Prioritization of Special Areas That Can Be Developed Green Space by Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy -AHP)Case study: 6 Municipality Areas of Isfahan
Zahra Sadat Saeideh Zarabadi
1
(
Associate Professor, Department of Urban Development, Science and
Research Branch, Islamic Azad
.University, Tehran, Iran
)
Mino Alikhani
2
(
Responsible for the development unit of Isfahan Municipality
)
Zanyar Abdi
3
(
PhD Researcher of Urbanism, Department of Art and Architecture, Science and Research Branch, Islamic
)
Keywords: Green space development, park and green space, extensible areas, Fuzzy Decision Making, Fuzzy Analytical Hierarchy Process (Fuzzy -AHP),
Abstract :
Increasing density and population expansion, especially urban population, increase in the value of urban lands, lack of proper development programs on the agenda of the executive organizations, and lack of economic justification of urban green and open spaces unfortunately lead to reduction of the share of urban green space in cities. This is to the extent that at times, urban open and green spaces are established in as small areas as possible, to meet the needs of urban hard sections. These spaces do not occur for the most part because of improper construction and lack of proper analysis to identify areas with crises. The aim of this study was evaluation of 6 zones in six selected areas of Isfahan municipality in order to determine priority areas for development of green spaces in Isfahan city. This research from the functional point of view and based on an implementation project approved by Isfahan municipality organization of parks and green spaces in 2017. Using a descriptive-analytical approach and survey method, a Fuzzy -AHP technique was used to identify and prioritize the proposed areas of municipality in 6 areas of the city in order to free and develop green space. The six criteria of this study were selected based on review of the subject literature as well as survey studies that included the cost of Liberation, per capita green space, soil condition, fair distribution, accessibility and time, and then prioritization based on these criteria. Finally, among the 6 proposed zones, the zone of Zohrabadi located in district 11 of Isfahan municipality with final weight of 0.352 as the first priority and the zone of Fizdan located in zone 6 with final weight of 0.051 is considered as the last priority for liberation and development of green space.
_||_
|
ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051
Research Paper
Prioritization of Special Areas That Can Be Developed Green Space by Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Fuzzy -AHP)
Case study: 6 Municipality Areas of Isfahan
*Corresponding author: Address:
|
Abstract Increasing density and population expansion, especially urban population, increase in the value of urban lands, lack of proper development programs on the agenda of the executive organizations, and lack of economic justification of urban green and open spaces unfortunately lead to reduction of the share of urban green space in cities. This is to the extent that at times, urban open and green spaces are established in as small areas as possible, to meet the needs of urban hard sections. These spaces do not occur for the most part because of improper construction and lack of proper analysis to identify areas with crises. The aim of this study was evaluation of 6 zones in six selected areas of Isfahan municipality in order to determine priority areas for development of green spaces in Isfahan city. This research from the functional point of view and based on an implementation project approved by Isfahan municipality organization of parks and green spaces in 2017. Using a descriptive-analytical approach and survey method, a Fuzzy -AHP technique was used to identify and prioritize the proposed areas of municipality in 6 areas of the city in order to free and develop green space. The six criteria of this study were selected based on review of the subject literature as well as survey studies that included the cost of Liberation, per capita green space, soil condition, fair distribution, accessibility and time, and then prioritization based on these criteria. Finally, among the 6 proposed zones, the zone of Zohrabadi located in district 11 of Isfahan municipality with final weight of 0.352 as the first priority and the zone of Fizdan located in zone 6 with final weight of 0.051 is considered as the last priority for liberation and development of green space. |
Citation: DOI:
|
Received: Accepted: PP:
Use your device to scan and read the article online
Keywords: Green space development, park and green space, extensible areas, Fuzzy Decision Making, Fuzzy Analytical Hierarchy Process (Fuzzy -AHP). |
Extended Abstract
Introduction
Rapid and uncertain changes in the physical environment of cities and inefficiency of urban development projects on one hand and dissatisfaction of many residents of metropolitan areas with quality of life due to heavy traffic, environmental pollution, lack of civil services, injustice of distribution of usages and consequently increase of social abnormalities. Besides exacerbating the unstable development process, new expectations and responsibilities have created for urban managers. One of the optimal solutions of urban green spaces is this problem In relation to research background Chiesura's 2004 in one article (Chiesura, 2004); Manlun's 2003 In a (Manlun, 2003); Wua et al. in 2008 entitled A method for locating potential tree-planting sites in urban areas: A case study of Los Angeles. USA (Wua et al., 2008) and in newer Research In a more recent study of La Rosa in 2014(La Rosa, 2014), Access to Green Spaces using a different method, Studied open and green spaces in an urban context. The aim of this paper is evaluation 6 zones in six selected zones of Isfahan municipality in order to determine priority areas for development of green spaces in Isfahan city. Isfahan city is one of the strategic metropolises in Iran that faces significant environmental problems. Drought and water crisis in Isfahan city, lack of urban land suitable for the development of green space (higher than the neighborhood park), air pollution, increasing population and vehicles etc., There are some cases that show the necessity of fundamental planning in the field of optimum site selection for urban green land uses.
Methodology
Multiple criteria decision-making problems include a set of options assessed based on different and sometimes contrasting criteria. Multi-criteria decision-making method has a high ability to combine priorities and knowledge of multiple groups (2003, Laskar). Spatial multi-criteria decision-making due to location taking is different from conventional MCDM techniques, because the results of analysis in addition to decision-makers' opinions also depend on geographic dispersion of options and multi-criteria evaluation criteria (Parkash, 2003). One of the common problems of multi-criteria group decision making is the difference between criteria’s importance to decision-makers and the necessity of combination of their ideas and opinions in estimating weight of criteria. There are many different weighting methods for evaluating the importance of criteria, including the Analytic Hierarchy Process (AHP), which, at Saaty in the early 1970s, proposed as the most popular and powerful multi-criteria decision-making techniques, which have become increasingly used (1980, Saaty). Some research has emphasized using the concept of fuzzy logic in AHP to better match the reality (Kahraman et al., 2003). Chang in a 1996 article, assuming that the quadratic fuzzy number function is convex, introduced a method for Fuzzy AHP implementation, in which a group decision based on AHP with triangular fuzzy numbers is made to improve the AHP method by taking into account the uncertainty and risk of experts. In this method, each decision-making expert individually makes a paired comparison and forms the AHP matrix (Chang, 1996). In this study, the method was applied based on the descriptive - analytical approach and from the functional point of view and based on an implementation project approved in Isfahan municipality's parks and green spaces organization in 2017. The method has been applied based on the Fuzzy Analytic Hierarchy Technique (Fuzzy -AHP) to identify and prioritize the proposed municipal fields in 6 areas of the city, for the Liberation and development of green space. The six criteria of this study were selected based on review of the subject literature as well as survey studies that included the cost of Liberation, per capita green space, soil condition, fair distribution, availability and time, and then prioritization based on these criteria.
Results and Discussion
According to the Fuzzy-AHP method, finally, the final weight vector which is our final goal from fuzzy calculations is determined. According to the analyzes, based on the priority of liberalization for the future development of Isfahan metropolis, the ZohrAbadi area is number one. The next rankings are dedicated to the area of Portman, the area of Hadi Gol, the Shams Abad area of Rashadi and the Phizdan area, respectively. Diagram 3 shows weights based on set priority of liberation for future green development of Isfahan metropolitan area. The following criteria were considered and analyzed for soil status, availability, fair distribution, per capita green space, time and cost of liberation. Each of these sub criteria was considered proportional to fuzzy data and their weight was calculated and the final weight and priority of aggregation of these weights were calculated.
Conclusion
As mentioned at the beginning, the purpose of this article is to study and prioritize the proposed areas of Urban Services Deputy for the development of green space. In this article, we will answer the question of which areas of Isfahan municipality is at the top of the priority in developing green space and as a result of being in the free cycle and the possession of plaques located on the surface. Therefore, considering theoretical foundations and surveying studies, the most important affecting criteria in the project process have been investigated. Finally, the data obtained from the studies have been analyzed by Fuzzy-AHP method. The area of ZohrAbadi in 11th district of Isfahan municipality is the first priority. This study also confirms the validity of the area's priority. The plaques in this field are completely agricultural and in terms of the square price of the land have the lowest levels compared to other zones. Moreover, the most shortage of public green space in this zone is 6 areas which are studied in terms of number of urban and public parks/recreational green spaces. Due to agriculture, the soil situation is in a good condition in terms of fertility and having the necessary standards for the construction of green spaces. Zoning status in vicinity of main thoroughfares and high accessibility on one hand and on the other is consistent with the existing policies in municipalities in development, which follow two factors of the time of liberation and the total cost of liberation. Green environment is guaranteed by physical condition of place. The zone of Portman is also located in District 8 of Municipality which is the most critical area in terms of green space. And the fifth priority is the District Green Zone in the nine municipalities with the highest per capita area of green space in the city of Isfahan. This range is nursery and material and is very desirable in terms of vegetations. The high number of land and the high cost of land in the process of liberation as well as bad access are other reasons for being at the final level of prioritization.
|
شاپا چاپی: 6735 -2251 - شاپا الکترونیکی: 7051 -2423
مقاله پژوهشی
تحلیل اولویت سنجی پهنه های ویژه قابل توسعه ی فضای سبز با روش تحلیل سلسله مراتبی فازی(Fuzzy -AHP)
مطالعه موردی: 6 منطقه شهرداری اصفهان
چکیده گسترش روزافزون جمعیت و بویژه جمعیت شهرنشین، افزایش ارزش اراضی شهری، نداشتن برنامه توسعه صحیح در دستور کار سازمان های اجرایی و متاسفانه نداشتن توجیه اقتصادی فضاهای سبز شهری، منجر به کاهش سهم فضای سبز در کالبد شهرها شده است. این امر بدان حد است که گاهاً فضاهای باز و سبز شهری در حداقل مساحت ممکن ایجاد می شوند تا بتوانند نیازهای بخش سخت شهرها را تامین نماید که به دلیل مکان گزینی نامناسب و عدم تحلیل مناسب در جهت شناسایی نقاط دارای بحران، در اکثر مواقع این امر تحقق نمی یابد. هدف از این پژوهش ارزیابی 6 پهنه مورد نظر در 6 منطقه از مناطق پانزده گانه شهرداری اصفهان به منظور تعیین منطقه دارای اولویت جهت توسعه فضای سبز در شهر اصفهان می باشد. این پژوهش از نقطه نظر عملکردی و بر اساس پروژه اجرایی تصویب شده در سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان در سال 2017 می باشد که با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی و به صورت پیمایشی و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی (Fuzzy -AHP)، سعی در شناسایی و اولویت بندی عرصه های پیشنهادیِ شهرداری در 6 منطقه از سطح شهر را جهت آزادسازی و توسعه فضای سبز دارد. برای این منظور معیارهای 6 گانه مورد نظر در این پژوهش مبتنی بر مرور ادبیات موضوع و نیز مطالعات پیمایشی تعیین گردید که عبارتند از معیارِ هزینه آزادسازی، سرانه فضای سبز، وضعیت خاک، توزیع عادلانه، دسترسی و زمان، سپس اولویت بندی بر اساس آنها انجام شده است. در نهایت از بین 6 پهنه پیشنهادی، پهنه ظهرآبادی واقع در منطقه 11 شهرداری اصفهان با وزن نهایی 0.352 به عنوان اولویت اول و پهنه فیزدان واقع در منطقه 6 با وزن نهایی 0.051 در اولویت آخر جهت آزادسازی و توسعه فضای سبز تعیین شده است.
|
تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
واژههای کلیدی: توسعه فضای سبز، پارک و فضای سبز، عرصه های قابل توسعه، تصمیم سازی فازی (Fuzzy Decision Making)، تحلیل سلسله مراتبی فازی (Fuzzy -AHP).
|
استناد:
DOI:
مقدمه :
هدف این مقاله ارزیابی 6 پهنه مورد نظر در 6 منطقه از مناطق پانزده گانه شهرداری اصفهان به منظور تعیین منطقه دارای اولویت جهت توسعه فضای سبز در شهر اصفهان می باشد. شهر اصفهان به عنوان یکی از کلانشهرهای استراتژی در ایران می باشد که با مشکلات عدیده ای از نظر زیست محیطی مواجه است. خشکسالی و بحران آب موجود در شهر اصفهان، کمبود زمین شهری مناسب جهت توسعه فضای سبز (با ابعاد بالاتر از پارک محله ای)، آلودگی هوا، افزایش روزافزون جمعیت و وسایل نقلیه مواردی است که لزوم یک برنامه ریزی اصولی در زمینه مکان گزینی بهینه کاربری های سبز شهری را آشکار می نماید. در این میان هر یک از مناطق دارای یک نگرش مجزا و ویژه در نگاه مدیریتی می باشد به عنوان مثال برخی مناطق به لحاظ استراتژیک و حساسیت در حوزه شهری و برخی به لحاظ تاریخی بودن و حساسیت های توریستی و برخی از لحاظ شرایط زیست محیطی طبیعی مطرح می باشند. در این مقاله با توجه به کمبود فضای سبز در مناطق، 6 منطقه که هم از لحاظ نیاز به فضای سبز نسبت به سایر مناطق دارای بحران بیشتری می باشند و هم از لحاظ ابعاد مدیریتی دارای ابعاد مهم و قابل توجه هستند، انتخاب شده و مورد ارزیابی و نیاز سنجی قرار گرفته اند. برای این منظور طی مطالعات انجام شده ابتدا مهمترین معیارهای موثر در احداث فضاهای سبز شهری از منابع استخراج و سپس از میان معیارهای استخراج شده، معیارهای متناسب با ساختار شهری و مدیریت حاکم بر این شهر انتخاب شده است. پس از تعیین معیارها، وضعیت هر یک از 6 منطقه نسبت به هر یک از معیارها مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته و با رتبه بندی مناطق در زمینه معیارها، داده های لازم جهت اجرای روش تحلیل سلسله مراتبی فازیFuzzy AHP تهیه شده است. در نهایت با توجه به بررسی های انجام شده می توان به سوال پژوهش مبنی بر آنکه اولویت ایجاد فضاهای سبز در 6 منطقه مورد نظر در شهر اصفهان چگونه است و میزان تاثیرپذیری شاخص های مکان گزینی فضاهای سبز در هریک از مناطق به چه صورتی می باشد؟ این نتایج در نهایت می تواند بر روی توزیع عادلانه کاربری فضای سبز در سطح شهر اصفهان موثر باشد.
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
امروزه در مروری بر اندیشه ها و نظریات مربوط به فضاهای سبز در شهرسازی جدید سه الگو و دیدگاه در اندیشه های جدید به چشم می خورد. دیدگاه مربوط به شهرسازان ترقی گرا، فرهنگ گرا و طبیعت گرا که با تفاوت هایی در نگرش به فضاهای سبز شهری در طی 100 سال اخیر به شکل گیری و ایجاد گونه هایی خاص از پارک و فضاهای سبز در شهرها منجر شده است و به اختصار به شرح دیدگاه های هر کدام پرداخته می شود:
ترقی گرایان: شهر را مکانی برای برآوردن نیاز انسان معرفی می کنند. شهر ایده آل ترقی گرایان شهری پاک و زیبا با طبقه بندی های دقیق کاربردی است. لازم است نظمی نوین جایگزین نظم شهرهای قرون وسطایی شود تا با نیازهای انسان هماهنگی بیشتری داشته باشد(Choay, 2017). از منظر و نگاه تونی گارنیه در طراحی شهر صنعتی در سال 1904، شهرسازان به تامین نور، تهویه و فضای سبز برای شهروندان مکلف می گردند. به نظر او شهر باید به سان یک باغ ملی بزرگ باشد (Ostrowski, 1992). از منظر و نگاه منشور آتن و لوکوربوزیه کاربری فضای سبز به عنوان یکی از ارکان شهرسازی تعریف و بر وظیفه مندی مدیران شهری در حداکثر توجه به آن و ایجاد رابطه ای صحیح، بین حجم ساخته شده و فضای سبز، به عنوان تنها فرمولی که می تواند مسأله سکونت را حل نماید، تاکید گردد. لذا در عمل سبک بین اللملی پارک سازی از اندیشه های شهرسازان ترقی گرا متولد می گرددImani et al., 2017) ) .
فرهنگ گرایان: این الگو در تقابل با شهرسازی ترقی گرا قرار می گیرد. در شهرسازی فرهنگ گرا، فضای شهری مطرح می گردد و سیالیت فضای شهری (انعطاف پذیری). در این الگو، خیابان به عنوان ستون فقرات شهر محسوب می گردد که در آن برخوردهای اجتماعی انجام می شود و باغ سازی، به همراه دوری جستن از سبک بین اللمل، اصل تلفیق و ترکیب کاربری ها در محیط های شهری و خلق محیط های چند منظوره، توجه به مسیرهای پیاده رو و پیاده راه ها، قابلیت دسترسی برای همگان، خوانایی شهر و بهره گیری از نشانه های طبیعی از نکات عمده الگوی شهرسازی فرهنگ گراست. لذا اندیشه های مرتبط با سبز نمودن فضاهای شهری، اعم از میادین و خیابان ها حاصل تفکرات شهرسازان فرهنگ گراست(Choay, 2017).
طبیعت گرایان: انگاره های جریان شهر ستیزی آمریکایی در قرن بیستم، در الگویی جدید تبلور پیدا می کند. الگویی که با بازگشت به دامن طبیعت به مفهوم مکتب شیکاگو نزدیک می شود و اکولوژی شهری را مطرح می کند. لوئیس مامفورد با هدف سالم سازی محیط شهری، مفهوم نظم ارگانیک در شهر را مطرح می کند(Pakzad, 2007). تاکید رایت در خصوص شهر متوازن، بر ساخت باغ شهرها و انگاره های جدید ایجاد منطقه ای متوازن به جای شهر متوازن است. منطقه متوازن مامفورد، به تعبیری شهر گسترده در محدوده منطقه است که تجلی ارگانیک زندگی اجتماعی در توازنی زیست محیطی با شهرهای کوچک و بزرگ، در بستری مملو از فضاهای سبز و باز شهری است. در استمرار این الگوی فکری در دو دهه گذشته توسعه پایدار شهری را با مفاهیمی مثل (شهر سبز)، (بوم شهر)، (شهر قابل زندگی)، (شهر چاره جو) و (شهر محیطی) نام می برد (Razavian et al., 2016). در ارتباط با پیشینه پژوهش Chiesura در سال 2004 در مقاله ای با عنوان نقش پارک های شهری برای شهرهای پایدار؛ ضمن اشاره به اهمیت فضاهای سبز درون شهری و اهمیت طبیعت در شهر مطالعات او مشخص می کند که تجربه طبیعت در محیط شهری منشا احساسات مثبت و خدمات مفیدی است که نیازهای انسانی غیر مادی و روحی با اهمیتی را برآورده می سازد(Chiesura, 2004). در پژوهش دیگری Manlun در سال 2003 با عنوان تحلیل پایداری در فضاهای سبز شهری بر اساس عوامل آلودگی هوا، آب های سطحی و آلودگی های صوتی به مکان یابی فضاهای سبز اقدام کرده است(Manlun, 2003). در پژوهشی دیگر توسط Wua و همکاران در سال 2008 با عنوان روشی برای شناسایی پتانسیل کاشت درختان و گیاهان در سایت های شهری با نمونه موردی لس آنجلس با استفاده از یک روش مبتنی بر GIS مکان های بالقوه و مناسب درختکاری بر روی زمین را نشان می دهد. معیارهایی را برای این برداشت از جمله؛ پوشش زمین، فاصله کافی از سطوح غیر قابل نفوذ، حداقل مقدار سطح قبلی و همپوشانی تاج با سایر درختان استفاده کرده است(Wua et al., 2008). در پژوهش جدیدتری از La Rosa در سال 2014 با عنوان دسترسی به فضاهای سبز با استفاده از یک روش مبتنی بر GIS به بررسی شاخص های پایداری در یک زمینه شهری پرداخته است و موضوع دسترسی به فضای شهری را به عنوان یکی از مهمترین مسائل در توسعه شهری پایدار مورد بحث قرار داده است. تمرکز او بیشتر بر روی شاخص هایی مانند عدالت زیست محیطی و نابرابری های بهداشتی بوده است(La Rosa, 2014). در ایران نیز حاتمی همکاران در سال 2016 در پژوهشی با عنوان مکان یابی بهینه فضای سبز شهری با استفاده از مدل Fuzzy-AHP در محیط GIS توزیع فضایی کاربری های فضاهای سبز شهر مشهد را بررسی کردند که توزیع آن ها بسیار نامتعادل و نامتناسب بود و از الگوی خوشه ای تبعیت می کند. این امر که در نتیجه تمرکز خدمات در یک قسمت از شهر به وجود آمده است، باعث برخورداری متفاوت محلات و نواحی مختلف این شهر از کاربری فضای سبز شده است(Hatami et al., 2016). در جدول 1 جمع بندی نظرات اندیشمندان در خصوص شاخص هایمورد اشاره در خصوص فضای سبز اشاره شده است.
جدول1- معیارهای کلی موثر در مکانیابی فضای سبز مستخرج از نظرات اندیشمندان(معیارهای نظری) | |
اندیشمندان | معیارها |
ترقی گرایان | پاکیزگی، زیبایی، طبقه بندی کاربردی |
تونی گارنیه | نور، تهویه |
منشور آتن | برج باغ ها |
فرهنگرایان | انعطاف پذیری، مسیرهای پیاده و پیاده روها، قابلیت دسترسی همگانی، خوانایی شهر، بهره گیری از نشانه های طبیعی |
Chiesura | اهمیت طبیعت و توجه به کالبد فضای سبز |
Manlun | آلودگی هوا، آب های سطحی، آلودگی صوتی |
Wua | درختان و گیاهان، پوشش زمین، فاصله کافی از سطوح غیر قابل نفوذ، حداقل مقدار سطح قبلی و همپوشان پوشش های گیاهی |
LaRosa | عدالت زیست محیطی، نابرابری های بهداشتی |
منابع: نگارندگان | |
تعاریف و مفاهیم
فضاهای سبز شهری را می توان فضاهایی باز با مقادیر زیادی از پوشش گیاهی تعریف کرد(Imani et al., 2017). در تعریفی دیگر آمده است: فضاهاي سبز شهري بخشی از فضاهاي وسیع یا محدود موجود در ي عملکردي شهر است که به منظور ایجاد تنوع و زیبایی، افزایش کیفیت زیستی، محدوده هاي و با انواع پوشش تأمین رفاه انسانی و ارائه خدمات ویژه به شهروندان انتخاب شده است گیاهی بومی و غیربومی، تحت نظارت و مدیریت انسان شهري قرار دارد(Zarabi & Tabrizi, 2007). پارک های شهری بخشی از فضاهای سبز عمومی اند که علاوه بر دارا بودن جنبه های تفریحی و فرهنگی و زیست محیطی، جنبه خدمات دهی به مناطق مختلف شهر را نیز دارند (Motiee Langroodi & Taimoori, 2010). استقرار پارک های شهری از یک سو به جهت تاثیری که بر کیفیت زندگی شهری و نیل به توسعه پایدار دارند و از سوی دیگر به جهت بار مالی بدون بازگشت سرمایه و سود که برای شهرداری ها به جای می نهند، ارزش بررسی گسترده را دارند (Manlum, 2003 ).این دسته از کاربری ها به عنوان یکی از مهمترین فضاهای عمومی خدماتی شهر، نقش بسیار زیادی را در ارتقای شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی نواحی شهری دارند. مکانیابی بهینه خدمات شهری ضمن افزایش بازدهی و کارایی این دسته از کاربری ها باعث کاهش هزینه های مدیریت شهری و هزینه دسترسی می شود و تحقق عدالت اجتماعی را به دنبال دارد و امکان زیست بهتر، رفاه و آسایش شهروندان را فراهم می آورد (Ghorbani, 2007). از طرفی عدم تحقق مکان گزینی مناسب جهت ایجاد این دسته از کاربری ها منجر به ایجاد ناهنجاری هایی اجتماعی در شهرها می گردد که به طور غیر مستقیم در افزایش بزه در محیط های شهری موثر است. (Rahmani, 2004). در این راستا علاوه بر ناکارامدی مدیریتی، وجود موانعی از قبیل عدم وجود نقشه راه توسعه در زمینه فضای سبز در ارگانهای اجرایی از قبیل شهرداری، انتخاب مکان های مورد توسعه با توجه به سیاست های عمرانی و فارغ از دخیل نمودن بحث های فضای سبز، اختصاص فضاهای باقی مانده توسعه به فضای سبز فارغ از انجام امکان سنجی توسعه، اختصاص اراضی با ابعاد بسیار کوچک به فضاهای سبز، عدم وجود نگرش جامع وکلی به شهر و نگرش منقطع و جداگانه به مناطق، در اولویت قرار گرفتن ساخت و سازهای شهری و کاربری های سود دهنده اقتصادی از قبیل تجاری و .... نسبت به کاربری های سبز و سایر موارد، در عدم تحقق توسعه های پایدار فضای سبز در سطح شهرها ایفای نقش می کنند.
معیارهای موثر در مکان یابی فضاهای سبز
انتخاب مکان مناسب برای هر نوع کاربری زمين براساس مجموعه اي از معيار هاي محلي به منظور تضمين توسعه تعیین مي شود، كه حداكثر نسبت هزينه - فايده براي يك جامعه به دست بیاید (Manun, 2003). مطابق با نظر جین جیکوبز مکان مناسب برای احداث پارک ، مکانی مملو از زندگی اجتماعی و حتی الامکان چند عملکردی می باشد. بنابراین در انتخاب مکان پارک باید مرکزیت و سلسله مراتبی فضا مورد توجه قرار گیرد. به همين منظور پس از بررسی منابع و استفاده از آراي كارشناسي، معيارهايي برای مکان یابی و تحلیل تناسب پارك هاي شهري در دو دسته پارامترهای موثر در فرایند آزادسازی و پارامترهای موثر در احداث فضای سبز استخراج شد و به صورت عناوین کلی دسته بندی شد (جدول2) و سپس با بررسی تخصصی کارشناسان و مسئولین اجرایی مرتبط با فضاهای سبز این پارامترها مطابق با شرایط موجود شهر اصفهان بومی سازی شده است که در ادامه به تفصیل بررسی شده است. همانطور که در جدول 2 نشان داده شد در این پژوهش معیارهای موثر در مکانیابی فضاهای سبز شهری در 2 دسته کلی دسته بندی شده اند که هر معیار نیز دارای تعدادی زیرمعیار می باشد که در روند مطالعه جهت اولویت بندی عرصه ها مورد استفاده قرار گرفته است.
اهمیت و ارزش فضاهای سبز در محیط های شهری
فواید ارتباط با طبیعت واضع و مشخص است. برای مثال زمانی که درآمد مردم افزایش می یابد بسیاری از آن ها برای باغ ها یا بالکن هایشان گیاهانی را خریداری می کنند و وقت شان را به سر گرمی ها و فعالیت های مرتبط با طبیعت اختصاص می دهند. شاخص غیر مستقیم دیگری را می توان از طریق ارزیابی انواع محیط هایی که برای توریست ها جذابیت دارد و مشاهده اینکه مردم چگونه محیط خانه شان را می آرایند، به دست آورد(Faizi et al., 2015). گلد در سال 1977 به شواهد متنوعی از اهمیت طبیعت شهری اشاره می کند که شامل بالاتر بودن ارزش ملک در خانه های نزدیک به پارک و دارای دید و منظر خوب و همچنین نارضایتی از حومه های فاقد پوشش گیاهی است. اگرچه فواید مهم مناطق طبیعی با فعالیت های اجتماعی و تفریحی مرتبط است، مطالعات متعددی نشان می دهد فواید روانشناختی بسیاری از درگیری غیرفعال مردم با طبیعت (درگیری بصری) حاصل می شود(Chiesura, 2003).
به تازگی تلاش های زیادی برای درک روابط انسان - طبیعت از راه های علمی تر انجام گرفته است. این ایده ها امروزه توسط متخصصان علوم طبیعی و اجتماعی نیز پیگیری می شود. آنها دیدگاه های متفاوتی درباره منظر دارند که توضیح می دهد چرا ارتباط با طبیعت، سلامت مردم را بهبود می بخشد. شواهد تجربی از فوایدی که طبیعت برای انسان دارد، در حال گسترش است و مطالعات متعددی تلاش کردند تا نقش طبیعت را در سلامت انسان بررسی کنند. مطالعات متعددی نشان دادند که دید از پنجره می تواند بر سلامت انسان اثر داشته باشد(Tennessen & Cimprich, 1995).
رابطه میان انسان و محیط طبیعی بسیار پیچیده است و دلایل اینکه چرا طبیعت استرس را کاهش داده و بنابراین عامل افزایش دهنده سلامت محسوب می شود، مشخص نیست ولی فرایند آن معمولا به تئوری های تکاملی _ روانی رشد انسان مرتبط است. در نهایت می توان گفت که ارتباط با محیط طبیعی برای انسان دارای اهمیت است و می تواند از راه های متفاوتی به بهبود سلامت کمک کند، که یکی از نمونه های آن کاربست فضاها و پارک هاس سبز در محیط های شهر ی است(Parry – Jones, 1990 with Some Edit).
جدول2- معیارهای کلی موثر در مکانیابی فضای سبز | |
پارامترهای کلی | نمونه های مرتبط |
فرآیند آزادسازی | کارایی اقتصادی (الگوی قیمت زمین شهری- بازده سرمایه گذاری) – زمان آزادسازی |
فرآیند احداث فضای سبز | آسایش (جداسازی کاربری های ناسازگار از یکدیگر- ایجاد بیشترین تعامل و ارتباط مثبت با واحدهای همسایه)- سازگاری (زمان دسترسی- چگونگی دسترسی- دوری از کاربری های مزاحم و ناسازگار) |
منابع: (Alikhani et al., 2017) | |
مواد و روش تحقیق
جدول3- شاخص های مورد سنجش در روند انجام پروژه و اولویت بندی پهنه ها | |||
معیارهای کلی | زیرمعیارها | علت انتخاب | روش بررسی شاخص |
احداث فضای سبز | وضعیت خاک بستر | تاثیرگذار بر روند ایجاد، توسعه و پایداری آتی طرح | نمونه برداری خاک با زدن پروفیل، آنالیز نمونه ها و زون بندی و پهنه بندی خاک در مناطق |
توزیع عادلانه | تاثیرگذاری بر تحقق اهداف توسعه پایدار مبنی بر برقراری عدالت اجتماعی در برخورداری از امکانات شهری و دستیابی به برنامه ریزی فضایی صحیح در شهر | مقایسه سرانه موجود فضای سبز در مناطق با متوسط سرانه جهانی، سرانه پیشنهادی وزارت کشور، سرانه تعیین شده در طرح چشم انداز توسعه اصفهان و سرانه موجود فضای سبز اصفهان – بررسی جمعیت و مساحت هر منطقه | |
دسترسی | تاثیرگذار در افزایش بازدهی و کارایی پارک و عدالت اجتماعی در برخورداری از امکانات شهری | تعیین تعداد و نوع دستری های موجود در هر منطقه | |
آزادسازی عرصه ها | زمان مورد نیاز جهت آزادسازی پهنه ها | تاثیرگذاری در سرعت و تسهیل روند آزادسازی و زمان و هزینه تمام شده آزادسازی | بررسی نوع اراضی موجود در عرصه و تعیین تعداد پلاک آزادسازی نشده جهت قرار گرفتن در دستور روند آزادسازی شهرداری |
قیمت زمین شهری | تاثیرگذاری بر روی قیمت تمام شده پروژه و هزینه آزادسازی | تعیین قیمت متوسط و نیز بررسی میزان قیمت ارائه شده در دفتر مستقلات شهرداری های مناطق و ارائه قیمت متوسط نهایی | |
منابع: (Alikhani et al., 2017) | |||
تصمیم سازی چند معیاره مکانی (Spatial Multi-Criteria Decision Making (SMCDM))
تصمیم سازی گروهی (Group Decision Making)
حل بسیاری از مسائل پیچیده مکانی، مستلزم مشارکت افراد با دیدگاه ها و سلایق گوناگون است. از این رو تصمیم سازی مکانی - گروهی در کانون توجه قرار گرفته است. اگر چه تمرکز روش های تصمیم سازی چندمعیاره مکانی، تاکنون بر تکنیک های تصمیم گیری انفرادی بوده، اما اخیرا تلاش های فراوانی در خصوص شرح و بسط روش های تصمیم سازی گروهی صورت گرفته است (Kyem, 2004). در شرایط تصمیم سازی گروهی معمولا تعارض بین منافع گروه های ذی نفع، به وجود می آید. تصمیم سازی چند معیاره مکانی ابزاری است که می تواند عقاید فردی را برای ایجاد اولویت گروهی به گونه ای که یک گزینه مورد اجماع در آن پدید آید، تلفیق کند. تصمیم سازی گروهی دربرگیرنده فعالیت هایی نظیر شناخت و ساختار بندی مسئله، تعیین معیارهای ارزیابی و گزینه ها، پالایش اولویت های فردی و گروهی، تلفيق عقاید فردی و در نهایت مرتب سازی گزینه هاست (Jankowski & Nyerges, 2001) . بر این اساس، گزینه مورد اتفاق مشارکت کنندگان در فرآیند تصمیم سازی، انتخاب می شود.
تصمیم سازی فازی (Fuzzy Decision Making)
پایه و اساس مجموعه ها و منطق فازی به وسیله پروفسور لطفی زاده مطرح شده است. در سال ۱۹۶۵ پرفسور عسگر لطفی زاده، اولین مقاله خود را در زمینه فازی تحت عنوان مجموعه های فازی منتشر کرد که جرقه اولیه ای از پرتو یک جهان بینی در عرصه ریاضیات و علوم بود. این مقاله اولین قدم در معرفی بینشی نو و واقع گرایانه از جهان در چارچوب مفاهیم کاملا بدیع اما بسیار سازگار با طبیعت انسان بود (Ataie, 2016). در اکثر فرآیندهای تصمیم سازی دنیای واقعی؛ اهداف، محدودیت ها و نتایج به طور دقیق مشخص نیستند. در چنین وضعیتی نظریه مجموعه فازی می تواند راهگشا باشد. نظریه مجموعه فازی، «بدنه مفاهیم و تکنیک هایی است که چارچوبی نظام مند را برای مواجهه با ابهام و عدم دقت ذاتی در فرآیند استفاده از افکار و دانش بشری فراهم می آورند (1977 ,Gupta). پژوهشگران زیادی منطق فازی را برای نشان دادن عدم قطعیت داده ها به کار برده اند. اما عدم قطعیت مرتبط با دانش کارشناسان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برای جزئیات بیشتر در این خصوص و همچنین نظریه مجموعه فازی، مراجع متعددی در دسترس است که از جمله می توان به این ها اشاره کرد: چان و کومار (۲۰۰۷)، چن (۲۰۰۵)، و صفاری و همکاران (۲۰۱۱). (Talei et al., 2012). مسائلی از قبیل اولویت بندی و پهنه بندی فضاهای قابل توسعه که عقاید و نظریات افراد یا گروه های مختلف نیز در آن مطرح است، از طریق تئوری مجموعه های فازی به طور مناسب تری مورد تحلیل قرار می گیرد.
روش تحلیل سلسله مراتبیAHP(Analytical Hierarchy Process)
فرایند تحلیل سلسه مراتبی یکی از فنون تصمیم گیری چندشاخصه می باشد که توسط توماس اِل ساعتی در دهه 1970 ابداع گردید (Ghodsypour, 2019). این روش در مواردی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه و شاخص تصمیم گیری روبرو است، مفید می باشد. اساس این روش بر مقایسات زوجی نهفته است و دارای چندین مرحله می باشد. در تحلیل سلسله مراتبی معیارها بر اساس مقایسه زوجی عوامل موثر در مکان یابی استوار بوده و ابتدا با وزن دهی به تک تک عوامل موثر در نظر گرفته شده برای پهنه بندی و سپس امتیازدهی به هر کدام از کلاس های مربوط به هر یک از عوامل، ضرایبی به دست می دهد (Ahmadi et al., 2001). بیشترین وزن به لایه ای تعلق می گیرد که نقش بیشتری در امر مکان یابی داشته است (Gahroodi Tali & Babaie, 2009 ).
تلفيق نظرها در تصمیم سازی گروهی به روشFuzzy-AHP (Fuzzy Analytical Hierarchy Process)
رابطه (۱)
که در آن bijk بیانگر اهمیت نسبی بین هر معیار است که تصمیم ساز آن بر اساس مقیاس های 1 الی 9 در نظر می گیرد؛ و i و j و نیز معرف زوج معیار مرود مقایسه و k معرف تصمیم ساز است(Chang, 1996).
در مرحله بعد به منظور تلفیق عقاید چندین تصمیم ساز، ماتریس مقایسه زوجی جامع (D) با تلفیق امتیازهای bijk همه تصمیم سازان و با استفاده از رابطه (2) ساخته می شود(Hung, 2004).
(Hung, 2004)
که در آن امتیاز نهایی bij اهمیت نسبی هر معیار را با استفاده
از اعداد فازی مثلثی نشان می دهد.
~
بردار وزن (wi) متناظر با هر معیار با استفاده از رابطه (4) محاسبه می شود. رابطه (3) (Hung, 2004)
رابطه (4) (Hung, 2004)
i= 1,2, …, m
j= 1, 2, …, m
~
وزن هر معیار (wi) به طور متوالی و به کمک رابطه (4) تعیین می شود و وزن معیارهای بردار وزن فازی (w) را تشکیل می دهند.
رابطه (5) (Hung, 2004)
پس از برآورد بردارهای وزن فازی، در گام بعد هدف رسیدن به نتایج نهایی به فرم Crisp است. لذا بردار وزن فازی با به کار گیری مفهوم -cut α طبق رابطه (6) به بازه ای وزنی تبدیل می شود.
رابطه (6) (Hung, 2004)
که در آن wil α و wir α به ترتیب نقاط چپ و راست بازه را بعد از به کارگیری مفهوم -cut α تعیین می کنند و دامنه تغییر α بین . و 1 است. مقدار α بزرگتر بیان کننده میزان آگاهی کافی تصمیم سازان در مورد موضوع تصمیم سازی و یا به عبارت دیگر عدم قطعیت پایین تر است. فرآیند تصمیم سازی معمولا با رسیک همراه است. برای محاسبه وزن نهایی، شاخص ریسک طبق رابطه (7) در بازه وزنی حاصل از تاثیر -cut α اعمال می شود، که در واقع به عنوان غیر فازی ساز، عمل می کند.
رابطه (7) (Hung, 2004) wijβ α = β wijl α + (1- β) wir α
در این پژوهش برای تلفیق نظرات و عقاید تصمیم سازان در تصمیم سازی گروهی با ملاحظه عدم قطعیت عقاید، از روش تلفیق Fuzzy- AHP استفاده می شود.
محدودۀ مورد مطالعه
همانگونه که در ابتدا بیان شد هدف از این پژوهش بررسی و اولویت بندی 6 پهنه مورد نظر معاونت خدمات شهری شهرداری اصفهان از نظر نیازمندی به توسعه فضای سبز و آزادسازی جهت ایجاد فضای سبز می باشد. شهر اصفهان با مساحتی بالغ بر 550 کیلومترمربع و جمعیتی بیش از دو میلیون نفر به عنوان سومین کلانشهر کشور در قلب ایران واقع شده و ضمن برخورداری از ویژگی های خاص جغرافیایی، به تبع موقعیت ویژه خود در طول تاریخ همواره تحولات گوناگونی را پشت سر گذاشته و در نتیجه این شرایط از تنوع ویژه کالبدی، اقتصادی و فرهنگی-اجتماعی برخوردار شده است. لذا لازمه یک مدیریت موفق شهری در راستای تحقق توسعه مطلوب، پیشرفت و تقویت جایگاه ملی و بین المللی شهر اصفهان است که مستلزم شناخت ویزگی های خاص با رویکردی سیستمی در امر توسعه می باشد. مناطق مورد مطالعه در این پژوهش در تصویر زیر به رنگ قرمز (مناطق 2، 6، 8، 9، 11 و 14) نشان داده شده است.
|
شکل1-موقعیت 6 منطقه مورد مطالعه شهر اصفهان (منبع: سازمان فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري اصفهان, 2021). |
بحث و یافتههای تحقیق
همانطور که ذکر شد در روش فازی، خبرگان و تصمیم گیرندگان در قضاوت هایشان به جای یک عدد ثابت به ارائه یک بازه تمایل دارند. متغیرهای زبانی و طیف های فازی به صورت های مختلفی می توانند باشند، اما یکی از کاملترین طیف ها به صورت ۹ تایی می باشد (در تحلیل ها از طیف ۹ تایی استفاده شده است)، که اعداد فازی و عبارات کلامی (متغیرهای زبانی) آن به قرار زیر است:
جدول4- طیف 9 مرتبه ای فازی | ||||
کد | عبارت کلامی | L | M | U |
1 | ارجحیت برابر | 1 | 1 | 1 |
2 | ارجحیت کم - متوسط | 1 | 2 | 3 |
3 | ارجحیت متوسط | 2 | 3 | 4 |
4 | ارجحیت متوسط- زیاد | 3 | 4 | 5 |
5 | ارجحیت زیاد | 4 | 5 | 6 |
6 | ارجحیت زیاد- خیلی زیاد | 5 | 6 | 7 |
7 | ارجحیت خیلی زیاد | 6 | 7 | 8 |
8 | ارجحیت خیلی زیاد- کاملا زیاد | 7 | 8 | 9 |
9 | ارجحیت کاملا زیاد | 9 | 9 | 9 |
منابع: نگارندگان | ||||
در خصوص نمایش عددی عبارات فازی، یک عدد فازی ممکن است به صورت مثلثی یا ذوزنقه ای بیان شود. در حالت مثلثی عدد مربوطه را به صورت M = (a, b, c) نمایش می دهند که پارامترهای a و b و c به ترتیب بیانگر کمترین مقدار ممکن، محتمل ترین مقدار و بیشترین مقدار ممکن برای عدد مورد نظر هستند و عدد مورد نظر می تواند بین a و c تغییر کند(Ataie, 2016). تحلیل سلسله مراتبی فازی دو روش شناخته شده دارد که عبارتند از روش چانگ (Chang) و روش یاگر (Yager). روش چانگ معروف ترین و متداول ترین روش است که در این پژوهش از این روش استفاده می شود. اولین گام در انجام تحلیل فرایند سلسله مراتبی، ایجاد ساختار سلسه مراتبی از موضوع مورد بررسی است (زبردست، 1380) ساختار تشکیل شده از سه سطح مجزا تشکیل شده است . سطح نخست شامل اهداف پروژه (در اینجا هدف: تعیین اولویت آزادسازی جهت توسعه فضای سبز آتی کلانشهر اصفهان)، سطح میانی شامل فاکتورهایی است که ملاک مقایسه گزینه ها به شمار می روند ( در اینجا معیارها: عوامل موثر در فرآیند آزادسازی و عوامل موثر در احداث کاربری فضای سبز شهری و زیرمعیارها شامل نوع اراضی، تعداد پلاک، قیمت زمین، وضعیت خاک، سرانه فضای سبز و سایر موارد تعیین شده است) و سطح آخر که بیان کننده گزینه هایی است که با یکدیگر مقایسه می شوند (در اینجا پهنه های مورد بررسی به عنوان گزینه های مورد نظر تعیین شده اند(نمودار شماره 1). پس از تشکیل ساختار سلسله مراتبی مقایسه های زوجی به صورت دو به دو با یکدیگر انجام می شود و ماتریس های مقایسه دو به دویی معیارها تهیه می شود. پس از تعیین وزن نسبی معیارها به وسیله متخصصین با استفاده از میانگین هندسی، وزن نسبی هر معیار نسبت به معیار دیگر تعیین می گردد. که برای این منظور از مفهوم نرمال سازی و میانگین موزون استفاده شده است و سپس نرخ سازگاری (CR) به منظور تعیین صداقت و دقت قضاوت ها محاسبه شده است. سپس اعداد فازی خود را که برای انجام مقایسه های زوجی نیاز است تعریف شد و اعداد فازی در جدول 4 شرح داده شدند. در مرحله بعد پرسشنامه ها در اختیار خبرگان قرار گرفت و ماتریس مقایسات زوجی که حاوی اعداد فازی محاسبه شدند. در نهایت ماتریس S و میزان درجه بزرگی آن ها محاسبه و نهایتا وزن نهایی معیارها به دست آمدند. همان طور که از جدول 5 مشخص است بر اساس تعیین اولویت آزادسازی جهت توسعه فضای سبز آتی کلانشهر اصفهان ، عوامل موثر در احداث فضای سبز رتبه یک را به خود اختصاص داده است. رتبه های بعدی به ترتیب به عوامل موثر در فرایند آزادسازی تعلق می گیرد.
جدول5- تعیین اولویت و وزن معیارها و زیرمعیارها | ||
اولویت و وزن معیارها | ||
رتبه | نام معیار | وزن معیار |
1 | عوامل موثر در احداث فضای سبز | 1 |
2 | عوامل موثر در فرایند آزادسازی | 0 |
اولویت و وزن زیرمعیارهای عوامل موثر در آزادسازی | ||
1 | هزینه | 0.692 |
2 | زمان | 0.308 |
اولویت و وزن زیرمعیارهای عوامل موثر در احداث فضای سبز | ||
1 | سرانه فضای سبز | 0.628 |
2 | توزیع عادلانه | 0.269 |
3 | وضعیت خاک | 0.103 |
4 | دسترسی | 0 |
| منابع: نگارندگان |
|
با توجه به وزن و اولویت بندی ها برای تمام زیرمعیارهای عوامل موثر در فضای سبز و آزادسازی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت از جمع تمامی اوزان، اولویت بندی پهنه ها در جدول 6 به نمایش در آمده اند:
جدول6- تعیین اولویت و وزن گزینه ها بر اساس جمع تمامی زیر معیارهای عوامل موثر در فضای سبز و آزادسازی | ||
اولویت و وزن گزینه ها بر اساس جمع تمامی زیر معیارهای عوامل موثر در فضای سبز | ||
رتبه | نام گزینه | وزن معیار |
1 | پهنه ظهرآبادی | 0.353 |
2 | پهنه پرتمان | 0.273 |
3 | پهنه هادی گل | 0.135 |
4 | پهنه شمس آباد | 0.112 |
5 | پهنه رشادی | 0.076 |
6 | پهنه فیزدان | 0.051 |
اولویت و وزن گزینه ها بر اساس جمع تمامی زیر معیارهای عوامل موثر بر فرآیند آزادسازی | ||
1 | پهنه رشادی | 0.419 |
2 | پهنه ظهرآبادی | 0.368 |
3 | پهنه شمس آباد | 0.141 |
4 | پهنه پرتمان | 0.073 |
5 | پهنه هادی گل | 0 |
5 | پهنه فیزدان | 0 |
| منابع: نگارندگان |
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شکل2-نمودارهای خطی و راداری اولویت و وزن گزینه ها بر اساس جمع تمامی زیر معیارهای عوامل موثر در فضای سبز و آزادسازی (منبع: نگارندگان). | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
همان طور که از جدول 6 مشخص شده است بر اساس تعیین اولویت آزادسازی جهت توسعه فضای سبز آتی کلانشهر اصفهان، پهنه ظهر آبادی رتبه یک را به خود اختصاص داده است. رتبه های بعدی به ترتیب به پهنه پرتمان ، پهنه هادی گل ، پهنه شمس آباد ، پهنه رشادی و پهنه فیزدان تعلق می گیرد. نمودار3 وزن ها بر اساس تعیین اولویت آزادسازی جهت توسعه فضای سبز آتی کلانشهر اصفهان را نشان می دهد.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
شکل3-نمودار اولویت بندی و وزن نهایی گزینه ها بر اساس اولویت آزادسازی جهت توسعه فضای سبز آتی کلانشهر اصفهان (منبع: نگارندگان). |
|
جدول8- ضریب ناسازگاری فازی | |||||||||||||||
اندازه ماتریس | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
RIm | 0 | 0 | 0.4890 | 07937 | 1.0720 | 1.1996 | 1.2874 | 1.3410 | 1.3793 | 1.4095 | 1.4181 | 1.4462 | 1.4555 | 1.4913 | 1.4986 |
RIg | 0 | 0 | 0.1796 | 0.2627 | 0.3597 | 0.3818 | 0.4090 | 0.4164 | 0.4348 | 0.4455 | 0.4536 | 0.4776 | 0.4691 | 0.4804 | 0.4880 |
منابع:(Ataie, 2016) | |||||||||||||||
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها
با توجه به نتایج بدست آمده از مدل، پهنه ظهرآبادی واقع در منطقه 11 شهرداری اصفهان در اولویت اول قرار گرفته است شواهد امر نیز صحتِ در اولویت قرار گرفتنِ این پهنه را تایید می کند، کاربری پلاک های این عرصه کاملاً کشاورزی است و به لحاظ قیمت مترمربع زمین دارای پایین ترین میزان نسبت به سایر پهنه هاست. همچنین بیشترین کمبود فضای سبز عمومی از میان 6 پهنه مورد مطالعه (از نظر تعداد پارک های شهری و عمومی/ فضاهای سبز تفرجگاهی) را در این پهنه شاهد هستیم. با توجه به کشاورزی بودن این عرصه، وضعیت خاک به لحاظ حاصلخیزی و دارا بودن استانداردهای لازم جهت احداث فضای سبز در وضعیت مناسبی قرار دارد. وضعیت قرار گیری پهنه در مجاورت اتوبان امام خمینی، خیابان های درجه 1 و درجه 2، خیابان های فرعی و کوچه های محلی و نیز دسترسی به ایستگاه های اتوبوس و تاکسی که امکان استفاده از حمل و نقل عمومی را نیز فراهم می نماید، دسترسی بالا به پهنه را نشان می دهد. لذا این پهنه با عنایت به شواهد و نیز نتایج حاصل از این پروژه می بایست در اولویت آزادسازی، تملک و توسعه قرار گیرد. این امر هم در افزایش سرانه منطقه و سرانه کل و هم در برقراری عدالت اجتماعی در توزیع کاربری فضای سبز موثر است. از طرفی با سیاست های موجود در شهرداری ها در امر توسعه که از دو عامل زمان آزادسازی و هزینه تمام شده آزادسازی تبعیت می کند، مطابقت دارد. پس از احداث فضای سبز در این پهنه با توجه به شرایط فیزیکی محل، پایداری فضای سبز قابل تضمین می باشد. از طرفی پهنه فیزدان، وضعیتی است که در حال حاضر مسکونی می باشد. لذا فرآیند آزادسازی نیازمند کسب رضایت ساکنان می باشد که به دلیل قرار گرفتن در فرآیندهای کمیسیون های معوض و ... زمان بر و گاهاً متوقف می شود. همچنین قیمت تمام شده اراضی با توجه به ارزش افزوده املاک منطقه در این پهنه نسبتاً بالا می باشد. به لحاظ فاصله از مرکز منطقه نیز این پهنه فاصله طولانی تری دارد و به لحاظ وضعیت خدمات رسانی جهت احداث فضای سبز نیز معضلات مدیریتی وجود دارد. لذا در پایین قرار گرفتن اولویت این پهنه به لحاظ منطقی نیز قابل تایید می باشد. پهنه پرتمان نیز در منطقه 8 قرار شهرداری قرار گرفته است که بحرانی ترین منطقه به لحاظ ایجاد فضای سبز می باشد. و پهنه رشادی که در اولویت پنجم قرار دارد، پهنه ای سبز در منطقه 9 شهرداری است که دارای بیشترین سرانه فضای سبز در شهر اصفهان می باشد. این محدوده مهد باغات و مادی هاست و به لحاظ سبزینگی در حد بسیار مطلوبی قرار دارد. در این پهنه تعداد بالای اراضی و هزینه بالای تمام شده در فرایند آزادسازی و نیز دسترسی نامناسب می باشند، از دیگر دلایل قرار گرفتن در سطوح انتهایی اولویت بندی می باشد.
References
Ahmadi, H.; Esmaieli, A.; Faiznia, S.; Shariat Jaafari, M., (2001), Mass Movement Hazard Zoning Using Multiple Regression Methods and Analytical Hierarchy Analysis the Case Study of GARMI-CHI Watershed, Iranian Journal of Natural Resources (Not Publish), 56(3).
Alikhani, M.; Farhadi, R.; Golchin, P., (2017), Urban Park Design Guideline, Iranian Student Book Agency, Tehran, Iran, First Publition, Summer 2017
Ataie, M., (2016), fuzzy multi- criteria desicion making, Shahrud University of Technology, Semnan. Iran. Vol2 (2016).
Chan, F.T.S.; and Kumar N., (2007), Global Supplier Development Considering Risk Factors Using Fuzzy Extended AHP based Approach, Omega, 35 (4) (2007), pp 417–431.
Chang, D. Y., (1996), Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP, European Journal of Operational Research, 95(3), pp 649–655.
Chiesura, A., (2004), The role of urban parks for the sustainable city, landscape and urban planning journal, 68, pp 129-138.
Choay, F., (1965), Lurbanisme, utopies et realites, une anthologie, Translated by Habibi, S.M., (2017), Tehran University Publication, Tehran, Iran.
Dyer, R.F.; and Forman E.H., (1991), An Analytic Approach to Making Decisions, Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Faizi, M.; Mozafar, F.; Raiati Damavandi, M; Azimi, M., (2015), The comparison of public perception and preference between regular-geometrical and natural-organic urban parks (Case study: Laleh Park and Daneshjoo park). Motaleate Shahri, 4(13), pp 5-16.
Gahroodi Tali, M.; Babaie, A., (2009), Introducing to geographic information systems, Payame Noor University Publication.
Ghodsypour, H., (2018), multiple objective decision making (MODM), Amir Kabir University of Technology Publition, Tehran, Iran, Vol2 (2018).
Ghodsypour, H., (2019), Analytical Hierarchy process, Amir Kabir University of Technology Publition, Tehran, Iran, Vol13 (2019).
Ghorbani, R., (2007), Spatial Analysis of Distribution of Urban Parks in Tabriz and its Shortcomings, Research project, Tabriz University.
Gupta, M.; Saridis, G.; and Gaines, B., (1977), Fuzzy Automata and Decision Processes, Elsevier North-Holland, New York, pp 5-10.
Hatami, D.; Arabi, Z.; Rahmani, E., (2016), Locating the optimal model of urban green space using Fuzzy Logic and AHP, by GIS. Case study: the city of Mashhad, Journal of Environmental-based Territorial Planning (JETP), 9(32), pp 63-84.
Hung, C.C., (2004), A Research Based on Fuzzy AHP for Multi-criteria Supplier Selection in Supply Chain.
Imani, B.; Firoozie Mejnadeh, A.; Kanooni, R., (2017), Spatial distribution of green spaces and Prioritization of land Suitability for optimal Site Selection of Park (Case Study: Ardebil City), Journal of Environmental-based Territorial Planning (JETP), 10(37), pp 65-98.
Isfahan Municipality ICT Organization, (17 August, 2021), Retrieved January 21, 2022, from https://ict.isfahan.ir/
Jankowski, P.; and Nyerges, T., (2001), Geographic Information Systems for Group Decision Making: Towards a Participatory, Geographic information science, New York: Taylor & Francis.
Kahraman, C., Cebeci, U. and Ulukan, Z., (2003), Multi-criteria Supplier Selection Using Fuzzy AHP, Logistics Information Management, 16, pp 382-394.
Kyem, P.A.K., (2004), On Intractable Conflicts and Participatory GIS Applications: The Search for Consensus Amidst Competing Claims and Institutional Demands, Annals of the Association of American Geographers, 94(1), pp 37–57.
La Rosa, D., (2014), Accessibility to greenspaces: GIS based indicators for sustainable planning in a dense urban context, Ecological Indicators 42, pp 122–134.
Laskar, A., (2003), Integrating GIS and Multicriteria Decision Making Techniques for Land Resource Planning, ITC.
Manlun, Y., (2003), Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, MSC Thesis ITC, The Netherlands.
Motiee Langroodi, S.H.; Taimoori, R., (2010), An Analysis on the Role of Urban Parks in Urban Life Quality Improvement; Using “Seeking – Escaping” Method, The Case: Urban Parks of Tabriz, Human Geography Research, 42(2), pp 46-72.
Ostrowski, W., (1969), L'urbamisme contemporiam des origines o'la charte d' Athenes, Translated by Etezadi, L., (1992), IUP Publication, Tehran, Iran.
Pakzad, J., (2007), An intellectual history of urbanism, ArmanShahr Publication, Tehran, Iran.
Parry-Jones, W.L.I., (1990), Natural landscape, psychological wellbeing and mental health, Landsc, Res, 15(2). pp 7-11.
Prakash, T.N., (2003), Land Suitability Analysis for Agricultural Crops: A Fuzzy Multicriteria Decision Making Approach, ITC.
Rahmani, M.J., (2004), Examining the decision-making process for the location of parks and green spaces and their effect on their safety, Sabzineh Shargh Journal, 3(6).
Razavian, M.T.; Kanooni, R.; Yarmoradi, K., (2016), Urban Environment, Elm Publication, Tehran, Iran
Saaty, T.L., (1980), The Analytical Hierarchy Process, New York, McGraw-Hill.
Talei, M.; Alimohammadi, A.; Adili, A., (2012), Evaluation of urban landuse suitability by Fuzzy AHP Method, Iranian Journal of Remote Sensing & GIS, 4(1).
Tavakoli, M.; Fazelnia, G.; Ganjali, G., (2009), The Application of Analytical Hierarchy Process in Setting the Priorities of Economic Sectors in Iran: A Case Study of Neishabour County, Village and Development, 12(4). pp 77-98.
Tennessen, C.M.; and Cimprich, B., (1995), Views to nature: effects on attention, J. Environ. Psychol, 15, pp 77–85.
Wua, C.; Xiaoa, Q.; and McPherson, E. Gregory, (2008), A method for locating potential tree-planting sites in urban areas: A case study of Los Angeles, USA, Urban Forestry & Urban Greening 7, pp 65–76.
Zabardast, A., (2001), The Application of Analytical Hierarchy Process in Regional and Urban Planning, HONAR-HA-YE-ZIBA, 10.
Zarabi, A.; Tabrizi, N., (2007), Evaluation and Localization of Green Space Use Area 9 of Tehran Municipality, Scientific Journals Management System, 1(14), pp74-104.