The effect of eight weeks of aerobic training on VO2max and BMI of overweight and obese women in different types of NRF1 and NRF2 genotypes

Subject Areas : Physical Activity and Health

Maryam Kamari ¹ , Masoud Rahmati ² , Mehdi Boostani ³

1 - Department of Physical Education, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Borujerd Branch, Borujerd, Iran
2 - Department of Physical Education and Sport Sciences, Faculty of Literature and Human Sciences, Lorestan University, Khoramabad, Iran
3 - Department of Physical Education, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

Received: 2023-11-30 Accepted : 2023-12-22 Published : 2023-10-23

Keywords: NRF, VO2max, Aerobic training, Body Mass Index,

Abstract :

Aim: The purpose of this study was to determine the effect of eight weeks of aerobic training on VO2max and BMI of overweight and obese women in different types of NRF1 and NRF2 genotypes.Methods: 23 inactive obese women (30-45 years old, body mass index>30) voluntarily and purposefully participated in the research. At the beginning of the research the subjects participated in an aerobic training program for eight weeks. Measurements related to height, weight, body mass index and VO2max of the subjects were done before and after the training program. 24 hours after completing the training program, in order to extract DNA and observation of genetic profile by RFLP method, saliva samples were collected in special kits. Subjects were placed in three genotypic groups AA, AC and CC for NRF1 and one genotypic group AA for NRF2. To check the frequency of genotypes Chi-square statistical test and one-way ANOVA test and dependent T-test were used to check the difference between variables.Results: The results of analysis related to NRF1 gene showed that there is non-significant difference in VO2max (p=0.854 and F=0.159) and body mass index (p=0.956 and F=0.036) between groups. Also, the results related to the NRF2 gene showed that the subjects' VO2max increased significantly after eight weeks of aerobic training (p=0.001).Conclusion: The present study showed that only in the NRF2 AA genotype, the endurance capacity of subjects increases due to aerobic exercise.

Full-Text:



 تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه­های مختلف ژنوتیپ­های NRF1 و NRF2

 

چکیده

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه­های مختلف ژنوتیپ­­های NRF1 و NRF2 بود.

روش‌ها: تعداد 23 زن چاق و دارای اضافه وزن غیرفعال 30-45 ساله با میانگین شاخص توده­بدنی بیشتر از 30 به­صورت داوطلبانه و هدفمند در پژوهش شرکت کردند. در آغاز پژوهش، آزمودنی­ها در یک برنامه تمرین هوازی به مدت هشت هفته شرکت کردند. اندازه­گیری­های مربوط به قد، وزن، شاخص توده­بدنی و VO2max آزمودنی­ها، پیش و پس از برنامه تمرینی انجام شد. جهت استخراج DNA و رصد پروفایل ژنتیکی به روشRFLP ، 24 ساعت پس از پایان تمرینات، نمونه­های بزاقی در کیت­های مخصوص جمع­آوری شد. پس از مشخص شدن پروفایل ژنتیکی، آزمودنی­ها در سه گروه ژنوتیپی AA، AC و CC برای NRF1 و یک گروه ژنوتیپی AA برای NRF2 قرارگرفتند. براي بررسی فراوانی ژنوتیپ­ها از آزمون آماري خی دو و برای بررسی تفاوت میان متغیرها از آزمون آماری تحلیل­واریانس یک­راهه و آزمون تی همبسته استفاده شد. سطح معنی داري 05/0p< در نظر گرفته شد.

یافته­ها: نتایج آزمون تحلیل­واریانس مربوط به ژن NRF1 نشان داد که اختلاف معنی­داری در میزان VO2max (854/0=p و 159/0= F) و شاخص توده­بدنی (956/0=p و 036/0= F) بین گروه­ها وجود ندارد. نتایج آزمون تی همبسته مربوط به ژن NRF2 نشان داد که میزان VO2max آزمودنی­ها، پس از هشت هفته تمرین هوازی افزایش معنی­داری داشت (001/0=p).

نتیجه­گیری: پژوهش حاضر نشان داد که تنها در ژنوتیپ NRF2 AA، ظرفیت استقامتی آزمودنی‌ها در اثر تمرین هوازی افزایش می‌یابد.

واژه­های کلیدی: NRF، VO2max، شاخص توده بدنی، تمرین هوازی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The effect of eight weeks of aerobic training on VO2max and BMI of overweight and obese women in different types of NRF1 and NRF2 genotypes

Abstract

Aim: The purpose of this study was to determine the effect of eight weeks of aerobic training on VO2max and BMI of overweight and obese women in different types of NRF1 and NRF2 genotypes.

Methods: 23 inactive obese women (30-45 years old, body mass index>30) voluntarily and purposefully participated in the research. At the beginning of the research the subjects participated in an aerobic training program for eight weeks. Measurements related to height, weight, body mass index and VO2max of the subjects were done before and after the training program. 24 hours after completing the training program, in order to extract DNA and observation of genetic profile by RFLP method, saliva samples were collected in special kits. Subjects were placed in three genotypic groups AA, AC and CC for NRF1 and one genotypic group AA for NRF2. To check the frequency of genotypes Chi-square statistical test and one-way ANOVA test and dependent T-test were used to check the difference between variables.

Results: The results of analysis related to NRF1 gene showed that there is non-significant difference in VO2max (p=0.854 and F=0.159) and body mass index (p=0.956 and F=0.036) between groups. Also, the results related to the NRF2 gene showed that the subjects' VO2max increased significantly after eight weeks of aerobic training (p=0.001).

Conclusion: The present study showed that only in the NRF2 AA genotype, the endurance capacity of subjects increases due to aerobic exercise.

Key words: NRF, VO2max, Body mass index, Aerobic training

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

میتوکندری به عنوان کانون متابولیسم عضلانی، یک اندامک بسیار پویا با تغییرپذیری بسیارزیاد است که علاوه بر تولید انرژی برای سلول، افت کیفیت آنها به بسیاری از بیماری­ها منجر می­شود (رفعتی و همکاران، 2022). به­طورکلی، نقص در عملکرد میتوکندری باعث تولید استرس اکسایشی، افزایش کلسیم درون­سلولی، افزایش تولید گونه­های واکنش­پذیر اکسیژن و همچنین فعال شدن مسیرهای آپوپتوزی می­شود (هالینگ¹ و همکاران، 2017). اختلال عملکرد میتوکندری که با کاهش توده و یا عملکرد میتوکندری مشخص می‌شود، به دلیل اختلال در اکسیداسیون اسیدهای چرب، ترشح آدیپوکاین­ها و هموستاز گلوکز، با افزایش احتمال ابتلا به چاقی همراه است (گائو² و همکاران، 2010). از سوی دیگر، بایوژنز میتوکندریایی با تولید میتوکندری­های جدید و افزایش تراکم آن­ها می­تواند این عوارض را به حداقل برساند (فهیم و عسکری، 2017). عامل اصلی که غالبا به­عنوان نشانه­ای از بایوژنز میتوکندریایی درنظر گرفته می­شود، PGC-1α³ است که تنظیم­کننده استرس اکسایشی و فعال­کننده بایوژنز میتوکندریایی است (کانگ⁴ و همکاران، 2022). اگرچه PGC-1α با کنترل رونویسی ژن ها، تاثیر بسیاری بر بایوژنز میتوکندریایی دارد، با این حال به تنهایی نمی­تواند این نقش را ایفا کند. بایوژنز میتوکندریایی با افزایش رونویسی DNA در میتوکندری شروع می شود. این فرآیند عمدتا توسط بیان ژن عامل نسخه برداری A میتوکندری (⁵TFAM) تنظیم می شود که بیان ژن میتوکندری را از طریق تعامل مستقیم با ژنوم میتوکندری و فاکتورهای ویژه رونویسی در میتوکندری تنظیم می کند (گلیزر⁶ و همکاران، 2005). TFAM، مسئول تولید پروتئین­های زنجیره انتقال الکترونی میتوکندری است که اهداف پایین دست عوامل تنفسی هسته ای 1 و 2 (⁷NRF1, 2) هستند (اسکارپولا⁸، 2002). TFAM ژن هدف NRF1 است که نقش مهمی در انسجام واکنشهای متقابل بین میتوکندری و هسته ایفا می کند (ایقبال⁹ و همکاران، 2013). NRF ها و مخصوصاً NRF1 محرکهای قوی بیان ژنهای هسته­ای مورد نیاز برای تنفس میتوکندریایی هستند. NRF1 بیان چندین ژن رونویسی هسته­ای که در عملکرد زنجیره­ی تنفسی دخیل هستند و ژن­های زیرواحد سیتوکروم سی اکسیداز را با فعال کردن TFAM تنظیم می­کند (طاهرزاده فرد، 2011). NRF1 نقش اصلی را به عنوان یک فاکتور رونویسی در تنظیم متابولیک ایفا کرده و بیان PPARG¹⁰ را تحریک می کند. PPARG به شدت در بافت چربی بیان می شود و ژن های متعددی که در هموستاز متابولیک، متابولیسم انرژی، آدیپوژنز و همچنین التهاب نقش دارند را کنترل می کند (ما¹¹ و همکاران، 2018). NRF2 نیز در هماهنگی با NRF1، بایوژنز میتوکندریایی را تحریک می­کند (هی و همکاران¹²، 2007). نشان داده شده است که در معرض چربی قرار دادن سلولهای عضلانی باعث کاهش بیان NRF1 و NRF2 در زنان مبتلا به چاقی شدید در مقایسه با زنان لاغر می شود. علاوه بر این بیان ژن‌های پایین دست NRF1 و NRF2 نیز الگوی عدم افزایش در مواجهه با چربی در شرایط چاقی را نشان می­دهد (ماپلس¹³ و همکاران، 2015). در مدلهای حیوانی، از دست دادن NRF1 و NRF2 می تواند عواقب چشمگیری بر بیان ژنهای بافت چربی داشته باشد و محافظت در برابر چاقی را فراهم کند. به طور خاص، حذف ژنNRF2  در موش­ها، آن­ها را از چاقی ناشی از رژیم غذایی پرچرب محافظت می کند. همچنین موش های فاقد ژن NRF2، افزایش مصرف انرژی را نشان می دهند که با افزایش فعالیت بدنی مرتبط نیست و مصرف اکسیژن را افزایش می دهد. علاوه بر این، نشان داده شده است که حیوانات فاقد ژن NRF1 به طور خاص در بافت چربی لاغرتر از موش های نوع وحشی هستند (اسکنیدر¹⁴، 2016). همچنین گزارش شده است که افراد دارای ژنوتیپ GG ژن NRF2 مستعد چاقی و ابتلا به دیابت نوع دوم هستند. با این حال، ژنوتیپ AG ژن NRF2 و دیگر ژنوتیپ­های ژن NRF1، بر ویژگیهای عملکرد استقامتی و تمرین­پذیری در ورزشکاران کمک می کند (هی و همکاران، 2008).

تمرینات استقامتی مداخله­ی مهمی برای افزایش اکسداسیون اسیدهای چرب به شمار می رود (کنودسن¹⁵ و همکاران، 2020). یکی از اجزای اصلی عضلات اسکلتی، میتوکندری است که انرژی مورد نیاز برای انقباض عضلانی را از طریق فسفوریلاسیون اکسیداتیو، به ویژه در طول تمرینات استقامتی، فراهم می کند. جای تعجب نیست که این نوع تمرینات همچنین بایوژنز میتوکندریایی را تحریک می کند، که توانایی میتوکندری را برای تبدیل انرژی بیوشیمیایی از مواد مغذی به ¹⁶ATP بهبود می بخشد. در این راستا، NRFها نقش کلیدی در تنظیم بایوژنز میتوکندریایی ایفا می کنند (لی و کای¹⁷، 2023). نشان داده شده است که NRF ها می توانند در بایوژنز میتوکندریایی و افزایش فسفوریلاسیون اکسیداتیو تارهای عضلانی در پاسخ به تمرینات هوازی نقش مهمی داشته باشند (کینسومبون¹⁸ و همکاران، 2009). شواهد حاکی از آن است که ژن NRF-2، یک نقش عملکردی در عضلات اسکلتی در طول تمرینات ورزشی ایفا می کند. همچنین سطوح mRNA NRF1 و NRF2 به طور قابل توجهی به عنوان بخشی از سازگاری عضلات اسکلتی با تمرین ورزشی القا می شود (بار¹⁹ و همکاران، 2002). علاوه بر این، زیرواحد β1 ژن NRF2، با افزایش VO2max²⁰ در پاسخ به تمرینات استقامتی مرتبط است (بوچارد²¹ و همکاران، 2000). پایه­ی مولکولی این سازگاری ها در پاسخ به تمرینات هوازی، تغییر در بیان ژن­های مربوطه است. این تغییرات باعث افزایش بایوژنز میتوکندریایی و فعال شدن آنزیم های میتوکندریایی می­شود که در نتیجه­ی این فعل و انفعالات، ظرفیت اکسیداتیو تارهای عضلانی افزایش می یابد (پنگام²² و همکاران، 2021).

عملکرد ورزشی افراد تا حدود زیادی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی قرار می گیرد و تفاوت در توالی DNA افراد مسئول تمایز در صفات ورزشی است. از سوی دیگر به وضوح آشکار شده است که تمرین و فعالیت بدنی منظم و به ویژه تمرینات هوازی دارای اثرات مثبتی بر سلامتی، ترکیب بدنی و ظرفیت ورزشی در افراد است. برای مثال نشان داده شده است که تمرینات استقامتی و هوازی باعث بهبود ظرفیت و توان هوازی می شود (لین²³ و همکاران، 2021). همچنین گزارش شده است که تمرینات استقامتی منجر به کاهش وزن و شاخص توده بدنی می شود (سوری و همکاران، 2021) ؛ بنابراین و با توجه به موارد ذکر شده، هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه­های مختلف ژنوتیپ­­های NRF1 و NRF2 بود. از سوی دیگر بیشتر مطالعاتی که در این زمینه انجام شده اند بر روی تفاوت در اجرای ورزشکاران با توجه به تفاوتهای ژنتیکی آنها متمرکز شده است، در حالی که در جوامع امروزی اضافه وزن و چاقی یکی از اصلی ترین مشکلات زندگی شهری است و این مشکل در زنان برجسته تر است، بر این اساس مطالعه بر روی زنان چاق می تواند در روشن کردن نقش تفاوت های ژنتیکی در مدیریت وزن و بهبود VO2max به عنوان شاخص عملکرد هوازی به دنبال تمرین هوازی، راه گشا باشد.

روش پژوهش

نمونه های پژوهش: تحقیق حاضر به روش نیمه تجربی انجام شد. نمونه آماری پژوهش تعداد 23 زن دارای اضافه وزن و چاق و غیر فعال 30 تا 45 ساله با میانگین شاخص توده بدنی بیشتر از 30 بود که به صورت داوطلبانه و هدفمند در پژوهش شرکت کردند. آزمودنی­ها هیچگونه سابقه بیماری (بیماریهای قلبی-عروقی، تنفسی، دیابت، سرطان و ..) و یا اختلالات اسکلتی-عضلانی نداشتند. همچنین سابقه مصرف سیگار، دارو یا مکمل و یا رژیم غذایی خاصی نداشتند. علاوه بر این همه آزمودنی­ها چرخه قاعدگی منظمی داشتند و هیچکدام از آنها یائسه نبودند. پیش از شروع پژوهش از آنها رضایتنامه کتبی برای شرکت در تمام مراحل پژوهش دریافت و همچنین اندازه­گیری­های مرحله پیش آزمون مربوط به قد، وزن، شاخص توده بدنی و VO2max آزمودنی­ها انجام شد. وزن افراد در وضعیت بدون کفش و با حداقل لباس بر حسب کيلوگرم با استفاده از ترازوي مجهز به قدسنج سکا (ساخت آلمان) با دقت کمتر از ١٠٠ گرم و قد آنها نيز بدون کفش و بر حسب سانتيمتر با دقت 5/0 سانتيمتر اندازه گيري شد. نمايه توده بدني (²⁴BMI) آزمودنيها از طريق تقسيم وزن (کيلوگرم) بر مجذور قد (متر مربع) محاسبه شد. برای تعیین میزان VO2max آزمودنی­ها به عنوان شاخص توان هوازی از آزمون بروس²⁵، استفاده شد. این آزمون که بر روی نوارگردان انجام می شود، شامل 7 مرحله 3 دقیقه ای است. در آغاز نوارگردان با سرعت 74/2 کیلومتر در ساعت و با شیب 10 درصد راه اندازی می شود. پس از هر 3 دقیقه شیب تردمیل 2 درصد افزایش می یابد و سرعت نیز با توجه به دستورالعمل آزمون افزایش می یابد. نشانه های خاتمه آزمون شامل هر نشانه ای (خستگی، تنگی نفس، خس خس سینه، گرفتگی عضلات پا...) است که با توجه به آن، فرد دیگر توان ادامه آزمون را نداشته باشد (بالادی²⁶ و همکاران، 2007).

روش اجرای پژوهش: پس از اطمینان از آشنایی داوطلبان با شرایط تمرین که در یک جلسه توجیهی انجام شد، اندازه­های مربوط به قد، وزن، شاخص توده بدنی و VO2max آزمودنی­ها ثبت شد. سپس آزمودنی­ها هشت هفته تمرین هوازی با تواتر 5 جلسه در هفته و هر جلسه 30 دقیقه با شدت 55 تا 75 درصد ضربان قلب ذخیره انجام دادند. شدت تمرین در دو هفته اول با 55 تا 65 درصد ضربان قلب بیشینه، در دو هفته دوم با 60 تا 65 درصد ضربان قلب بیشینه و در چهار هفته پایانی با 65 تا 75 درصد ضربان قلب بیشینه بود. 10 دقیقه برای گرم کردن و 10 دقیقه برای سرد کردن در هر جلسه تمرینی در نظر گرفته شد. با توجه به هدف اصلی پژوهش که در آن به‌دنبال بررسی تاثیر تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در ژنوتیپ­­های مختلف NRF1 و NRF2 بودیم؛ بنابراین برآن شدیم از مدل تمرین هوازی پیشرونده استفاده کنیم. اگرچه، به‌نظر می‌رسد به‌منظور کاهش وزن و کنترل ترکیب بدن، بهتر بود که از برنامه تمرین ترکیبی استفاده شود. همچنین با توجه به پروتکل‌های مختلف تمرینی که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است یکی از چالش‌های مهم در این زمینه، انتخاب نوع برنامه تمرینی است. در این تحقیق با توجه به سن، جنسیت و همچنین سطح آمادگی جسمانی آزمودنی‌ها این پروتکل مورد استفاده قرار گرفت. مطابق فرمول کاروونن²⁷، ضربان قلب ذخیره برای مراحل مختلف تمرینی طراحی شد:

ضربان قلب استراحت+]درصد شدت مورد نظر * (ضربان قلب استراحت –ضربان قلب بیشینه)[= ضربان قلب ذخیره

در این فرمول، میزان ضربان قلب بیشینه از کم کردن سن هر آزمودنی از عدد 220 بدست آمد (عمر²⁸ و همکاران، 2022). 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین، اندازه­گیری­های مربوط به قد، وزن، شاخص توده بدنی و VO2max آزمودنی­ها همانند مرحله پیش آزمون انجام شد. 

روش های آزمایشگاهی: 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرینی جهت استخراج DNA و رصد پروفایل ژنتیکی آزمودنی­ها از هر کدام از آنها نمونه بزاقی به میزان 3 میلی­لیتر در کیت­های مخصوص (ساخت شرکت ژن ورز) جمع آوری شد. نمونه­گیری بزاقي در حالي انجام شد که از آزمودني­ها خواسته شده بود که حداقل به مدت دو ساعت هیچ­گونه غذایی نخورند. پس از اضافه کردن 3 میلي­لیتر محلول نگهدارنده، 5/2 میلي­لیتر از محلول بزاق به يک فالكون اسريل انتقال داده شد. سپس، به مقدار 5/2 میلي­لیتر بافر لیز­کننده به محلول بزاق اضافه و به مدت 20 ثانیه ورتكس گردید. محلول مورد نظر به مدت 30 دقیقه در دمای اتاق گذاشته شد. در ادامه و پس از اضافه کردن میزان 30 میكرولیتر آران ايزه A و ورتكس کردن آن، به مدت یک ساعت در دمای 37 درجه قرار داده شد. در مرحله بعدی به محلول مورد نظر میزان 40 میكرولیترر پروتئیناز K اضافه شد و سپس به مدت 20 ثانیه ورتکس شد و یک ساعت در دمای اتاق رها شد. در ادامه میزان 2 میلي­لیتر محلول NaCl 6M به آن اضافه و 20 ثانیه ورتكس شد و به مدت 10 دقیقه روی يخ قرار داده شد. محلول به دست آمده به مدت 20 دقیقه در دمای 4 درجه و دور 12000 RPM سانتريفیوژ شد و به يک فالكون جديد منتقل گردید. در ادامه سانتريفیوژ با شرايط بالا انجام شد. در مرحله بعدی، محلول روی به يک فالكون جديد منتقل و 7 میلي لیتر ايزوپروپانول سرد به آن اضافه و سپس فالكون چندين مرتبه سر و ته شد. در ادامه به مدت 10 دقیقه در دمای 4 درجه و دور 1000  RPMسانتريفیوژ انجام شد. در مرحله بعد، به میزان 2 میلي لیتر اتانول 70% سرد به محلول اضافه و سانتريفیوژ به مدت 3 دقیقه در دمای 4 درجه و دور 8000  RPMانجام شد. سپس محلول روی دور ريخته شد و نمونه های DNA در دمای اتاق گذاشته شدند تا کامل خشک شوند. در مرحله بعدی به میزان 500 میكرولیتر آب دوبار تقطیر استريل به آنها اضافه شد. نمونه ها در دمای منفي 20 درجه سانتيگراد نگهداری شده تا برای آزمایش های بعدی مورد استفاده قرار گیرند.

طراحی پرايمرها با استفاده از نرم افزارOligo7  انجام شد. برای اطمینان از اختصاصي بودن پرايمرها از نرم افزار Primer-blast موجود در مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی (²⁹NCBI) استفاده شد. در ادامه، پرايمرها برای سنتز به شرکت سیناکلون سفارش داده شدند. با افزودن میزان مشخصی از آب به پرایمرهای دریافتی، که بايد به غلظت 100 پیكومولار رسانده شود، محلول اصلي مورد استفاده قرار گرفت. از اين محلول رقت 05/0 تهیه و به عنوان محلول کاری مورد استفاده قرار گرفت. تمامي استوکهای به دست آمده در دمای منفی 20 درجه سانتيگراد نگهداری شدند. در مرحله ست آپ کردن پرايمرها برای هر جفت از پرايمرهای طراحی شده، از روش PCR³⁰ جهت يافتن بهترين دمای اتصال پرايمر استفاده شد. این تکنیک تنها با اتکا به شناخت توالی اسید نوکلئیکی یک ژن و سازمان­یابی کنش آن، امکان می دهد که مقادیر چشمگیری به اندازه میکروگرم از توالی ویژه نوکلئوتیدی از هر بخش از ژنوم سنتز و تکثیر شود. PCR به معنی واکنش زنجیره پلیمراز است. ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم PCR، ﻣﺤﺼﻮل PCR ﻃﺒﻖ ﭘﺮوﺗﮑﻞ شرکت سازنده، ﺗﺤﺖ ﺗاﺛﯿﺮ آﻧﺰﯾﻢ ﺑﺮﺷﯽ ﻗﺮار خواهد ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ درﺻﻮرت وﺟﻮد ﺟﻬﺶ (ﺳﺎﯾﺖﺑﺮش) ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺰﯾﻢ ﻣﺬﮐﻮر ﻫﻀﻢ ﺷﻮد. آﻧﮕﺎه اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل روي ژل آﮔﺎرز اﻟﮑﺘﺮوﻓﻮرز و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺗﯿﺪﯾﻮم ﺑﺮوﻣﺎﯾﺪ رﻧﮓ آﻣﯿﺰي می­شود ﺗﺎ ﺑﺎﻧﺪﻫﺎ روي آن مشخص شود.

برای تعیین ژنوتیپ ها از روش  ³¹RFLPاستفاده شد. در این روش اﺑﺘﺪا ﻧﻤﻮﻧﻪاي از DNA ﺑﺎ یک نوع آﻧﺰﯾﻢ ﺑﺮﺷﯽ، ﻫﻀﻢ ﻣﯽشود ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﺘﻔﺎوت به دست می آید ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ژل آﮔﺎروز از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و درنهایت، ﺷﻨﺎﺳﺎیی و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﺧﺎص ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮاﯾﻤﺮﻫﺎ انجام می شود. به این صورت که انجام هضم آنزيمي در دمای 65 درجه سانتیگراد و به صورت شبانه شامل يک میكرولیتر آنزيم، 3 میكرولیتر محصول PCR، 2 میكرولیتر بافر مخصوص و 15 میكرولیتر آب ديونیزه بود. پس از هضم آنزيمي، محصول مورد نظر روی ژل پلي اکريل آمید 12% جهت دیدن قطعات برش يافته الكتروفورز شد و سه نمونه با ژنوتیپ های مختلف برای توالي يابي به شرکت کدون فرستاده شدند.

پس از تعیین ژنوتیپ­ها به روش RFLP و PCR، آزمودنی­ها بر اساس پروفایل­های ژنتیکی دسته­­بندی شدند. بر اساس ﺗﻌﯿﯿﻦ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎ، در نمونه بزاقی آزمودنی­ها در مورد ژن NRF1، آلل­های AA، AC و CC بیان شد و به همین خاطر آنها در سه گروه ژنوتیپی AA، AC و CC قرار گرفتند. همچنین در نمونه بزاقی آزمودنی­ها در مورد ژن NRF2، تنها آلل AA بیان شد و به همین خاطر آزمودنی ها در یک گروه ژنوتیپی AA قرار گرفتند.

پژوهش حاضر در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه آزاد اسلامي واحد بروجرد بررسي و با شناسه اخلاق IR.IAU.B.REC.1402.038  مصوب شد.

تحلیل آماری: برای بررسی توزیع طبیعی داده ها از آزمون شاپیروویک استفاده شد. همچنین براي بررسی فراوانی ژنوتیپ ها از آزمون آماري خی دو و برای بررسی تفاوت میان پیش آزمون و پس آزمون متغیرها از آزمون آماری تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تی همبسته استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 تجزیه و تحلیل شدند. سطح معنی داري 05/0p< در نظر گرفته شد.

نتایج

مشخصات فیزیکی و فیزیولوژیک آزمودنی­های پژوهش در پیش آزمون بر اساس فراوانی ژنوتیپهای آزمودنی­ها در جدول 1 نشان داده شده است. این ژنوتیپها در تعادل هاردی واینبرگ³² بودند (58/0≤p).

جدول 1- ویژگی‌های آزمودنیها در پیش آزمون و فراوانی ژنوتیپ‌های NRF1 و NRF2  (تعداد 23 نفر).

ویژگی	NRF1 genotype                              NRF2 genotype
	AA	AC	CC	AA	AC	CC
فراوانی ژنوتیپ (%)	9 (5/39%)	8 (5/34%)	6 (26%)	23 (100%)	-	-
قد (متر)	54/1 (89/0)	58/1 (54/0)	56/1 (35/0)	56/1 (68/0)	-	-
وزن (کیلوگرم)	5/78 (5/13)	1/74 (3/7)	2/69 (2/5)	1/74 (98/0)	-	-
BMI (kg/m2)	2/33 (9/7)	9/29 (8/2)	1/30 (2/3)	47/30 (53/0)	-	-
VO2max (ml/kg/min)	9/26 (5/6)	9/26 (1/4)	3/31 (4/5)	4/29 (5/5)	-	-

داده های مربوط به ویژگیهای آزمودنی ها به صورت میانگین (انحراف معیار) گزارش شده است.

همچنین مشخصات فیزیکی و فیزیولوژیک آزمودنی­های پژوهش در پس آزمون بر اساس فراوانی ژنوتیپهای آزمودنی­ها در جدول 2 نشان داده شده است. این ژنوتیپها در تعادل هاردی واینبرگ بودند (88/0≤p).

جدول 2- ویژگی‌های آزمودنیها در پس آزمون و فراوانی ژنوتیپ‌های NRF1 و NRF2  (تعداد 23 نفر).

ویژگی	NRF1 genotype                              NRF2 genotype
	AA	AC	CC	AA	AC	CC
تعداد (%)	9 (5/39%)	8 (5/34%)	6 (26%)	23 (100%)	-	-
قد (متر)	54/1 (89/0)	58/1 (54/0)	56/1 (35/0)	56/1 (68/0)	-	-
وزن (کیلوگرم)	4/76 (5/9)	3/71 (1/5)	3/68 (1/2)	3/72 (12/0)	-	-
BMI (kg/m2)	1/33 (7/8)	5/30 (9/3)	34/28 (9/2)	9/30 (6/5)	-	-
VO2max (ml/kg/min)	9/33 (9/7)	5/36 (6/5)	3/38 (3/5)	95/35 (5/6)	-	-

داده های مربوط به ویژگیهای آزمودنی ها به صورت میانگین (انحراف معیار) گزارش شده است.

نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به ژن NRF1 در سه گروه ژنوتیپی AA، AC و CC نشان داد که اختلاف معنی داری در میزان تغییرات VO2max بین گروه ها از پیش آزمون تا پس آزمون وجود ندارد (854/0=p و 159/0= F) (شکل 1).

 

شکل 1- میزان تغییرات VO2max آزمودنی ها بر اساس ژنوتیپهای AA، AC و CC ژن NRF1 از پیش آزمون تا پس آزمون

علاوه بر این نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه مربوط به ژن NRF1 در سه گروه ژنوتیپی AA، AC و CC نشان داد که اختلاف معنی داری در میزان تغییرات شاخص توده بدنی بین گروه ها از پیش آزمون تا پس آزمون وجود ندارد (956/0=p و 036/0= F) (شکل 2).

 

شکل 2- میزان تغییرات شاخص توده بدنی آزمودنی ها بر اساس ژنوتیپهای AA، AC و CC ژن NRF1 از پیش آزمون تا پس آزمون

 

از سوی دیگر نتایج آزمون تی وابسته مربوط به ژن NRF2 در گروه ژنوتیپی AA نشان داد که میزان VO2max آزمودنی­ها، پس از هشت هفته تمرین هوازی افزایش معنی داری داشته است (001/0=p) (شکل 3). با این حال شاخص توده بدنی آزمودنی ها در این مدت تغییر معنی داری نداشت (1/0=p) (شکل 4).

 

شکل 3- تغییرات VO2max آزمودنی­ها پس از هشت هفته تمرین هوازی براساس ژنوتیپ AA ژن NRF2. علامت * نشان دهنده تفاوت معنی­دار (05/0p<).

 

شکل 4- تغییرات شاخص توده بدنی آزمودنی­ها پس از هشت هفته تمرین هوازی بر اساس ژنوتیپ AA ژن NRF2.

بحث

بررسی وضعیت ژنتیکی نژادهای گوناگون در ژنهای مرتبط با سلامتی و عملکرد جسمانی یکی از ابزارهای نوین مطالعه جمعیت ها و تعیین استعدادهای بالقوه در جوامع مختلف است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی بر VO2max و شاخص توده بدنی زنان دارای اضافه وزن و چاق در گونه­های مختلف ژنوتیپ­­های NRF1 و NRF2 بود. در مورد ژن NRF1 در سه گروه ژنوتیپی AA، AC و CC، اختلاف معنی داری در میزان VO2max و شاخص توده بدنی بین گروه ها از پیش آزمون تا پس آزمون مشاهده نشد. از سوی دیگر در مورد ژن NRF2 در گروه ژنوتیپی AA، میزان VO2max آزمودنی­ها، پس از هشت هفته تمرین هوازی افزایش معنی داری داشت که یافته اصلی و مهم پژوهش حاضر است. با این حال شاخص توده بدنی آزمودنی ها در این مدت تغییر معنی داری نداشت. این یافته ها نشان می دهد که بین افزایش VO2max آزمودنی ها با ژنوتیپ AA در ژن NRF2 ارتباط معنی داری وجود دارد. همراستا با این یافته ها، زد هی³³ و همکاران (2007) در پژوهشی به بررسی ارتباط بین پلی مورفیسم های ژن  NRF2و ظرفیت استقامتی اندازه گیری شده قبل و بعد از یک برنامه تمرینی استقامتی 18 هفته ای در مردان جوان چینی نشان دادند که ارتباط معنی داری میان افزایش ظرفیت استقامتی و پلی مورفیسم ژن NRF2 وجود دارد و پلی مورفیسم ژن NRF2 ممکن است برخی از تغییرات بین افراد در ظرفیت استقامتی را توضیح دهد (هی و همکاران، 2007). همچنین نیر اینون³⁴ و همکاران (2009) در پژوهشی با عنوان ارتباط بین پلی مورفیسم NRF2 با وضعیت ورزشکاران استقامتی نشان دادند که ژنوتیپهای NRF2 در ورزشکاران نخبه استقامتی بیشتر از دوندگان سرعتی است (اینون و همکاران، 2009). علاوه بر این سیسزسزیک³⁵ و همکاران (2012) مشاهده کردند که فراوانی ژنوتیپ A/G در ژن NRF2 در گروهی از پاروزنان استقامتی در مقایسه با گروه کنترل به طور قابل توجهی بالاتر بود، که نشان از رابطه مثبت ژن NRF2 با ظرفیت استقامتی در این افراد دارد (سیسزسزیک و همکاران، 2012). مطالعات تجربی از این ایده حمایت می‌کنند که تنوع ژنتیکی در ژن NRF2 متعلق به گروهی از پلی‌مورفیسم‌هایی است که با عملکرد استقامتی مرتبط هستند (احمتوف³⁶ و همکاران، 2016). از سوی دیگر، پیشنهاد شده است که عوامل ژنتیکی ممکن است تا 50 درصد از تغییرپذیری افزایش توان هوازی ناشی از تمرین فردی را تحت تأثیر قرار دهد (بوئنو³⁷ و همکاران، 2016). اعتقاد بر این است که افزایش در دسترس بودن اکسیژن به عضلات اسکلتی در طول تمرین به افزایش VO2max کمک می کند (هاگبرگ³⁸ و همکاران، 2002).

نشان داده شده است که NRF2 نقش کلیدی در القای بسیاری از آنزیم های آنتی اکسیدانی و ژن های دفاعی متنوع در برابر استرس اکسیداتیو دارد (چن³⁹، 2021). علاوه بر این، نشان داده است که بیان افزایش یافته NRF2، بیان واسطه های پیش التهابی مانند Cox-2، اینترلوکین-1، اینترلوکین-6 و TNF-α را در مدل آزمایشگاهی کاهش می دهد (کهور⁴⁰ و همکاران، 2006). بنابراین می توان فرض کرد که بیان بالاتر NRF2 برای دستیابی به عملکرد ورزشی بالاتر سودمند است، زیرا میزان استرس اکسیداتیو و پاسخ التهابی ناشی از تمرین ورزشی، فشار قابل توجهی برای توانایی ریکاوری پس از تمرین استقامتی است (نیکولایدیس⁴¹ و همکاران، 2008). علاوه بر این، سایت‌های NRF2 در ژن‌های کدکننده زیرواحد تولیدکننده ATP (ویرباسیوس⁴² و همکاران، 1993) مشاهده شده است که مطابق با نقش تعیین‌کننده و تثبیت‌شده زنجیره تنفسی میتوکندری در تولید انرژی مورد نیاز برای حفظ ورزش طولانی‌مدت و تاخیر در شروع خستگی عضلانی است (ایوان و لامبرت⁴³، 2007).

اگرچه ورزش هوازی تأثیر عمیقی بر متابولیسم پروتئین دارد، اما در مورد تأثیر ورزش هوازی بر پروتئین NRF2 اطلاعات کمتری در دست است. بار⁴⁴ و همکاران (2002) افزایش قابل توجهی در سطح پروتئین NRF2 عضلانی را 12 تا 18 ساعت پس از یک مسابقه شنا نشان دادند، که نشان دهنده فعال شدن سریع این پروتئین در پاسخ به ورزش استقامتی است (بار و همکاران، 2002). گزارش شده است که PPARGC1A⁴⁵، که به عنوان واسطه اثرات مفید ورزش درنظر گرفته می شود، باعث افزایش دو تا سه برابری در بیان ژن NRF2 در پاسخ به ورزش استقامتی می شود (بار، 2004). یافته های پژوهش نیر اینون و همکاران (2009) نشان داد که به نظر می‌رسد مکانیسمی های مرتبط با ژنوتیپ های NRF2 وجود داشته باشد که توسط آن ورزش استقامتی باعث افزایش بیوژنز میتوکندری می‌شود، زیراکه نشان داده شده است که ژنوتیپ NRF2 AG، به جای ژنوتیپ AA، ممکن است باعث افزایش بیشتر در سطح پروتئین NRF2 و/یا mRNA شود، و بنابراین احتمالاً عملکرد استقامتی را بهبود می بخشد (اینون و همکاران، 2009). همچنین آلل های مختلفی کشف شده است که با عملکرد استقامتی در افراد نخبه مرتبط بوده است (برای⁴⁶ و همکاران، 2009). در این میان، پلی مورفیسم PPARGC1A Gly482Ser که قبلاً مشخص شده است با عملکرد استقامتی افراد نخبه ورزشی مرتبط است (لوسیا⁴⁷ و همکاران، 2005)، ظرفیت اکسیداتیو عضلانی را از طریق NRF2 و سایر پروتئین‌های میتوکندری تعدیل می‌کند (ونگ⁴⁸ و همکاران، 2004).

نتیجه گیری

به هر حال، داده‌های پژوهش حاضر نشان داد که ظرفیت استقامتی زنان دارای اضافه وزن و چاق، تنها در ژنوتیپ NRF2 AA پس از هشت هفته تمرین هوازی افزایش می‌یابد. با این حال، تحقیقات بیشتر، مانند توالی یابی و همچنین مطالعات عملکردی، برای روشن شدن ساز و کارهای اصلی در زمینه رابطه میان ژنوتیپ NRF1 و NRF2 با عملکرد استقامتی و ترکیب بدنی در زنان چاق مورد نیاز است.

تشکر و قدردانی

بدینوسیله از تمامی شرکت­کنندگانی که در انجام این پژوهش ما را یاری نمودند، تشکر و قدردانی می­شود.

منابع

 

Ahmetov, I. I., Egorova, E. S., Gabdrakhmanova, L. J., & Fedotovskaya, O. N. (2016). Genes and athletic performance: an update. Genetics and sports, 61, 41-54.

Baar, K. (2004). Involvement of PPARγ co-activator-1, nuclear respiratory factors 1 and 2, and PPARα in the adaptive response to endurance exercise. Proceedings of the Nutrition Society, 63(2), 269-273.

Baar, K., Wende, A. R., Jones, T. E., Marison, M., Nolte, L. A., Chen, M., Holloszy, J. O. (2002). Adaptations of skeletal muscle to exercise: rapid increase in the transcriptional coactivator PGC‐1. The FASEB journal, 16(14), 1879-1886.

Balady, G. J., Williams, M. A., Ades, P. A., Bittner, V., Comoss, P., Foody, J. M., Southard, D. (2007). Core components of cardiac rehabilitation/secondary prevention programs: 2007 update: A scientific statement from the american heart association exercise, cardiac rehabilitation, and prevention committee, the council on clinical cardiology; the councils on cardiovascular nursing, epidemiology and prevention, and nutrition, physical activity, and metabolism; and the american association of cardiovascular and pulmonary rehabilitation. Circulation, 115(20), 2675-2682.

Bouchard, C., Rankinen, T., Chagnon, Y. C., Rice, T., Pérusse, L., Gagnon, J., Skinner, J. S. (2000). Genomic scan for maximal oxygen uptake and its response to training in the HERITAGE Family Study. Journal of Applied Physiology, 88(2), 551-559.

Bray, M. S., Hagberg, J. M., Perusse, L., Rankinen, T., Roth, S. M., Wolfarth, B., & Bouchard, C. (2009). The human gene map for performance and health-related fitness phenotypes: the 2006-2007 update. Medicine & Science in Sports & Exercise, 41(1), 34-72.

Bueno, S., Pasqua, L. A., de Araujo, G., Eduardo Lima-Silva, A., & Bertuzzi, R. (2016). The association of ACE genotypes on cardiorespiratory variables related to physical fitness in healthy men. PLoS One, 11(11), e0165310.

Chen, Q. M. (2021). Nrf2 for cardiac protection: pharmacological options against oxidative stress. Trends in Pharmacological Sciences, 42(9), 729-744.

Chinsomboon, J., Ruas, J., Gupta, R. K., Thom, R., Shoag, J., Rowe, G. C., Arany, Z. (2009). The transcriptional coactivator PGC-1α mediates exercise-induced angiogenesis in skeletal muscle. Proceedings of the national academy of sciences, 106(50), 21401-21406.

Cieszczyk, P., Jerzy, E., & Ficek, K. (2012). The GABPB1 gene A/G polymorphism in polish rowers. Journal of Human Kinetics, 31, 59-63.

Evans, W. J., & Lambert, C. P. (2007). Physiological basis of fatigue. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 86(1), S29-S46.

Eynon, N., Sagiv, M., Meckel, Y., Duarte, J. A., Alves, A. J., Yamin, C., Oliveira, J. (2009). NRF2 intron 3 A/G polymorphism is associated with endurance athletes’ status. Journal of Applied Physiology, 107(1), 76-79.

Faheem, N. M., & El Askary, A. (2017). Neuroprotective role of curcumin on the hippocampus against the structural and serological alterations of streptozotocin-induced diabetes in Sprague Dawely rats. Iranian journal of basic medical sciences, 20(6), 690.

Gao, C.-L., Zhu, C., Zhao, Y.-P., Chen, X.-H., Ji, C.-B., Zhang, C.-M., Guo, X.-R. (2010). Mitochondrial dysfunction is induced by high levels of glucose and free fatty acids in 3T3-L1 adipocytes. Molecular and cellular endocrinology, 320(1-2), 25-33.

Gleyzer, N., Vercauteren, K., & Scarpulla, R. C. (2005). Control of mitochondrial transcription specificity factors (TFB1M and TFB2M) by nuclear respiratory factors (NRF-1 and NRF-2) and PGC-1 family coactivators. Molecular and cellular biology, 25(4), 1354-1366.

Hagberg, J. M., McCole, S. D., Brown, M. D., Ferrell, R. E., Wilund, K. R., Huberty, A., Moore, G. E. (2002). ACE insertion/deletion polymorphism and submaximal exercise hemodynamics in postmenopausal women. Journal of Applied Physiology, 92(3), 1083-1088.

Halling, J. F., Ringholm, S., Olesen, J., Prats, C., & Pilegaard, H. (2017). Exercise training protects against aging-induced mitochondrial fragmentation in mouse skeletal muscle in a PGC-1α dependent manner. Experimental Gerontology, 96, 1-6.

He, Z., Hu, Y., Feng, L., Li, Y., Liu, G., Xi, Y., . Lucia, A. (2008). NRF-1 genotypes and endurance exercise capacity in young Chinese men. British journal of sports medicine, 42(5), 361-366.

He, Z., Hu, Y., Feng, L., Lu, Y., Liu, G., Xi, Y., McNaughton, L. (2007a). NRF2 genotype improves endurance capacity in response to training. International journal of sports medicine, 28(09), 717-721.

He, Z., Hu, Y., Feng, L., Lu, Y., Liu, G., Xi, Y., McNaughton, L. (2007b). NRF2 genotype improves endurance capacity in response to training. International journal of sports medicine, 717-721.

Iqbal, S., Ostojic, O., Singh, K., Joseph, A. M., & Hood, D. A. (2013). Expression of mitochondrial fission and fusion regulatory proteins in skeletal muscle during chronic use and disuse. Muscle & nerve, 48(6), 963-970.

Khor, T. O., Huang, M.-T., Kwon, K. H., Chan, J. Y., Reddy, B. S., & Kong, A.-N. (2006). Nrf2-deficient mice have an increased susceptibility to dextran sulfate sodium–induced colitis. Cancer research, 66(24), 11580-11584.

Knudsen, N. H., Stanya, K. J., Hyde, A. L., Chalom, M. M., Alexander, R. K., Liou, Y.-H., Liu, S. (2020). Interleukin-13 drives metabolic conditioning of muscle to endurance exercise. Science, 368(6490), eaat3987.

Kong, S., Cai, B., & Nie, Q. (2022). PGC-1α affects skeletal muscle and adipose tissue development by regulating mitochondrial biogenesis. Molecular Genetics and Genomics, 297(3), 621-633.

Li, H., & Cai, Z. (2023). SIRT3 regulates mitochondrial biogenesis in aging-related diseases. Journal of Biomedical Research, 37(2), 77.

Lin, Y.-N., Tseng, T.-T., Knuiman, P., Chan, W. P., Wu, S.-H., Tsai, C.-L., & Hsu, C.-Y. (2021). Protein supplementation increases adaptations to endurance training: a systematic review and meta-analysis. Clinical Nutrition, 40(5), 3123-3132.

Lucia, A., Gómez-Gallego, F., Barroso, I., Rabadán, M., Bandrés, F., San Juan, A. F., Earnest, C. P. (2005). PPARGC1A genotype (Gly482Ser) predicts exceptional endurance capacity in European men. Journal of applied physiology, 99(1), 344-348.

Ma, X., Wang, D., Zhao, W., & Xu, L. (2018). Deciphering the roles of PPARγ in adipocytes via dynamic change of transcription complex. Frontiers in endocrinology, 9, 473.

Maples, J. M., Brault, J. J., Shewchuk, B. M., Witczak, C. A., Zou, K., Rowland, N., Houmard, J. A. (2015). Lipid exposure elicits differential responses in gene expression and DNA methylation in primary human skeletal muscle cells from severely obese women. Physiological genomics, 47(5), 139-146.

Nikolaidis, M. G., Jamurtas, A. Z., Paschalis, V., Fatouros, I. G., Koutedakis, Y., & Kouretas, D. (2008). The effect of muscle-damaging exercise on blood and skeletal muscle oxidative stress: magnitude and time-course considerations. Sports medicine, 38, 579-606.

Omar, Y., Ismail, I., & Harith, M. (2022). Heart rate monitoring system for patient with coronary heart disease with IoT: initial idea.

Pengam, M., Amérand, A., Simon, B., Guernec, A., Inizan, M., & Moisan, C. (2021). How do exercise training variables stimulate processes related to mitochondrial biogenesis in slow and fast trout muscle fibres? Experimental Physiology, 106(4), 938-957.

Rafati, M., Bashiri, J., Jadidi, R. P., & Pourrazi, H. (2022). Effect of 12 weeks of HIIT and Q10 supplementation on soleus muscle mitochondrial biogenesis in high-fat diet-induced obese rats. Journal of Sport & Exercise Physiology (JSEP)15(2). (Persian)

Scarpulla, R. C. (2002). Transcriptional activators and coactivators in the nuclear control of mitochondrial function in mammalian cells. Gene, 286(1), 81-89.

Schneider, K. S. (2016). Functional analysis of Nrf1 and Nrf2 transcription factors in adipose tissue. UC Irvine.

Soori, R., Asad, M., Barahoiejamar, Z., & Rezaian, N. (2021). Effect of endurance training with two different intensities on serum levels of adipolin and some of its regulating factors in sedentary men. Journal of Sport and Exercise Physiology, 13(2), 45-56.(Persian) 

Taherzadeh-Fard, E., Saft, C., Akkad, D. A., Wieczorek, S., Haghikia, A., Chan, A., Arning, L. (2011). PGC-1alpha downstream transcription factors NRF-1 and TFAM are genetic modifiers of Huntington disease. Molecular neurodegeneration, 6(1), 1-8.

Virbasius, J. V., Virbasius, C.-m. A., & Scarpulla, R. C. (1993). Identity of GABP with NRF-2, a multisubunit activator of cytochrome oxidase expression, reveals a cellular role for an ETS domain activator of viral promoters. Genes & development, 7(3), 380-392.

Wang, Y.-X., Zhang, C.-L., Yu, R. T., Cho, H. K., Nelson, M. C., Bayuga-Ocampo, C. R., . . . Evans, R. M. (2004). Regulation of muscle fiber type and running endurance by PPARδ. PLoS biology, 2(10), e294.

 

 

 

5

 

---

[1]  Halling

[2]  Gao

[3]  Peroxisome proliferator-activated receptor gamma coactivator 1-alpha

[4]  Kong

[5]  Mitochondrial transcription factor A

[6]  Gleyzer

[7]  Nuclear respiratory factor 1, 2

[8]  Scarpulla

[9]  Iqbal

[10]  Peroxisome Proliferator Activated Receptor Gamma

[11]  Ma

[12]  He

[13]  Maples

[14]  Schneider

[15]  Knudsen

[16]  Adenosine triphosphate

[17]  Li & Cai

[18]  Chinsomboon

[19]  Baar

[20]  Maximal oxygen consumption

[21]  Bouchard

[22]  Pengam

[23]  Lin

[24]  Body mass index

[25]  Bruce

[26]  Balady

[27]  Karvonen formula

[28]  Omar

[29]  National Center for Biotechnology Information

[30]  Polymerase Chain Reaction

[31]  Restriction Fragment Length Polymorphism

[32]  Hardy–Weinberg

[33]  Z He

[34]  Nir Eynon

[35]  Cieszczyk

[36]  Ahmetov

[37]  Bueno

[38]  Hagberg

[39]  Chen

[40]  Khor

[41]  Nikolaidis

[42]  Virbasius

[43]  Evans & Lambert

[44]  Baar

[45]  Peroxisome proliferator-activated receptor gamma coactivator 1-alpha

[46]  Bray

[47]  Lucia

[48]  Wang

---