The effectiveness of metacognitive skills training on Students' cognitive and emotional flexibility
Subject Areas : Journal of Educational Psychology
Behzad Rasoulzadeh
1
,
Shafieh Aghaeidoust
2
*
1 - Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 - Department of Psychology, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran
Keywords: metacognitive skills training, cognitive flexibility, emotional flexibility,
Abstract :
The aim of this study was to determine the effectiveness of metacognitive skills training on students' cognitive and emotional flexibility. The experimental research method was pretest-posttest with a control group and the statistical population included all high school students in Astana-Ashrafieh. The statistical sample consisted of 40 people who were purposefully selected and randomly assigned to two experimental and control groups of 20 people. Both groups answered Dennis and Vendoral (2010) Cognitive Flexibility Questionnaire and Rashid and Bayat (2019) Emotional Flexibility Questionnaire twice. The experimental group then received 8 sessions of metacognitive skills training strategies, but the control group received no treatment. The obtained data were analyzed using analysis of covariance. The overall results showed that metacognitive skills training has a positive effect on cognitive flexibility and emotional flexibility of students.
آقاجانی، سیف اله.، صمدی فرد، حمیدرضا. ( .)1399نقش باور فراشناختی، استرس ادراک شده و انعطافپذیری شناختی در پیشبینی افکار خودکشی نوجوانان پسر. روان پرستاری. .29-3
پورفرج، مجیدو محمودیان و طاهره. ( .)2020رابطه بین فراشناخت و فراهیجان با تحمل پریشانی: نقش واسطه ای انعطاف پذیری روانشناختی. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی, .341-33
جوانمرد، غلامحسین،. رضایی، اکبر،. حبیی زاده ملکی، رسول. ( .)1393تأثیر آموزش مهارتهای فراشناختی بر جنبه های حافظه آشکار در دانشآموزان متوسطه. روان شناسی کاربردی، .6
خلج زاده، مهدیه،. هاشمی، نظام. ( .)1398اثربخشی آموزش خود شفقت ورزی بر ادراک شایستگی و انعطاف پذیری روانشناختی دختران بد سرپرست. روان شناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی،) .
رحمتی، ندا. ( .)139۷اثربخشی مهارت های فراشناختی بر توانایی های شناختی و سبک های یادگیری دانش آموزان نارساخوان. نشریه جامعه شناسی آموزش و پرورش، .۷
رستمی، چنگیز.، جهانگیرلو، اکرم،. سهرابی، احمد،. احمدیان، حمزه ( .)1395نقش انعطاف پذیری شناختی و ذهن آگاهی در پیش بینی اهمال کاری دانشجویان. مجله علوم پزشکی زانکو، دانشگاه علوم پزشکی کردستان، .
رسولی، حبیب اله.، سلیمانی، مهران.، قریشی راد، فخرالسادات. ( .)1396مقایسه فراشناخت، انعطاف پذیری شناختی و تکانشگری در نوجوانان با منبع کنترل درونی و بیرونی، 30 ،)2( 22ـ.
رشید، خسرو،. بیات، احمد. ( .)1398ساخت، اعتباریابی و شناسایی ساختار عاملی مقیاس انعطاف پذیری هیجانی در بین مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی شهر همدان. مجله علوم پزشکی رازی، .24-34 ،6 ،26
رفیعی، سمانه،. اکبری، رقیه،. یزدانی چراتی، جمشید،. الیاسی، فروزان،. عظیمی لوتی، حمیده. ( .)1399تاثیر آموزش مهارت های فراشناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افسردگی، اضطراب، استرس و احساس خوب بودن بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران (نامه دانشگاه،) .
زندکریمی، غزال.، رمضان، مریم. ( .)1396مقایسه فراشناخت، انعطاف پذیری شناختی و توجه متمرکز در افراد وابسته به متامفتامین و افراد سالم. مطالعات روانشناختی. .۷5-59 ،)4( 13
سعادتی شامیر، ابوطالب،. طاهرغلامی، راحله،. جلایی، شهربانو. ( .)1396تاثیر آموزش مهارتهای فراشناختی بر کاهش اهمال کاری تحصیلی و اضطراب امتحان. خانواده و پژوهش، .89-102 ،34 ،14
شاره، حسین،. اسحاقی ثانی، مریم. ( .)139۷نقش پیشبین شخصیت بامدادیشامگاهی، انعطافپذیری شناختی و تنظیم شناختی هیجان در رضایت زناشوییِ زنان میانسال. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. .
فنایی، سعیده،. حبیب الهی، اعظم،. غضنفری، احمد. ( .)1394اثربخشی درمان شناختی رفتاری به شیوه گروهی بر سلامت روان و انعطاف پذیری روانشناختی افراد دارای اضافه وزن. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، .28-38 ،)2( 2
کشاورزی، سمیه،. فتحی آذر، اسکندر،. میرنسب، میرمحمود. ( .)1396بدری گرگری رحیم. تاثیر آموزش آگاهی فراشناختی بر سبکهای تصمیمگیری و تنظیم هیجان دانشآموزان دبیرستانی شهر تبریز. مجله روانشناسی شناختی. .60-51 ،)1( 5
ملایی، فاطمه.، حجازی، مسعود.، یوسفی، افراشته مجید.، مروتی، ذکرالله. ( .)1399نقش میانجی انعطاف پذیری شناختی در رابطه بین خوش بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر زنجان. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. .4
Aldao, A., Sheppes, G., & Gross, J. J. (2015). Emotion regulation flexibility. Cognitive Therapy and Research, 39(3), 263-278.
Bianca, C. & Rowden, Q. (2013). The Effects of Self- Regulated Learning Strategy Instruction and Structured- Diary use on Student's Self- Regulated Learning Conduct and Academic Success in Online Community- College general Education Courses. The University of san Francisco, USF Scholarship Repository.
Capobianco, L., & Wells, A. (2018). Metacognitive therapy or metacognitive training: What's in a name?
Cheng, C., Lau, H. P. B., & Chan, M. P. S. (2014). Coping flexibility and psychological adjustment to stressful life changes: a meta-analytic review. Psychological bulletin, 140(6), 1582.
Chow, A. Y., Cong, Z & Li, J. (2017). Emotional Flexibility: Development and Application of a Scale in Adolescent Earthquake Survivors. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy. Advance online publication.10 (4), 81-42.
Corsini, A., Pasuto, A., Soldati, M., & Zannoni, A. (2005). Field monitoring of the Corvara landslide (Dolomites, Italy) and its relevance for hazard assessment. Geomorphology, 66(1-4), 149-165.
Davis, P.E., Liddiard, H. & McMillan, T.M. (2002). Neuropschological deficits and opiate abuse, Drug Alcohol Dependence, 67,105-108.
Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive therapy and research, 34(3), 241-253.
Eichorn, N., Marton, K., & Pirutinsky, S. (2018). Cognitive flexibility in preschool children with and Grafe, L. A., Cornfeld, A., Luz, S., Valentino, R., & Bhatnagar, S. (2017).
sexdifferences in the stress response and in cognitive flexibility. Biological Psychiatry, 81 (8),Orexins mediate 683-692.
Gupta, S., & Bonanno, G. A. (2011). Complicated grief and deficits in emotional expressive flexibility. Journal of Abnormal Psychology, 120 (3), 635
Hill, L. M L., Schaefer, W., Spencer, D.S & Masuda, A. (2020). Compassion-focused acceptance and commitment therapy for women with restrictive eating and problematic body-checking: A multiple baseline across participant's study. Journal of Contextual Behavioral Science, 16, 144- 152. Kalcza
Janosi, K., Jancso-Farcas, S., Szabo, K., Kotta, I., & Marschalkó, E. E. (2021). The development and validation of COVID-19 prevention behaviour scale on female Hungarian population. Journal of International Women's Studies, 22(3), 188-197.
Mohammad Khani, S., Akbari, M., West, A., Mazloom, M., & Gezloo, F. (2022). The relationship of metacognition with worry: The mediating role of emotional flexibility and affective style. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 1-19.
Ong, W.C., Barney, J L., Barrett, T. S., Lee, E B.E., Levin, M., Twohig, M. P. (2019). The role of psychological inflexibility and self-compassion in acceptance and commitment therapy for clinical perfectionism. Journal of Contextual Behavioral Science, Journal of Contextual Behavioral Science, 13, 7-16
Pickerell, L. (2022). Improving emotion regulation through metacognition and mindfulness: developing a primary school-based intervention (Doctoral dissertation, University of Lincoln)
Rosman, T., Peter, J., Mayer, A. K., & Krampen, G. (2018). Conceptions of scientific knowledge influence learning of academic skills: Epistemic beliefs and the efficacy of information literacy instruction. Studies in Higher Education, 43(1), 96-113
Shea, N. (2020). Concept‐metacognition. Mind & Language, 35(5), 565-582
Vaughan-Johnston, T. I., Quickert, R. E., & MacDonald, T. K. (2017). Psychological flexibility under fire: Testing the incremental validity of experiential avoidance. Personality and Individual Differences, 105, 335-349.
Wells, A., & Capobianco, L. (2020). Metacognition.
Zimmerman, B. J. (2015). Self- regulated learning: Theories, Measures, and outcomes, city university of New York Graduate center, NY, USA.
فصلنامه روانشناسي تربيتي
دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنكابن
سال یازدهم، شماره دوم، تابستان 1399، پیاپی 42
صص 54-44
اثربخشی آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانشآموزان
بهزاد رسول زاده1، شفیعه آقایی دوست2*
1) استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2) گروه روانشناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران
*نویسنده مسئول: shafieh_aghaeidoost@yahoo.com
تاريخ دريافت مقاله 06/03/99 تاريخ پذيرش مقاله 15/06/99
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانشآموزان بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون ـ پس آزمون با گروه کنترل و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر آستانه اشرفیه بود. نمونه آماری40 نفر از این افراد بودند که به روش هدفمند انتخاب و در دو گروه 20 نفری آزمایشی و کنترل به تصادف گمارده شدند. هر دو گروه در دو نوبت به پرسشنامه‌های انعطافپذیری شناختی دنیس و وندورال (2010) و انعطاف پذیری هیجانی رشید و بیات (1398) پاسخ دادند. سپس گروه آزمایش 8 جلسه آموزش راهبردهای آموزش مهارتهای فراشناختی را دریافت کرد اما گروه کنترل هیچ درمانی نگرفت. اطلاعات به دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و انعطافپذیری هیجانی دانش آموزان تاثیر مثبتی دارد.
کلید واژگان: آموزش مهارتهای فراشناختی، انعطافپذیری شناختی، انعطافپذیری هیجانی
مقدمه
انسان در طول حیات خود با چالش‌ها، فرصت‌ها و محدودیت‌های متعددی مواجه می‌شود و بخش مهمی از چالش‌های زندگی هر فرد به دوران نوجوانی و تحصیل مربوط است. دوران تحصیل دوره‌ای است که در آن تغییرات شناختی، اجتماعی و عاطفی به سرعت اتفاق می‌افتد، کنار آمدن با چنین تغییراتی توانایی سازگاری فرد را می‌طلبد، یکی از توانمندی‌هایی که موجب سازگاری افراد در برابر فشارها و تهدیدها در حیطه‌ی تحصیلی می‌شود، انعطافپذیری است (ملایی و همکاران، 1399).
انعطافپذیری قدرت سازگاری با محرک‌های در حال تغییر محیط است و برخی آن را توانایی انسان برای ایجاد ارتباط کامل با زمان حال به عنوان یک فرد هوشمند و آگاه و قدرت او برای تغییر یا ادامه رفتار در جهت ارزش ها تعریف کردند (دیویس و همکاران، ۲۰۲۰). انعطافپذیری یک مفهوم پیچیده و چند بعدی است. توانایی یا ظرفیت سازگاری پاسخ به یک محیط در حال تغییر اشاره به انعطافپذیر بودن دارد. مهارتهای مقابله‌ای یا انعطافپذیری به طور مثبت در ارتباط با سازگاری روانشناختی است (چنگ1 و همکاران، 2014). حتی برخی پژوهشگران انعطافپذیری روانشناختی را مرتبط با سلامت جسمانی می‌دانند و معتقدند که این توانایی بخش عمده‌ای از رفتارهای مربوط به سلامت می‌باشد که به توانایی فرد با لحظه فعلی و همچنین پافشاری بر تغییر رفتار در جهت ارزش‌های برگزیده‌ی فرد اشاره دارد (وانگ2 و همکاران، 2019)، که با توجه به مطالعات متعد، این توانایی قابل آموزش و تغییر است (خلج زاده و هاشمی، 1398). فردی با سطح مطلوب انعطافپذیری روانی می‌تواند با شرایط چالش برانگیزتر سریعتر از دیگران سازگار شود (جانوسی و دیگران3، 2021).
انعطافپذیری یک مفهوم پیچیده و چند بعدی است. توانایی یا ظرفیت سازگاری پاسخ به یک محیط درحال تغییر اشاره به انعطافپذیر بودن دارد. مهارتهای مقابله‌ای یا انعطافپذیری به طور مثبت در ارتباط با سازگاری روانشناختی است (چنگ4 و همکاران، 2014). کرسینی5 (2009)، انعطافپذیری را به عنوان توانایی ذهنی برای ایجاد کوشش یا جستجوی شیوه‌های گوناگون سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی مراحل آتی برای حل یک مسئله یا مشکل تعریف کرده است (هیل6 و همکاران، 2020). انعطافپذیری یک مهارت روانشناختی مثبت است که نقش مهمی در افزایش سلامت روان، بهزیستی روانی، سلامت هیجانی و کیفیت زندگی و کاهش اضطراب، افسردگی، پریشانی روانشناختی و نشخوار فکری دارد (ووقان ـ جانستون7 و همکاران، ۲۰۱۷). انعطافپذیری در ابعاد مختلفی از جمله شناختی و هیجانی می‌تواند وجود داشته باشد. به میزان تجربه‌پذیری فرد در مقابل تجربه‌های درونی و بیرونی، انعطافپذیری شناختی8 می‌گویند. به عبارت دیگر، انعطافپذیری شناختی به توانایی جابجایی بین وظایف و مجموعه محرکها به شیوه‌ای سریع و انعطافپذیر اشاره می‌کند و پیش نیاز بسیاری از عملکردهای روانی و یکی از مهمترین عوامل موثر بر هوش و خلاقیت است (فنگ9 و همکاران، 2020). این ویژگی شخصیتی در افراد مختلف به درجات مختلف وجود دارد و نوع واکنش افراد را در مقابل تجربه‌های جدید معین می‌کند (ایچورن10 و همکاران، ۲۰۱۸). انعطافپذیری شناختی قدرت ذهن برای فکر کردن همزمان به چند موضوع یا سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط بحرانی است، به طرزی که شخص بتواند با تجربه‌های درونی و بیرونی منفی و ناگوار خود مواجه شود و همچنین سازگاری و تعادل روانشناختی خود را حفظ کند (فنایی و همکاران، ۱۳۹۴). افراد انعطافپذیر درباره دنیای درونی و بیرونی موشکاف هستند و زندگی آنها از نظر تجربه پربار است، چون تجربه‌های نو را دوست دارند و از مواجهه با تجربه‌های درونی و بیرونی اجتناب نمی‌کنند و به دنبال یافتن تجربه‌های مختلف و جدید هستند (گراف11 و همکاران، ۲۰۱۷).
انعطافپذیری هیجانی12 نیز، قدرت ایجاد پاسخ‌های هیجانی وابسته به موقعیت و اتفاق های خوب و بد زندگی است (گوپتا و بونانو13، ۲۰۱۱). افرادی که دارای انعطافپذیری هیجانی هستند، می‌توانند هنگام آماده بودن برای مواجهه با هیجان‌های منفی آنها را انتخاب و تجربه کرده و زمانی که این کار قابل انجام نباشد، از بروز هیجان‌های خود جلوگیری کنند (چاو14 و همکاران، ۲۰۱۷). پژوهش آلدائو15 و همکاران (2015) نشان داد که داشتن توانایی انعطافپذیری در تنظیم هیجان رابطه مستقیم با سلامت روان دارد.
یکی از مداخلاتی که می‌تواند در جهت بهبود ویژگی‌های رفتاری و شناختی دانش آموزان و تحقق اهداف پرورشی موثر باشد، آموزش مهارت های فراشناختی16 است. فراشناخت اطلاعاتی است که فرد در مورد شناخت، حالات درونی خود و راهبردهای مقابله‌ای که بر آن ها اثر می‌گذارد، دارد. بر اساس مدل فراشناختی یادگیری چگونگی تفکر درباره تفکر یک عنصر مهم در درمان است (کاپوبیانکو و ولز17، 2018). فراشناخت به دو دسته تنظیم فراشناختی و دانش فراشناختی طبقه بندی می‌شود. تنظیم فراشناخت فعالیت‌های واقعی یک دانش آموز را برای تقویت حافظه و یادگیری مانند ارزیابی نظارت و برنامه‌ریزی نشان می‌دهد. دانش فراشناختی به یادگیرنده‌ای اطلاق می شود که دانش شناختی خود را بر اساس دانش مشروط و فرایند برنامه‌ریزی شده شناسایی می‌کند (شیا18، 2020). این استراتژی‌ها با انگیزه‌های ذاتی، پیشرفت یادگیری، اتخاذ استراتژی های مناسب بر اساس خواسته ها، نتایج یادگیری و درک مطلب و ایجاد ارتباط بین دانش قبلی و جدید مرتبط هستند (رسمن و دیگران19، 2018).
اغلب محققین بر این باورند که مهارتهای فراشناختی نقش مهمی در انواع فعالیت‌های شناختی مانند تبادل کلامی اطلاعات، درک بهتر خواندن، انگیزش پیشرفت، درک کلامی، نوشتن، زبان آموزی، ادراک، توجه، حافظه، حل مسئله، شناخت اجتماعی و... دارد (جوانمرد و همکاران، 1393). در کل آموزش روشهای فراشناختی، بستر درگیری علمی، منبع کنترل درونی، آباژه‌های مثبت، انگیزش پیشرفت، خلاقیت و سازندگی، خود مسئولیت‌پذیری و حس اعتماد‌به‌نفس در امور زندگی را در افراد تقویت می‌کند و آنها را در شناسایی مشکلات یاری می‌نماید، علاه بر این کمک می‌کند فرد فعالیت‌های خود را در معرض آزمایش و بررسی قرار دهد، آزاد و مستقل عمل کند و مناسب‌ترین راه‌حل را در مسائل گوناگون ارائه دهد (کشاورزی و همکاران، 1396). علاوه بر این، مطالعات نشان داده است که آموزش مهارتهای فراشناختی بر توانایی‌های شناختی و روشهای یادگیری (رحمتی، 1397) و اهمال‌کاري تحصيلي (سعادتي شامير و همکاران، 1396) موثر است.
نتایج حاصل از این پژوهش می‌تواند دور نمایی روشن و عملی برای مشاوران و روان درمانگران ایجاد کند. به علاوه، می‌تواند مبنای نظری و عملی مناسبی برای ارتقای انعطافپذیری شناختی و هیجانی محصلان در موسسات مختلف آموزشی و درمانی از قبیل مراکز مشاوره در دانشگاه‌ها، کلینیک ها و غیره قرار گیرد. لذا اثربخشی آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانش٬آموزان ضرورت پیدا نمود. علاوه بر این، از آن جا که راهبردهای فراشناختی یک بنیان نظری جهت بررسی تلاش‌های دانشآموزان درحیطه موفقیت در محیط‌های یادگیری فراهم می‌آورد (بیانکا و رودن20، ۲۰۱۳) و حمایت از فرایندهای فراشناختی، پیش‌بینی‌کننده مناسبی برای موفقیت دانش آموزان در مدرسه است (زيمرمان، ۲۰۱۵)، و همچنین، با عنایت به این که در زمینه اثربخشی آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانشآموزان چندان پژوهشی صورت نگرفته است، پژوهش پیش رو به دنبال پاسخ این سوال است که آیا آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانش آموزان تاثیر دارد؟
روششناسی
روش پژوهش حاضر نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون ـ پسآزمون با گروه کنترل بود. در ابتدا، انتخاب 40 نفر به عنوان نمونه به شیوه در دسترس از جامعه آماری دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم شهر آستانه‌اشرفیه و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه شامل 20 نفر) قرار گرفتند. پیشآزمون برای هر دو گروه کنترل و آزمایش به اجرا درآمد. سپس، گروه آزمایشی تحت مداخله (آموزش مهارتهای فراشناختی) قرار گرفت. قبل از اجرای پژوهش، به آزمودنيها در مورد اهداف پژوهش و تمام موارد اخلاقي انجام پژوهش توضیح داده شد و آنها با رضایت وآگاهي کامل در جلسات آموزشی شرکت نمودند معیارهای ورود عبارت بودند از: پایه‌های متوسطه دوم و جنس دختر و معیارهای خروج عبارت بودند از: تکمیل ناقص پرسشنامه‌ها و غیبت بیش از دو جلسه متوالی در برنامه آموزشی. از شاخص‌ها و روشهای آمار توصیفی برای بدست آوردن درصد، میانگین، فراوانی، انحراف‌استاندارد و خطای استاندارد و بعد از آن از آمار استنباطی برای بدست آوردن تحلیل کوواریانس به وسیله نرم افزار 22- spss استفاده شد. ابزار گردآوری داده‌ها عبارت بود از:
1. پرسشنامه انعطافپذیری شناختی21 (CFI): پرسشنامه انعطافپذیری شناختی یک ابزار خودگزارش‌دهی با بیست سوال است که برای بررسی میزان انعطافپذیری شناختی فرد برای رو به رو شدن موفق با چالش ها و جایگزینی افکار نادرست با افکار کارآمد و همچنین در کار بالینی و غیربالینی و برای سنجش مقدار پیشرفت شخص در ایجاد تفکر انعطافپذیر مورد استفاده قرار میگیرد که توسط دنیس و وندروال22 (2010) ساخته شده است. برای نمره‌گذاری این پرسشنامه از مقیاس 7 درجه‌ای لیکرت استفاده شده است، که عدد 1 نشان دهنده کمترین میزان انعطافپذیری و عدد 7 نشان دهنده بیشترین مقدار انعطافپذیری شناختی در فرد است. نمره‌گذاری معکوس: سوالات 2، 4، 7، 9، 11، 17، به طور معکوس نمره گذاری می‌شود: کاملاً مخالف (7) تا کاملاً موافقم (1). می‌توان در این ابزار سه بعد مختلف از انعطافپذیری شناختی را سنجید: 1- تمایل به درک موقعیت سخت به عنوان موقعیت قابل کنترل 2- قدرت درک چندین توجیه جایگزین برای رفتار انسان‌ها و اتفاق های زندگی 3- توانایی به وجود آوردن چند راه‌حل جایگزین برای موقعیت‌های چالش‌برانگیز. این پرسشنامه ساختار عاملی، روایی همگرا و همزمان مناسبی دارد (دنیس و وندورال، 2010). دنیس و وندورال گفتند که دو عامل ادراک گزینه‌های مختلف و ادراک توجیه رفتار، هم معنی هستند و به عنوان خرده‌مقیاس دوم عامل کنترل انتخاب شد. پرسشنامه انعطافپذیری شناختی در نمونه فارسی، دارای سه عامل ادراک کنترل‌پذیری، ادراک گزینه‌های مختلف و ادراک توجیه رفتار است. روایی همگرای آن با مقیاس انعطافپذیری شناختی مارتین و رابین 75/0 و روایی همزمان پرسشنامه مذکور با پرسشنامه افسردگی بک برابر 39/0- است. در ایران شاره وهمکاران (1393)، ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسشنامه را سنجیدند. ضریب اعتبار بازآزمایی برای کل مقیاس 71/0 و برای خرده‌مقیاس‌های کنترل‌پذیری، ادراک گزینه‌های مختلف و ادراک توجیه رفتار به ترتیب 55/0، 72/0 و 57/0 به دست آمد. پرسشنامه مذکور در ایران روایی عاملی، همگرا و همزمان مناسبی دارد. در پژوهش حاضر نیز پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ برای 80/0 به دست آمد.
2. مقیاس انعطافپذیری هیجانی23: مقیاس انعطاف پذیری هیجانی توسط رشید و بیات (1398) طراحی شد. این مقیاس دارای ۲۴ گویه است. برای نمره گذاری این مقیاس از طیف ۶ درجه ای لیکرت (از کاملا مخالفم -۱ تا کاملا موافقم -۶) استفاده می‌شود. کمترین نمره در این مقیاس ۲۴ و بیشترین نمره ۱۴۴ است. هر اندازه که فرد موافقت بیشتری با گویه‌ها داشته باشد، نمره‌ی بالاتری در مقیاس انعطافپذیری هیجانی میگیرد. برای تهیه‌ی این ابزار پژوهشگران ابتدا منابع داخلی و خارجی در این حوزه را بررسی نمودند. سپس بر پایه ی این منابع ۳۸ گویه به صورت مقدماتی نوشته شد که بتواند دربردارنده‌ی مفهوم انعطافپذیری هیجانی باشد. در ادامه به کمک نظر تخصصی سه نفر از متخصصان روانشناسی، روایی صوری گویه ها بررسی شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که شاخص برازش مدل قابل قبول است و ساختار سه عاملی تایید شد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 866/0و برای هر یک از عوامل تنظیم هیجان مثبت، تنظیم هیجان منفی، و ارتباطات هیجانی به ترتیب 834/0، ۰761/0 و 641/0 به دست آمد (رشید و بیات، 1398). در پژوهش حاضر پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ برای 78/0 به دست آمد.
پروتکل درمانی: گروه آزمایش به مدت 8 هفته، هفته‌ای یک جلسه‌ی شصت دقیقه‌ای در نشست‌های گروهی درمان فراشناخت شرکت کردند و گروه کنترل در دوره ی نشست‌های گروهی از فرایند درمان دور نگه داشته شد. پس از پایان یافتن جلسات گروهی، پس آزمون از هر دو گروه در یک زمان گرفته شد.
[1] . Cheng
[2] . Ong
[3] . Janosi
[4] . Cheng
[5] . Corsini
[6] . Hill
[7] . Vaughan-Johnston, Quickert, & MacDonald
[8] . Cognitive flexibility
[9] . Xia
[10] . Eichorn
[11] . Grafe
[12] . Emotional flexibility
[13] . Gupta & Bonanno
[14] . Chow
[15] . Aldao
[16] . metacognitive skills training
[17] . Capobianco & Wells
[18] . Shea
[19] . Rosman
[20] . Bianca, and Rowden
[21] . Cognitive Flexibility Inventory
[22] . Dennis & Vander Wal
[23] . emotional flexibility scale
جدول 1. جلسات درمان فراشناخت
جلسه اول | معارفه، ارزیابی و گردآوري داده هایی چون دلایل نگرانی، معرفی هیجان ها و ابعاد آن و رابطهي آنها با باورهاي فراشناختی به عنوان بینظمی هیجانی. |
جلسه دوم | معرفی بیماري و ترسیم نمودار فراشناختی آن، معرفی منطق درمان شناختی و تعیین اهداف درمانی، شناسایی و الگوي فراشناختی، فراخوانی شناختوارههاي منفی. |
جلسه سوم | آموزش تکنیک فاصله گرفتن از ذهن آگاهی (مراجعین یاد بگیرند که با افکار هم چون ابري در ذهن خود برخورد کنند، چنانچه نیاز به پردازش نداشته باشد). |
جلسه چهارم | ارزیابی فراباورهاي مثبت و منفی جهت تغییر فراباورهاي راجع به نگرانی ها، اضطراب و نوع تفکر آنها. آموزش تجارب رفتاري دیگران، ارایهي اسناد مجدد کلامی جهت شکستن سیکل افکار از طریق سؤالاتی دربارهي ساز و کار افکار یعنی کاهش ناهمخوانی، بازنگري تاریخچهاي و تجارب رفتاري. |
جلسه پنجم | آموزش جهت درگیر شدن با نشخوار فکري، نگرانی تکرارشونده و تضعیف باورهاي مربوط و ایجاد سبک سازگارتر فکري و رفتاري (جریان پردازشی جدید). توضیح تفاوت شیوهي پردازشی بین افراد بهنجار و بیمار. |
جلسه ششم | رویکردهاي رفتاري درمان، تحلیل سود و زیان، تمرکز مجدد توجه موقعیتی روش آموزش توجه جهت کاهش اضطراب و افسردگی |
جلسه هفتم | آموزش به مراجع جهت فاصله گرفتن از غنی سازي ذهن از حد، به تعویق انداختن نگرانی و توسعهی هوشیاري. برنامه هاي رفتاري اصلاح توجه. |
جلسه هشتم | آماده کردن شرکت کنندگان براي اختتام جلسات، اصلاح نشانه هاي توقف افکار و ملاك دانستن، طرح ریزي اولیه، طرح ریزي جایگزین، شناسایی موانع موجود در به کارگیري روشها، علت یابی و رفع آن و در نهایت نتیجه گیري. |
یافته‌ها
ویژگی توصیفی شرکت‌کنندگان در پژوهش از لحاظ سن و تحصیلات به تفکیک مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های به دست آمده از پژوهش آزمایشی حاضر، شرکت کنندگان متشکل از 40 آزمودنی در رده سنی 18-16 سال با میانگین (40/17) و انحراف معیار (22/2) بودند. همچنین، 7 نفر از پایه دهم، 14 نفر از پایه یازدهم و 19 نفر از پایه دوازدهم بوده‌اند.
جدول 2. شاخصه‌های توصیفی متغیر انعطافپذیری شناختی و هیجانی در گروه کنترل و آزمایش (پیش آزمون و پس آزمون)
| گروه آزمایش |
|
|
| گروه کنترل |
|
|
|
متغیر | کمینه | بیشینه | میانگین | انحراف معیار | کمینه | بیشینه | میانگین | انحراف معیار |
انعطافپذیری شناختی (پیش آزمون) | 21 | 101 | 53/96 | 398/3 | 22 | 110 | 133/98 | 503/2 |
انعطاف پذیری شناختی (پس آزمون) | 18 | 125 | 80/121 | 09/3 | 15 | 130 | 93/100 | 589/7 |
انعطاف پذیری هیجانی(پیش آزمون) | 32 | 102 | 53/98 | 78/10 | 35 | 110 | 95/40 | 81/13 |
انعطاف پذیری هیجانی (پس آزمون) | 35 | 120 | 20/125 | 29/12 | 35 | 110 | 73/99 | 589/7 |
با توجه به داده‌های جدول فوق، مقایسه میانگین متغیر انعطافپذیری شناختی و هیجانی در پیش آزمون دو گروه آزمایش و گواه دلالت بر این دارد که میانگین نمرات پیش آزمون تفاوت و فاصله چندانی ندارد. این امر به معنای همگنی نمرات دو گروه قبل از مداخله می‌باشد. همچنین، مقایسه میانگین متغیر انعطافپذیری شناختی و هیجانی در پس آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل کاهش یافته و دلالت بر این دارد که میانگین نمرات پس آزمون گروه آزمایش و کنترل تفاوت دارد. این امر به معنای آن است که متغیر انعطافپذیری شناختی و هیجانی گروه آزمایش پس از مداخله بالا رفته است. برای بررسی پیش‌فرض همگنی واریانس متغیرهای مورد مطالعه از آزمون لوین استفاده شد. نتایج غیر معنادار این آزمون نشانگر همگن بودن واریانس متغیرها در گروه ها است. نتایج آزمون لوین برای بررسی همگنی واریانس متغیرهای پژوهش در گروه آزمایش و کنترل گزارش شده است.
جدول 3. بررسی مفروضه همگنی واریانسها پیش آزمون و پس آزمون متغیرهای پژوهش
متغیر | درجه آزادی اول | درجه آزادی دوم | آماره F | سطح معنی داری |
انعطاف پذیری شناختی | 1 | 38 | 0.223 | 0.743 |
انعطاف پذیری هیجانی | 1 | 38 | 0.171 | 0.683 |
با توجه به اینکه در همه متغیرهای پژوهش عدد معناداری بیشتر از 05/0 می باشد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که واریانس متغیر های پژوهش در گروه‌ها برابر و همگن است.
جدول4. نتايج کلي تحليل کوواريانس چندمتغيره در دو گروه آزمايش و کنترل از لحاظ نمرات پيش آزمون و پس آزمون در متغيرهای مورد پژوهش
نام آزمون | مقدار | F | Df فرضیه | dfخطا | معنی داری | مجذور اتا | توان آماری |
آزمون اثر پيلايي | 1.000 | 7.689 | 5 | 1.0 | 0.027 | 1.00 | 0.932 |
آزمون لامبداي ويلكز | 0.009 | 7.689 | 5 | 1.0 | 0.027 | 1.00 | 0.932 |
آزمون اثر هتلينگ | 3.840 | 7.689 | 5 | 1.0 | 0.027 | 1.00 | 0.932 |
آزمون بزرگترین ريشه روي | 3.840 | 7.689 | 5 | 1.0 | 0.027 | 1.00 | 0.932 |
همان‌گونه كه در جدول 4 ملاحظه مي‌شود، آزمون‌هاي چهارگانه تحليل كوواريانس مربوط به متغيرهاي پژوهش از لحاظ آماري معني‌دار مي‌باشند. بنابراين دوگروه آزمايش و كنترل حداقل در يكي از متغيرهاي مورد مقايسه داراي تفاوت معني‌دار مي‌باشند. برای بررسی معنیداری این تفاوتها آزمون تجزیه و تحلیل کوواریانس انجام پذیرفت.
جدول5. نتایج تحلیل کوواریانس در دو گروه کنترل و آزمایش انعطاف پذیری شناختی و انعطاف پذیری هیجانی
متغیر وابسته | Observed Powera |
| df | Noncent. Parameter | F | معناداری | ضریب اتا |
انعطافپذیری شناختی | 0.995 |
| 1 | 21.904 | 21.904 | 000/0 | 0.448 |
انعطاف پذیری هیجانی | 1 |
| 1 | 34.983 | 34.983 | 000/0 | 0.564 |
همانطور که از جدول شماره 5 ملاحظه می‌گردد، F مشاهده شده در سطح 01/0
تفاوت معناداری را بین دو گروه آزمایش و کنترل در میانگین پیش آزمون ها ـ پس آزمون ها را نشان مي‌دهد. بنابراین مي‌‌توان نتیجه گرفت آموزش مهارتهای فراشناختی بر افزایش انعطافپذیری شناختی و هیجانی اثربخش است.
بحث و نتیجه‌گیری
پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانش آموزان انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری شناختی دانشآموزان اثربخش است، که با بخشی از یافته‌های پژوهش رفیعی و همکاران (1399)، آقاجانی و صمدی‌فرد (1399)، رسولی و همکاران (1396) و زند کریمی و رمضان (1396)، همسو است. در تبیین یافته‌های فوق، می‌توان گفت از آنجایی که انعطافپذیری شناختی یک فرایند توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط تهدیدکننده است، به طوری که فرد بتواند با تجربه‌های درونی و بیرونی منفی و ناخوشایند خود رو به رو گردد و بتواند سازگاری و تعادل روانشناختی خود را حفظ نماید، با آموزش‌های فراشناختی می‌توان به این توانمندی دست یافت. افراد انعطافپذیر هم درباره دنیای درونی و هم درباره دنیای بیرونی کنجکاو هستند و زندگی آنها از لحاظ تجربه غنی است، چون تجربه‌های جدید را می‌پذیرند و خواهان تجربه بیشتر هستند. آموزش راهبردهای فراشناخت باعث بهبود عملکرد درک مطلب و سایر کنش‌های شناختی فرد می‌شود. آموزش این راهبردها باعث می‌شود که فرد بتواند تمام کنش‌های درگیر در یک عمل شناختی از ابتدا تا انتها را تحت نظر بگیرد و جریان یادگیری خود را به گونه‌ای هدایت کند که بهره وری فرآیندهای ذهنی‌اش نسبت به زمان و مکان در دسترس افزایش یابد. این گونه آموزش‌ها، ابزارهای بسیار مفیدی برای تعمیم یادگیری به موقعیت‌های مکانی و زمانی دیگر هستند. لذا، لازم است که با اتخاذ روشهای مطالعه مناسب، سعی در تقویت روش مطالعه این گروه از دانشآموزان و به واسطه آن سعی در برآورده ساختن بیشتر مؤلفه‌های فراشناخت نمود. تقویت راهبردهای فراشناختی از جمله مهارت‌هایی می‌باشد که می‌تواند در افزایش سطح انعطافپذیری شناختی و درگیر شدن با دیگر ابعاد زندگی نقش داشته باشد. بنابراین راهبردهای فراشناختی، یادگیری را آسان نموده و راهبردهای فراشناختی ابزار هدایت و نظارت بر راهبردهای شناختی هستند.
علاوه بر این نتایج پژوهش حاضر نشان داد که آموزش مهارتهای فراشناختی بر انعطافپذیری هیجانی دانش آموزان اثربخش است که با یافته‌های پورفرج و محمودیان (1399)، محمدخانی و همکاران (2022)، پیکرل1 و همکاران (2022) مطابقت داشت. از آنجایی که مهارتهای فراشناختی شامل آگاهی و دانش روشها و فرآیندهای شناختی یادگیری و نیز شامل روشهای کنترل و نظارت بر یادگیری می‌شود، می‌تواند بر فرآیندهای یادگیری تأثیر داشته باشد و در این راستا نیز در افزایش انگیزش یادگیری موثر می‌باشند. مهارتهای فراشناختی بواسطه آموزش راهبرد سازمان‌دهی ـ برنامه‌ریزی همچون عوامل انگیزشی، اعتماد به نفس و عزت‌نفس، هدفمندی و هدف‌گزینی و احساس کنترل بیشتر بر عملکرد و انجام تکالیف درسی، موجب می‌شود که به طور کلی عملکرد تحصیلی دانشآموزان بهبود پیدا کند. آموزش این راهبرد به دانشآموزان باعث کاهش اضطراب و استرس امتحان، کنترل هیجانات، برنامه‌ریزی برای آینده و افزایش میزان انگیزش را در آنان می‌شود. به بیان دیگر، تنظيم هيجان مهارتي آموختني است و افراد با شناسايي و كاربرد هيجان‌هاي مثبت و منفـي در خـود و ديگـران و يـادگيري روش‌هايي مانند به تاخير انداختن واكنش، استفاده از ارزيابي مجدد شناختي و تغيير جهت توجه مي‌توانند مهارت لازم جهت افزايش مديريت و به طبع آن افـزايش تنظـيم هيجـان‌هـاي خـود را به دست آورند. امروزه عملکرد شناختی، هیجانی و تحصیلی دانش آموزان یکی از مهم ترین هدف‌های عمده نظام آموزشی است که توجه ویژه‌ای می‌شود. برنامه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان علاوه بر آموزش مدیریت هیجان، بر مهارتهای مربوط به پیشگیری از بروز هیجان نامناسب و اصلاح موقعیت نیز تاکید دارد. از سوی دیگر، مهارتهای فراشناختی نقش موثری در ایجاد انگیزش درونی دارند و باعث می‌شود که کودکان به جستجوگری بپردازند، این امر موجب افزایش توجه و بهبود حافظه و انعطافپذیری شناختی می‌شود. بنابراین دور از انتظار نیست که استفاده از مهارتهای فراشناختی بتواند انعطافپذیری شناختی و هیجانی دانشآموزان را افزایش دهد.
پژوهش حاضر با محدودیت‌هایی مانند عدم همکاری تعدادی از آزمودنی‌ها و عدم امکان تعمیم نتایج حاصل از تحقیق به همه اعضای جامعه بود. پیشنهاد می‌گردد که جهت ارزیابی تأثیر طولانی‌تر زمان بر ماندگاری درمان، پژوهشی با مدت زمان پیگیری طولانی‌تر، در هر دو جنس و نمونه‌های دیگر اجرا گردد. با توجه به نقش آموزش مبتنی بر فراشناخت بر انعطافپذیری شناختی و هیجانی، ابتدا پیشنهاد می‌شود که در یک بسته جامع درمانی مداخله روانشناسی مبتنی بر یادگیری فراشناختی آموزش داده شود و در رسانه ها و به صورت جمعی این آموزش ها صورت پذیرد. همچنین پیشنهاد می‌شود که کتاب‌هایی در زمینه آموزش راهبردهای مطالعه و آموزش‌های فراشناختی متناسب با پایه‌های مختلف تحصیلی جهت معلمان و دانشآموزان تدوین شود و در ابتدای کتب درسی روشهای مطالعه بر مبنای روشهای فعال تدریس و روشهای فراشناختی جهت آشنایی دانشآموزان و معلمان طرح‌ریزی شود. همچنین دوره‌های ضمن خدمت و کارگاه های آموزشی راهبردهای شناختی و فراشناختی و انگیزشی با هدف افزایش آگاهی و آموزش معلمان اجرا شود و سیستم مدارس نیز از نظر فضا و وسایل کمک آموزشی مناسب جهت انجام آموزش‌های فراشناختی طرح ریزی شود.
منابع
آقاجانی، سیف اله و صمدی فرد، حمیدرضا. (1399). نقش باور فراشناختی، استرس ادراک شده و انعطافپذیری شناختی در پیشبینی افکار خودکشی نوجوانان پسر. روان پرستاری. ۸ (۱)، ۳۸-۲۹.
پورفرج، مجیدو محمودیان و طاهره. (2020). رابطه بین فراشناخت و فراهیجان با تحمل پریشانی: نقش واسطه ای انعطاف پذیری روانشناختی. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی. 16(63)،333-341.
جوانمرد، غلامحسین، رضایی، اکبر و حبیی زاده ملکی، رسول. (1393). تأثیر آموزش مهارتهای فراشناختی بر جنبه های حافظه آشکار در دانشآموزان متوسطه. روان شناسي كاربردي. 1، 1، 70-60.
خلج زاده، مهدیه و هاشمی، نظام. (1398). اثربخشی آموزش خود شفقت ورزی بر ادراک شایستگی و انعطاف پذیری روانشناختی دختران بد سرپرست. روان شناسي تربيتي (روانشناسي و علوم تربيتي). 15، 54، 32-1.
رحمتی، ندا. (1397). اثربخشی مهارت های فراشناختی بر توانایی های شناختی و سبک های یادگیری دانش آموزان نارساخوان. نشریه جامعه شناسی آموزش و پرورش. 6، 86-79.
رستمی، چنگیز.، جهانگیرلو، اکرم.، سهرابی، احمد.، احمدیان، حمزه (1395). نقش انعطاف پذیری شناختی و ذهن آگاهی در پيش بينی اهمال کاری دانشجویان. مجله علوم پزشکی زانکو. 50-61.
رسولی، حبیب اله.، سلیمانی، مهران و قریشی راد، فخرالسادات. (1396). مقایسه فراشناخت، انعطاف پذیری شناختی و تکانشگری در نوجوانان با منبع کنترل درونی و بیرونی . بیهق. 22 (2)، 30 ـ23.
رشید، خسرو و بیات، احمد. (1398). ساخت، اعتباریابی و شناسایی ساختار عاملی مقیاس انعطاف پذیری هیجانی در بین مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی شهر همدان. مجله علوم پزشکی رازی. ۲۶، ۶، 34-24.
رفیعی، سمانه.، اکبری، رقیه.، یزدانی چراتی، جمشید.، الیاسی، فروزان و عظیمی لوتی، حمیده. (1399). تاثیر آموزش مهارت های فراشناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افسردگی، اضطراب، استرس و احساس خوب بودن بیماران مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک. مجله دانشگاه علوم پزشكي مازندران . 30، 183، 21-11.
زندکریمی، غزال و رمضان، مریم. (1396). مقایسه فراشناخت، انعطاف پذیری شناختی و توجه متمرکز در افراد وابسته به متامفتامین و افراد سالم. مطالعات روانشناختی. 13 (4)، 59-75.
سعادتي شامير، ابوطالب، طاهرغلامي، راحله، جلايي، شهربانو. (1396). تاثير آموزش مهارت‌هاي فراشناختي بر کاهش اهمال کاري تحصيلي و اضطراب امتحان. خانواده و پژوهش. 14، 34، 102-89.
شاره، حسین و اسحاقی ثانی، مریم. (1397). نقش پیشبین شخصیت بامدادیشامگاهی، انعطافپذیری شناختی و تنظیم شناختی هیجان در رضایت زناشوییِ زنان میانسال. مجله روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران. ۲۴ (۴)، ۳۸۴-۳۹۹.
فنایی، سعیده، حبیب الهی، اعظم و غضنفری، احمد. (۱۳۹۴). اثربخشی درمان شناختی رفتاری به شیوه گروهی بر سلامت روان و انعطاف پذیری روانشناختی افراد دارای اضافه وزن. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت. ۲ (۲)، ۳۸-۲۸.
کشاورزی، سمیه، فتحی آذر، اسکندر و میرنسب، میرمحمود. (1396). بدری گرگری رحیم. تاثیر آموزش آگاهی فراشناختی بر سبکهای تصمیمگیری و تنظیم هیجان دانشآموزان دبیرستانی شهر تبریز. روانشناسي شناختي. ۵ (۱)، ۵۱-۶۰.
ملایی، فاطمه، حجازی، مسعود، یوسفی افراشته، مجید و مروتی، ذکرالله. (1399). نقش میانجی انعطاف پذیری شناختی در رابطه بین خوش بینی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر زنجان. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. ۱۳ (۱)، ۵۲-۴۳.
Aldao, A., Sheppes, G., & Gross, J. J. (2015). Emotion regulation flexibility. Cognitive Therapy and Research, 39(3), 263-278.
Bianca, C. & Rowden, Q. (2013). The Effects of Self- Regulated Learning Strategy Instruction and Structured- Diary use on Student's Self- Regulated Learning Conduct and Academic Success in Online Community- College general Education Courses. The University of san Francisco, USF Scholarship Repository.
Capobianco, L., & Wells, A. (2018). Metacognitive therapy or metacognitive training: What's in a name?
Cheng, C., Lau, H. P. B., & Chan, M. P. S. (2014). Coping flexibility and psychological adjustment to stressful life changes: a meta-analytic review. Psychological bulletin, 140(6), 1582.
Chow, A. Y., Cong, Z & Li, J. (2017). Emotional Flexibility: Development and Application of a Scale in Adolescent Earthquake Survivors. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy. Advance online publication.10 (4), 81-42.
Corsini, A., Pasuto, A., Soldati, M., & Zannoni, A. (2005). Field monitoring of the Corvara landslide (Dolomites, Italy) and its relevance for hazard assessment. Geomorphology, 66(1-4), 149-165.
Davis, P.E., Liddiard, H. & McMillan, T.M. (2002). Neuropschological deficits and opiate abuse, Drug Alcohol Dependence, 67,105-108.
Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive therapy and research, 34(3), 241-253.
Eichorn, N., Marton, K., & Pirutinsky, S. (2018). Cognitive flexibility in preschool children with and
Grafe, L. A., Cornfeld, A., Luz, S., Valentino, R., & Bhatnagar, S. (2017). Orexins mediate sexdifferences in the stress response and in cognitive flexibility. Biological Psychiatry, 81 (8), 683-692.
Gupta, S., & Bonanno, G. A. (2011). Complicated grief and deficits in emotional expressive flexibility. Journal of Abnormal Psychology, 120 (3), 635
Hill, L. M L., Schaefer, W., Spencer, D.S & Masuda, A. (2020). Compassion-focused acceptance and commitment therapy for women with restrictive eating and problematic body-checking: A multiple baseline across participant's study. Journal of Contextual Behavioral Science, 16, 144-152. Kalcza-
Janosi, K., Jancso-Farcas, S., Szabo, K., Kotta, I., & Marschalkó, E. E. (2021). The development and validation of COVID-19 prevention behaviour scale on female Hungarian population. Journal of International Women's Studies, 22(3), 188-197.
Mohammad Khani, S., Akbari, M., West, A., Mazloom, M., & Gezloo, F. (2022). The relationship of metacognition with worry: The mediating role of emotional flexibility and affective style. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 1-19.
Ong, W.C., Barney, J L., Barrett, T. S., Lee, E B.E., Levin, M., Twohig, M. P. (2019). The role of psychological inflexibility and self-compassion in acceptance and commitment therapy for clinical perfectionism. Journal of Contextual Behavioral Science, Journal of Contextual Behavioral Science, 13, 7-16.
Pickerell, L. (2022). Improving emotion regulation through metacognition and mindfulness: developing a primary school-based intervention (Doctoral dissertation, University of Lincoln).
Rosman, T., Peter, J., Mayer, A. K., & Krampen, G. (2018). Conceptions of scientific knowledge influence learning of academic skills: Epistemic beliefs and the efficacy of information literacy instruction. Studies in Higher Education, 43(1), 96-113.
Shea, N. (2020). Concept‐metacognition. Mind & Language, 35(5), 565-582.
Vaughan-Johnston, T. I., Quickert, R. E., & MacDonald, T. K. (2017). Psychological flexibility under fire: Testing the incremental validity of experiential avoidance. Personality and Individual Differences, 105, 335-349.
Wells, A., & Capobianco, L. (2020). Metacognition.
Zimmerman, B. J. (2015). Self- regulated learning: Theories, Measures, and outcomes, city university of New York Graduate center, NY, USA.
[1] . Pickerell
Quarterly Journal of Educational Psychology
Islamic Azad University Tonekabon Branch
Vol. 11, No. 2, summer 2020, No 42
The effectiveness of metacognitive skills training on Students' cognitive and emotional flexibility
Behzad Rasoulzadeh1, Shafieh Aghaeidoost2*
1) Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran
2) Department of Psychology, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran
|
Abstract
The aim of this study was to determine the effectiveness of metacognitive skills training on students' cognitive and emotional flexibility. The experimental research method was pretest-posttest with a control group and the statistical population included all high school students in Astana-Ashrafieh. The statistical sample consisted of 40 people who were purposefully selected and randomly assigned to two experimental and control groups of 20 people. Both groups answered Dennis and Vendoral (2010) Cognitive Flexibility Questionnaire and Rashid and Bayat (2019) Emotional Flexibility Questionnaire twice. The experimental group then received 8 sessions of metacognitive skills training strategies, but the control group received no treatment. The obtained data were analyzed using analysis of covariance. The overall results showed that metacognitive skills training has a positive effect on cognitive flexibility and emotional flexibility of students.
Keywords: metacognitive skills training, cognitive flexibility, emotional flexibility.
|