست‌شناختی و امنیتی است ارزش­های مادی و آن دسته از ارزش­ها که پیرامون نیازهای اجتماعی و خودشکوفایی است ارزش­های فرامادی نامیده می ­شود (اینگلهارت، ۱۹۹۷). این تغییرات باعث شده که گرایش جوانان به ازدواج و درک و تجربه زیسته آن­ها از نهاد خانواده و همسرگزینی به شدت دچار تحول شود.

        بر اساس نظریه مرتن، ازدواج زمانی رخ می دهد که جامعه بتواند اهداف مشخص فرهنگی و راه­های وصول به آن­ها را مشخص نماید تا جامعه در حالتی متعادل و منسجم حفظ شود و تداوم یابد. بر اساس این رهیافت، هرگاه وسایل و اهداف در ساختار جامعه هماهنگ باشند، آن جامعه دچار مشکل نخواهد بود ولی چنانچه اهداف ارزشی ویا عاطفی باشند ولی وسیله وصول به آن­ها عقلانی باشد دیگر با یک جامعه متعادل و هماهنگ روبه­رو نخواهیم بود (تنهایی،76:1382). در حالی­که در شرایط کنونی جامعه ما که ازدواج به عنوان یک هدف ارزشی، عاطفی و یا حتی سنتی مطرح می­شود، ولی راه­ها و امکانات رسیدن به آن کاملاً عقلانی است، این امر منجر به آشفتگی و بی­سامانی در جامعه کنونی شده و مسأله افزایش سن ازدواج جوانان و گرایش به زندگی مجردی نیز حاصل این عدم هماهنگی است. برخی بر مدرنیزاسیون و پیامدهای ناشی از آن، از جمله گسترش فرصت­های آموزشی، تغییر در ساختار نیروی کار، افزایش اشتغال زنان، شیوه­های متفاوت زندگی شهری و روستایی و کنترل اجتماعی ضعیف­تردر شهرها نسبت به روستاها، تأکید می­کنند (مین،2:1997). مدرنیزاسیون در سطوح فردی و اجتماعی با تأثیرگذاری بر زمان ازدواج صورت می­گیرد. در میان مهمترین فاکتورهای مدرنیزاسیون می­توان به گسترش فرصت تحصیلی، تغییرات در نیروی کار و فعالیت­های شغلی، اشتغال زنان و شهرنشینی اشاره کرد. در واقع به عقیده گيدنز،كاهش نفوذ گروه‏هاي خويشاوندي،انتخاب آزادانه‏تر همسر،به رسميت شناخته شدن حقوق زنان و خانواده،كاهش ازدواج‏هاي خانوادگي،آزادي جنسي و توجه به حقوق كودكان،از جمله تغييرات عمده‏اي است كه در خانواده اتفاق افتاده­است.

      از نظر گیدنز، مدرنیت همانند شمشیر دولبه‌ای است. تحول نهادهای اجتماعی مدرن و گسترش جهانی آن­ها، در مقایسه با نظام پیش‌مدرن، امکانات بسیار بیشتری را برای برخورداری از یک زندگی ایمن و خوشایند برای انسان آفریده­است. اما روی تلخی نیز دارد که در قرن کنونی بسیار آشکار شده­است (گیدنز، 1384، ص 10).گسترش بی اعتمادی در روابط اجتماعی در روابط اجتماعی و گسترش انواع انحرافات اخلاقی در سطح جامعه به نهاد خانواده و مناسبات انسانی نیز تسری یافته و اساساً کیفیت ارتباط با دیگران را دچار تزلزل کرده­است. بنابراین وقتی افراد جامعه به یکدیگر اعتماد ندارند با احتیاط بیشتری ازدواج می­کنند و حتی گاهی ممکن است از این کار انصراف دهند. نوگرایی سبب می­شود افراد هرچه بیشتر از قید انتخاب­هایی که سنت به طور معمول در اختیار آنان قرار می­دهد، رها شوند و بدین ترتیب فرد را رودروی تنوع غامضی از انتخاب های ممکن قرار می­دهد و به دلیل آن­که دارای کیفیت غیرشالوده ای است، چندان کمکی به فرد ارائه نمی دهد تا وی را در گزینش­هایی که باید به­عمل آورد یاری دهد.

       در نظریه­هایی که با رویکرد اقتصادی به مقوله دیرهنگامی ازدواج پرداخته­اند، دیرهنگامی ازدواج و حتی تجرد قطعی رویه­ای عقلانی است که افراد برمبنای هزینه و فایده آن ارزیابی و عمل می­کنند. مک­الروی (1997) تحلیلی را درباره «بازار ازدواج» انجام داد که مشخص می­کرد چه کسی با چه کسی ازدواج می­کند و محصول ازدواج چگونه توزیع می­شود. اما چهارچوب تحلیلی او نمی­­تواند تصویر روشنی از تخصیص بهینه منابع در درون خانوار ارائه کند؛ به نحوی که مبنایی برای قضاوت در مورد بهینه بودن ازدواج باشد و در ارائه شواهد و شناسایی عواملی که ازدواج را به سوی بهینگی نزدیک یا از آن دور می­کنند، نقشی تبیین­کننده ایفا کند. یکر(1973) بر این باور است که افراد زمانی را براي جست‌وجوي همسر مورد علاقه شان صرف مي‌کنند تا شخصي را پيدا کنند که بيشترين مطلوبيت را براي آن­ها فراهم کنند و اين کار مانند تلاش بنگاه‌ها براي يافتن بهترين نيروهاي ممکن است. جست‌وجوهاي طولاني‌تر منجر به اطلاعات بهتري درباره مطلوب‌ترين همسر فراهم مي‌آورد. همانند بنگاهي که در پي حداکثر ساختن سود خود است، خانواده نيز براي حداکثر‌سازي مطلوبيت خود از طريق تخصصي شدن کارها عمل مي‌کند و شوهران معمولاً در توليد بازاري و زنان در توليد خانوار تخصص پيدا مي‌کنند( بیکر، ۱۳۷۶: ۸۱۴). پرورش بچه‌ها هزينه‌هايي در بر دارد و والدين بايد براي غذا، پوشاک ، مسکن ، تفريحات و آموزش آن­ها هزينه کنند. از همه مهم‌تر، زماني است که والدين براي بچه‌ها صرف کنند و اين وقت مي‌تواند صرف کسب درآمد و مصرف کالاها و خدمات گردد. والدين بايد در ازاي اين هزينه‌ها از مطلوبيت و لذت بيشتري از داشتن فرزند برخوردارگردند، تا بچه­دار شوند. اين جبران هزينه مي‌تواند از لذت داشتن و پرورش فرزند، ميل براي داشتن نسل يا تمايل به داشتن نوادگاني براي دوران پيري سرچشمه ‌گيرد(پرسمن، 2006: 281). هرچه امکان کسب درآمد زنان ببشتر و تحصیلات آنان بالاتر باشد، تمایل آن­ها به ازدواج کمتر است، چرا که ازدواج ممکن است نفعی برایشان نداشته باشد. این در حالی است که برای مردان وضع دیگرگونه است و هرچه ظرفیت کسب درآمد آن­ها بیشتر باشد، احتمال ازدواج آن­ها بیشتر است(هامپلوا،6:2003). از نظر تئوری گزینش معقولانه ؛ افراد زمانی اقدام به ازدواج خواهندکرد که سودی در آن نهفته باشد یعنی، بتوانند از طریق ازدواج پایگاه و منزلت اجتماعی خود را حفظ کنند یا ترقی دهند و زمانی که چنین موقعیتی پیش نیاید، پدیدهای به نام تأخیر در سن ازدواج در جامعه پدیدار می­شود.

روش تحقیق

فراترکیب روشی است که اطلاعات و یافته­های استخراج شده از مطالعات کیفی دیگر با موضوع مرتبط و مشابه را بررسی می­کند. فراترکیب با فراهم کردن نگرشی نظام­مند برای پژوهشگران از طریق ترکیب پژوهش­های کیفی مختلف به کشف موضوعات و استعاره­های جدید و اساسی می­پردازد و با این روش، دانش فعلی را ارتقاء می­دهد. نمونه مورد نظر برای فراترکیب، از مطالعات کیفی منتخب و براساس ارتباط آن­ها با سؤال پژوهش تشکیل می­شود. فراترکیب، مرور یکپارچه ادبیات کیفی موضوع مورد نظر نیست. فراترکیب، بر مطالعه­های کیفی که لزوماً مبانی نظری وسیعی را شامل نمی­شوند، تمرکز دارد و به جای ارائه خلاصه جامعی از یافته­ها، ترکیب تفسیری از یافته­ها تولید می­کند. فراترکیب مستلزم این است که پژوهشگر بازنگری دقیق و عمیقی انجام دهد و یافته­های پژوهش­های کیفی مرتبط را ترکیب کند. از طریق بررسی یافته­های مقاله­های اصلی پژوهش، پژوهشگران واژه­هایی را آشکار و ایجاد می­کنند که شناخت جامع­تری از پدیده مورد بررسی را نشان می­دهد. فراترکیب مانند نگرش نظام­مند، نتیجه­ای را حاصل می­کند که از مجموع بخش­هایش بزرگ­تر است ( زیمر، 2006: 312).

 

شکل 1 مراحل فراترکیب (اهرنفلدت و همکاران⁴، 2013)

روش‌های متعددی برای انجام فراترکیب پیشنهاد شده­است که الگوی هفت مرحله‌ای سندلوسکی و باروسو بیشترین کاربرد را دارد:

گام نخست-تنظیم سؤال‌های پژوهش: نخستین سؤال برای شروع فراترکیب چه‌چیزی است. همچنین می‌توان سوالاتی را با مضمون چه؟ چه وقت؟ و چگونه مطرح کرد: شاخص‌های اصلی مقوله مورد مطالعه کدامند؟ شاخص‌های مقوله مورد مطالعه شامل چه مواردی است؟ شاخص‌های مقوله مورد مطالعه چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

گام دو-بررسی نظام‌مند متون: در این مرحله پژوهشگر به جستجوی سیستماتیک مقالات منتشر شده در مقاله‌های معتبر خارجی و داخلی با هدف تعیین اسناد معتبر، موثق و مرتبط در بازه زمانی مناسب  می‌پردازد. ابتدا کلمات کلیدی مرتبط گزینش می‌شود. این واژگان در جدولی لیست می‌شود.

گام سه- جستجو و بررسی مقاله‌های مرتبط: پس از شناسایی واژگان کلیدی تحقیق، مجموعه مقاله‌های حاوی واژگان کلیدی شناسایی می‌شود. این مقالات براساس مواردی چون عنوان، چکیده، محتوا و روش تحقیق مانند نمودار زیر غربال می‌شوند و مقاله‌های نهایی استخراج می‌شوند.

گام چهار- استخراج اطلاعات مقالات: در این مرحله محتوای مقالات به دقت مطالعه شده و شاخص‌های اساسی استخراج می‌شود.

گام پنج- تجزیه‌وتحلیل و ترکیب یافته‌های کیفی: مهمترین بخش یک تحقیق کیفی به روش فراترکیب است که در آن مقوله­های فرعی و کلی و مرکزی استخراج می­شوند.

گام شش-پایایی و اعتبار مدل (کنترل کیفیت): در پژوهش کیفی منظور از اعتبار، مفاهیمی شامل دفاع‌پذیری، باورپذیری، تصدیق‌پذیری و حتی بازتاب‌پذیری نتایج تحقق است. یکی از شاخص‌های پایایی تحقیق کیفی، ارزیابی دو یا چند سند از حیث ارجاع به شاخصی خاص است. با استفاده از محاسبه شاخص کاپا می‌توان پایایی را ارزیابی کرد.

گام هفت-استخراج اطلاعات مقالات: در این مرحله از فراترکیب یافته‌های حاصل از مراحل قبل ارائه می‌شود. 

پس از جستجو در پایگاه­های مختلف تعداد ۱۲۳ مقاله مرتبط شناسایی شد. برای انتخاب پژوهش­های مناسب و قابل استفاده در روش فراترکیب مقالات براساس پارامترهای مختلفی مانند عنوان، چکیده، دسترسی ، محتوا و کیفیت روش­های پژوهش مورد ارزیابی قرارگرفت و در نهایت دوازده مقاله برای انجام روش فراترکیب انتخاب شد.شکل(۱)نشان دهنده فرآیند جست و جو و انتخاب مقالات است. از ۶۹ مقاله دانلود شده در سایت­ها و منابع علمی با استفاده از جدول نمره دهی، به مقالات نمره دادیم و مقالاتی که نمره آن­ها زیر ۴۰ بود، حذف شد و مقالاتی که نمره ۴۰ و بالاتر گرفته­اند را در جدول بالا قرار دادیم. در نهایت به ۳۱ مقاله رسیدیم:

جدول شماره ۱: روند بررسی و انتخاب مقالات

تعداد منابع یافت شده:۱۲۳

منابع رد شده با عنوان:۲۰

تعداد مقالات برای بررسی چکیده:۱۰۳

منابع رد شده با چکیده(هدف-پژوهش):۳۴

تعداد مقالات برای بررسی کامل محتوا:۶۹

مقالات رد شده با محتوا:۳۸

کل مقالات نهایی:۳۱

در نهایت یافته­های حاصل از فراترکیب تحقیقات ارائه می­شود. براساس تجزیه و تحلیل و ترکیب مطالعات، ۲۲ مقوله شناسایی شدند که در پنج مقوله کلی طبقه بندی شدند. در جدول(۳) مقولات و مفاهیم حاصل از فراترکیب مطالعات حوزه تجرد آمده­است.

 

جدول شماره۲: ابزارCASP  ارزیابی کیفیت مطالعات اولیه تحقیق کیفی

CASP	ضعیف ۱	متوسط ۲	خوب ۳	خیلی خوب ۴	عالی ۵
اهداف پژوهش
منطق روش
طرح پژوهش
نمونه‌برداری
جمع آوری داده‌ها
انعکاس‌پذیری
ملاحظات اخلاقی
دقت تجزیه‌وتحلیل
بیان روشن یافته‌ها
ارزش پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

جدول شماره ۳: نمره دهی به مقالات

مقاله	1	2	5	6	7	10	11	12	16	17	18	19	20	21	23	31
نمره نهایی	45	44	40	42	46	46	45	42	45	46	45	44	43	42	40	45
مقاله	32	40	41	42	43	44	45	46	47	48	50	52	55	56	59	60
نمره نهایی	44	44	46	43	44	43	40	42	41	30	42	45	42	45	45	44
مقاله	60	63	64	65	67	68
نمره نهایی	43	42	45	43	47	45

 

از ۱۲۳ مقاله دانلود شده در سایت ها و منابع علمی با استفاده از جدول نمره­دهی به مقالات نمره دادیم و مقالاتی که نمره آن­ها زیر ۴۰ بود را حذف کرده و مقالاتی که نمره ۴۰ و بالاتر را گرفته­اند را در جدول بالا قرار دادیم که در نهایت به ۳۱ مقاله رسیدیم.

 

جدول شماره۴ : طبقه­بندی یافته­های پژوهش براساس نام پژوهشگران

کد	نام محقق	مولفه­ها(یافته­های پژوهش­های کیفی)
1	محبی(1395)	تنگنای ازدواج، ریسک ازدواج، زاویه­گیری خانواده،آنومی در ازدواج،تغییر فضا و ترجیحات نوین همسرگزینی، محاسبه هزینه فایده ازدواج، سپهر روانی تجرد، بی اخلاقی­های اجتماعی، بازاندیشی در هویت زنانه، فرصت­سازی در تأخیر ازدواج، تحصیلات دانشگاهی، استقلال مالی
2	باقری(1398)	آنومی در ازدواج، بی اخلاقی­های اجتماعی، بازاندیشی در هویت زنانه، تحصیلات دانشگاهی، استقلال مالی، وضعیت شغلی مردان، پیش زمینه­های خانوادگی قبل از ازدواج، سبک زندگی مدرن
3	شوازی(1396)	سپهر روانی تجرد، استقلال مالی،کاهش دینداری، اجبار در ازدواج از سوی خانواده، انتظارات غیر متعارف از ازدواج، فرار از ازدواج سنتی
4	کاوه فیروز(1394)	تحصیلات دانشگاهی، شهری یا روستایی بودن، اختلاف با والدین بر سر ازدواج،توقعات اجتماعی، توقعات اقتصادی، میزان دسترسی و استفاده از وسایل ارتباط جمعی، موافقت با تسهیل روابط دختر و پسر، شیوه­های انتخاب همسر، پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین، مصرف فرهنگی، ارتباطات اجتماعی، مدگرایی،مدیریت بدن، پایگاه اقتصادی اجتماعی
5	حسینی(1397)	استقلال مالی، افزایش معاشرت با جنس مخالف، وضعیت شغلی مردان، شرایط ازدواج، سبک زندگی مدرن
6	طالبی(1394)	استقلال طلبی، محیط نامساعد خانوادگی، استقلال اقتصادی
7	نصرتی نژاد(1395)	کاهش دینداری، انتظارات غیر متعارف از ازدواج، نگرش به ازدواج، کنترل هنجاری،دایره همسرگزینی، هزینه های ازدواج، وضعیت شغلی مردان
8	خجسته مهر(1395)	انتظارات غیر متعارف از ازدواج، طبقه اجتماعی، نگرش به ازدواج، هزینه­های ازدواج، پیش زمینه­های خانوادگی قبل از ازدواج،
9	ضرابی(1390)	شهری یا روستایی بودن، قومیت، طبقه اجتماعی
10	قادر زاده(1396)	طبقه اجتماعی،جنسیتی شدن فضای عمومی،تقدیرگرایی
11	معمار(1390)	افزایش سطح تحصیلات، رشد مطالبات مدنی، استقلال اقتصادی زنان، تغییر نگرش سنتی، پذیرش نگاه مدرن، تجربه آسان روابط جنسی
12	دلیل­گو(1395)	پیش زمینه­های خانوادگی قبل از ازدواج، شرایط ازدواج،
13	حبیب­پور(1390)	تحصیلات بالاتر، نگرش فرامادی به ازدواج، هزینه فرصت ازدواج
14	رازقی(1396)	استفاده از رسانه­های جمعی، اعتقاد دینی، وابستگی به خانواده، پایگاه اقتصادی اجتماعی، ارتباط با دوستان و همسالان، میزان استفاده از اینترنت، تغییرات و دگرگونی­های ارزشی
15	شفایی مقدم(1394)	تربیت خانواده، وضعیت اقتصادی، افزایش توقعات، بیکاری، سنگینی مخارج ازدواج، انحرافات اجتماعی و اخلاقی،کارکرد نامناسب رسانه­ها، ترس از آینده، تضعیف باورهای دینی
16	زارعان(1397)	ایده آل­گرایی، خود رایی، سخت پسندی، وسواس، بی ارادگی، بدبینی به اجتماع، ادامه تحصیل، ترس از رابطه جنسی، عدم تمایل به ازدواج، ترس از آینده، تجربه تلخ، عدم بلوغ فکری، عدم بلوغ عاطفی، نرسیدن به تفاهم، معاشرت­های ناموفق، روابط محدود به جنس مخالف، بیماری، ظاهر، نبود خواستگار و موقعیت مناسب، اختلاف سلیقه، هزینه­های اقتصادی، سخت­گیری خانواده، مشکلات فرهنگی، مسپولیت داشتن خانواده، تاخیر انداختن ازدواج، جایگاه اجتماعی خانواده، اعتیاد، زندان، فضای باز برای برآورده شدن نیاز جنسی
17	شکوری(1397)	تمکن مالی ناکافی، دشوارسازی ازدواج، نگرانی از داشتن ازدواج ناموفق، هزینه فرصت  هزینه بالای ازدواج، لذت از مجردی، معاشرت با جنس با مخالف، داشتن انتظارات آرمان­گرایانه از ازدواج، نوع نگرش به ازدواج
18	حسینی(1395)	عدم استطاعت مالی، استقلال ذهنی، هویت تکامل نیافته، هویت جنسیتی تحقق نیافته، فقدان سرمایه جنسی، نبود شریک جنسی دائم، دوگانگی احساسات، ترس از تنهایی از آینده، مشکلات اقتصادی، احساس محرومیت نسبی ناشی از تجرد
19	فخرایی(1394)	تمایل به ادامه تحصیل، میزان مشکل پسندی جوانان، میزان تمایل به اشتغال دختران، میزان مشکل اشتغال مردان، میزان تمایل به زندگی مجردی
20	خیری(1395)	انحرافات اخلاقی پسران و بی اعتمادی به پسران، اشتغال مردان، توجه به مادیات، بالابودن توقعات
21	مدرسی یزدی(1396)	برداشت از خود،انزوای اجتماعی، باورهای سنتی خانواده و خویشان
22	پرهوده(1398)	بی اعتمادی به غیرهمجنس، فردگرایی، آینده مبهم شغلی
23	قانع عزآبادی(1394)	مصرف رسانه­ای، تحصیلات، معاشرت با دختران بالای 30 سال، سرمایه فرهنگی
24	مجدی(1390)	نگرش دوستان به ازدواج، روابط والدین با یکدیگر، رضایت از زندگی، نگرش به زندگی، نگرش والدین به ازدواج
25	سفیری(1397)	مصرف فرهنگی، استفاده از شبکه­های اجتماعی، استفاده از رسانه­های جمعی، استفاده از فناوری­های جدید، تجربه جهانی شدن، ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ازدواج از ﻗﯿﺪ ﺳﻨﺖ و ازدواج، ﻟﺬت ﺑﺮدن از دورة ﻣﺠﺮدي، ﺗﺮﺟﯿﺢ ﺗﺠﺮّد ﻣﺎﻧﺪن ﺗﺎ آﺧﺮ ﻋﻤﺮ،ﺗﺮﺟﯿﺢ اﺷﺘﻐﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ازدواج، ﺗﺮﺟﯿﺢ اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ازدواج،رواج ازدواج از ﻃﺮﯾﻖ دوﺳﺖ­ﯾﺎﺑﯽ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ) ﭼﺖ و ﮔﻔﺘﮕﻮ در اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ و اﻓﺰاﯾﺶ ﻃﻼق از ﻃﺮﯾﻖ ازدواج­های ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ دوﺳﺘﯽ و ﻋﺪم آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺧﺎﻧﻮاده­ﻫﺎ، آزاداﻧﻪ­ﺗﺮ ﺷﺪن ارﺗﺒﺎط دﺧﺘﺮﻫﺎ و ﭘﺴﺮﻫﺎ، ﻓﺮدﮔﺮاﯾﯽ
26	سهراب زاده(1395)	عدم تعهد، تکثرگرایی، فردگرایی، آزادی جنسی، لذت گرایی، آزادی در تعاملات
27	چابکی(1395)	الزامی نکردن امر ازدواج، پیدانکردن همسر همکفو، ترس از تشکیل خانواده، اولویت­های خانواده برای پیشرفت دختران، نیاز عاطفی – مالی خانواده، کاهش حساسیت خانواده­ها به مجرد ماندن دختران، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻼكﻫﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ در ﭘﺬﻳﺮش اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺠﺮد دﺧﺘﺮان، ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ  ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪهﺛﺒﺎت  و ﺟﺎذﺑﺔ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ
28	کرمانی (1397)	امکان دوستی با جنس مخالف، باورهای مذهبی و فرهنگی فرد، میزان اقتدار والدین،میزان استقلال مالی فرد از خانواده، تحولات اجتماعی و فرهنگی در گذار نسل­ها، پویایی ارتباطات جمعی و شبکه­های اجتماعی، تحصیلات والدین، باورداشت­های فرهنگی مذهبی رایج در خانواده، تجربه تحصیل در دانشگاه(محیط آموزشی مختلط)
29	کریمیان(1394)	آزمودن سازگاری و ازدواج آزمایشی،کاهش کنترل والدین،کم رنگ شدن نقش نظارتی و حمایتی خانواده، پررنگ شدن نقش شبکه گروه­های دوستی، رهایی از ارزش­ها و نفوذ والدین، ترس از تنهایی و نداشتن حامی، نگرانی از پیامدهای طلاق، تردید و دودلی در زمینه ارزش ازدواج، تأمین نیاز مالی یک شریک توسط دیگری، ارضای نیازهای جنسی، ترس از محدود شدن آزادی و مسئولیت پذیری، وابستگی عاطفی و نداشتن عزت نفس
30	کجباف(1387)	ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﻣﻨﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺳﺘﻘﻼل ﻣﺎﻟﻲ، مسائل اقتصادی، ترس از طلاق، بالارفتن توقعات دختران به دلیل بالارفتن تحصیلات، وجود روابط خارج از چارچوب
31	رمضانی(1395)	ارتباطات و شبکه­های در همتنیده اجتماعی، دسترسی آسان به سکس، مهاجرت مردان بالای 30 سال به خارج از کشور، تغییر نگرش نسبت به ازدواج، ترس مردان از تعهدات طولانی مدت و مهریه، بدبینی دختران نسبت به کلاهبرداری عاطفی، مشاهده آمار طلاق، دوگانگی جامعه سنتی و مدرن، بی اعتمادی پسران به دختران، چشم و هم چشمی، عدم همراهی مردان با زنان، وضعیت اقتصادی نامناسب مردان، عدم نیاز زن به مرد به دلیل استقلال مالی، نداشتن جهیزیه، عدم اهمیت خانواده ها به ازدواج دختران، دخالت­ها و اظهارنظرهای خانواده­ها، سخت ­گیری والدین، عدم اعتماد به نفس در برقراری رابطه، تنوع طلبی، تعصبات مذهبی، عدم جذابیت ظاهری، تحصیلات بالای دختران،تجربه خیانت­های قبلی

 

تجزیه و تحلیل نهایی 

همانطور که جدول شماره ۸ نشان می دهد، عوامل مؤثر بر گرایش جوانان به زندگی مجردی در ۵ مفهوم اصلی تقسیم بندی می­شوند و هر کدام نیز از مقوله­هایی تشکیل می­شوند. ۱. مسائل اقتصادی شامل مقوله­های هزینه­های ازدواج و زندگی، وضعیت اشتغال نامناسب مردان، استقلال مالی زنان، محاسبه هزینه ــ فایده ازدواج و پایگاه اقتصادی ــ اجتماعی فرد می­باشد.۲. مفهوم دیگر افزایش جامعه ریسکی و مخاطرهآمیز می­باشد که در درون سه مقوله افزایش ریسک ازدواج، آنومی در جامعه و هراس اجتماعی می­باشد.۳. تحولات ارزشی شامل سبک زندگی مدرن،کاهش دینداری، توقعات غیرمتعارف، تحولات فرهنگی و تغییرنگرش به ازدواج تقسیم بندی شده­اند.۴. رواج فردگرایی شامل هدوئیسم، مدیریت بدن، خصوصیات روان شناسی و سپهر روانی تجرد است.۵. تحولات اجتماعی شامل انفجار اطلاعات و ارتباطات اجتماعی، تسهیل ارتباط جنسی- عاطفی با جنس مخالف، مسائل اجتماعی، نگرش خانواده به ازدواج و افزایش میزان تحصیلات است.‬‬‬‬‬‬‬

فراوانی	گویه	مقوله	مفهوم	ردیف
13	تنگنای ازدواج(1) شرایط ازدواج(5)(12) دایره همسرگزینی(7)هزینه­های ازدواج(7)نداشتن جهیزیه(31)سنگینی مخارج ازدواج(15) هزینه­های اقتصادی(16) تمکن مالی ناکافی(17)(18) دشوارسازی ازدواج(16) مشکلات اقتصادی(18) توجه به مادیات(20)	افزایش هزینه­های ازدواج و زندگی	تنگناهای اقتصادی	1
6	وضعیت شغلی مردان(2)(5)(11) وضعیت اقتصادی نامناسب مردان(31)مشکل اشتغال مردان(20)آینده مبهم شغلی(22)	وضعیت نامناسب اشتغال مردان
11	استقلال مالی(1)(2)(3)(5)(6)(9)(28)(30)(31) استقلال طلبی(6) تأمین نیاز مالی توسط یک نفر دیگر(29)	استقلال مالی
6	محاسبه هزینه-فایده ازدواج(1)(13)(17)فرصت­سازی در تأخیر ازدواج(1) به تاخیرانداختن ازدواج(16) ترجیح اشتغال به ازدواج(25)	محاسبه هزینه-فایده ازدواج
10	پایگاه اقتصادی اجتماعی والدین(4)(16) پایگاه اقتصادی اجتماعی فرد(4)(7)(9)(10)(14)(15)بیکاری(15)مسائل اقتصادی(30)	اختلاف طبقاتی
13	ریسک ازدواج(1)ترس مردان از تعهدات طولانی مدت(30) ترس از مهریه(31) مشاهده آمار طلاق(31) ترس از آینده(15)(16) ترس از تعهد مسئولیت خانواده(16) نگرانی از داشتن ازدواج بد(16) ترس از تنهایی در آینده(18) ترس از تشکیل خانواده(27) نگرانی از پیامدهای طلاق(29)(30) ترس از محدودشدن آزادی و مسئولیت پذیری(29)	افزایش ریسک ازدواج	جامعه مخاطره ­آمیز	2
15	تجربه تلخ(16)معاشرت­های ناموفق(16) تجربه خیانت­های قبلی(31)بی اخلاقی­های اجتماعی(1)(2)(15)بدبینی دختران نسبت به کلاهبرداری عاطفی(30)بی اعتمادی پسران به دختران(31)چشم و همچشمی(31) عدم همراهی مردان با زنان(30) انحرافات اخلاقی و بی اعتمادی به پسران(20) (22) عدم تهد(26) آنومی در ازدواج(1)(2)	آنومی و بی اخلاقی موجود در جامعه
4	ترس از رابطه جنسی(16) ترس از تنهایی و نبودن حامی(29) ترس از نرسیدن به تفاهم(16) ترس از اختلاف سلیقه(16)	افزایش هراس اجتماعی
15	سبک زندگی مدرن(2)(5)(11) فرار از ازدواج سنتی(3) شهری یا روستایی بودن(4) نگرش فرامادی به ازدواج(13) مدگرایی(4) تغییر نگرش سنتی(11)تغییردر باورهای سنتی خانواده و خویشاوندان(21)تجربه جهانی شدن(25) تمایل به ازدواج مدرن(25) تغییرفضا و ترجیحات نوین همسرگزینی(1) شیوه­های انتخاب همسر(4) بازاندیشی در هویت زنانه(1)(2)	سبک زندگی مدرن	تحولات ارزشی	3
9	کاهش دینداری(3)(7)(14)(15) تغییرات و دگرگونی­های ارزشی(14)دوگانگی ارزشی جامعه سنتی به مدرن(31) باورهای مذهبی فرد(28) باورداشت­های فرهنگی-مذهبی رایج(28) تعصبات مذهبی(31)	کاهش دینداری
12	انتظارات غیرمتعارف از ازدواج(3)(7)(8) توقعات اجتماعی(4) توقعات اقتصادی(4)(15)(20)(30)ایده­آل­گرایی(16) داشتن انتظارات آزمان­گرایانه(17) نبود خواستگار یا موقعیت مناسب(16)پیدا نکردن همسر مکفو(27)	توقعات غیرمتعارف
8	رشد مطالبات مدنی(11) تحولات نسلی(28) تغییر ملاک­های جامعه(27) تکثرگرایی(26) پذیرش مجرد بودن زنان در جامعه(27) الزامی نکردن ازدواج(27) رهایی از ارزش­ها و نفوذ والدین(29) شرایط اجتماعی کاهش دهنده جاذبه خانواده(27)	تحولات فرهنگی
6	نگرش به ازدواج(7)(17) تغییر نگرش به ازدواج(31) نگرش دوستان به ازدواج(24) عدم تمایل به ازدواج(16) تردید و دودلی در زمینه ارزش ازدواج(29)	تغییرنگرش به ازدواج
5	خودرایی(16) فردگرایی(22)(25) لذت گرایی(26) تنوع طلبی(31)	هدوئیسم	فردگرایی فزاینده	4
6	ظاهر(16)(31) فقدان سرمایه جنسی(18) عدم جذابیت ظاهری(31) مدیریت بدن(4) بیماری(16)	مدیریت بدن
16	سخت پسندی(16)(19) برداشتش از خود(21) تقدیرگرایی(10) وسواس(16) بدبینی به اجتماع(16) نداشتن عزت نفس(29) ترس از رابطه جنسی(16) استقلال ذهنی(18) عدم بلوغ فکری(16) بی ارادگی(16) عدم اعتماد به نفس در ارتباط(31) هویت تکامل نیافته(18) دوگانگی احساسات(18) هویت جنسی تحقق نیافته(18)نبود شریک جنسی دائم(18)	خصوصیات روان شناسی
9	سپهر روانی تجرد(1)(3) لذت از مجردی(17)لذت بردن از زندگی مجردی(25) تمایل به زندگی مجردی(19)(25) رضایت از زندگی(24)نگرش به زندگی(24) احساس محرومیت نسبی ناشی از تجرد(18)	سپهر روانی تجرد
16	میزان دسترسی و استفاده از رسانه­های جمعی(4)(14)(23)(25)(28)(31) ارتباطات اجتماعی(4)(14)کارکرد نامناسب رسانه­ها(15) استفاده از فناوری­های جدید(25) رواج ازدواج اینترنتی و دوستی­های اینترنتی(25) پویایی ارتباطات جمعی و شبکه­های اجتماعی(28) مصرف فرهنگی(4)(25) مشکلات فرهنگی(16) سرمایه فرهنگی(23)	انفجار اطلاعات و ارتباطات اجتماعی	تحولات اجتماعی	5
18	موافقت با تسهیل روابط دختر و پسر(4) افزایش معاشرت با جنس مخالف(5)جنسیتی شدن فضای عمومی(10) تجربه آسان روابط جنسی(11)(16)(17)وجود روابط خارج از چارچوب(30) دسترسی آسان به سکس(31) معاشرت با جنس مخالف(17) مهاشرت با دختران بالای 30 سال(23) آزاد شدن ارتباط دختر و پسر(25) آزادی جنسی(26) آزادی تعاملات(26) امکان دوستی با جنس مخالف(28)تجربه تحصیل در محیطهای مختلف دانشگاهی(28) پررنگ شدن نقش شبکه­های دوستی(29) ارضای نیاز جنسی(29) انزوای اجتماعی(21)	تسهیل ارتباط جنسی- عاطفی با جنس مخالف
6	اعتیاد(16) زندان(16) مهاجرت مردان به خارج از کشور(31) قومیت(9) کنترل هنجاری(7) نداشتن امنیت اجتماعی(30)	مسائل اجتماعی
22	پیش زمینه­های خانوادگی قبل از ازدواج(2)(11) اجبار از سوی خانواده(3) اختلاف با والدین بر سر ازدواج(4) جونامساعدخانوادگی(6) وابستگی به خانواده(14)تربیت خانواده(15) سخت­گیری خانواده(16)(31) روابط والدین باهم(24) عدم اهمیت خانواده­ها به ازدواج دختران(31) دخالت­ها و اظهار نظرهای خانواده(31) نگرش والدین به ازدواج(24) عدم آشنایی خانواده­ها(25) اولویت­های خانواده برای پیشرفت(27) نیاز عاطفی –مالی خانواده(27) کاهش حساسیت خانواده به مجرد ماندن دختران(27) کاهش کنترل والدین(29) زاویه­گیری خانواده(1) میزان اقتدار والدین(28) تحصیلات والدین(28) وابستگی عاطفی به خانواده(29)	نگرش خانواده به ازدواج
10	تحصیلات­دانشگاهی(1)(2)(4)(11)(13)(16)(19)(23)(25) (31)	افزایش تحصیلات

‬

جدول شماره ۵: مدل مفهومی تجرد حاصل از یافته­های پژوهش

 

نتیجه­گیری

 

­­شکل شماره۱: طراحی مدل مفهومی گرایش به زندگی مجردی

       ورود جامعه ایرانی به جهان مدرن منجر به ایجاد تحولات بنیادین در زیست روزمره و جهان اندیشگی انسان ایرانی شد. مدرنیته به تعبیر مارشال برمن هر آنچه سفت وسخت بود را دود کرد و به هوا برد. در ایران قرن بیستم، تغییر نگرش به ازدواج و نهاد خانواده متأثر از این امواج جهانی مدرنیته تغییرات بنیادینی را در آمار ازدواج و جمعیت کشور بوجود آورده­است. در فرایند مدرنیزاسیون، نهادها، عینیتی مستقل از کنشگران پیدا می­کنند. این پیچیدگی فرایند مدیریت جامعه را دچار مسائلی می‌کند که توجه به آینده و پیش‌بینی روندها و فرایندها را می‌طلبد. شواهد تجربی متعددی در زمینه تأثیر ازدواج یا تجرد در رضایت از زندگی و احساس خوشبختی وجود دارد که آمار متفاوتی را در این زمینه شاهد هستیم. کمپ داش و داماتو زینا زاده(1394) پینکورت(2003) سونز و لیفبرو(2008) از تاثیر مثبت تاهل و ازدواج بر سلامت روحی و روانی افراد تاکید می­کنند در حالیکه پژوهشگران نزدیک به گرایش فمنیستی مخالف این نظر بوده وبر این باورند که خانواده نهادی است که نظم مردسالارانه موجود در جامعه را بازتولیدکرده و زنان با قبول ازدواج همه چیز را از دست می­دهند و نابرابری­های اجتماعی بازتولید می­شود. دراین پژوهش با بررسی پژوهش­های صورت گرفته در زمینه گرایش به ز ندگی مجردی در جوانان، مدل نظری تدوین شد که بر مهمترین عوامل اثرگذار بر موضوع تأکید می­کند که عبارتند از:

الف.تنگناهای اقتصادی: در جامعه­ی امروز، یکی از مهم­ترین مسائلی که قبل از ازدواج مطرح می­شود ، مسائل مالی و اقتصادی بین طرفین است. داشتن کار و منزلت اجتماعی، مسکن و اتومبیل، مقدار مهریه و جهیزیه، مخارج مراسم عروسی و انجام آداب ورسوم های قبل و بعد از آن؛ مسائلی هستند که ازدواج جوانان را با مشکل رو به رو می­کنند و موجب به تأخیر افتادن و یا حتی عدم ازدواج جوانان می­شوند. شرایط براي ازدواج­هاي بیشتر وقتی فراهم می­شود که تأخیر در ازدواج مردان ناشی از فشارهاي مالی و اقتصادي نباشد. ثبات اقتصادي و درآمدي در میان مردان مجرد جوان عامل بسیار مهمی در افزایش فراوانی ازدواج خواهد بود(کوششی،۱۳۸۳). صادقی و همکاران (۱۳۸۶) نشان می­دهند که ۹۰ درصد جوانان دختر و پسر مجرد معتقدند تا زمانی که پسران شغل دائم نداشته و امکانات مالی مناسب ندارند نباید ازدواج کنند. نرخ بالاي بیکاري در میان جوانان نیز به تأخیر در ازدواج منجر خواهد شد. ایگل و صالحی اصفهانی (۲۰۱۰) نشان دادند که ۸۵ درصد از مردان ۲۹-۱۵ ساله در هنگام ازدواج داراي شغل بوده­اند و تنها 15 درصد از مردان هستند که در زمان ازدواج در حال تحصیل بوده و یا پس از متأهل شدن شاغل شده­اند. با فرهنگ سازی و پایین آوردن توقع خانواده­ها و همچنین کمک دولت مردان و خیرین، می توان شاهد برطرف شدن بسیاری از این مشکلات بلکه تمام آن­ها؛ و جامعه­ای جوان و با نشاط و خانواده­هایی استوار و مفید باشیم. نتایج تحقیق با یافته­های اسکالر(۲۰۱۳) گونزالس و مارسن (۲۰۱۵) و هاشیموتو و کوندو(۲۰۱۲) در زمینه تأثیر اقتصاد بر گرایش به زندگی مجردی مطابقت دارد.

ب..جامعه مخاطره­آمیز: جامعه­ي مخاطره­آمیز، جامعه­اي است که در آن نگرانی افراد از آفات و بلایاي طبیعی (قحطی و زلزله) به سمت مخاطرات ناشی از فعالیت­هاي انسانی که اغلب شکل جهانی و عالمگیر دارند، متوجه شده­است. به تعبیر بک، اگر قوه­ي محرکه­ي جامعه­ي طبقاتی و صنعتی در این شعار خلاصه می­شد که «گرسنه­ام»، شعار جامعه­ي جدید این است: «می­ترسم یا نگرانم». به­طور خلاصه، در جامعه­ي طبقاتی سابق، مسئله داشتن سهمی از درآمدها و مزایاي اجتماع و برابري یا نابرابري آن بود، اما ایده­ي محوري و مرکزي کنونی، ایمنی است و هرکسی می­کوشد از مخاطرات و ریسک­ها ایمن بماند(قاسمی، ۱۳۸۳: ۳۴). جامعه­ي مخاطره­آمیز فقط به بیم و خطرهاي محیط زیستی و سلامت و بهداشت محدود نمی­شود، بلکه شامل مجموعه­ي کاملی از تغییرات مرتبط به هم در زندگی اجتماعی معاصر است. تغییر در الگوهاي اشتغال، افزایش ناامنی شغلی، کاهش نفوذ سنت و رسوم بر هویت شخصی، اضمحلال الگوهاي خانواده سنتی و دموکراتیک شدن روابط شخصی. بک جامعه­ی مخاطره­آمیز را طی فرایند ظهور مدرنیته­ی اول و سپس مدرنیته­ی دوم مورد توجه قرار می­دهد و دهه­ی ۱۹۷۰ را دوره­ی ظهور مدرنیته­ی دوم می­داند. وی جامعه­ی مخاطره آمیز را با سه ویژگی شرح می­دهد:

۱.توزیع مجدد ثروت: در جامعه­ی مخاطره آمیز دعوا نه بر سر تقسیم ثروت بلکه مسئله توزیع امور منفی و مخاطره است. 

۲. فردیت­یابی: از نظر بک، فردگرایی به ساختار مدرنیته­ی دوم تبدیل شده است. از قرن ۱۷ به بعد نهادها و ساختارهای جامعه برای آزادی و استقلال فرد زیر سوال رفته است و افراد بران شدند تا زندگی نامه­های خود را بسازند. این آزادی از بند ساختارها، رهایی به سوی عدم قطعیت­های یک جامعه در مخاطره است

۳. استاندارد زدایی از کار: در سراسر جهان، کار ناپایدار افزایش یافته و افراد تحت عدم قطعیت کار خواهند بود. با توجه به آنچه گفته شد، جامعه­ی مخاطره آمیز شامل تغییرات مرتبط به هم در زندگی اجتماعی معاصر می شود. مفهوم بک از مخاطره بر این ایده استوار است که مدرن شدن تعداد کثیری از مشکلات را ایجاد خواهد کرد که در نتیجه­ی آن نهادهای اجتماعی بازتابی می شوند و به فرایند خودارزیابی وادار می­شوند.گیدنز(۱۳۸۳) براین باور است که در دوران مدرن، روابط خویشاوندی به­خصوص در قالب خانواده هسته­ای، هنوز نزد اکثر مردم مهم است؛ اما این روابط دیگر حامل پیوندهای اجتماعی کاملاً سازمان یافته در طول زمان و مکان نیست. نتایج تحقیق در قالب گزاره­هایی نظیر افزایش ریسک ازدواج، آنومی و بی­اخلاقی موجود  در جامعه و افزایش هراس اجتماعی و بی­اعتمادی اجتماعی به جنس مخالف تبیین­گر، نقش مقوله جامعه­ مخاطره ­آمیز در گرایش به زندگی مجردی است.

ج.تحولات ارزشی: اینگلهارت (۱۹۷۷) تغییرات بنیادین در نظام ارزش­های جامعه معاصر را تحت عنوان انقلاب خاموش تبیین کرده و بر این باور است که در اثر توسعه اقتصادی در کشورهای پیشرفته صنعتی، در ارزش­های مادی این جوامع تحولی عظیم رخ­ داده­است. به گونه­ای­ که روند این تحول، حرکت ازارزش­های مادی به ارزش­های فرا مادی را نشان می­دهد. از دید او وجه تمایز مردم جوامع مختلف، نگرش­ها، ارزش­ها و مهارت­های اصلی و پایدار آنان است. به بیان دیگرفرهنگ آن­ها با هم تفاوت دارد. اینگلهارت فرهنگ را نظامی از نگرش­ها، ارزش­ها و دانشی می­داند که به­طرز گسترده در میان مردم مشترک است( اینگلهارت، ۲۰۰۰: ۲۲۱). در این جوامع خواسته­های انسان­ها در زندگی، دستخوش تحول گردیده­است و گرایش به ارزش­های مادی در نسل گذشته، به علت ارضای این نیازها (مانند غذا، پوشاک، مسکن و غیره) در نسل جدید، جای خود را به گرایش به ارزش­های فرامادی داده­است (اینگلهارت، ۱۳۷۳ :۴۷۹).  هرچند که عناصر فرهنگی از یک نسل به نسل دیگر منتقل می­شوند، اما ارزش­های بنیادین مردم، نه تنها منعکس کننده آنچه آموخته­اند است؛ بلکه همچنین منعکس­کننده تجارب مستقیم آنها نیز است. در طول نیم قرن گذشته، توسعه اقتصادی و اجتماعی شرایط زندگی مردم را به­طور کلی دگرگون کرده­است. رشد اقتصادی، افزایش سطح تحصیلات و اطلاعات و متنوع شدن تعاملات انسانی، منابع اجتماعی، شناختی و مادی مردم را افزایش داده و آن­ها به­طور مادی، هوشی و اجتماعی مستقل­تر شده­اند. افزایش سطح امنیت وجودی و خودمختاری، تجارب زندگی مستقیم مردم را بطور بنیادین تغییر داده و آن­ها را به تاکید بر اهدافی که قبلاً دارای ارجحیت پایین بوده، سوق داده­است. تأکیدات فرهنگی از اصول جمعی به ازادی فردی، از همنوایی گروهی به تنوع­خواهی و از اقتدار دولتی به خودمختاری فردی تغییر پیدا کرده که این امر به نشانگانی منجر شده­است که، ارزش­های خود اظهاری نامیده می شود. افزایش ارزش­های خوداظهاری مدرنیزاسیون را به یک روند توسعه انسانی تغییر داده و جامعه ای ایجاد کرده­است که به طور فزاینده­ای فردمحور است(اینگلهارت و ولزل،2007). نتایج پژوهش این روند را در قالب مفاهیمی نظیرسبک زندگی مدرن، کاهش دینداری، توقعات غیرمتعارف، تحولات فرهنگی و تغییرنگرش به ازدواج مورد تأیید قرار داد.

د.فردگرایی فزاینده: نتایج تحقیق در قالب مفاهیمی نظیر هدوئیسم، مدیریت بدن، خصوصیات روان شناسی و سپهر روانی تجرد به قوام ایده فردگرایی در گرایش جوانان به زندگی مجردی استناد کرده­است. به عقیده­ي دورکیم با افزایش حجم و تراکم جامعه، وجدان عمومی عام­تر شده و به موازات آن افراد گرایش­هاي متنوع­تري پیدا خواهندکرد. همچنین این تغییرات تحولاتی را در عنصر الهی، ماورایی و دین به­عنوان سیستمی یکپارچه از اعتقادات به­وجود می­آورد. بنابراین با ورود عقل و منطق و کنجکاوي و مداخله­ي آنان در قواعد دینی، آنان قدرت و نیروي اولیه خود را از دست می­دهند( توکلی و اسدزاده اعظم،۱۳۹۴). گیدنز (۱۳۷۸) هویت شخصی را چیزی در نتیجه تداوم کنش‏های اجتماعی فرد، که به او تفویض شده باشد، نمی‌داند بلکه آن‏را چیزی می‌داند که به­طور مداوم و روزمره ایجاد می‌شود و در فعالیت­های بازتابی خویش مورد حفاظت و پشتیبانی قرار می‌گیرد. به همراه مدرنیته فردگرایی نیز به عرصه­ي اجتماعی افراد و گروه­هاي اجتماعی وارد شده­است. از نظر بک، فردگرایی تبدیل به ساختار اجتماعی مدرنیته دوم شده­است. زندگی افراد در مدرنیته­ي دوم با انتخاب مشخص می­شود که در نسل­هاي پیشین خبري از چنین انتخابی نبود. بک انتخاب را به­عنوان شرایطی مثبت در نظر نمی­گیرد. فردگرایی یک وضعیت اجتماعی است،که از انتخاب آزادانه افراد ناشی نمی­شود، و آن­ها وادارند تا زندگینامه­هاي خود را بسازند، در حالی­که در زمان­هاي گذشته زندگی یک روند طبیعی و استاندارد را دنبال می­کرد. خودسازي اجباري باید مطابق با اولویت­ها و مراحل مختلف زندگی اتفاق افتد و باید مطابق با دستورالعمل و قوانین بازار کار، دولت رفاه و نظام آموزشی تنظیم شود. به دلیل این وابستگی به ساختارهاي نهادي بک مفهوم «فردگرایی نهادینه­شده»ي پارسونز را مورد استفاده قرارمی­دهد. بنابراین دولت رفاه و بازار کار نقش مهمی را در چگونگی ساخت زندگینامه­ها توسط افراد بازي می­کنند و دولت رفاه تا اندازه­اي کم و بیش می­تواند خلق زندگینامه­هاي خودگردان توسط افراد را تسهیل کند (وهنر و آبراهامسون، ۲۰۰۴ :۴). فردگرایی زاده­ي دنیاي مدرن است و به همراه خود مفاهیم و الگوهایی را وارد عرصه­ي اجتماعی زندگی افراد می­کند. ذهنیت ناشی از فردگرایی معانی عقلانیت، انتخاب آزاد، عدم قطعیت را به همراه دارد. به نظر گيدنز(۲۷:۱۳۸۴) در جوامع مدرن، "هويت شخصي" اهميت فزونتري مي­يابد. همه انسان­ها بايد در جوامع مدرن، به سؤالات مهمي در مورد هويت پاسخ دهند و ناگزير در طول زندگي به انتخاب­هاي مهمي دست زنند. در جوامع سنتي کم و بيش نقش­هاي ثابتي براي افراد تعريف مي­شد اما در جوامع مدرن، انسان بايد خود نقش­هايش را بسازد. يکي از عوامل مهم که مورد تأکيد گيدنز است، رسانه­هاي جمعي مي­باشند که گزينه­هاي انتخاب ما را مشخص مي­کنند و سبک­هاي زندگي را به ما معرفي مي­کنند. درجهان مدرن هويت شخصي پروژهاي بازانديشانه مي­شود و دائماً ما هويت خود را خلق و تصحيح مي­کنيم و اين­که که هستيم؟ چرا اين شديم؟ را دائماً مرور مي­کنيم. هويت ما برخلاف گذشته که عادات و سنت هاآن را شکل مي‏داد، در جامعه مدرن بايد دائماً طراحي شود و اين زمينه را براي شک و احساس پوچي فراهم مي­کند ولي در عين حال امکان انتخاب سبک زندگي را هم براي ما بيشتر فراهم مي­کند.‬‬‬‬‬‬‬‬

ه.تحولات اجتماعی: مدرنيته از نظر گيدنز، به فرآيندي منجر مي شود که آن را "دوري گزيني" مي­نامند؛ بدين معنا که روابط اجتماعي ديگر به محل­هاي خاص وابسته نيست. روابط با کساني که حضور فيزيکي ندارند، بيش از پيش بصورت ويژگي جهان مدرن در مي­آيد. مدرنيته همچنين شامل فرآيند وابسته اي معروف به "نهفتگی زدايي" است. اين فرآيند متضمن خارج ساختن روابط اجتماعي از زمينه هاي محلي کنش متقابل و نوسازي آن­ها در پهنه­هاي نامحدود زماني- مکاني است (کيويستو، ۱۳۷۸: ۲۰۲). توسعه اقتصادی با تغییرات منسجم و تا اندازه­ای قابل پیش بینی در زندگی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی منطبق شده­اند. توسعه اقتصادی جوامع را به یک جهت تقریباً غیرقابل پیش­بینی سوق می­دهد؛ صنعتی شدن به تخصصی­شدن مشاغل، افزایش سطح تحصیلات، افزایش سطوح درآمد و همچنین تغییرات پیش­بینی نشده مانند تغیییرات در نقش­های جنسیتی، نگرش­ها نسبت به اقتدار و هنجارهای جنسی، کاهش میزان باروری و گسترش مشارکت سیاسی منجر می­شوند(اینگلهارت و بیکر، ۲۰۰۰: ۲۱). ویلیام گود با مطرح­کردن ایده انقلاب جهانی در الگوهای خانواده، به گستره تأثیرات نوسازی بر خانواده و الگوهای ازدواج اشاره می­کند ومعتقد است که فرایند نوسازی در سطوح مختلف فردی و اجتماعی، نهاد خانواده و ابعاد آن را به شدت تحت تأثیر قرار می­دهد (محمدپور، ۱۳۹۲ :۷۴ ). بر اساس این تئوری، فرایند مدرنیزاسیون، تجدید ساختار جوامع از طریق صنعتی­شدن، شهرنشینی، افزایش آموزش،گسترش رسانه­های گروهی، توسعه حمل و نقل و ارتباطات را موجب می­شود. تحت تأثیر این تحولات ساختاری، ساختار سنتی ازدواج و خانواده در جوامع کمترتوسعه­یافته، تغییرکرده ­و خانواده­های جدید باویژگی­هایی نظیر هسته­ای بودن، فردمحوری، آزادی در انتخاب همسر، ازدواج در سنین بالا، باروری پایین و برابری جنسیتی توسعه می­یابد. در جریان نوسازی، نقش شبکه خویشاوندی در روابط خانوادگی، تغییریافته­است. این تغییرکارکرد، شبکه­اجتماعی را جایگزین شبکه خویشاوندی می­کند ودرنتیجه خانواده به­واحد هسته­ای که بر فردگرایی استوار است تبدیل می­شود. نومکانی، انتخاب آزادانه همسر، توافق اولیه بین زن و شوهر و ضرورت علاقه دوجانبه بین آنها از نتایج سازگاری خانواده با شرایط زندگی مدرن است (فروتن، ۱۳۹۲ :۱۲ ). انفجار اطلاعات و ارتباطات اجتماعی، تسهیل ارتباط جنسی­عاطفی با جنس مخالف، مسائل اجتماعی، تغییر نگرش خانواده به ازدواج و افزایش تحصیلات از مقوله­های تشکیل دهنده این مفهوم بودند.

 

منابع و مآخذ

-       افضلی، معصومه (۱۳۹۴). نقش مددکاری در کار با زنان آسیب دیده اجتماعی، دوره آموزشی مددکاران اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی همدان،۱۴-۱.

-       انتظاری، اردشیر؛  غیاثوند، احمد؛ عباسی، فاطمه (۱۳۹۷). عوامل مؤثر بر افزایش سن ازدواج جوانان در شهر تهران. برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۹(۳۴)، صص۲۰۱-۲۶۹.

-       آستین افشان، پروانه (۱۳۸۰). بررسی روند تحولات سن ازدواج و عوامل اجتماعی – جمعیتی مؤثر بر آن طی سال­های ۱۳۵۵-۷۵، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

-       آشته،کژال؛ کرمی، جهانگیر (۱۳۹۷). پیش­بینی نگرش به ازدواج از طریق ویژگی­های شخصیتی، سبک­های دلبستگی و جو خانوادگی در دانشجویان دختر مجرد دانشگاه رازی کرمانشاه. رویش روان شناسی، ۷ (۱۱) ، صص۳۵۵-۳۷۴.

-       آقاسی، محمد؛ فلاح­مین‌باشی، فاطمه (۱۳۹۴). نگرش جوانان ایرانی به ازدواج، انتخاب همسر و تشکیل خانواده، پژوهش‌نامه زنان، ۶(ویژه نامه)، صص ۱-۲۱.

-       باقری، شهلا؛ مداحی، جواد؛ لطفی خاچکی، طاهره (۱۳۹۸). برساخت معنایی تأخیر سن ازدواج بر اساس نظریه زمینه‌ای (مطالعه موردی دانشجویان دختر شهر مشهد). زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، صص ۴۳-۶۹.

-       باومن، زيگمونت (۱۳۸۴). عشق سيال؛ در باب ناپايداري پيوندهاي انساني، ترجمة عرفان ثابتي، تهران: ققنوس.

-       بروجردی علوی، مهدخت، شمسی، آزاده (۱۳۹۴). نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج، مرکز ملی مطالعات جهانی شدن، ۶(۱۶)،۲۹۰-۲۶۳.

-       بک اولریش (۱۳۸۸). جامعه در مخاطره­ي جهانی، ترجمه­ي محمدرضا مهديزاده، تهران، انتشارات کویر.

-       تاجبخش، غلامرضا، محمدی، حانیه(۱۳۹۹). واکاوی دلایل گرایش جوانان به زندگی مجردی و رویگردانی از ازدواج، فصلنامه جمعیت، ۳ (۱۱)، ۱۳۳-۱۱۳.

-       التجائی، ابراهیم ؛ عزیززاده، مینا (۱۳۹۵). بررسی عوامل اقتصادی و فرهنگی موثر برسن ازدواج در ایران: یک مطالعه میان استانی، جامعه­پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س ۷، ص۲۳-۱.

-       جلیل ایران، محبوب؛ مریم مختاری (۱۳۸۶). رویکرد جریان زندگی در مطالعه ازدواج جوانان در ایران، نشریه جمعیت، ۱۴(۵۷)، صص۹۶-۸۱.

-       جمشيديها، غلامرضا؛ صادقي فسايي، سهيلا؛ لولا آور، منصوره (۱۳۹۲). نگرش « جامعه­شناختي بر تأثير فرهنگ مدرن از منظر جنسيتي بر تحولات خانواده در تهران . نشرية زن در فرهنگ و هنر، ۵(۲)، صص۶۵-۴۱.

-       حبیب­پور گتابی، کرم ؛ غفاری،  غلامرضا (۱۳۹۰). علل افزایش سن ازدواج دختران، زن در توسعه و سیاست، ش ۳۲، ص۳۴-۷.

-       حسینی، حاتم؛ گراوند، مریم (۱۳۹۲). سنجش عوامل مؤثر بر شکاف رفتار و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج در شهر کوهدشت. زن در توسعه و سیاست، ۱۱(۱)،صص ۱۰۱-۱۱۸.

-       حسینی، سید حسن؛ ایزدی، زینب (۱۳۹۵). پدیدارشناسی تجربه زیسته زنان مجرد جمعیت مورد مطالعه: زنان مجرد بالای ۳۵ سال شهر تهران، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان، ۱۴(۱)، صص ۴۱-۷۲.

-       حسینی، ناهید؛ سید میرزایی، سید محمد؛ ساروخانی، باقر (۱۳۹۷). واکاوی دلالت‌های معنایی ازدواج نزد جوانان (مطالعۀ موردی: جوانان مجرد ساکن شهر تهران سال ۱۳۹۶). زن در توسعه و سیاست, ۱۶(۲)، صص ۲۴۳-۲۷۰.

-       خلج‌آبادی‌فراهانی، فریده؛ کاظمی‌پور، شهلا؛ رحیمی، علی (۱۳۹۲). بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. خانواده پژوهی, ۹(۱)، صص ۷-۲۸.

-       رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ فلاح نژاد، لیلا (۱۳۹۶). تفاوت­های نسلی ارزش ازدواج: مورد مطالعه شهر هشتگرد. مطالعات راهبردی زنان، ۱۹(۷۵)، صص ۶۳-۸۴.

-       رزاقی، نادر، علیزاده، مهدی، و محمدی سنگ­چشمه، سمیه(۱۳۹۶). بررسی جامعه­شناختی نگرش جوانان نسبت به ازدواج در فضای مجازی، جامعه­شناسی کاربردی، ۲۸(۶۵)، ۸۶-۶۷.

-       ریاحی، مهشید؛ خیاطان، فلور (۱۳۹۷). رابطه بین نگرش به والدین، اعتماد در روابط بین فردی ونگرش به ارتباط قبل از ازدواج با رغبت به ازدواج در جوانان مجرد شهر اصفهان. مطالعات زن و خانواده، ۶(۱)، صص ۴۶۹-۹۲.

-       زارع، بیژن، سراج­زاده، سید حسین، حبیب­پور گتابی، کرم، و مداحی، جواد (۱۳۹۹). زیست مجردی جوانان: مسئله­ای اجتماعی-فرهنگی (رویکردی تحلیلی مبتنی بر آرای ژان بودریار و ریچارد سنت). نشریه مسائل اجتماعی ایران، ۱۱(۲)، ۱۲۳-۹۷.

-        زارعان، منصوره (۱۳۹۷). بررسی اکتشافی دلایل تاخیر در سن ازدواج از دیدگاه دختران دانشجوی شهر تهران، نشریه مطالعات زنان و خانواده،  سال ۶(۲۹)، ۱۱۰-۸۹.

-       سرایی، حسن؛ اجاقلو، سجاد (۱۳۹۲). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران مطالعه موردی: زنان شهر زنجان. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۵(۴ (مسلسل ۲۰))، صص ۱۹-۴۱.

-        سفیری، خدیجه، کوهی، کمال، و عبدی، رباب (۱۳۹۷). تأثیر مصرف کالاهای فرهنگی بر تغییر ارزش ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه تبریز، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، ۸(۱)،۱۰۱-۱۲۳.

-       سهراب­زاده، مهران ؛ پرنیان، لیلا (۱۳۹۵). سنخ­بندی گرایش به ازدواج در بین دختران. مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شیراز، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره۹، ش اول، ص ۱۱۴-۸۳.

-       شفائی مقدم، الهام؛ نیازی، محسن؛ شاطریان، محسن (۱۳۹۴). بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی مؤثر در نگرش منفی به ازدواج (مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان). جامعه‌پژوهی فرهنگی، ۶(۲)، صص ۶۷-۹۱.

-       شکوری، اعظم؛  نقدی، اسدالله؛ امامعلی‌زاده، حسین؛ رحیمی، زهرا (۱۳۹۷). عوامل موثر بر عدم تمایل به ازدواج در بین کارکنان مجرد ادارات شهرستان همدان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، ۱۷(۴۱)، صص ۴۹-۷۲.

-       شهانواز، سارا، اعظم آزاد، منصوره (۱۳۹۸). شناسایی و تحلیل پیشران­های مؤثر بر تجرد در ایران، مسائل اجتماعی ایران، ۱۰(۲)،۱۹۱-۱۵۷.

-       صادقی، رسول؛ شکفته گوهری، محمد (۱۳۹۶). مطالعه پیامدهای بیکاری بر تأخیر در ازدواج جوانان در شهر تهران. برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ۸(۳۰)، صص۱۴۲-۱۷۵. 

-       صادقی، رسول؛ قدسی، علی محمد؛ افشارکهن، جواد (۱۳۸۶). واکاوی مسئله ازدواج و اعتبارسنجی یک راه‏حل. زن در توسعه و سیاست، ۵(۱)، ۶۹-۴۱.

-       عباسی شوازی، محمدجلال؛ رشوند، مرجان (۱۳۹۶). سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان ۳۴-۲۰ ساله شهر تهران. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، ۱۲(۲۴)، صص ۱۳۵-۱۶۹.

-       فتحی، سروش(۱۳۸۶). بررسی نقش و تأثیر رسانه¬های نوین تصویری در تغییر سبک زندگی: مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۶(۲)، ۱۱۸-۱۰۲.

-       فروتن، یعقوب (۱۳۹۷). رویکرد اجتماعی به الگوهای ازدواج، نامه انجمن جمعیت شناختی ایران، سال سیزدهم، ش ۹۷، صص ۹-۳۶.

-       قاسمی، محمدعلی (۱۳۸۸). جامعه­ي ریسک و اهمیت آن براي جامعه­ي مخاطره­آمیز، فصلنامه­ مطالعات راهبردي، سال دوازده، شماره۶ ، صص۶۳-۵۰.

-        کاظمی پور، شهلا (۱۴۰۰). تغییرات فرهنگی و تحول خانواده معاصر با تأکید بر ازدواج و فرزندآوری. مطالعات راهبردی ارتباطات، ۱(۱)، صص ۷-۲۲.

-       کاظمی­پور، شهلا (۱۳۸۳). تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جعیتی مؤثر بر آن. زن در توسعه و سیاست، ۲(۳)، صص۲۵-۴۳.

-       کاوه فیروز، زینب؛ صارم، اعظم(۱۳۹۶). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد نسبت به ازدواج (مطالعه شاغلان دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز)، مسائل اجتماعی ایران، ۸ (۱) ، ۹۳-۷۳.

-       کاوه فیروز، زینب؛ کاظمی پور، شهلا؛  رنجبر، مرتضی(۱۳۹۳). تعیین‌کننده‌های اجتماعی‌- جمعیتی افزایش سن ازدواج (دانشجویان زن تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران). زن در توسعه و سیاست، ۱۲(۳)، ۴۴۹-۴۶۸.

-       کلاته ساداتی، احمد؛ حجازی، حمید؛ مرادی نژاد، الهام (۱۳۹۸). رابطه بین دین‌داری و رفتار پرخطر در زندگی مجردی؛ مطالعه پیمایشی زنان شهر یزد ۱۳۹۷. زن در توسعه و سیاست، ۱۷(۱)، ۲۷-۴۲.

-       کلمن، جیمز(۱۳۷۷). بنیان­های نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی.

-       کوششی، مجید (۲۰۰۴). مناقشاتی در مورد تاخیر ازدواج در جوانان، نشریه فرهنگ و پژوهش، ۳(۲)، ۴۵-۳۲.

-       گيدنز، آنتوني ( ۱۳۷۷). پيامدهاي مدرنيته، ترجمه محسن ثلاثي، تهران: مركز.

-       ليزاستيل، وارن كيد (۱۳۸۸). مقدمه­ای بر جامعه­شناسي مهارتي خانواده، ترجمه فريبا سيدان و افسانه كمالي، تهران: دانشگاه الزهرا.

-        محبی، سید فاطمه محبی؛ سیاح، مونس؛ حسینی، شیما سادات (۱۳۹۵) دلالت­های معنایی تاخیر در ازدواج دختران دانشجو، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال ۱۹، ۲۷۴-۲۵۱.

-       محمودیان، حسین(۱۳۸۳). سن ازدواج در حال افزایش: بررسی عوامل پشتیبان، نامه علوم اجتماعی، شماره ۲۴، ۸۴-۷۰. 

-       نصرتی نژاد، فرهاد؛ شریفیان ثانی، مریم؛ محمدی نوبری، علی (۱۳۹۵). تبیین جامعه­شناختی دیرهنگامیِ ازدواج در میان جوانان شهرستان طارم، مسائل اجتماعی ایران،  ۷ (۲) ، ۱۵۸-۱۴۱ .

-       نعمتی، محمد، وخطیبی مهر، میترا (۱۳۹۶). بررسی عوامل مؤثر بر زندگی مجردی و تفردگرایی در بین جوانان ۴۵-۲۵ ساله تهران، موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز.

-       نوری کوچی، مهسا؛ احمدی، علی‌یار (۱۳۹۶). تبیین‌کننده‌های اجتماعی و فرهنگیِ ایده‌آل‌های ازدواج جوانان ۳۰-۱۸ ساله شهر شیراز، نشریه مطالعات جمعیتی، ۳(۲)، ۳۷-۶۱.

-       Dixon, R. (1971) "Explaining Cross-cultural Cariations in Age at Marriage and Proportions Never Marrying", Population Studies, 25: 215-233.

-       González-Val, R., and M. Marcén. (2015). "Regional unemployment, marriage, and divorce", Working paper, (No. 2015/38). Institut d'Economia de Barcelona (IEB).

-       Hamplova, Dana (2003). "Marriage and Educational Attainment: a Dynamic Approach to First Union Formation", Institute of Sociology, Academy ofSciences of the Czech Republic, Prague, Sociologický Časopis/Czech Sociological Review, 39 (6): 841-863.

-        Hashimoto, Y., and A.Kondo (2012). "Long-term effects of labor market conditions on family formation for Japanese youth", Journal of the Japanese and International Economies 26(1): 1-22

-       Himawan, K. K. Underwood, M. Bambling, M. & Edirippulige, S. (2021). Being single when marriage is the norm: Internet use and the well-being of never-married adults in Indonesia. Current Psychology, 1-12.‏

-       Inglehart Ronald and Wayne E. Baker, (2000) Modernization, Cultural Change, And The Persistence Of Traditional Values, American Sociological Review, Vol. 65 (February:19– 51)

-       Inglehart Ronald, Christian Welzel (2007). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence, Cambridge University Press.

-       Laroche, E. L'Espérance, S. & Mosconi, E. (2020). Use of social media platforms for promoting healthy employee lifestyles and occupational health and safety prevention: A systematic review. Safety science, 131, 104931.

-       McDonald, P. (2006). “Low fertility and the state: The efficacy of policy” Population and development review, 32(3), PP 485-510

-       Minh, Nguyen Huu (1997) "Age at First Marriage in Viet Nam: Patterns and Determinants", Asia-Pacific Population Journal, 12 (2): 25-49

-       Murayama,S.(2001)"RegionalStandardization in the Age at Marriage:Acomparative Study of Pre Industrial Germany and Japan", The History of the Family, 6 (2): 303-324.

-       Pinquart, M. (2003). Loneliness in married, widowed, divorced, and never-married older adults.Journal of Social and Personal Relationships, 20, 31–53.

-       Pressman, Steven (2006). Fifty Major Economists, New York &London:Routledge.

-       Rosenfeld, Michael J (2016). Marriage, Choice, and Couple hood in the Age of the Internet. Research Project Department of Sociology, Stanford University.

-       Schaller, J. (2013). "For richer, if not for poorer? Marriage and divorce over the business cycle", Journal of Population Economics, 26(3): 1007-1033

-       Servaty, Lisa and Kirsten Weber. (2010). The Relationship between Gender and Attitudes towards Marriage, Journal of Student Research, 1-17.

-       Soons, J. P. M., Liefbroer, A. C. (2008). Together is better? Effects of relationship status and resources on young adults’ well-being. Journal of Social and Personal Relationships 25,604–625.

-       Tong, Q. Chu, C. Y. Zhou, D. & Feng, Y. (2021). Does Internet connectedness disconnect marriage? A micro empirical analysis. Social Indicators Research, 158(1), 143-176.

-       Wehner C. & Peter Abrahamson (2004). "Individualisation of family life and family discourses", Department of Sociology, University of Copenhagen, ESPAnet conference.

-       Zeinalzadeh ,A. , Esmaillopour,KH. , Alipoorgourand,B. , Baydarrodi,E.(2015). Mental Health Profile in Single and Married Women 30 to 45 Years Old in Tabriz University of Medical Sciences. Women and Society Quarterly Journal, 23, 13- 24(Text in Persian).

 

 

 

---

[1]  , Corresponding Author: [e-mail] 

[2]  نویسنده مسئول: [e-mail]

 

[3]  Hardey

[4]  Uhrenfeldt