About the journal
- این مجله از اخلاق علمی و نشر بر اساس کمیته بینالمللی اخلاق در انتشارات (COPE) تبعیت مینماید.
- فصلنامه زبان و ادبیات فارسی از سال 1383 به عنوان مجله علمی – پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی حوزه ادبیات با محورهای عرفانی، حماسی، سبک شناسی، زیباشناسی بلاغی فعالیت نموده است. اکنون این مجله در زمینههای زیباشناسی و بلاغی متون ادبی و میان رشتهای، پذیرای مقالههای دانش پژوهان ارجمند است. هدف نهایی مجله کسب رتبه علمی – پژوهشی وزارت علوم نیز هست. و در این راستا تلاش مینماید.
- پژوهشگران گرامی جهت تسریع در بررسی مقاله، از تاریخ 02/05/16 نویسندگان محترم مقالات میتوانند درخواست مشابهتیابی مقاله خود را در سامانه همانند جوی ایرانداک به نشانی http ://tik.irandoc.ac.ir یا سمیم نور به نشانی https://www.samimnoor.ir/view/fa/default ثبت و نتیجه آن را به همراه مقاله و دیگر مستندات علمی خود در سامانه فصلنامه بارگذاری نمایند. در غیراینصورت دفتر نشریه از ادامه بررسی و ارسال مقاله به داوری معذور است.
- روش استناد دهی در این فصلنامه بر اساس “APA” است.
- روش داوری دراین نشریه روش (دو سویه کور) است.
Recent Articles
-
Open Access Article
1 - تحلیل ساختاری و درون مایه¬ای نامه¬ها در تاریخ بیهقی
Issue 36 , Vol. 19 , Winter 2024نامه یکی از ابزارهای برقراری ارتباط میان انسان¬هاست که از دیرباز مورد استفادۀ آن¬ها بوده¬است. نامههای موجود در منابع فارسی از جهات مختلف درخور مطالعه و تحقیق هستند. هدف و مسألۀ اصلی رسالۀ حاضر که با استناد به منابع کتابخانه¬ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، بررسی و مق Moreنامه یکی از ابزارهای برقراری ارتباط میان انسان¬هاست که از دیرباز مورد استفادۀ آن¬ها بوده¬است. نامههای موجود در منابع فارسی از جهات مختلف درخور مطالعه و تحقیق هستند. هدف و مسألۀ اصلی رسالۀ حاضر که با استناد به منابع کتابخانه¬ای و روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده، بررسی و مقایسۀ ساختار و درونمایۀ انواع نامه¬ها می باشد. شواهد نشان می¬دهد که در تاریخ بیهقی، نامهها در این دستهها جای میگیرند: توقیع؛ خصوصی؛ مشافهه؛ منشور؛ فتح¬نامه؛ سوگندنامه؛ پیمان¬نامه؛ معمانامه؛ مواضعه؛ گشادنامه؛ ملطفه. از دید ساختاری در تاریخ بیهقی به ندرت نامه¬ها با نام خداوند شروع شده¬است و همچنین در مورد نامه¬ها در این اثر باید گفت که هرگز جنبۀ اطناب به خود نمی¬گیرند و از مترادفات، صنایع لفظی، ترکیبات عربی، مشحون هستند. همچنین، جملهها، کوتاه و مستقل و از نظر معنی به هم پیوسته بوده و الفاظ و افعال و روابط، در جملههای پی در پی تکرار می¬شوند و این امر، نثر را در مواردی به زبان محاوره نزدیک¬تر کرده¬است. Manuscript profile -
Open Access Article
2 - سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی
Yousef Karami Chemeh Meisam AhmadiIssue 36 , Vol. 19 , Winter 2024داستان پلیسی (جنایی) جزو گونه های ادبی محبوب در دوران معاصر است. بیش از 180 سال از پیدایش نخستین نمونه¬های تمام¬عیار داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات جهان میگذرد؛ اما حدود دهۀ آخر سدۀ سیزدهم شمسی و از طریق ترجمه بود که این گونۀ ادبی برای نخستین بار وارد ایران شد. در این Moreداستان پلیسی (جنایی) جزو گونه های ادبی محبوب در دوران معاصر است. بیش از 180 سال از پیدایش نخستین نمونه¬های تمام¬عیار داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات جهان میگذرد؛ اما حدود دهۀ آخر سدۀ سیزدهم شمسی و از طریق ترجمه بود که این گونۀ ادبی برای نخستین بار وارد ایران شد. در این حیات صد و اندی ساله، داستان پلیسی (جنایی) در ایران شکل¬ها و دوره¬های گوناگونی را تجربه کرده است. در این مقاله، با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیل کوشش شده است تا میراث داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی طبقه¬بندی شود. مطابق یافته¬های پژوهش، عناوینی نظیر ترجمه، پاورقی¬های پلیسی ـ جنایی، مستندنگاری و حادثه¬گویی (پلیسهای داستاننویس) و نویسندگان حرفه¬ای و آثار مستقل (داستاننویسان ژانر پلیسی) را برای بررسی سیر داستان پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی می¬توان درنظرگرفت. شناخت پیشینه و تاریخچۀ داستان¬های پلیسی (جنایی) در ادبیات فارسی یاریگر پژوهشگران بعدی در شناخت ویژگی¬ها و نقاط ضعف و قوّت این داستان¬هاست. Manuscript profile
Most Viewed Articles
-
Open Access Article
1 - در مکتب عارفانۀ سهروردی (راز و رمزهای عقل سرخ)
mojtaba goliIssue 7 , Vol. 12 , Autumn 1395اکثر آثار سهروردی بهصورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشتهشدهاند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسبتری فراهمسازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ میباشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحر Moreاکثر آثار سهروردی بهصورت عرفانی-اساطیری و با زبانی رمزآلود نوشتهشدهاند تا علاوه بر زیبایی و جذابیت بیشتر، موجبات کتمان اسرار را در بستر مناسبتری فراهمسازند. یکی از این آثار زیبا، رسالۀ عقل سرخ میباشد که در قالب مناظرۀ عارفانه و به شیوۀ داستان در داستان به رشتۀ تحریر کشیدهشدهاست. این رساله در عین کمیت، حاوی گستردهترین اسرار نورشناسی، معاد، خردمداری، پیرشناسی، نهج سلوک عارفانه و عاشقانه، تفسیر برخی از آیات قرآن، خودشناسی، باستانگرایی، و راه رسیدن به سرچشمۀ حیات ازلی است. آشنایی با این رمز و رازهای زیبا و پیچیده، فهم آثار عارفانی چون سهروردی را بهتر و بیشتر ممکن میسازد. Manuscript profile -
Open Access Article
2 - رودهـا در شـاهنامه
maryam ja'fary reza ashraf zadehIssue 6 , Vol. 12 , Summer 1395رودها در شاهنامه، مکانهایی شاخص و ممتازند که میتوان به بررسی آنها پرداخت، زیرا چونان قهرمانان صاحب شخصیتاند و فراتر از ویژگیهای نوعی به خاصههای فردی آراستهاند. آنها در هالهای از اسطوره فرورفتهاند و رخدادهای اساطیری است که آنها را رازناک کردهاند. این رودها Moreرودها در شاهنامه، مکانهایی شاخص و ممتازند که میتوان به بررسی آنها پرداخت، زیرا چونان قهرمانان صاحب شخصیتاند و فراتر از ویژگیهای نوعی به خاصههای فردی آراستهاند. آنها در هالهای از اسطوره فرورفتهاند و رخدادهای اساطیری است که آنها را رازناک کردهاند. این رودها با آبهای جادوییشان بر پهنة اسطورهها گسترده شدهاند و اینها همه نمایش رودی مینیاتوری و مجردند که ویژگی آنان جریان همیشگی و طغیان گاهگاهی است. در این نوشتار از میان رودهای مذکور در شاهنامه، به بررسی رودهایی که در آنها رویدادهایی وقوع میپذیرد همچون: اروندرود، کاسه رود، فرات، جیحون، سنبار، هیرمند و... پرداختهایم تا امانتداری فردوسی ونمونهای از ارزش جغرافیایی و اسطورهای شاهنامه را نشان داده باشیم. Manuscript profile -
Open Access Article
3 - تجلّی خرافات و باورهای عامیانه در ادب فـارسی (تا قرن هشتـم هجری)
رضا رنجبرمکی جواد مهربان رضا اشرف زادهIssue 18 , Vol. 15 , Summer 1398بدون شک خرافات و باورها بخشی از فرهنگ و ادبیات فارسی به شمار میآیند.معماران کاخ ادب فارسی از این باورها به عنوان یکی از درون مایه های شعر و نثر خویش بهرهها بردهاند. این آثار آیینۀ تمام نمای جامعۀ عصر آ نان است.باورها ، خرافات در هر دورهای رواج داشته ،شاعر یا نویسند Moreبدون شک خرافات و باورها بخشی از فرهنگ و ادبیات فارسی به شمار میآیند.معماران کاخ ادب فارسی از این باورها به عنوان یکی از درون مایه های شعر و نثر خویش بهرهها بردهاند. این آثار آیینۀ تمام نمای جامعۀ عصر آ نان است.باورها ، خرافات در هر دورهای رواج داشته ،شاعر یا نویسنده در آن باورها و خرافات فراگیر پیرامون خود پرورش یافته، آنهارا دیده، با آنها زیسته و سرانجام –به خواست یا ناخواست –در اثر ادبی خویش آورده است.این گونه مطالب در زمان خود شاعر قابل فهم عارف و عامی بوده و همگان آن مطلب را در مییافتهاند، ولی با گذشت زمان و علل گوناگون این مطالب از ذهن مردم پاک و برای نسلهای بعد مسأله ای غریب و دور از ذهن شده است . این پژوهش در نظر داردیک طرح کلّی از باورها و خرافات باز تاب یافته در آثار منظوم و منثور فار سی تا قرن هشتم که کمتر به آنها پرداخته شده–در حد حوصلۀ این پژوهش- مورد بررسی قراردهدتا علاقه مندان به زبان فارسی را به دقایق فکر و هنر آنان، عظمت هویت ملّی و فرهنگی آشنا سازد و در حل دشوارها وفهم دقیق ترآثار منظوم و منثور یاری رساند Manuscript profile -
Open Access Article
4 - بررسی جلوههای نمادین طبیعت در اشعار محمدرضا شفیعی کدکنی
ahmad karimi hengameh zaal'nezhadIssue 6 , Vol. 12 , Summer 1395نماد و نمادهای طبیعی در اشعار پیشینیان رواج داشته و کم یا بیش در شعر شاعران معاصر نیز یکی از آرایههای مهم شعری محسوب میشود. شفیعی نیز از شاعران سمبلیک و نمادپرداز طبیعی است. نماد در شعر شفیعی در خدمت واژه، مضمون، معنا و اجتماع است. نمادهای شفیعی خاستگاههای ملی- میهنی Moreنماد و نمادهای طبیعی در اشعار پیشینیان رواج داشته و کم یا بیش در شعر شاعران معاصر نیز یکی از آرایههای مهم شعری محسوب میشود. شفیعی نیز از شاعران سمبلیک و نمادپرداز طبیعی است. نماد در شعر شفیعی در خدمت واژه، مضمون، معنا و اجتماع است. نمادهای شفیعی خاستگاههای ملی- میهنی، مذهبی و طبیعی دارند که برجستهترین آنها، طبیعی است. تمثیلی بودن نمادها به شکلی نمادین، از شاخصههای شعری اوست. او فقط به توصیف مبادرت نمیکند بلکه توصیفِ طبیعت را با حالات و افکار انسان آمیخته، سپس در جلوههای سمبل بروز میدهد. از این رو در این پژوهش، از میان آثار او، دو مجموعة شعری اعم از آیینهای برای صداها و هزاره دوم آهوی کوهی، مورد مداقه و نقد و بررسی قرار گرفته است. Manuscript profile -
Open Access Article
5 - قاموس المُنجِد و واژههای معرَّب فارسی در آن
shah'baz mohseniIssue 6 , Vol. 12 , Summer 1395با همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژههای فارسی به زبان عربی راهیافتهاست و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونهای دیگر در ز Moreبا همة تأثیرپذیری فراوانی که زبان فارسی از زبان عربی داشته است زبان عربی نیز در طول تاریخ – چه پیش از اسلام و چه پس از آن، تحت تأثیر زبان فارسی بوده است. لغات و واژههای فارسی به زبان عربی راهیافتهاست و با تغییراتی در ریخت و آوای کلمه، به شکل و گونهای دیگر در زبان عربی، ادامة حیات دادهاست. از دیرباز که قاموس نگاری در زبان عربی توسط محققانِ زبان عربی مرسوم بوده است تاکنون، توجه به اینگونه واژهها و احصاء و ضبط این گونه کلمات که در زبان عربی رواج و کاربردیافتهاند، امری مرسوم بوده است. در پژوهش حاضر، واژههای عربی شدة فارسی در فرهنگ لغت المُنجِد جمعآوری و بحث شده است که در این مقاله بهعنوان مُشت نمونة خروار تعدادی از آنها گزارش شده است. Manuscript profile -
Open Access Article
6 - بررسی بلاگردانی در آثار منظوم عطار با رویکرد اسطوره ای
فاطمه حجه فروش مرتضی رزاق پور رضا صادقی شهپرIssue 33 , Vol. 19 , Spring 1402بلاگردانی یکی از اسطوره های قدیمی است که برای مقابله با انتقال بلاها به اشکال گوناگون در فرهنگ ها وجود داشته است و نمایانگر آداب و رسوم هر ملّت است و نقش حیاتی در زندگی مردم ایفا میکند. انسان همواره برای رهایی خود و نزدیکان از حوادث ناگوار، به روش های مختلف بلاها را از Moreبلاگردانی یکی از اسطوره های قدیمی است که برای مقابله با انتقال بلاها به اشکال گوناگون در فرهنگ ها وجود داشته است و نمایانگر آداب و رسوم هر ملّت است و نقش حیاتی در زندگی مردم ایفا میکند. انسان همواره برای رهایی خود و نزدیکان از حوادث ناگوار، به روش های مختلف بلاها را از خود دور میکردهاست. برپاکردن مراسم قربانی یکی از این شواهد است که در طول تاریخ تاریخ اسطوره-ای با تعدیل شدن آن به شکل قربانی حیوانات در آمدهاست. چشم زخم نیز از جمله نمودهای اسطورهای است که با فرهنگ مردم عجین شده و برای بلاگردانی از آن به قربانی، دعا، حرز و تعویذ، دود کردن اسفند و... متوسّل می شدند. این پژوهش از نوع کتابخانهای بوده و پس از گردآوری و دسته بندی اطّلاعات به صورت توصیفی وتحلیلی انجام شدهاست. با بررسی غزلیات، قصاید و مثنوی های منطق الطیر، الهی نامه، مصیبت نامه و اسرارنامه این نتیجه حاصل می شود که تعدادی از اسطوره های بلاگردانی در این آثاربه شکل درونی و معنوی به کار رفته است. در باور عرفانی سالک برای دفع چشم بد از معشوق از هرکاری چون دود کردن اسفند، یا حتی سوزاندن یا قربانی کردن خودش به طور ذهنی، استفاده از تعویذ و دعا، حمایل، نذر کردن، پیشکش جان و ...دریغ نمیکند. تا معشوق و محبوبش از بلاها و آسیبها در امان باشد. Manuscript profile -
Open Access Article
7 - نوستالژی اجتماعی در شعر فریدون مشیری
mehdi sotoodian moslem rajabiIssue 6 , Vol. 12 , Summer 1395یکی از اصطلاحات روانشناسی که وارد حوزة ادبیّات شده نوستالژی است. نوستالژی با این که تقریباً به تازگی در عرصههای هنر و علوم مختلف خودنمایی میکند امّا به هیچ وجه، نوظهور و نوپا نیست. به طور کلی آدمی هیچگاه از وضع موجود و احوال زمانة خویش راضی نبوده است و هر کس به نوعی Moreیکی از اصطلاحات روانشناسی که وارد حوزة ادبیّات شده نوستالژی است. نوستالژی با این که تقریباً به تازگی در عرصههای هنر و علوم مختلف خودنمایی میکند امّا به هیچ وجه، نوظهور و نوپا نیست. به طور کلی آدمی هیچگاه از وضع موجود و احوال زمانة خویش راضی نبوده است و هر کس به نوعی با این دلتنگیها، روزگاری قرین بودهاست.نوستالژی انواعی دارد که یکی از آنها نوستالژی اجتماعی است.این نوستالژی در حوزة ادبیّات،نظر بسیاری از شعرا و ادبا و منتقدان را به خود جلبکردهاست.یکی از شعرای توانمند معاصر که میتوان اشعارش را از دیدگاه این نوع نوستالژی مورد بررسی قرار داد، فریدون مشیری است.به راستی که اشعار فریدون مشیری آیینة تمامنمای جامعه و روزگار شاعر است.این پژوهش با هدف تبیین مؤلّفههای نوستالژی اجتماعی و با بررسی و کندوکاو در اشعار فریدون مشیری، صورتگرفتهاست تا در پایان بتوان درک و تصویر درستی از روزگار شاعر و جامعة آن زمان داشت. Manuscript profile -
Open Access Article
8 - بررسی مؤلّفههای هوش هیجانی و شادی در سرودههای«فرّخی سیستانی» و «منوچهری دامغانی»
محمود حکم آبادی رسول کرد نوقابی آرزو دلفان بیرانوند ابوالقاسم امیراحمدیIssue 14 , Vol. 14 , Summer 1397شادی از دید روانشناسی دارای ابعاد عاطفی، شناختی و اجتماعی است که ایجاد و بروز آن در کنار عوامل برونفردی مانند کامیابیهای اجتماعی، درگرو عوامل درونفردی ازجمله هوش هیجانی است. با توجّه به ارتباطِ بین شادی و هوش هیجانی، مبنی بر اینکه شادی عوامل عاطفی، شناختی و اجتماعی Moreشادی از دید روانشناسی دارای ابعاد عاطفی، شناختی و اجتماعی است که ایجاد و بروز آن در کنار عوامل برونفردی مانند کامیابیهای اجتماعی، درگرو عوامل درونفردی ازجمله هوش هیجانی است. با توجّه به ارتباطِ بین شادی و هوش هیجانی، مبنی بر اینکه شادی عوامل عاطفی، شناختی و اجتماعی را دربرمیگیرد و هوش هیجانی شامل خودآگاهی، خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی و مهارت های اجتماعی است،این پژوهش پاسخ گویی به این سؤال را مورد بررسی قرار داده است: دلیل فرحناکی بیشتر سرودههای فرخی و منوچهری و برتری ایشان از این دید بر شاعران دیگر با وجود یکسانبودن درونمایه و محتواهای شعری چیست؟ بنابراین با توجّه به پویایی و نشاط بیشازحدّ اشعار فرّخی و منوچهری بر اساس نظریۀ گلمن در زمینۀ هوش هیجانی و نظریۀ آرگایل در حوزۀ شادی می توان بیان کرد که حرکت و جنبوجوش و تحرّک و فرحناکیِ ناشی از هوش هیجانی و شادیِ این دو شاعر است که در قالب اشعار به میزان زیادی به مخاطبان منتقل می شود. Manuscript profile -
Open Access Article
9 - سبکشناسی لایهای گلستان سعدی دردو لایه کاربردشناسی و نحوی
شمس الحاجیه اردلانی شعله دستغیب سیدمحمود سیدصادقیIssue 13 , Vol. 14 , Spring 1397سبکشناسی لایهای با تحلیل بافتی معیّن که به وسیله شخصی معیّن آفریده شده، در پنج لایۀ نحوی، واژگانی، آوایی، بلاغی و کاربردشناسی صورت می گیرد.پیش از این، براساس سبک شناسی بهار تحلیل های بسیاری در آثار بزرگ ادبی از جمله گلستان سعدی صورت گرفته، دراین پژوهش به شیوه تحلیلی-ت Moreسبکشناسی لایهای با تحلیل بافتی معیّن که به وسیله شخصی معیّن آفریده شده، در پنج لایۀ نحوی، واژگانی، آوایی، بلاغی و کاربردشناسی صورت می گیرد.پیش از این، براساس سبک شناسی بهار تحلیل های بسیاری در آثار بزرگ ادبی از جمله گلستان سعدی صورت گرفته، دراین پژوهش به شیوه تحلیلی-توصیفی به شیوه آنچه محمود فتوحی در سبک شناسی خود آورده، تحلیل و بررسی دولایه نحوی و کاربردشناسی گلستان انجام گرفته است. برهمین اساس ضمن تحلیل ساختار نحوی وکاربردشناسی و ارائه جدول آماری به شیوه استنباطی ، سهم موفقیّت سعدی و کارکرد کلام او در لایه های یاد شده، هم چنین سبک فردی وی و ارتباط با بافت بیرونی کلام او، بررسی شده است. نتایج نشان می دهد، سعدی نگرشی اجتماعی با دیدگاهی اصلاحگرایانه و زبانی مردمی، سازنده و مؤدبانه دارد.جملات هسته ای گویای صراحت و بیان مستقیم وی است سعدی ازجملات خوشه ای به قصد انتقال پیام سریعتر و صریح تر به مخاطب کمتر بهره برده است. Manuscript profile -
Open Access Article
10 - پژواک فرهنگ پیمان و پیمانداری در شاهنامه و متون اوستایی و پهلوی
hoseyn jalaliIssue 6 , Vol. 12 , Summer 1395شاهنامه، آیینۀ تمامنمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلیگاه باورها، آیینها و رسوم اجتماعی آنان است که آن را میتوان با رویکردهای گوناگون واکاوید .این اثر سترگ، مهمترین سند بهجایمانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. از آنجا که آبشخور و اساس نظم شاهنامه، خداین Moreشاهنامه، آیینۀ تمامنمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلیگاه باورها، آیینها و رسوم اجتماعی آنان است که آن را میتوان با رویکردهای گوناگون واکاوید .این اثر سترگ، مهمترین سند بهجایمانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. از آنجا که آبشخور و اساس نظم شاهنامه، خداینامهها، کارنامهها، روایات دینی، اوستا، متون پهلوی و حتی نگارهها بوده است، یقیناً نظمنامۀ باستان تحت تأثیر باورها و آیینهایی است که در این کتابها و مآخذ آمده و این باورها و آیینها یا ضمن داستانها یا به طور اشاره، در اثر گران سنگ استاد توس آمدهاست. در این پژوهش به بررسی پیمان و پیمانداری، بهعنوان یکی از باورهای ایران باستان، که به گونهای مشترک در شاهنامه، اوستا و متون پهلوی آمده، پرداخته شده و بر این نکته تأکید گردیده که شاهنامه، پژواک و پالودۀ فرهنگ ایران باستان و استوارترین سند هویت فرهنگی ایرانیان کهن است. مستندات آن، شواهد بسیاری است که در متون دیگرِ پیش از فردوسی و هم عصر او آمدهاست. Manuscript profile