Meta Analysis of the researches carried out in the field of resilience of Iranian metropolises

esmaeil aliakbari ¹ ( Professor of Department of Geography, Payam Noor University, Tehran, Iran )
shahbakhti rostami ² ( Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Payam Noor University, Iran )
Mohammad Vahabi ³ ( Phd s pnu geo )

Submited date : 2023-08-04 Accepted date : 2023-09-14

Keywords: Resilience, urban resilience, Meta-methodology, Iran&#039, s metropolises,

Abstract :

Urban resilience can be defined as the ability of systems to adapt to changes without collapsing during disasters. Due to the dynamic nature of society's response to risks, resilience is a type of foresight and helps to expand political choices to face uncertainty and change. Nowadays, the resilience of metropolises has become one of the great global challenges in the 21st century; Therefore, the need to pay attention to the resilience of metropolises has opened its place in the scientific literature of the country in recent decades, and many efforts have been made in the field of research in the form of dissertations, theses, research articles and conferences. This article has been made with the aim of meta-methodological pathology of resilience research in the scale of Iranian metropolises. In terms of the purpose, this research is developmental and of the content analysis type, and based on the method, it is one of the qualitative researches. From the point of view of the data collection method, it is among documentary researches. The statistical community of the research is the internal research conducted in the field of resilience of the country's metropolises, whose reports are indexed in the country's publications database (Magiran) or the scientific information database of academic jihad (SID). Using the purposeful sampling method, 84 related studies were selected and studied. The findings from the meta-methodology of the conducted researches showed that 96% of the researches had a purpose that was done mostly in line with the description of basic statistics, 60% of them relied only on questions and on the other hand, 77% of the researches lacked a hypothesis. Alone is considered a major weakness. Achieving such results indicates that the researcher's plan does not follow the philosophical foundations and research approaches, which must be taken into account in future researches with high accuracy.

Full-Text:



Journal Research and Urban Planning ISSN (Print): 2228-5229 - ISSN (Online):  2476-3845

Spring 2021. Vol 12. Issue 44

 

 

 

 

Research Paper

Meta Analysis of the researches carried out in the field of resilience of Iranian metropolises

 

Abstract Nowadays, the resilience of metropolises has become one of the great global challenges in the 21st century; Therefore, the need to pay attention to the resilience of metropolises has opened its place in the scientific literature of the country in recent decades, and many efforts have been made in the field of research in the form of dissertations, theses, research articles and conferences. This article has been made with the aim of meta-methodological pathology of resilience research in the scale of Iranian metropolises. In terms of the purpose, this research is developmental and of the content analysis type, and based on the method, it is one of the qualitative researches. From the point of view of the data collection method, it is among documentary researches. The statistical community of the research is the internal research conducted in the field of resilience of the country's metropolises, whose reports are indexed in the country's publications database (Magiran) or the scientific information database of academic jihad (SID). Using the purposeful sampling method, 84 related studies were selected and studied. The findings from the Meta Analysis of the conducted researches showed that 96% of the researches had a purpose that was done mostly in line with the description of basic statistics, 60% of them relied only on questions and on the other hand, 77% of the researches lacked a hypothesis. Alone is considered a major weakness. Achieving such results indicates that the researcher's plan does not follow the philosophical foundations and research approaches, which must be taken into account in future researches with high precision.

 

Received Accepted: 2019/12/17 PP:                                 Keywords: Resilience, urban resilience, Meta Analysis, Iran's metropolises.

 

 

 

Use your device to scan and read the article online

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Citation:     DOI: 10.30495/jupm.2020.3969

 

Extended Abstract

 

Introduction

 

The occurrence of natural disasters is a repeatable phenomenon nowadays, which in some cases is accompanied by severe material and spiritual damages. For this reason, thinkers, academic specialists and planners are trying to take steps in order to reduce the damages of natural disasters by developing appropriate plans based on different approaches and models. One of these types of approaches is to examine the level of resilience against natural disasters. Resilience is a qualitative concept; because it emphasizes more on the subjective views of citizens; In other words, it mostly refers to the abilities and capacities of the city and citizens..

Methodology

This research is developmental in terms of purpose and qualitative research in terms of method. In terms of the nature of information and the method of analysis, it is part of content analysis research. From the point of view of the data collection method, it is among the documentary researches, and finally, based on the research method, it is among the qualitative researches that have been conducted using Meta Analysis. The sampling method was purposeful. The statistical community in this research, due to the widespread research of resilience in the urban sector, includes scientific-research articles that have only examined the issue of resilience at the scale of the country's metropolises from different aspects and perspectives. In the following, to determine the criteria for entering the studies into the meta-method, the criteria and the initial entry condition of having a topic or keyword related to resilience and the statistical community of those metropolises of the country were determined. Based on this, in this systematic review, all databases (websites such as academic jihad (Sid), humanities comprehensive portal (Ensani), Noormags, and national publications database (Magiran) and domestic publications were used in this systematic review. country were investigated. After searching in different databases, 84 related articles were identified, so that in order to select suitable and usable researches in the method of extrapolation, the articles were evaluated based on various parameters such as title, abstract, access, content and quality of the research methods and Finally, all the articles were selected to be carried out. In the following, Meta Analysis was used to answer the research question.

 

Results and discussion

The results of the analysis of the researches conducted in this article showed that 96% of the researches had a purpose, which were carried out mostly in line with the description of basic statistics, 60% of them relied only on questions, and on the other hand, 77% of the researches had no hypothesis. This alone is considered a major weakness. Achieving such results indicates that the researcher's plan does not follow the philosophical foundations and research approaches, which must be taken into account in future researches with high accuracy.

Conclusion

The strategy of 91% of the researches was survey, and on the other hand, only 2% of the articles were conducted with a qualitative strategy (purely descriptive) and with a development orientation in relation to metropolises. 80% of the studied articles had chosen a mixed approach to conduct the research. These combined studies with philosophical and intellectual reliance on the paradigm of pragmatism emphasized the combination of quantitative and qualitative (mixed) methodologies in all stages of the research and avoided the traditional quantitative-qualitative methodological opposition. Also, for this method, a detailed process has not been explained in most of the articles. On the other hand, 13% of the articles had set a quantitative approach to research and the field of practice, and most of these researches not only did not follow paradigm principles and logic, but were mainly summarized in the form of quantitative and statistical stereotypes. Subjects, methods, theories and statistics have been repeated, which has brought with it obvious popular results. These results show the lack of diversity in research methods in resilience research on the scale of the country's metropolises.

 

مقاله پژوهشی

فرا روش پژوهش­های انجام شده در حوزه تاب­آوری کلان‌‌شهرهای ایران¹

 

 

 

 

چکیده امروزه تاب­آوری کلان‌‌‌‌شهرها به ‌عنوان یکی از چالش‌‌های بزرگ جهانی در قرن بیست ‌‌و یکم تبدیل شده‌است؛ از ‌‌این ‌‌رو ضرورت و لزوم توجه به تاب­آوری کلان‌‌شهرها در دهه‌های اخیر جای خود را در ادبیات علمی کشور باز‌ کرده‌ است و در این زمینه تلاش‌های بسیاری در عرصه‌های پژوهشی در قالب رساله، پایان‌نامه، مقالات پژوهشی و همایشی صورت گرفته‌است. این مقاله، با هدف آسیب‌‌شناسی فرا روش پژوهش‌‌های تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای ایران صورت گرفته ‌است. اين پژوهش از ‌لحاظ هدف،‌‌ توسعه‌‌ای و از نوع تحلیل محتواست و بر مبناي روش، جزو تحقيقات کیفی است. از منظر روش جمع‌‌آوري اطلاعات در زمرۀ پژوهش‌‌هاي اسنادي است. جامعۀ آماري پژوهش، پژوهش‌‌هاي داخلي صورت‌گرفته در زمینۀ ‌‌تاب­آوری کلان‌‌شهرهای کشور است که گزارش آن‌‌ها در بانک اطلاعات نشريات كشور (Magiran) يا پايگاه اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي (SID) نمايه شده‌است. با استفاده از روش نمونه‌‌گيري هدفمند، تعداد 84 پژوهش مرتبط انتخاب شدند و مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته‌‌های حاصل از فرا روش پژوهش‌‌های انجام‌یافته، نشان داد که 96 درصد از پژوهش‌‌‌ها دارای هدف که بیشتر در راستای توصیف آمار پایه انجام گرفته بودند، 60 درصد از آن‌‌ها اتکاء صرف به سؤالات و در سوی دیگر، 77 درصد از پژوهش‌‌ها فاقد فرضیه بودند که این به‌تنهایی یک نقطۀ ضعف اساسی به‌شمار می‌‌رود. حصول چنین نتایجی خود حاکی از نپرداختن طرح پژوهشگر به بنیان‌‌های فلسفی و رویکردهای پژوهش است که ضروری است در پژوهش‌‌های آتی با دقت بسیار بالا مورد توجه قرار بگیرد.

تاریخ دریافت: 17/05/1398 تاریخ پذیرش: 06/10/1398 شماره صفحات: 74- 55                         واژه­های کلیدی: تاب­آوری، تاب­آوری شهری، فرا روش، کلان‌‌شهرهای ایران.

 

 

 

از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید

 

 

 

 

 

 

 

 

استناد:  

DOI:        

---

[1] . مقالۀ حاضر مستخرج از رسالۀ دکتری با عنوان «سنجش و تحلیل فضایی تاب­آوری شهری در مناطق کلان­شهری تهران؛ مطالعه موردی: منطقه 5» در رشتۀ جغرافیا و برنامه‌‌ریزی شهری، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران، به راهنماییِ نگارندۀ اول و مشاورۀ نگارندۀ دوم است.

مقدمه:

امروزه، شهرها هسته­ی­ وجود انسان­ها هستند، به­طوری که در حال حاضر 54 درصد از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند و انتظار می‌رود که این میزان تا سال 2050 به 80 درصد افزایش یابد (Wardekker et al, 2020: 1). این روند برگشت­ناپذیر شهرنشینی گسترده در جهان به سرعت در حال افزایش می­باشد و ترکیبی از فجایع طبیعی و مخاطرات انسان­ساخت را برای شهرها به ارمغان آورده است (Al- Nammari & Alzaghal, 2014: 1). با این روند، امروزه سوانح طبیعی و غلبه بر مخاطرات محیطی برای جوامع شهری کشورهای در حال توسعه، به یک چالش کلیدی تبدیل شده است (Chiabrando et al., 2018: 153). وقوع بلایای طبیعی، امروزه به عنوان پدیده­ای تکرارپذیر بوده که در برخی از موارد با آسیب­های شدید مادی و معنوی همراه است؛ به همین دلیل اندیشمندان، متخصصان دانشگاهی و برنامه­ریزان تلاش می­کنند با مبنا قرار دادن رویکردها و الگوهای مختلف، با تدوین برنامه­ریزی­های مناسب در راستای کاهش خسارات بلایای طبیعی گام بردارند. یکی از این نوع رویکردها، بررسی میزان تاب­آوری در برابر بلایای طبیعی است. تاب­آوری مفهومی کیفی است؛ زیرا که بیشتر بر دیدگاه­های ذهنی شهروندان تأکید دارد؛ به­عبارت دیگر، بیشتر بر توانمندی­ها و ظرفیت­های شهر و شهروندان اشاره دارد (Ramzanzadeh Lesboi, 2015).  تاب­آوری شهری می‌تواند به عنوان توانایی سازگاری سیستم­ها در برابر تغییرات، بدون فروپاشی در زمان سوانح مطرح گردد. تاب‌آوری به دلیل پویا بودن واکنش جامعه در برابر مخاطرات، نوعی آینده­نگری است و به گسترش گزینش­های سیاسی برای رویارویی با عدم قطعیت و تغییر کمک می­کند. در این صورت، افزایش تاب‌آوری در برابر سوانح می‌تواند به ایجاد افزایش ظرفیت سازگاری و معیشت پایدار جامعه منجر شود (Rafiian et al., 2009).

شايان ذکر است که نوع نگرش به مقولة تاب آوری و نحوة تحلیل آن، از يك طرف در چگونگی شناخت تاب آوری وضع موجود و علل آن نقشی كلیدی دارد و از طرف ديگر سیاست­ها و اقدامات تقلیل خطر و نحوة رويارويی با آن را تحت تاثیر اساسی قرار می­دهد (Satterthwaite, 2020). در واقع هدف از اين رويكرد كاهش آسیب پذيری جوامع و تقويت توانايی­های مردم برای مقابله با خطرات ناشی از وقوع سوانح طبیعی است. امروزه، تاب­آوری در حوزه های گوناگون به ويژه در مديريت سوانح به کار گرفته می­شود. چهارچوب طرح هیوگو در 22 ژانويه 2005 به تصويب استراتژی بین­المللی کاهش بحران سازمان ملل متحد (UNISDR) رسید، که خود حرکتی مثبت در اين زمینه محسوب می شود. از زمان تصويب اين لايحه قانونی، هدف اصلی برنامه­ريزی برای مخاطره و کاهش خطر بحران، علاوه بر کاهش آسیب­پذيری به نحوی بارز به سمت تمرکز روی ايجاد تاب آوری در جوامع گرايش پیدا كرده است (Gonçalves et al , 2020). از همین­رو، در سال­های اخیر، نهادها و آژانس­های فعال در زمینه کاهش سوانح، بیشتر فعالیت­های خود را بر دستیابی به جامعه تاب­آور در برابر سوانح متمرکز ساخته­اند که در این میان، به دلیل خسارت­های وسیع و بي­هنجاری­های گسترده اجتماعی، زمین لرزه­ها نسبت به سایر حوادث، اولویت بالاتری برای تقویت تاب آوری جوامع در برابر سوانح طبیعی دارند (Kara ırmak, 2010). با توجه به اینکه در کشور ایران کیفیت ابنیه و تجهیزات شهری از استاندارد مناسبی برخوردار نیست، در صورت رخ دادن بلایای طبیعی بسیار آسیب­پذیر بوده و اثرات و پیامدهای جبران­ناپذیری متحمل می­شود. از طرفی با توجه به شرایط متنوع جغرافیایی و زمین­شناختی آن در بخش­های مختلف، یک کشور مخاطره­آمیز بخصوص از نظر مخاطرات طبیعی قلمداد می­شود (Sheikhi et al., 2016).

در این بین  کلان­شهرهای کشور از این قاعده آسیب­پذیری ناشی از مخاطرات محیطی مسثتنی نیست (Langranshin et al., 2018). علاوه بر وجود گسل­ها، به دلایل متعددی مانند تراکم بالای جمعیت، شرایط خاص سکونت­گزینی سکونتگاه­ها، ضعف مقاومت و تاب­آوری کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، وضعیت نامناسب شبکه­های دسترسی و خدمات، تمرکز اکثر مراکز اداری و اقتصادی، وجود بافت­های فرسوده و پر تراکم و موقعیت ویژه زمین شناسی، وقوع مخاطرات محیطی همه کلان­شهرهای کشور را به شدت تهدید کرده و آن را در زمره­ی مراکز حساس قرار می­دهد. به هر جهت می­توان نتیجه گیری کرد که باوجود افزایش میزان تاب­آوری کلان­شهرهای کشور در بازه زمانی 10سال گذشته، اما کماکان این میزان متوسط و کم ارزیابی شده و تا نقطه ایده آل فاصله زیادی وجود دارد. به طور خلاصه می­توان گفت که روند افزایش تاب­آوری در سال­های گذشته با شیوع بیماری کووید -19روند صعودی مطلوبی نداشته است. این مسیر تاب­آوری کلان­شهرهای کشور را دشوارتر کرده است. در این میان اهمیت زمان و اقدامات پیشگیرانه مدیران و برنامه­ریزان شهری و در نهایت تاب­آوری آن بیش از پیش مشخص می­شود (Sheikh Kazem Barzegari and Ahmad Moazzam, 2013).

در این راستا، با افزایش تعداد پژوهش‌‌های صورت‌گرفته در زمینۀ تاب آوری کلان‌‌شهرهای کشور ایران در طی چند سال گذشته، چشم‌‌انداز و تصویر منسجمی از این مطالعات در طول این سال‌‌ها در دست نیست. در این بین، روش‌‌شناسی در همۀ علوم، به‌خصوص در مطالعات شهری با توجه به گسترۀ آن، از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است. هدف از طرح ‌شدن مباحث روش‌‌شناسی پیدا‌کردن راه مناسب‌‌تر برای رسیدن به واقعیت است تا در پرتو آن، پژوهش‌‌های علمی از خطا و لغزش مصون بمانند. از سوی دیگر، آنچه موجب می‌‌شود تا جوهرۀ علمی حیات پیدا کند، شناخت و درک عمیق روش‌‌شناختی پژوهش‌‌ها است. با توجه به اهمیت روش‌‌شناسی، هدف اصلی این مقاله آسیب‌‌شناسی فرا روش¹ پژوهش‌‌های تاب­آوری در مقیاس کلان‌شهرهای ایران از دیدگاه روش‌شناسی است. همچنین سؤال اصلی مقاله، آسیب‌‌های روش‌‌شناختی پژوهش‌‌های مرتبط با تاب­آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور در کدام حوزه‌‌ها است؟

یشینه و مبانی نظری تحقیق:

- تاب­آوری

مفهوم تاب­آوری در دهه‌های اخیر توجه بسیاری را به سوی خود جلب کرده است. بسیاری از علوم نظیر بیولوژی، اکولوژی، علوم جغرافیایی، جامعه‌شناسی و به طور فزاینده‌ای، اقتصاد، توجه خاصی به بحث­های رفتاری و عملکردی مدل­های پویای غیرخطی با ارجاع به بازخوردهای مثبت و منفی روابط، واکنش­های تلفیقی و یکپارچه و رفتارهای تطبیقی در این زمینه دارند (Zerbo et al, 2020). برابر متون واکاوی، واژة تاب­آوری اغلب به مفهوم «بازگشت به گذشته²» به کار می­رود که از ریشة لاتینresilio  به معنای «پرش به گذشته» گرفته شده است (Meerow & Newell, 2016). واژه (Resilience) در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ، ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﯾﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺳﺮﯾﻊ، ﺗﻐﯿﯿﺮ، ﺷﻨﺎوري و ﮐﺸﺴﺎﻧﯽ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻓﻨﺮي و ارﺗﺠﺎﻋﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ واژه­ﻫﺎ رﺳﺎﯾﯽ و ﮔﻮﯾﺎﯾﯽ ﻻزم را ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﻬﻮم اﯾﻦ واژه ﻧﺪارﻧﺪ، ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎب­آوري به­عنوان ﻣﻌﺎدل ﻓﺎرﺳﯽ اﯾﻦ واژه، اﺻﻄﻼح ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﻨﺎﺳﺐ­ﺗﺮي اﺳﺖ (Satterthwaite, 2020: 143). واژه ﺗﺎب­آوري را ﻣﯽ­ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﯿﺮون آﻣﺪن از ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ ﯾﺎ ﺗﻌﺪﯾﻞ آن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﻮد. در واﻗﻊ ﺗﺎب­آوري ﻇﺮﻓﯿﺖ اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺗﺤﻤﻞ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ و ﭘﺮ ﺧﻄﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ آن ﺷﺮاﯾﻂ دﺷﻮار ﻓﺎﺋﻖ ﻣﯽ­ﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﻃﯽ آن و ﺑﺎ وﺟﻮد آن ﻗﻮي­ﺗﺮ ﻧﯿﺰ می­گردد (Ronan et al, 2005: 3). در زمینه بوم‌شناسی، این کلمه در پی انتشار اثر اصلی هالوئینگ³ به نام تاب­آوری و پایداری سیستم­های اکولوژیکی در سال 1973رواج پیدا کرد (Bundschuh et al, 2017: 2575). سپس ادگر⁴ (2000)، در نظام­های اجتماعی، کارپنتر⁵ (2001)، در نظام­های انسانی– محیطی، برکیس⁶ (2003) در نظام­های اجتماعی– اکولوژیک، برنئو⁷و همکاران (2003)، در مدیریت بحران کوتاه­مدت و تیرمن⁸ (1981)، در پدیده­های بلند مدت مانند تغییرات اقلیمی به کار گرفتند (Ritchie, 2007: 22).

مفهوم تاب­آوری برای اولین­ بار در اپیدمیولوژی (همه­گیرشناسی) مورد استفاده قرار گرفت (Zhou, 2009: 22). بعد از آن در روانشناسی و در حال حاضر به یک واژه جدید رایجی در رابطه با شهرها و تغییرات آب و هوا تبدیل شده است. معمولاً تاب­آوری به توانایی پاسخ­گویی به اثرات گوناگون در رابطه با تغییرات آب و هوا که اجازه بهبودی، تندرستی، بازسازی و رشد را می­دهد مطرح می­شود. تیدبال و کرانسلی⁹ (2007)، به جای مفهوم تاب­آوری در دستگاه­های تفکر این اجازه را می­دهند تا تاب­آوری را در یک روش سیستماتیک مشاهده کنند و دو مفهوم مهم را از این دیدگاه پدیدار سازند. اول اینکه نشاط و یا تاب­آوری را در یک سیستم (و بعد از آن در شهر) ایجاد کنند که در تعادل بین "سیستم متمرکز و غیرمتمرکز" به کار رود  (Karlinsky & Sarah, 2010: 7).

تاب­آوری به ظرفیت­های سیستم­های اکولوژیکی برای جذب اختلالات و نیز برای حفظ بازخوردها، فرآیندها و ساختارهای لازم و ذاتی سیستم اطلاق می­شود (Folke, 2006: 438). یا شدت اختلالی که سیستم می­تواند آن را جذب کند قبل از این که ساختار سیستم از طریق تغییر متغیرها و فرایندهایی که رفتار آن را کنترل می­کنند، به ساختار متفاوتی تبدیل شود. ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻰ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻥ، ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ، ﺟﺬﺏ ﻛﺮﺩﻥ، ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﺎ ﺩﺍﺩﻥ (ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﻄﺤﻰ، ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ، ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﺵ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺨﻮﺭﺩ) (ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﻚ ﺳﺮﻯ ﺍﺯ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﻯ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﺪ) ﻭ ﺍﻳﻨ­ﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ­­ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺆﺛﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺯﻣﺎﻥﺑﻨﺪﻯ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ دهد (Jabareen, 2014). تاکنون هیچ مجموعه ویژه­ای از شاخص­ها با چارچوب­هایی سازمان یافته برای کمی­سازی تاب­آوری سوانح به وجود نیامده است؛ با وجود این، در جامعه علمی، اجماعی وجود دارد مبنی بر اینکه تاب آوری، مفهومی چندجانبه و دارای ابعاد اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی است. تاب­آوری دارای ابعاد اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی است که تعاریف نظری آن به شرح جدول شماره (1) است:

 

---

[1] . Meta-study

[2] . Bouncing back

[3] . Holling 

[4]  .Adger

[5]  .Carpenter

[6] . Berkes

[7] . Bruneau

[8] . Timmerman

[9] . Tidball and Krasney

جدول 1- تعریف ابعاد تاب­آوری

ابعاد	تعاریف نظری
اجتماعی	از تفاوت ظرفیت اجتماعی، در بین جوامع به دست می­آید. به عبارت دیگر ظرفیت گروه­های اجتماعی و جوامع در بازیابی یافتن از یا پاسخ مثبت دادن به سوانح است.
اقتصادی	واکنش و سازگاری افراد و جوامع به طوریکه آنها را قادر به کاهش خسارت­های بالقوه سانحه سازد که بیشتر قابلیت حیات اقتصادی جوامع را نشان می­دهد.
نهادی	حاوی ویژگیهای مرتبط با تقلیل خطر، برنامه­ریزی و تجربه سوانح قبلی است. در اینجا تاب­آوری بوسیله ظرفیت جوامع برای کاهش خطر، اشتغال افراد محلی در تقلیل خطر، برای ایجاد پیوندهای سازمانی و بهبود و حفاظت از سیستم­های اجتماعی در یک جامعه تحت تاثیر قرار می­گیرد.
کالبدی	اساساً ارزیابی واکنش جامعه و ظرفیت بازیابی بعد از سانحه نظیر پناهگاه، واحدهای مسکونی خالی یا اجاره­ای، و تسهیلات سلامتی می­شود.

منبع: Wardekker et al, 2020; Meerow, 2016

        

- ابعاد تاب‌آوری

با توجه به مفهوم کلی تاب‌آوری و تعریف‌های آن، رویکردهای تاب‌آوری روشی برای درک نظام‌های دینامیک، تعامل بین افراد و محیط، چگونگی سازگاری و انطباق جوامع با مخاطرات و سوانح طبیعی و تبیین ابعاد اجتماعی و برای درک موضوعات مربوط به وابستگی منابع به‌کار برده می‌شود(Angeler et al, 2018).

تاب­آوری اجتماعی: تاب­آوری اجتماعی به ظرفیت افراد برای یادگیری از تجربه­ها و شرکت آگاهانه در یادگیری در تعامل با محیط اجتماعی و فیزیکی اشاره دارد (Bundschuh et al, 2017: 2575).

تاب­آوری اقتصادی: تاب­آوری اقتصادی به شدت و میزان خسارت وارده، ظرفیت یا توانایی جبران خسارات و توانایی برگشت به شرایط شغلی و درآمدی مناسب، میزان سرمایه­ی خانوار و درآمدهای قابل تبدیل به سرمایه و اشتغال، وضعیت مسکن، میزان دسترسی به خدمات مالی، بیمه، کمک هزینه­ها و توانایی احیای دوباره ی فعالیت­های اقتصادی خانوارها بعد از یک سانحه، ارزیابی می­شود (Rose, 2004: 307).

تاب­آوری نهادی: در این بعد ویژگی­های فیزیکی سازمان­ها از جمله تعداد نهادهای محلی، دسترسی به اطلاعات، نیروها و افراد آموزش دیده و داوطلب، پایبندی به دستورالعمل­های مدیریت بحران، به هنگام بودن قوانین و مقررات، قوانین و مقررات بازدارنده و تشویقی به ویژه در امر ساخت و ساز مساکن، تعامل نهادهای محلی با مردم و نهادهای دولتی، رضایت از عملکرد نهادها، مسئولیت­پذیری نهادها و نحوه­ی مدیریت یا پاسخگویی به سوانح نظیر ساختار سازمانی، ارزیابی می­شود (Agarwal & Huan, 2018: 444).

دامنۀ مطالعات در زمینۀ تاب­آوری در دو دهۀ اخیر در بخش پژوهش‌‌های خارجی و داخلی رو به فزونی است که در این رابطه به چند مورد از بروزترین آن‌‌ها اشاره می‌‌شود.

قاسمی و همکاران (1402)، سنجش میزان تاب آوری کلان شهر اصفهان در برابر تغییرات اقلیمی با رویکرد نهادگرا پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد که شهر اصفهان در معرض تغییرات اقلیمی قرار دارد و با توجه ‌به موقعیت قرارگیری آن در یک منطقه خشک و تغییر اقلیم آن به فراخشک در سال‌های اخیر می‌تواند بر سیستم شهری و ساکنان آن اثرگذار باشد. هندی و همکاران (1399)، در پژوهشی به سنجش تاب­آوری زیست­محیطی در سطح محلات منطقه 14 تهران پرداخته­اند. یافته­هاي این تحقیق نشان از پایین بودن سطح تاب­آوري منطقه از جنبه زیست­محیطی حکایت داشت. لنگرنشین و همکاران (1398)، در مقاله­ای به سنجش شاخص کالبدی- ‌محیطی تاب­آوری در بافت های شهری تهران (مطالعه موردی محلات تجریش، جنت‌آباد شمالی و فردوسی شهر تهران) پرداخته­اند. نتایج این پژوهش بیانگر این بود که شهر تهران و محلات مورد بررسی از لحاظ متغیرهای کالبدی مهم مانند مقدار شریان‌های اصلی برای تخلیه‌های پیش از حادثه و تأمین مواد حیاتی پس از سوانح تاب‌آوری بسیار ضعیفی دارد. حسین زاده دلیر و همکارانش (1398)، در مقاله‌ای با عنوان"مروری بر مفهوم تاب‌آوری شهری" مفهوم تاب‌آوری را در شهر به سه شکل تعریف نمودند: تاب‌آوری آینده‌نگری برای توسعه ظرفیت‌های احتمالی، تاب‌آوری هم‌زمان برای مقابله با حوادث و تاب‌آوری گذشته‌نگر، با تمرکز بر برگشت‌پذیری و بهبودی پس از سانحه. محمدی و پاشازاده (1396)، در پژوهشی با عنوان سنجش تاب آوری شهری در برابر خطر وقوع زلزله (شهر اردبیل) به سنجش میزان تاب آوری شهر اردبیل در برابر خطر وقوع زلزله پرداخته­اند که نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که تاب­آوری شهر اردبیل در برابر زلزله کمتر از حد متوسط است، که این امر گویای شرایط نامناسب شهر از نظر تاب­آوری است.

ساتروتوییت¹ و همکاران (2020)، در پژوهش به بررسی تاب­آوری در برابر تغییرات آب و هوا در سکونتگاه­های غیررسمی در کشور زیمبابوه پرداخته­اند. از جمله نتایج این پژوهش این بود که برای ارتقای تاب­­آوری محدوده مورد مطالعه، اقدامات نظارت مستمر دولت و همکاری بین سایر نهادهای مدیریت شهری می­تواند مقاومت در برابر خطرات مربوط به تغییرات آب و هوایی در این سکونتگاه­ها را کاهش دهد و به گروههای آسیب­پذیر خدمت کند..

لی² و همکاران (2020)، در مقاله­ای تحت عنوان مدل­سازی دینامیک سیستم برای بهبود مقاومت شهری در پکن چین با هدف ساختن ابزاری برای توسعه و انعطاف­پذیری جامع و آگاهانه برای مدیران و برنامه­ریزان شهری برای حفظ وضعیت مطلوب بهره­برداری از شهر و همچنین پاسخگویی مثبت به بحران پرداخته­اند. نتایج این مقاله نشانگر این بود که رشد تاب­آوری در شهر پکن سه سال را پشت سر گذاشته است. شریفی و یاماگاتا³ (2016)، در ارزیابی تاب‌آوری شهری و ابعاد و شاخص‌های آن به این نتیجه رسیدند که رویکرد تکاملی به تاب‌آوری می‌تواند مبانی نظری مناسب‌تری را برای مفهوم‌سازی تاب‌آوری شهری فراهم کند و آن را توانایی آماده‌سازی و برنامه‌ریزی، جذب و رهبری و انطباق بیشتر با وقایع ناخواسته تعریف کردند. برنئو⁴ و همکاران (2004)، در تحقیقی با عنوان چارچوب ارزیابی کمی و بهبود تاب­آوری جوامع در برابر زلزله، یک چارچوب مفهومی برای تعریف تاب‌آوری جوامع در برابر زلزله ارائه می­دهند. این چارچوب مفهومی متکی بر اندازه­گیری تاب‌آوری و مشتمل بر «احتمال کاهش ویرانی­ها»، «کاهش پیامدهای ناشی از ویرانی­ها» و «کاهش زمان بازیابی و ریکاوری» است.

رُز⁵ (2004)، در تحقیق با عنوان تعریف و اندازه گیری تاب­آوری اقتصادی در برابر زلزله، به تجزیه و تحلیل تاب‌آوری اقتصادی جوامع در برابر زلزله می­پردازد و مشخص می­کند عدم تعادل در تاب‌آوری اقتصادی به رفتار افراد (نحوه تصمیم­گیری)، بازار و اقتصاد کلان منطقه­ای بستگی دارد.

با مرور پیشینۀ پژوهش‌‌های صورت‌گرفته در زمینۀ تاب­آوری شهری قوام‌بخش این فرضیه ‌است که تا هم‌اکنون پژوهشی با فراروش، هم در مطالعات خارجی و هم داخلی صورت نگرفته‌است که نوآوری این مقاله محسوب می‌‌شود. همچنین از نتایج این نوع پژوهش‌‌ها، داشتن چشم‌‌انداز و تصویر منسجمی از مطالعات تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور در طول سال‌‌های اخیر، شناخت تناسب و درستي روش‌‌هاي تحقيق در مطالعات اوليۀ این مقالات و گشوده‌شدن دریچۀ گفتگوی روش‌‌شناختی در حوزۀ تاب آوری کلان‌‌شهرها است تا بتواند مهیا‌ کنندۀ بستر مطالعات به سمت حوزه‌‌های بومی تاب آوری در ایران باشد.

 

مواد و روش تحقیق:

این پژوهش ازنظر هدف، توسعه‌‌ای و از حیث روش، تحقیق کیفی است. از‌لحاظ ماهيت اطلاعات و شيوۀ تحليل جزو تحقيقات تحلیل محتوا است. از منظر روش جمع‌‌‌آوري اطلاعات در زمرۀ پژوهش‌‌هاي اسنادي است و در ‌نهايت بر مبناي روش پژوهش، جزو تحقيقات کیفی است كه با استفاده از روش فرا روش صورت گرفته‌است. روش نمونه‌‌گيري به‌صورت هدفمند بود. جامعۀ آماری در این پژوهش، با توجه به گسترده‌بودن پژوهش‌‌های تاب آوری در بخش شهری، شامل مقالات علمی است که از جوانب و دیدگاه‌‌های مختلف فقط به بررسی مسئلۀ تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور پرداخته‌‌‌اند. در ادامه برای تعیین معیارهای ورود مطالعات به فرا روش معیار و شرط ورودی اولیۀ دارا ‌بودن موضوع یا کلید واژه مرتبط با تاب آوری و جامعۀ آماری آن کلان‌‌شهرهای کشور تعیین شد. بر این اساس در این بررسی نظام‌‌مند برای دستیابی به داده‌‌های پژوهش، تمامی پایگاه‌‌های اطلاعاتی (تارگاه‌‌‌هایی چون جهاد دانشگاهی (Sid)، پرتال جامع علوم انسانی (Ensani)، پایگاه مجلات تخصصی نور (Noormags) و پایگاه نشریات کشور (Magiran) و نشریات داخلی کشور مورد بررسی قرار گرفتند. پس از جستجو در پایگاه‌های مختلف تعداد 84 مقاله مرتبط شناسایی شد؛ به‌‌طوری‌‌که برای انتخاب پژوهش‌‌های مناسب و قابل‌استفاده در روش فراروش مقالات براساس پارامترهای مختلفی مانند عنوان، چکیده، دسترسی، محتوا و کیفیت روش‌‌های پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت و در‌نهایت تمام مقالات برای انجام انتخاب شد. در ادامه، برای پاسخگویی به سؤال پژوهش از روش فرا روش استفاده شده ‌است. جهت فراروش در این تحقیق با توجه به نبودن چارچوب کامل، از چارچوب ترکیبی- ابداعی استفاده شده‌است. بیشتر عوامل مهم روش‌‌شناسی، که در این پژوهش در نظر گرفته شده‌است با کمک چارچوب مورد استفاده در پژوهش‌‌هاي فرا روش قبل است (ترکیب مؤلفه‌‌هاي مهم روش‌‌شناسی پژوهش‌‌هاي فرا روش) که در واقع اعتبار آن‌‌ها در پژوهش‌‌هاي قبلی آزمون شده‌است. دو عنصر فراروش نیز با توجه به ماهیت و اهمیت مؤلفه‌‌هاي مورد‌نظر در تاب آوری شهری (تعداد منابع داخلی و خارجی مورد استفاده براي پژوهش و هدف آن) از ادبیات تحقیق مشخص و به‌عنوان مؤلفه‌‌هاي جدید در فراروش در‌نظر گرفته شده است (عناصر ابداعی). 

فرامطالعه چهار دستۀ اصلی دارد که در شکل (1) نشان داده شده‌است (Bench & Day, 2010: 488). فرا روش یکی از انواع روش‌‌های فرامطالعه محسوب می‌‌شود و منظور از آن بررسی و نقد مؤلفه‌‌هاي مهم روش‌‌شناسی پژوهش‌‌‌هاي انجام شده‌است. همچنین این روش تناسب و درستي روش‌‌هاي تحقيق در مطالعات اوليه را مورد بررسي قرار مي‌‌دهد (Ali Akbari et al., 2019). اين قسمت شامل تجزيه‌و‌تحليل رويكرد، روش‌‌هاي نمونه‌‌گيري، فرضيه‌‌ها، متغيرها، جامعه و نمونه و هر آنچه كه مربوط به بحث روش‌‌‌شناسي است، مي‌‌باشد.

 

---

[1] . Satterthwaite

[2] . Li

[3]  .Yamagata

[4] . Bruneau

[5] . Rose

محدودۀ مورد مطالعه

قلمرو جغرافیایی این پژوهش 8 کلان‌‌شهر (تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز و قم) رسمی بالای یک میلیون نفر براساس سطح‌بندی جدید وزارت کشور است (شکل 2). براساس نتایج سرشماری سال 1395، کلان‌‌شهر تهران با 8 میلیون و 737 هزار و 510 نفر در مکان نخست قرار دارد و پس از آن مشهد با 3 میلیون و 372 هزار و 660 نفر قرار دارد. کلان‌شهر اصفهان نیز با 2 میلیون و 243 هزار و 249 در مکان سوم قرار داشته و کرج نیز در رتبۀ چهارم است. شهر شیراز نیز با یک میلیون و 869 هزار و 1 نفر در ردۀ پنجم و تبریز با یک میلیون و 773 هزار و 33 نفر در مکان ششم قرار دارد(Ali Akbari et al., 2019: 92). شهرهای اهواز و قم براساس نتایج سرشماری سال 1395 کشور در مکان‌‌های بعدی از‌لحاظ جمعیت قرار دارند (Iran Statistics Center, 2015).

 

 

شکل 1- قلمرو جغرافیایی کلا‌‌ن‌‌شهرهای کشور (ترسیم: نگارندگان، 1402)

 

بحث و ارائه یافته­ها:

برای نظام‌‌مند‌کردن پژوهش بعد از شناسایی مقاله‌‌های علمی، برای هر کدام از آن‌‌ها کدگذاری انجام شد؛ بنابراین در گام اول به بررسی تنوع موضوعی مقالات تاب آوری پرداخته ‌شده است. نتایج این بررسی نشان داد که 52 درصد مقالات در موضوع تاب آوری شهری انجام گرفته‌‌اند (جدول 2).

 

جدول 2- تنوع موضوعی پژوهش‌‌‌های تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرها

موضوع	نویسندگان	تعداد	درصد	موضوع	نویسندگان	تعداد	درصد
تاب آوری شهری	فرزاد بهتاش و همکاران، 1392؛ فنی و معصومی، 1395؛ آروین و همکاران، 1396؛ توکلی و همکاران، 1396؛ یزدانی و پاشازاده، 1396؛ ساسان­پور و همکاران، 1396؛ صبحی و همکاران، 1397؛ گل چوبی دیوا و همکاران، 1397؛ لطفی و همکاران، 1397؛ محمود زاده و هریسچیان، 1397؛ اسمعیل­پور و همکاران، 1397؛ ملکی و همکاران، 1397؛ شماعی و میرزازاده، 1398؛ امانپور و همکاران، 1398؛ اناری و همکاران، 1398؛ شماعی و همکاران، 1398؛ عباسی گوچانی و همکاران، 1398؛ امانپور و همکاران، 1398؛ خزاعی و همکاران، 1398؛ پاک اندیش و همکاران، 1398؛ لعلی و همکاران، 1398؛ نامجویان و همکاران، 1398؛ اسدزاده عزیزآبادی و همکاران، 1399؛ قاسمی و همکاران، 1399؛ آراسته و همکاران، 1399؛ پور حسن زاده و احمدی، 1399؛ شریف­زادگان و رمضانی، 1399؛ باقرنژاد و عزیزی، 1399؛ اجزاء شکوهی و باغبان، 1399؛ صادقی و همکاران، 1399؛ محمودزاده و هریسچیان، 1400؛ بدر­آذر و همکاران، ۱۴۰۰؛ محققی و همکاران، ۱۴۰۰؛ امانی و همکاران، ۱۴۰۰؛ رجایی و همکاران، ۱۴۰۰؛ علیزاده، 1400 ؛ استاد محمودنیا و همکاران، ۱۴۰۰؛ بشارتی و همکاران، ۱۴۰۱؛ حصارکی زاد و محمد­خان، ۱۴۰۱؛ صالحی و همکاران، ۱۴۰۱؛ قائم مقامی و همکاران، ۱۴۰۱؛ سروشان و همکاران، ۱۴۰۱؛ هادیانی و همکاران، ۱۴۰۲	46	52	تاب آوری اقتصادی	رضایی، 1392؛ پورمحمدی و همکاران، 1398؛ مشک سار و همکاران، 1398	3	3
تاب آوری کالبدی	رضایی و همکاران، 1394؛ پاشاپور و پوراکرمی، 1396؛ زنگنه شهرکی و همکاران، 1396؛ عشقی و همکاران، 1396؛ علیزاد و هنر ور، 1397؛ زیاری و همکاران، 1397؛ زیاری و همکاران، 1397؛ لنگرنشین و همکاران، 1398؛ نصیری هندخاله، 1398؛ پوراحمد و همکاران، 1398؛ روستایی و همکاران، 1398؛ تولایی و همکاران، 1398؛ نوری و همکاران، 1399؛ زواره و همکاران، 1399؛ رحیمی و همکاران، 1399؛ عبداله و همکاران، 1399؛ خیام باشی و همکاران، ۱۴۰۰؛ ژاله و چاره جو، ۱۴۰۰؛ گرجی و همکاران، ۱۴۰۰؛ نصر و عبدالعظیمی، ۱۴۰۱؛ لطیفی و همکاران، ۱۴۰۱؛ شوهانی و همکاران، ۱۴۰۱؛ امانی و همکاران، ۱۴۰۱؛ ملکی و حاجی­پور، ۱۴۰۲؛	21	24	تاب آو.ری نهادی	رضایی، 1392؛ جزاری و همکاران، 1398	2	2
تاب آوری اجتماعی	نیک مرد نمین و همکاران، 1393؛ رضویان و همکاران، 1396؛ دلاکه و همکاران، 1396؛ نورورزی و همکاران، 1396؛ منوریان و همکاران، 1397؛ معرب و همکاران، 1397؛ امانپور و همکاران، 1398؛ پورمحمدی و همکاران، 1398؛ جزایری و همکاران، 1398؛ مشک سار و همکاران، 1398؛ آروین، 1398؛ نوری و همکاران، 1399؛ حسینی و همکاران، 1399؛ مصور­زاده و همکاران، ۱۴۰۰؛ حیدری و همکاران، ۱۴۰۰؛ پوراحمد و همکاران، ۱۴۰۱؛	16	18	تاب آوری زیست محیطی	سلیمی تاری و همکارن، 1399	1	1
مجموع		-	-	-	253	189	100

 

---

[1] . تعداد کل مقالات مورد مطالعه در این پژوهش 84 تا می­باشد. که 5 مورد آن مشترکا دو بعد را مورد بررسی قرار داده بودند که بخاطر دسته­بندی موضوعی تفکیک شدند.                 

روند انتشار مقالات مورد مطالعه

اولین پژوهش‌‌های تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای ایران از سال 1392 صورت گرفته‌است که روند این مقالات تا سال 1402 سیر صعودی داشته‌است. از دلایل این امر می‌‌توان نو ‌بودن رویکرد تاب­آوری در ادبیات شهری کشور نسبت‌ به سایر الگوهای و پارادایم‌‌های شهری عنوان کرد. از این تعداد مقالات حدود 2 درصد در سال 1392، 1 درصد طی سال­های 1393 تا 1395، 12 درصد در سال­های 96-1397 ، 24 درصد در سال 1398، 18 درصد در سال 1399، 14 درصد در سال 1400، 12 درصد در سال 1401و 2 در صد در سال 1402 انجام گرفته است. همچنین ازنظر محدودۀ مورد مطالعه، به‌ترتیب تهران (56 درصد)، تبریز (14 درصد)، اهواز (9 درصد)، شیراز (6 درصد)، اصفهان (6 درصد)، مشهد (5 درصد)، کرج و قم هر کدام (2 درصد) از این پژوهش‌‌ها را به خود اختصاص داده‌‌اند (جدول 3).

 

جدول 3- روند انتشار مقالات در مجلات مختلف

 

سال	تعداد	درصد	محدودۀ مورد مطالعه
1392	2	2	تهران (مورد 1)، تبریز (1 مورد)
1393	1	1	تهران (مورد 1)،
1394	1	1	تهران (مورد 1)
1395	1	1	تهران (مورد 1)
1396	10	12	تهران (8 مورد)، اصفهان (1 مورد)، تبریز (1 مورد)
1397	10	12	تهران (5 مورد)، تبریز (2 مورد)، اهواز (1 مورد)، شیراز (1 مورد) و قم (1مو.رد)
1398	20	24	تهران (9 مورد)، تبریز (4)، اهواز (3 مورد)، مشهد (2 مورد)، شیراز (1 مورد)، کرج (1 مورد)
1399	15	18	تهران (10 مورد)، مشهد (2 مورد)، شیراز (2 مورد)، کرج (1 مورد)
1400	12	14	تهران (5 مورد)، تبریز (3 مورد)، اصفهان (2 مورد)، قم (1 مورد)، اهواز (1 مورد)
1401	10	12	تهران (6 مورد)، اهواز (1 مورد)، تبریز (1 مورد)، شیراز (1 مورد)، اصفهان(1 مورد)
1402	2	2	اصفهان(1 مورد)، اهواز (1 مورد)
جمع	84	100	تهران (56 درصد)، تبریز (14 درصد )، اهواز (9 درصد)، شیراز (6 درصد)، اصفهان(6 درصد)، مشهد(5 درصد)، کرج (2 درصد)، قم (2 درصد)

 

 

روش‌‌شناسی مقالات در مجلات علمی مختلف

به‌منظور کالبدشکافی پژوهش و تحلیل عناصر بنیادین ساختار روش‌‌شناسی آن‌‌ها از چارچوب ابداعی که در روش تحقیق مقاله نیز به آن اشاره شده‌بود، استفاده شد که در جدول (3)، اطلاعات آن آورده شده‌است. نتایج حاصل از فرا روش پژوهش‌‌های انجام‌یافته نشان می‌‌دهد که 96 درصد از پژوهش‌‌ها دارای هدف بودند که بیشتر در راستای توصیف آمار پایه انجام گرفته‌‌اند. در ادامه، 60 درصد اتکاء صرف به سؤالات و در سوی دیگر، 77 درصد پژوهش‌‌ها فاقد فرضیه بودند. ایـن شـرایط در حالی است که سؤالات و فرضیه‌‌های پژوهش از مهم‌ترین عناصر تشکیل‌‌دهندۀ پـژوهش‌‌های کیفی و کمّی محسوب می‌‌شوند. همچنین برای تأیید یا رد این فرضیه‌‌هاست که پژوهش‌‌ها انجام می‌‌گیرد و حصول چنین نتایجی خود حاکی از نپرداختن طرح پژوهشگر به بنیان‌های فلسفی و رویکردهای پژوهش است.

با توجه به بررسی روش تحقیق مقالات، تمام مقالات داراي بخش روش‌‌شناسی تحقیق بودند که دلیل این امر ساختار مجلات بود؛ تقریبا ً5 درصد از مقاله‌‌ها فاقد آن بودند. در این امتداد، بررسی ساختار روش‌‌شناسی مقاله‌‌ها از منظر اجرا نشان داد که 85 درصد مقالات از‌لحاظ روش توصیفی-تحلیلی، 7 درصد توصیفی-پیمایشی، شناختی و تحلیل تم مشترکاً با 2 و 1 درصد به آن اشاره نشده ‌است.

همچنین بررسی روش‌‌شناسی مقاله‌‌ها از منظر هدف نشان داد که 87 درصد آن‌‌ها از منظر هدف‌‌گذاری کاربردی هستند. راهبرد 76 مقاله (91 درصد) پیمایش بوده‌است. در مقابل، فقط دو مقاله (2 درصد) با راهبرد کیفی (توصیفی محض) و با جهت‌‌گیری توسعه‌‌ای در رابطه با کلان‌‌شهرها صورت گرفته ‌بود.

رویکرد هر پژوهش در‌حقیقت منطق پایه از انجام پژوهش را تبیین می‌‌‌کنند و از‌جمله مهم‌ترین دسته‌‌بندی پژوهش‌‌ها رویکرد (کمّی، کیفی و آمیخته) آن‌‌هاست. 80 درصد از مقالات مورد مطالعه، رویکرد آمیخته را برای انجام پژوهش انتخاب کرده‌بودند.

با توجه به اینکه تاب آوری دارای مفهومی چند‌بُعدی و پیچیده ‌است و از‌آنجا‌که روش‌‌های تحقیق کمّی و کیفی به‌تنهایی نمی‌‌توانند پیچیدگی‌‌های مسائل و عناصر ارتقای تاب­آوری یک مکان را مورد بررسی قرار بدهند، ترکیب این روش‌‌ها مورد استفاده قرار گرفته ‌است. در این بازۀ زمانی، استفاده از روش‌‌های تحقیق آمیخته نیز گسترش یافته ‌است. به طوری­که 80 درصد از مقالات رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) به پژوهش و میدان عمل را تنظیم کرده‌ بودند.

در زمینۀ روش‌‌های گردآوری اطلاعات، 88 درصد از مقالات مورد بررسی به‌صورت ترکیبی از روش‌‌های اسنادی و میدانی (مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه) استفاده کرده‌‌اند. در زمینۀ گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینۀ پژوهش، از روش‌های کتابخانه‌‌ای و برای جمع‌‌آوری اطلاعات درجهت رسیدن به هدف پژوهش، پاسخ به سؤالات و تأیید یا رد فرضیه‌های پژوهش، از روش میدانی استفاده شده‌است. در این بین پرسشنامه به‌عنوان یکی از متداول‌‌ترین ابزار جمع‌‌‌آوری اطلاعات در این مقالات بود (جدول 4).

 

جدول 4- نتایج بخش روش‌‌شناسی مقاله‌‌های تاب­آوری

طبقه‌‌بندی موضوعی		روش‌شناسی						تعداد	درصد			طبقه‌‌بندی موضوعی				روش‌شناسی			تعداد			درصد
اهداف پژوهش		دارد						81	96			راهبرد پژوهش				پیمایش			76			91
ندارد			3		4		توصیفی محض			2			2
سؤالات پژوهش		دارد						50	60			تحلیل محتوا			6			7
تحلیل منطقی	-			-
ندارد			34		40		رویکرد روش				کمّی			11			13
فرضیۀ پژوهش		دارد						19	23			کیفی			6			7
ندارد			65		77		آمیخته			67			80
روش تحقیق از منظر اجرا		توصیفی- تحلیلی						71	85			ابزار گردآوری اطلاعات				اسنادی			6			7
توصیفی- پیمایشی			6		7		اسنادی- میدانی			74			88
شناختی			2		2		مصاحبه			4			5
تحلیل تم			1		1
ندارد			4		5
روش تحقیق از منظر هدف		کاربردی						73	87
اکتشافی			5		6
ندارد			6		7

 

 

نتایج بررسی مقالات نشان داد که 95 درصد از مقالات دارای جامعۀ آماری و 5 درصد فاقد آن بودند. نمونۀ آماری غالب در این مقالات به‌ترتیب برای ساکنان، مدیران و کارشناسان شهری تعمیم داده‌ شده ‌است. 77 درصد از مقالات دارای حجم نمونه یا تعداد آزمودنی‌‌هایی که بایستی در مطالعه شرکت کننده است که تمام این مقالات به‌صورت روابط، اقدام به تعیین حجم نمونه کردند که در این بین سهم فرمول کوکران 62 درصد، دلفی 25 درصد، مورگان 4 درصد و اشباع نظری 9 درصد است. حدود 51 درصد از مقاله‌‌ها فاقد روش نمونه‌‌گیری بودند. از بین شیوه‌‌های نمونه‌‌گیری، 34 درصد از مقالات دارای شیوۀ نمونه‌‌‌گیری احتمالی (29 درصد تصادفی ساده و 5 درصد خوشه‌‌‌ای) و 18 درصد به‌صورت غیراحتمالی (15 درصد هدفمند، 2 درصد گلوله‌برفی و 1 درصد آسوده ) بوده‌ است (جدول 5).

 

جدول 5- نتایج بخش روش‌‌‌شناسی مقاله‌‌های تاب آوری

طبقه‌‌بندی موضوعی			روش‌شناسی							تعداد			درصد			طبقه‌‌بندی موضوعی						روش‌شناسی					تعداد	درصد
جامعۀ آماری			دارد							80			95			روش تعیین روایی ابزار						شکلی/صوری					24	70
ندارد					4			5	محتوایی						8			24
حجم نمونه			دارد							65			77			سازه				-			-
ندارد					19			23	پیش‌‌‌بینی						2			6
روش تعیین حجم نمونه			فرمولی							29			74			پایایی						دارد					44	52
جدولی					8			21	ندارد						40			48
الگوبرداری					2			5	روش تعیین پایایی ابزار								آلفای کرونباخ				41			93
الزامات آماری					-			-
روش محاسبۀ حجم نمونه			کوکران							28			62			تکرار				2			5
دلفی					11			25	آزمون همسان						1			2
مورگان					2			4
اشباع نظری					4			9	ضریب آلفای کرونباخ								بالای 9/0				10			24
روش نمونه‌گیری			دارد							41			49			بالای 8/0				17			42
ندارد					43			51	بالای 7/0						14			34
شیوه‌های نمونه‌گیری			احتمالی			تصادفی ساده				24			29			آزمون آماری						دارد					45	54
خوشه‌‌‌ای		4		5			ندارد				39	46
غیر‌احتمالی	هدفمند				13			15	فنون کمّی								دارد				57			68
گلوله‌برفی		2		2			ندارد				27	32
آسوده		1		1
ندارد					40			47
روایی			دارد							34			40			منابع						فارسی					1155	37
ندارد					50			60	لاتین						1927			63

                                                                                                                                                         

بررسی روایی و پایایی پژوهش‌‌‌ها، نشان می‌‌دهد 40 درصد از مقاله‌‌ها دارای روایی و 60 درصد از پژوهش­ها فاقد آن بودند که روش تعیین روایی سنجه 70 درصد از مقالات به‌‌صورت شکلی/صوری است و در این بین 24 درصد از آن‌‌ها به‌صورت محتوایی بوده که بیشتر به کمک متخصصان و خبرگان در این زمینه مشخص شده و 6 درصد هم به صورت پیش بینی بوده ‌است. 52 درصد مقالات دارای پایایی و در مقابل 48 درصد فاقد پایایی بودند که در بین 93 درصد مقالات از روش آلفای کرونباخ و 5 درصد از مقالات از روش تکرار یا آزمون مجدد و 2 درصد نیز از آزمون همسان برای تعیین پایایی سنجه ‌استفاده کرده­اند. در این بین ضریب آلفای کرونباخ 24 درصد از مقاله‌‌ها بالای (9/0)، 42 درصد بالای (8/0) و 34 درصد بالای (7/0) است. با توجه به بررسی آزمون‌‌های آماری پژوهش‌‌های تاب­آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور، از 84 مقالۀ مورد بررسی 54 درصد آن‌‌ها دارای آزمون‌‌های آماری بودند که این امر نشان از سهم بیشتر روش‌‌شناسی کمّی (آمار استنباطی) بر مقالات است. در بین آزمون‌‌های آماری به‌کار‌گرفته، چیرگی آزمون­های تی تک‌نمونه‌‌‌ای و رگرسیون چندگانه به ترتیب با 21 و 19 درصد به‌‌خوبی مشخص است (جدول 6).

 

جدول 6- وضعیت آزمون‌های کاربردی در مقالات

ردیف	آزمون‌‌	تعداد	درصد	ردیف	آزمون‌‌		تعداد	درصد
1	تی تک‌نمونه‌‌‌ای	18	21	9	معادلات ساختاری		7	8
2	رگرسیون چندگانه	17	19	10	تحلیل مسیر		6	7
3	آزمون فریدمن	4	5	11	کولموگروف-اسمیروف		6	7
4	همبستگی پیرسون	13	15	12	ویلکاکسون		1	1
5	تحلیل عاملی	6	7	13	لوین		1	1
6	واریانس	3	3	14	ضریب هماهنگی کندال		2	2
7	آزمون تعقیبی (توکی)	2	2	جمع -			88	100
8	همبستگی اسپیرمن	2	2

 

 

نتایج جدول شمارۀ (7) نشان می‌‌دهد، 68 درصد از مقالات مورد مطالعه دارای فنون کمّی و 32 درصد فاقد آن بودند.  در بین فنون کمی به کار گرفته شده تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) و تحلیل سلسله‌مراتبی فازی (FAHP) به ترتیب با 22 و 12 درصد پرکاربردترین بوده­اند. در ‌مجموع از نظر تنوع تعداد 81 مدل در مقالات استفاده شده ‌است. سهم مدل­های تصمیم­گیری چند معیاره (تاپسیس، ویکور، ساو، ای اچ پی، ای ان پی، پرومته، الکتره و مورا) با 46 درصد بیشتر از سایر فنون بوده است.

 

جدول 7- وضعیت فنون‌های کاربردی در مقالات

فنون کمّی	تعداد	درصد	فنون کمّی	تعداد	درصد
مدل آنتروپی شانون	3	4	مدل ای‌اچ‌پی فازی	10	12
مدل ویکور	4	5	پرومته	2	2
مدل تاپسیس	4	5	تحلیل ساختاری- تفسیری	5	6
تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)	18	22	تحلیل میک‌مک	3	4
ساو (saw)	1	1	تحلیل عاملی	7	9
سوات (Swot)	6	8	الکتره	3	4
QSPM	3	4	مورا	1	1
مدل ANP	5	6	آمار خود همبستگی فضایی	5	6
شبکه عصبی مصنوعی	1	1	مجموع	81	100

 

 

73 مقاله (87 درصد) برای تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات گردآوری‌شده از نرم‌‌افزار استفاده کرده­اند که در این زمینه تنوع ابزار تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات در‌جهت غنای پژوهش‌‌های تاب آوری خوب است. در این بین سهم نرم‌‌افزارهای  Spssو Arc gis مجموعاً با 60 درصد بیشتر از سایر است که با توجه به میدانی بودن مطالعات این مورد کاملاً قابل‌پیش‌‌بینی است؛ چرا‌که این امر، غلبۀ ابزار پرسشنامه در زمینۀ گردآوری داده‌‌ها به‌‌صورت میدانی و تحلیل فضایی است (جدول 8).

 

جدول8- وضعیت نرم‌‌‌افزارهای کاربردی در مقالات

ردیف	طبقه‌‌بندی موضوعی		روش‌شناسی			تعداد	درصد
1	نرم‌‌‌افزار		دارد			73	87
ندارد		11		13
2	نرم‌‌‌افزارهای کاربردی		Spss			38	30
Arc gis		38		30
اکسل		14		11
Expert Choice		8		6
Micmac		6		5
Smart Pls		5		4
Amos		2		2
Super Decision		5		4
Edrisi		2		2
Envi		2		2
لیزرل		2		2
Scenario Wizard		2		2
FRAGSTATS		1		1
جمع						125	100

 

 

بررسی تنوع و تعداد منابع مقاله‌‌ها نشان داد که در‌مجموع، 3067 منبع (فارسی و لاتین) استفاده شده‌است که سهم منابع فارسی 38 درصد (1151 منبع) و منابع انگلیسی62 درصد (1916منبع) است. با بررسی دقیق‌‌‌تر منابع، 40 درصد از مقالات بین 11 تا 20 منبع داشته‌‌‌اند و 5 درصد از مجموع مقالات بیش از 41 منبع داشتند (جدول 9).

 

جدول 9- وضعیت منابع مقالات

منابع	کمتر از 10	بین 11 تا 20	بین 21 تا 30	بین 31 تا 40	بیش از 41	مجموع	درصد
فارسی	33	36	11	3	1	1151	38
لاتین	10	31	22	13	8	1916	62
مجموع	43	67	33	16	9	3067	100
درصد	25	40	20	10	5	-	-

 

 

نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادها:

این پژوهش با هدف آسیب‌‌شناسی فرا روش پژوهش‌‌های تاب آوری در مقیاس 8 کلان‌‌شهر (تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، اهواز و قم ) رسمی کشور ایران انجام گرفت. در این راستا، کاستی‌‌ها و اشکالات عمده در بخش روش‌‌شناسی مقاله‌‌های علمی موجود شناسایی شد و آنچه فهم آن بر پایۀ یافته‌‌های این مقاله به‌عنوان راهنمای پژوهش‌‌های آتی در این زمینه ضروری است، در موارد زیر قابل‌جمع‌‌بندی است:

با وجود افزایش پژوهش‌‌های تاب آوری در مقیاس کلان‌‌‌شهرهای کشور در سال‌‌های اخیر تا سال 1392 مقالۀ علمی در این خصوص انجام نگرفته ‌است. از این بازۀ زمانی تا سال 1402 هرچند تعداد پژوهش‌‌ها روند صعودی داشته‌است؛ اما با توجه به این­که کلان‌‌شهرهای کشور گریبان‌گیر مخاطرات محیطی هستند، تعداد و تنوع این مقالات کمتر است و این واقعیت بیانگر ضرورت و نیاز به تلاش بیشتر پژوهشگران شهری در این حوزه ‌است.

نتایج حاصل از فراروش پژوهش‌‌های انجام‌یافته در این نوشتار نشان داد که 96 درصد از پژوهش‌‌‌ها دارای هدف که بیشتر در راستای توصیف آمار پایه انجام گرفته بودند، 60 درصد از آن‌‌ها اتکاء صرف به سؤالات و در سوی دیگر، 77 درصد از پژوهش‌‌ها فاقد فرضیه بودند که این به‌تنهایی یک نقطۀ ضعف اساسی به‌شمار می‌‌رود. حصول چنین نتایجی خود حاکی از نپرداختن طرح پژوهشگر به بنیان‌‌های فلسفی و رویکردهای پژوهش است که ضروری است در پژوهش‌‌های آتی با دقت بسیار بالا مورد توجه قرار بگیرد.

نتایج بررسی روش تحقیق مقالات نشانگر آن بود که تمام پژوهش‌‌ها داراي بخش روش‌‌شناسی تحقیق بودند که دلیل این امر بیشتر ساختار و قالب مجلات علمی است. در سوی دیگر، تقریباً 40 درصد در این بخش دچار اشکال بودند که از دیگر ضعف‌‌های این پژوهش‌‌ها محسوب می‌‌شود. نتایج روش‌‌شناسی مقاله‌‌‌ها از منظر هدف نشان داد که 87 درصد آ‌‌ن‌‌ها کاربردی هستند که بیشتر درجهت تعدیل سیاست‌‌های شهری در زمینه ارتقای تاب آوری به‌کار گرفته ‌شده‌‌اند. در مقابل مقالاتی کیفی، با هدف عمق‌بخشی به مبانی نظری و شاخص‌‌شناسی تاب­آوری با شرایط بومی کلان‌‌شهرها انجام نگرفته ‌است که خلأ ‌چنین پژوهش‌‌هایی در راستای پیشبُرد قابلیت تاب­آوری هر یک از کلان‌‌شهرها احساس می‌‌شود. در پـژوهش‌‌های مـورد بررسـی، اغلب بین راهبرد پـژوهش و روش‌‌های جمع‌‌آوری، تقلیل و تحلیل داده‌‌ها تمایز مشخصی صورت نگرفته و حتی گاهی یکسان فرض شده‌بودند.

راهبرد 91 درصد از پژوهش‌‌ها، پیمایش بود و در مقابل، تنها 2 درصد از مقالات با راهبرد کیفی (توصیفی محض) و با جهت‌‌گیری توسعه‌‌ای در رابطه با کلان‌‌شهرها صورت گرفته ‌بود. 80 درصد از مقالات مورد مطالعه، رویکرد آمیخته را برای انجام پژوهش انتخاب کرده‌بودند. این پـژوهش‌‌های ترکیبی با اتکاء فلسفی و فکری بـه پـارادایم پراگماتیسـم بـر ترکیب دو روش‌شناسی کمّی و کیفی (آمیخته) در همـۀ مراحـل پژوهش تأکید داشته و از تقابل سنتی روش‌‌شناختی کمّی- کیفی اجتناب کرده‌بودند. همچنین برای این روش نیز فرایند دقیقی در بیشتر مقاله‌‌‌ها تبیین نشده‌است. در مقابل، 13 درصد از مقالات رویکرد کمّی به پژوهش و میدان عمل تنظیم کرده‌بودند که اکثر این پژوهش‌‌ها نه‌تنها اصول و منطـق پارادایمی را دنبال نکرده‌‌اند، بلکـه عمدتاً در قالب کلیشـه‌‌های کمـّی و آماری خلاصه شده‌‌اند. موضوع‌‌ها، روش‌‌ها، نظریه‌‌ها و آماره‌‌ها، تکراری بوده که نتایج بدیهی عامیانه را به‌همراه داشـته‌است. این نتایج گویای عدم‌تنوع در روش‌‌های تحقیق در پژوهش‌‌های تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور است؛ زیرا تنوع روش‌‌ها در این پژوهش‌‌ها بسیار مهم است، برای اینکه پدیدۀ تاب­آوری و خود کلان‌‌شهرها امروزه گریبانگیر مخاطرات محیطی (از جمله زلزله) هستند و با توجه به پیچیدگی مسائل شهری، هر یک از سؤالات تحقیق و روش‌‌های تحقیق، نمی‌‌توانند پدیدۀ خاصی را به‌‌طور کامل توصیف و تبیین کنند.

60 و 48 درصد از مقاله‌‌ها به‌ترتیب فاقد روایی و پایایی بودند که یکی از ضعف‌‌های دیگر این پژوهش‌‌‌ها محسوب می‌‌شود. 68 درصد مقالات مورد مطالعه دارای فنون کمّی پرکاربرد و 32 درصد فاقد آن بودند. 90 درصد از مقالات به‌صورت کلیشه‌‌ای از مدل‌‌های تصمیم‌‌گیری پرکاربرد و کلیشه‌‌ای از جمله تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) در مقالات استفاده کرده‌بودند. در این بین فقط 10 درصد از مقالات از روش‌‌های تحلیلی نوین (تحلیل ساختاری- تفسیری و تحلیل میک‌مک) استفاده کرده‌بودند که به خلق یا مدل‌‌سازی ختم شدند؛ بنابراین، خلق مدل‌‌های جدید رویداد بسیار خوبی بوده و نشان‌دهندۀ حرکت رو به جلو در این حوزه ‌است. البته آزمون و توسعۀ مدل‌‌های خلق‌شده نیز نباید از یاد برود؛ چرا‌که فقط خلق مدل بدون نقد آن باعث کاهش اعتبار یافته‌‌های مطالعات تاب آوری خواهد شد. همچنین عامل دیگری که می‌‌تواند در این زمینه دخیل باشد، ناآشنایی داوران مجلات با تمام روش‌‌ها و عدم‌استقبال از مدل‌‌های بروز علمی باشد که این محدودیت باعث شده‌است تا پژوهشگران کمتر به سمت استفاده و کاربرد روش‌‌ها و فنون جدید بروند؛ بنابراین ضروری است که مجلات علمی، مقالات با مدل‌‌ها و روش‌‌های به­روز را در اولویت داوری و پذیرش مد ‌نظر قرار دهند.

87 درصد از مقاله‌‌ها برای تجزیه‌و ‌تحلیل اطلاعات گردآوری‌شده از نرم‌‌افزار استفاده کرده‌ بودند که در این زمینه تنوع ابزار گردآوری در‌ جهت غنای پژوهش‌‌های تاب­آوری کمتر بود. بررسی تنوع و تعداد منابع مقاله‌‌‌ها نشان داد که در‌مجموع 3067 منبع (فارسی و لاتین) استفاده شده‌است که بیشتر منابع در بخش لاتین مورد استفاده دست اول نبودند که عدم‌همانندجویی مقالات در این زمینه باعث شده‌است که منابع مورد استفاده لاتین بیشتر تکراری باشند؛ بنابراین، در این بخش نیز نقطه‌ضعف وجود دارد. با توجه به یافته‌‌ها و نتایج درجهت افزایش تحقیق و پژوهش در حوزۀ تاب­آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور، پیشنهادهای زیر ارائه می‌‌شود:

- ایجاد مجله‌‌‌‌ای علمی در حوزه‌‌های تخصصی تاب اوری کلان‌‌شهرهای کشور؛

- توجه اساسی به مبانی فلسفی و رویکردهای پژوهشی در تعیین روش و راهبرد پـژوهش، روایی و پایایی، بـه‌‌منظـور افـزایش اعتبـار و قابلیت اعتماد به پژوهش انجام‌شده؛

- تدوین دقیق و اصولی اهداف، پرسش‌‌ها یا فرضیه‌‌های پژوهش متناسب با رویکرد انتخابی پژوهشگر؛

- اختصاص سهیمه یا شماره‌‌های خاص مجله‌‌های علمی موجود جغرافیایی و شهری به موضوع تاب آوری کلان‌‌شهرهای کشور؛

- اعطای امتیاز پژوهشی و نمره علمی بیشتر به مقاله‌‌های با رویکرد تاب آوری شهری درجهت ارتقای پایۀ علمی استادان و برای پایان‌‌نامه‌‌ها و رساله‌‌ای انتخاب‌شده در این حوزه؛

- ایجاد وزن بیشتر برای بخش روش‌‌شناسی در مجله‌‌های علمی برای پذیرش مقاله‌‌ها؛

- تاکید و دقت بیشتر در جزئیات روش‌‌شناسی تحقیقات تاب آوری در مقیاس کلان‌‌شهرهای کشور؛

- تأکید بیشتـر بـر نـوآوری و توجـه بیشتر بـه‌استفاده از روش‌‌های پژوهش جدیدتر و کامل‌‌تر کیفی و ترکیبی و همچنین از فنون کمّی به‌روز.

 

 

ملاحظات اخلاقی:

پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرم­های رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنی­ها تکمیل شد.

حامی مالی: هزینه­های مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد. 

تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.

 

References:

 

1.       Ajzha Shokohi, Mohammad; Baghban, Sajdeh (2019). Spatial analysis of resilience in neighborhoods with inefficient texture of Mashhad city. Quarterly Journal of Geography and Environmental Hazards, 9(33), 189-213.

2.       Asadi Azizabadi, Mehsa., Ziari, keramatollah., Vatankhah, Mohsen (2019). Giving priority to the dimensions of the resilience of the worn-out urban fabric based on the disaster resilience spatial model (case example: the worn-out fabric of Yasouj city). Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 20 (5), 328-311.

3.       Gorji, Mahshid, Khadem al-Hosseini, Ahmed, Azani, Mehri, Sabri, Hamid (2021). Explaining physical resilience in the worn-out urban fabric using PLS structural equations (case example: neighborhoods in the three cities of Isfahan). Quarterly Journal of Geography and Development, 19(64), 164-143.

4.       Esmailpour, Najme, Hosseini, Golberg, Heydari Hamaneh, Elham (2017). Measuring the resilience of historical neighborhoods against earthquakes and ways to improve it, case example: Sengsiah neighborhood of Shiraz. Quarterly Journal of Architecture and Sustainable Urbanism, 6(1), 103-89.

5.       Amanpour, Saidef Hosseini Amini, Hassan, Ebadi, Hossein (2018). Explanation of strategic crisis management with urban resilience approach (Case study: worn-out fabric of Ahvaz city). Quarterly Journal of Geography and Environmental Hazards, 8 (2), 209-183.

6.       Amanpour, Saeed, Maleki, Saeed, Safaipour, Massoud, Amiri Fahlyani, Mohammad Reza (2017). Analysis of the situation and determination of scenario-based strategies in the resilience of Iranian metropolises (Case study: Ahvaz metropolis). Urban Research and Planning Quarterly, 9 (35), 31-46.

7.       Amani, Hamidreza, Ezzat Panah, Bakhtiar, Shams, Majid (2021). Analysis of factors affecting the resilience of sensitive and critical urban centers based on passive defense, case study: District 11 of Tehran metropolis. Geography (Scientific Quarterly of the Geographical Society of Iran), 19(70), 118-97.

8.       Amani, Hamidreza, Ezzat Panah, Bakhtiar, Shams, Majid. (2022). Analyzing urban areas from the perspective of resilience components of a case study: areas of the 11th district of Tehran metropolis. Journal of Geographical Survey of Space, 12(1), 67-81.

9.       Anari, Farzad, Iqbali, Naser, Movidfar, Reza (2018). Analysis and evaluation of variables affecting the improvement of the resilience of the urban road network against natural and man-made crises (case example: 5 areas of the eastern area of Tehran). Geography Quarterly (Regional Planning), 9 (3), 364-351.

10.       Arasteh, Mozhgan, Baghban, Amir, Baghban, Sajdeh (2019). Identifying key factors affecting urban resilience with a foresight approach (case study: Mashhad metropolis). Journal of Physical Development Planning, 5 (2), 63-78.

11.       Arvin, Mahmoud (2018). Evaluating the effects of place attachment on the level of social resilience in cities (case study: District 12 of Tehran metropolis). Urban Planning and Research Quarterly, 10 (38), 76-88.

12.       Arvin, Mahmoud, Faraji, Amin, Bazrafken, Shahram (2017). Investigating the impact of social capital on earthquake risk management with an emphasis on resilience (case study: District 9 of Tehran). Journal of Social Capital Management, 5(1), 1-24.

13.       Baghernjad, Al-Nazef Azizi, Mohammad Mahdi (2019). Spatial distribution of disaster resilience in the neighborhoods of Tehran metropolis. City Identity Quarterly, 14 (42), 5-18.

14.       Badr Azar, Shifteh, Hosseinzadeh Delir, Karim, Azar, Ali (2021). Evaluation of vital drivers effective on resilience against earthquakes in Iranian metropolises (case example: Tabriz metropolis). Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), 11(42), 871-890.

15.       Pashapour, Hojat Elah, Pourakrami, Mohammad (2016). Measuring the physical dimensions of urban resilience against natural hazards (earthquake) (case study of district 12 of Tehran). Human settlement planning studies, 12 (4), 985-1002.

16.       Pourahmad, Ahmed, Darabi, Massoud, Amiri Fahlyani, Mohammadreza. (2022). Drawing scenarios affecting the social resilience of Iranian metropolises in dealing with infectious diseases and covid-19 (case study: Ahvaz metropolis). Crisis Management, 11 (Corona Special Letter), 1-18.

17.       Pourahmad, Ahmedf Ziari, Karamatullah, Abdali, Yaqoub, Allah Qoli, Pourkharalani, Sara (2018). Analyzing resilience criteria in worn-out urban fabric against earthquakes with an emphasis on physical resilience (Case: District 10 of Tehran Municipality). Urban Research and Planning Quarterly, 10 (36), 1-21.

18.       Pourhassanzadeh, Mohammad Hossein, Ahmadi, Qadir (2019). Measuring and evaluating the resilience of Shiraz metropolis with a risk tolerance approach against natural hazards. Geography Quarterly (Regional Planning), 10 (2), 1-14.

19.       Pourmohammadi, Mohammadreza, Hadi, Elham, Hadi, Elnaz (2018). Explaining the socio-economic dimensions of urban resilience against earthquakes, a case study: District 4 of Tabriz city. Crisis Prevention and Management Knowledge Quarterly. 9(1), 78-89.

20.       Taqvi Zawareh, Mohammad, Sarmi, Hamid Reza, Rafiyan, Mojtabi (2019). Measuring the vulnerability of urban spaces against natural hazards with the approach of physical resilience, a case study: Zargande neighborhood of Tehran. Crisis Management Quarterly, 9(2), 137-127.

21.       Tawakli, Haniyeh, Khadim Al-Hosseini, Ahmad, Khosravi Hajivand, Iraj (2016). Examining the components of urban resilience with an emphasis on natural disasters (earthquake) (case example of 16th district of Tehran). Quarterly Journal of Urban Management Studies, 9(32), 87-100.

22.       Tolai, Simin, Zanganeh, Ahmed, Prizadi, Taher, Shakibaei, Asghar (2018). Spatial analysis of the role of the road network in the physical resilience of the studied city: Zone 1 of Tehran Municipality. Quarterly Journal of Urban Structure and Function Studies, 6(18), 33-55.

23.       Jazayeri, Elnaz, Samadzadeh, Rasoul, Hataminejad, Hossein (2018). Evaluation of urban resilience capacity against earthquake risk with emphasis on social and institutional dimensions (case study: District 12 of Tehran Municipality). Urban Planning and Research Quarterly, 10(39), 62-51.

24.       Red Crescent Society of the Islamic Republic of Iran (2012). natural disaster. Payam Hilal, No. 147.

25.       Hosseinzadeh Delir, Karim, Mohammadian, Mehrdad, Sardari, Rosa (2018). An overview of the concept of urban resilience. Urban Design Studies and Urban Research, 2(3), 69-78.

26.       Hosseini, Ali, Yadullah Nia, Hajar, Mohammadi, Mansoura, Shekari, Saeed (2019). Analysis of social resilience based on social capital indicators in Tehran. Sustainable City Quarterly, 3(1) 1, 19-39.

27.       Hashmati Jadidi, Mehdi, Soleimani Mehranjani, Mohammad (2019). Explaining the role of institutional capacity in promoting urban resilience in environmental crises. Journal of Defense Policy, 28(111), 193-167.

28.       Heydari, Mohammad Taqi, Rasulzadeh, Zahra, Hasan Alizadeh, Milad, Nosrati Heshi, Morteza (2021). Explaining the effects of favorable urban governance on the social resilience of citizens against the epidemic of Covid-19 (case study: Tabriz city). Sustainable City Quarterly, 4(4), 17-33.

29.       Khazaei, Nesa, Mojtabazadeh Khanqahi, Hossein, Meshkini, Abolfazl, Iqbali, Nasser (2018). The optimal pattern of resilience in problematic urban contexts, a case study: Farahzad neighborhood of Tehran. International Quarterly Journal of Iranian Geographical Society, 17(60), 136-121.

30.       Khayambashi, Ehsan, Taqvai, Masoud, Warsi, Hamidreza (2021). The role of morphology and urban planning in promoting physical-spatial resilience, a case study: Isfahan metropolis. Journal of Geographical Survey of Space, 11(42), 163-183.

31.       Delakah, Hassan, Samra Mohsen Beigi, Hossein, Shahyoundi, Ahmad (2016). Measuring the level of social resilience in the urban areas of Isfahan. Quarterly Journal of Sociology of Social Institutions, 3(9), 252-227.

32.       Basharti, Reza, Timuri, Iraj, Mahmoudzadeh, Hassan (2022). An analysis of the cross effects of the explanatory components of resilience and its futurism in the old context of cities (case study: Tabriz metropolis). Journal of Urban Planning and Regional Development, 1(2), 19-34.

33.       Rajaei, Seyyed Abbas, Mansoorian, Hossein, Soltani, Marzieh. (2021). Spatial analysis of urban resilience against earthquakes, a case study: Zone 1 of Tehran city. Sustainable City Quarterly, 4(1), 1-13.

34.       Rahimi, Mahmoud, Ayazi, Amir, Ravanshad Nia, Mehdi (2019). Analysis of factors affecting resilience in inefficient urban neighborhoods with emphasis on physical criteria (case study: Farahzad neighborhood of Tehran). Human Settlements Planning Studies Quarterly, 15(3), 995-1009.

35.       Rezaei, Mohammad Reza, Rafiyan, Mojtabi, Hosseini, Seyed Mostafi (2014). Measuring and evaluating the physical resilience of urban communities against earthquakes (case study: neighborhoods of Tehran). Human Geography Research Quarterly, 47(4), 623-609.

36.       Rezaei, Mohammadreza (2012). Assessing the economic and institutional resilience of urban communities against natural disasters. Crisis Management Quarterly, 2(3), 27-38.

37.       Razovian, Mohammad Taqi, Tavakalinia, Jamila, Farzad Behtash, Mohammad Reza, Khazaei, Mustafa (2016). Analysis and evaluation of the social resilience of the dilapidated fabric of the 12th district of Tehran in the face of natural disasters. Journal of Social Capital Management, 4(4), 595-612.

38.       Rafiyan, Mojtabi, Rezaei, Mohammadreza, Asgari, Ali, Parhishkar, Akbar and Shayan, Siavash (2019). Conceptual explanation of resilience and its indexing in community-based disaster management (CBDM), Space Planning and Planning, 15(4), 19-41.

39.       Ramzan-zadeh Lesboi, Mehdi (2015). Basics and concepts of urban resilience (models). Publications of Tehran City Studies and Planning Center, March 1935.

40.       Raushi, Shahrivar, Hossein Haghi, Vahid, Jadhari, Amir (2018). Evaluation of the physical resilience of urban environments against earthquakes (a case study of Tabriz metropolis). Social Research Quarterly, 11(43), 105-129.

41.       Ziyari, Youssef Ali, Ebadalezadeh Maliki, Behnaz, Behzadpour, Elnaz (2017). Evaluating the level of physical resilience against earthquake hazards with the approach of achieving sustainable management (Study case: Zone 1 of Tehran). New Attitudes in Human Geography Quarterly, 10(2), 112-97.

42.       Jhaleh, Masoud, Charejo, Farzin. (2021). Measuring and zoning the physical resilience of urban areas against earthquakes, the sample studied in the 12th district of Tehran. Crisis Management, 10(1), 83-99.

43.       Sasanpour, Farzaneh, Ahangari, Navid, Hajinejad, Sadegh (2016). Assessing the resilience of the 12th district of Tehran metropolis against natural hazards. Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, 4(3), 85-98.

44.       Soroshan, Gholamreza, Hendiani, Abdullah, Zaviyarpardei, Parvaneh and Tawaklan, Ali (2022). Investigating the impact of urban governance on the resilience of cities (case study: Tehran). Applied Research of Geographical Sciences (Geographical Sciences). 22(67), 413-437.

45.       Salimi Tari, Azizaleh, Babaei Samirmi, Farzam, Tabesh, Mohammad Reza, Arjamandi, Reza, Heydari, Amir Houshang (2019). Determining resilience components with an emphasis on environmental resilience in a possible earthquake in Tehran. Crisis Prevention and Management Knowledge Quarterly, 10(4), 407-397.

46.       Sharif-Zadegan, Mohammad Hossein, Ramezani, Razieh (2019). Measuring the level of resilience and how to distribute it in the neighborhoods of Tehran. Scientific Quarterly of Architecture and Urbanism, 30(89), 110-91.

47.       Shamai, Ali, Sasanpour, Farzaneh, Alihosseini, Rahman (2018). Spatial analysis of urban resilience in the neighborhoods of the central part of Tabriz city. Urban Planning Geography Research Quarterly, 7(2), 374-349.

48.       Shamai, Ali, Mirzazadeh, Hojjat (2018). Spatial analysis of the resilience of Shahretbriez areas against earthquakes. Natural Environment Hazards Quarterly, 8(20), 266-245.

49.       Shohani Nader, Kozegar Koleji Lotfali, Darabi Sajjad, Yousefi Babadi, Saeed (2022). Pandemic - COVID19; Resilience of the city of Tehran against it. Spatial analysis of environmental hazards. 9 (1), 215-232

50.       Sheikh Kazem Barzegari, Mohammad Reza, Ahmad Mozam, Ahmed (2018). A study of the vulnerability of urban environments to fire based on the resilient city approach, the 5th International Conference on Comprehensive Natural Disaster Management (INDM-2014), 825-837.

51.       Sheikhi, Mohammad, Rafiyan, Mojtabi, Piri, Ismail, Pashabadi, Shahram (2017). Evaluation and analysis of dimensions and components of resilience in small cities (case study: Shahr Kamiyaran). Journal of Urban Planning and Research, 9(32), 86-82.

52.       Saber Mosurzadeh, Farah Habib, Kaveh Rashidzadeh (2021). Investigating the social resilience of the central core of Qom city based on the components of urban morphology in the middle urban scale, Shahr Ayman Journal, 4(13), 118-97.

53.       Sadeghi, Ali, Nazari, Wali Elah, Mirhaydari, Atefeh (2019). Investigating the extent and dimensions of resilience of urban communities in the face of natural hazards (case study: District 4 of Tehran metropolis). Journal of Police Geography, 8(29), 51-80.

54.       Salehi, Hossein, Khadim Al-Hosseini, Ahmed, Gandhamkar, Amir, Abbasi, Alireza. (2022). Analyzing the resilience of Isfahan city materials against urban floods. Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), 12(48), 278-306.

55.       Sobhi, Hamedreza, Rahimi, Mahmoud, Rovan Shadnia, Mehdi (2017). Vulnerability and resilience of Tehran's 15th district against earthquake using hierarchical analysis method. Journal of Urban Management, 17(51), 223-213.

56.       Atefeh Hesarkizad, Shirin Mohammad Khan (2022). Strategies to improve Tehran's resilience against natural hazards Geographical Sciences (Applied Geography), 18(41), 45-59.

57.       Abbasi Gojani, Daud, Khadem Al-Hosseini, Ahmed, Madiri, Mehdi, Saberi, Hamid, Gandhamkar, Amir (2018). Analysis of drivers explaining urban resilience in Mashhad metropolis. Urban Social Geography Quarterly, 6(1), 109-122.

58.       Abdullah, Bahar, Zabihi, Hossein, Saeeda Zarabadi, Zahra Sadat (2019). Evaluating the level of physical resilience in urban areas using the Electra method (case example: District 5, Tehran). Geography Quarterly (Regional Planning), 10(2), 1139-1135.

59.       Eshghi Chaharbarj, Ali, Nazm Far, Hossein, Ghafari, Ata (2016). Assessing the physical resilience of the city against possible earthquakes; Case example: District 1 of Tehran Municipality. Physical Development Planning Quarterly, 2(4), 11-26.

60.       Ali Akbari, Ismail, Morsoosi, Nafisa, Akbari, Majid (2019). Meta-method pathology of livability research on the scale of Iranian metropolises. Quarterly Journal of Geography and Urban-Regional Studies, 10(35), 106-85.

61.       Alizadeh, Hadi. (2021). Analyzing and recognizing the resilience capacity of critical urban infrastructures based on the Resilience Adaptation Cycle (RAC) model in Ahvaz metropolis. Urban Planning Geography Research, 9(4), 1103-1123.

62.       Alizadeh, Samaneh, Henrour, Mohsen (2017). Measuring the physical resilience of urban areas (Study sample: Areas of Region 7 of Shahr Qom). Journal of Architecture, 1(6), 1-13.

63.       Farzad Behtash, Mohammadreza, Kaynejad, Mohammad Ali, Pirbabaei, Mohammad Taqi, Asgari, Ali (2012). Evaluation and analysis of the resilience dimensions and components of Tabriz metropolis. Journal of Fine Arts - Architecture and Urbanism, 18(3), 42-33.

64.       Fani, Zohra, Masoumi, Leila (2015). Measuring and evaluating the impact of lifestyle on the level of urban resilience (comparative study: Qaitarieh and Shokoufeh North neighborhoods in Tehran's 1st and 19th districts). Quarterly Journal of Urban Sociological Studies, 6(19), 61-84.

65.       Ghasemi, Reza, Omidre, Babak (2019). Studying the effectiveness of technical-physical and socio-economic strategies in improving urban resilience against earthquakes. Urban Planning Geography Research Quarterly, 8(1), 99-114.

66.       Ghasemi, Sajjad, Hadiani, Zohra, Hamidianpour, Mohsen. (2023). Measuring the resilience of Isfahan metropolis against climate change with an institutional approach. Geography and Environmental Sustainability, 13(2), 75-93

67.       Qaim Maggi, Wafa, Nohagar, Ahmed, Amiri, Mohammad Javad. (2022). Assessing the resilience of the 20th district of Tehran against environmental hazards using fuzzy functions in the geographic information system. Environmental Geography and Planning, 33(2), 126-99.

68.       Karamatullah, Ziari, Zanganeh Shahraki, Saeed, Akrami, Mohammad (2016). Evaluation and analysis of the physical resilience of the 12th district of Tehran against earthquakes using the FANP and Vicor models. International Journal of the Geographical Society of Iran, 15(52), 101-81.

69.       Golchoubi Diva, Shahrabano, Salehi, Ismail, Karimi, Saeed (2017). Investigating and evaluating the principles and criteria of resilience in the sustainability of urban gardens, a case study: Zone 1 of Tehran Municipality. Sustainable City Quarterly, 1(1), 107-128.

70.       Lotfi, Haider, Mofarah, Mojtabi, Aftab, Ahmad, Majnouni, Ali (2017). The role of optimal urban governance in increasing the resilience of informal settlements in Iran (case study: Tabriz metropolis). Geography Quarterly (Regional Planning), 8(2), 224-209.

71.       Latifi, Amin, Ziari, Karamat Elah, Naderi, Seyed Majid. (2022). Compilation and prioritization of sustainable strategies based on believable scenarios to increase the physical resilience of Tehran city against earthquakes (case example: Region 10). Geography and Environmental Hazards, 11(1), 235-254.

72.       Laali, Mohammad, Khwarazmi, Omid Ali, Azhashkohi, Mohammad (2018). Assessing the level of preparedness of Mashhad city in facing natural hazards with urban resilience approach. Quarterly Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(29), 118-103.

73.       Langranshin, Ali, Arghan, Abbas, Kurkeabadi, Zainab (2018). Measuring the physical-environmental index of resilience in the urban contexts of Tehran (case study of Tajrish, North Janatabad and Ferdowsi neighborhoods of Tehran) in order to provide a local model for the resilience of Iranian metropolises. Geography Quarterly (Regional Planning), 9(2), 693-669.

74.       Amanpour, Saidef Maleki, Saidef Safaipour, Massoud, Amiri Fahliani, Mohammad Reza (2018). Developing scenarios and providing effective strategies for future social resilience (case study: Ahvaz metropolis). Urban Social Geography Quarterly, 6(2), 273-255.

75.       Mohagheghi, Parisa, Gadami, Mustafa, Azimi Amoli, Jalal, Janbaz Ghobadi, Gholamreza (2021). Resilience study against earthquake with emphasis on urban form (Case study: Dozadhe district of Tehran). Urban Structure and Function Studies, 8(29), 245-273.

76.       Mohammadi, Alireza, Pashazadeh, Asghar (2016). Assessing urban resilience against the risk of earthquakes, a case study: Ardabil city, Geoscience Research, 8(2), 112-126.

77.       Mahmoudzadeh, Hassan, Harishchian, Mehdi (2017). Measurement and prioritization of resilience indicators with the combined method of structural equations and fuzzy multivariate analysis (case study: one area of Tabriz metropolis). Urban Planning and Research Quarterly, 9(34), 59-74.

78.       Mahmoudzadeh, Hassan, Harishchian, Mehdi (2021). Evaluation and measurement of spatial difference in the degree of resilience indicators (case example: one area of Tabriz metropolis). Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 21(60), 106-87.

79.       Iran Statistics Center (2015), population and housing census of 2015.

80.       Meshak-Sar, Parisa, Panishtegar, Yaqoub, Shams Al-Dini, Ali (2018). Evaluation of social and economic resilience of Shiraz municipality region 3 against earthquake. Human Settlements Planning Studies Quarterly, 14(4), 1147-1133.

81.       Ma'rab, Yaser, Salehi, Ismail, Amiri, Mohammad Javad, Naroi, Behrooz (2017). Measuring the socio-cultural resilience of urban land use (case study: District 1 of Tehran). Journal of Geography and Urban Space Development, 5(1), 113-130.

82.       Maleki, Saeed, Hajipour, Nazanin (1402). Evaluation and analysis of the consequences of climate change on the spatial-biological resilience of Ahvaz metropolis. Journal of Geography and Development, 21(70), 150-180

83.       Maleki, Saeed, Arvin, Mahmoud, Bazarafkon, Shahram (2017). Examining the role of the model of good urban governance in the realization of a resilient city (case study: Ahvaz city). Knowledge of Urbanization Quarterly, 2(4), 1-18.

84.       Manourian, Abbas, Amiri, Mojtabi, Mehri-Keli, Simin (2017). Identifying the influencing factors on increasing the social resilience of vulnerable neighborhoods with worn-out fabric in the face of natural disasters (case city: Tehran). Quarterly Journal of Urban Management Studies, 10(34), 13-26.

85.       Namjooyan, Farrokh, Razoyan, Mohammad Taghi, Sarwar, Rahim (2018). Improving the level of resilience of Tehran metropolis against natural disasters with an emphasis on earthquakes (case study: District 12 of Tehran). Human Geography Research Quarterly, 51(4), 1011-1031.

86.       Nasr, Tahira, Abdul Azimi, Hadi (2022). Spatial analysis of physical resilience of Shiraz metropolis in dealing with flood risk. Hydrogeomorphology, 9(32), 152-129.

87.       Nasiri Handkhale, Ismail (2018). Ranking physical and spatial resilience of urban areas (case study of Karaj metropolis). Human Settlements Planning Studies Quarterly, 14(3), 660-641.

88.       Nowrozi, Akram, Sarwar, Rahim, Mahdavi, Hajiloui, Massoud (2016). Measuring effective social components in the resilience of the 12th district of Tehran. Geographical Research Quarterly, 32(4), 104-86.

89.       Nouri, Mahbobeh, Rezaei, Mohammad Reza, Asgari, Ibrahim (2019). Structural-interpretive modeling of factors affecting the physical and social resilience of Shiraz city against the natural disaster of flood. Urban Social Geography Quarterly, 7(2), 150-172.

90.       Nikmardamin, Sara, Barakpour, Naser, Abdulahi, Majid (2013). Reducing earthquake risks by emphasizing the social factors of the resilience approach; Case example: District 22 of Tehran. Urban Management Quarterly, 13(37), 19-34.

91.       Handi, Hoshang, Iqbali, Nasser, Sarwar, Rahim, Pishgahi Fard, Zahra (2019). Assessment of environmental resilience at the level of neighborhoods in the 14th district of Tehran. Quarterly Journal of Environmental Studies, 13(48), 1-20.

92.       Yazdani, Mohammad Hassan, Pashazadeh, Asghar (2016). Assessing the resilience of Iranian-Islamic cities (case example: Tabriz city). Journal of Geography and Regional Development, 15(2), 149-172.

93.       Batabyal, A.A. (1998). The concept of resilience: retrospect and prospect, Environment and Development, Economic Research Institute Study Papers.

94.       Lees, L., & Imrie, R. (2014). Beyond urban sustainability and urban resilience: towards a socially just future for London. Sustainable London?: The future of a global city, 305 pages.

95.       Manyena, B., Machingura, F., & O’Keefe, P. (2019). Disaster Resilience Integrated Framework for Transformation (DRIFT): A new approach to theorising and operationalising resilience. World Development, 123, 104587. doi:10.1016/j.worlddev.2019.06.011. 

96.       Pooley, J., & Cohen, L. (2010), resilience: a definition in context, the Australian community psychologist, Vol. 22, pp. 30-37.

97.       Ritchie, B. W. (2007). Crisis and disaster management for tourism, Channel View Publications.

98.       Ronan, K., & Johnston, D., (2005). Promoting community resilience in disaster, springer, 1-232.

99.       Wardekker, A., Wilk, B., Brown, V., Uittenbroek, C., Mees, H., Driessen, P., & Runhaar, H. (2020). A diagnostic tool for supporting policymaking on urban resilience. Cities, 101, 1-13.

100.       Zerbo, A., Delgado, R. C., & González, P. A. (2020). Vulnerability and everyday health risks of urban informal settlements in Sub-Saharan Africa. Global Health Journal. doi:10.1016/j.glohj.2020.04.003.

101.       Zhou, H., Jingai, W., Jinhong, W., & Huicong, J. (2010). Resilience to natural hazards: a geographic perspective, Natural Hazards, No. Vol 1 (53); 21-41.

102.       Chiabrando, F., Colucci, E., Lingua, A., Matrone, F., Noardo, F., & Spanò, A., (2018). A European interoperable database (EID) to increase resilience of cultural heritage, in: International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XLII-3/W4, Istanbul, Turkey, 151–158.

103.       Wardekker, A., Wilk, B., Brown, V., Uittenbroek, C., Mees, H., Driessen, P., & Runhaar, H. (2020). A diagnostic tool for supporting policymaking on urban resilience. Cities, Vol.101, 1-13.

104.       Al-Nammari, F. and Alzaghal, M., (2014). Towards local disaster risk reduction in developing countries: Challenges from Jordan, International Journal of Disaster Risk Reduction, 1-8.

105.       Satterthwaite, D., Archer, D., Colenbrander, S., Dodman, D., Hardoy, J., Mitlin, D., Patel, S. (2020). Building Resilience to Climate Change in Informal Settlements. One Earth, Vol. 2(2); 143–156. 

106.       Gonçalves, L. A. P. J., & Ribeiro, P. J. G. (2020). Resilience of urban transportation systems. Concept, characteristics, and methods. Journal of Transport Geography, 102727.

107.       Kara ırmak, Ö. ( 2010). Establishing the psychometric qualities of the Connor–Davidson Resilience Scale (CD-RISC) using exploratory and confirmatory factor analysis in a trauma survivor sample. Psychiatry Res. 179, 350–356.

108.       Bundschuh, M., Schulz, R., Schäfer B., Allen, CR., & Angeler, DG. (2017(. Resilience in ecotoxicology—towards a multiple equilibrium context, Environ Toxicol Chem, NO 36: 2574–2580.

109.       Karlinsky, S., (2010), “The Resilient City Part 1: Before the Disaster”, Urbanist 479, 4-21.

110.       18. Folke, C.(2006). Resilience: The emergence of a perspective for social ecological systems analyses. Global Environmental Change 16(3); 253-267.

111.       Jabareen, Y(2014). Planning the resilient city: Concepts and Strategies for coping with climate change and environmental risk. In:Cities, In press, Retrieved from: htt://dx.doi.org.ezp.sub.su.se/10.1016/j.cities.20 12.05.004.

112.       Meerow, S., & Newell, J. P. (2015). Resilience and complexity: A bibliometricreview and prospects for industrial ecology. Journal of Industrial Ecology, 19(2); 236–251.

113.       Rose, A. (2004). Defining and measuring economic resilience to disasters. Disaster Prevention and Management, 13, 307-314.

114.       Angeler, D. G., Allen, C. R., Garmestani, A., Pope, K. L., Twidwell, D., & Bundschuh, M. (2018). Resilience in Environmental Risk and Impact Assessment: Concepts and Measurement". ulletin of Environmental Contamination and Toxicology, 101(5); 543-548

115.       Bundschuh M., Schulz, R., Schäfer, B., Allen CR, Angeler, DG. (2017). Resilience in ecotoxicology—towards a multiple equilibrium context". Environ Toxicol Chem, NO 36: 2574–2580.

116.       Agarwal, A., Shankar, R., Tiwari, M.K. (2007). Modeling agility of supply chain”, Industrial Marketing Management, 36 (4): 443-457.

117.       Bruneau, M. & et al. (2004). Framework to Quantitatively Assess and Enhance the Seismic Resilience of Communities, 13th Word Conference on Earthquake Engineering, Vancouver, B.C., Canada, pp 733-752.

118.       Li, G., Kou, C., Wang, Y., & Yang, H. (2020). System dynamics modelling for improving urban resilience in Beijing, China. Resources, Conservation and Recycling, 161, 104954. doi:10.1016/j.resconrec.2020.104954.

119.       Rose, A. (2004). Defining and measuring economic resilience to disasters", Disaster Prevention and Management, Vol. 13, 307-314.

120.       Sharifi, A., Yamagata, Y. (2016). Urban Resilience Assessment: Multiple Dimensions, Criteria, and Indicators. Urban Resilience , 259- 276. 10.1007/978-3-319-39812-9_13

121.       Klein, R.J.T., Smit, M.J., Goosen, H. & Hulsbergen, C. H. (1998). Resilience and vulnerability: Coastal dynamics or Dutch dikes? The Geographical Journal, Vol. 163(3); 259–268.

122.       Bench, S., Day, T. (2010). The user experience of critical care discharges: a metasynthesis of qualitative research, International journal of nursing studies, 47(4), 487-499.