Evaluating the Effectiveness of the Rural Housing Improvement Plan on the Environmental Quality of the Rural Areas in Ardakan County, Yazd: Using Structural Equation Modeling
tayebesadat tabatabaee
1
(
Ph.D Candidate in Geography & Rural Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
)
Shoherh Taj
2
(
Assistance Professor, Department of Geography, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
)
Alireza Estelaji
3
(
Professor, Department of Geography, Yadgar-Imam Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
)
Keywords: Environmental quality, structural equation modeling, housing improvement plan, Ardakan county,
Abstract :
Introduction: The improvement of the country's villages requires a comprehensive understanding of the economic, social and cultural conditions of the rural communities on the one hand and familiarity with the architecture of their homes on the other hand. The aim of the current research is to evaluate the effects of the programs and policies of the rural housing improvement plan in the rural structure. Research Aim: The purpose of this research is to evaluate the effects of rural housing improvement policies and programs on the structure of villages in Ardakan, Yazd. Methodology: The research method in this study is descriptive-analytical and the data was prepared by survey method. Cronbach's alpha coefficient was used to validate the data. The statistical population of the research is the residents of rural areas of Ardakan County. In this research, a simple random sampling method was used. To determine the size of the statistical sample, Bartlett et al.'s table was used, and 209 people were selected as the statistical population. Descriptive statistical techniques, correlation, and multivariate regression were used to analyze the data. Studied Areas: The geographical territory of this research is the villages of Ardakan County of Yazd. Results: The findings showed that there is a significant relationship between the plans and policies of the housing improvement project and the dimensions of the rural structure. The strength of the investigated dimensions of the rural structure in policies and improvement programs is not the same and in one direction, there is a direct relationship between all the physical, economic, environmental and social components of the rural structure with improvement policies and programs. Conclusion: Among these dimensions, the physical dimension with a coefficient of 0.514 has more impact and explanatory power than other examined dimensions of housing in predicting improvement policies and programs. In the second place, the influence of the economic dimension has 0.160 more explanatory powers than other dimensions.
Research Article Dor: 20.1001.1.25385968.1402.18.1.19.6
Evaluating the Effects of Rural Housing Improvement Policies and Programs on the Structure (Case Study: Villages of Ardakan County of Yazd)
Receive Date: 24 December 2020
Accept Date: 10 January 2022
ABSTRACT
Introduction: The improvement of the country's villages requires a comprehensive understanding of the economic, social and cultural conditions of the rural communities on the one hand and familiarity with the architecture of their homes on the other hand. The aim of the current research is to evaluate the effects of the programs and policies of the rural housing improvement plan in the rural structure.
Research Aim: The purpose of this research is to evaluate the effects of rural housing improvement policies and programs on the structure of villages in Ardakan, Yazd.
Methodology: The research method in this study is descriptive-analytical and the data was prepared by survey method. Cronbach's alpha coefficient was used to validate the data. The statistical population of the research is the residents of rural areas of Ardakan County. In this research, a simple random sampling method was used. To determine the size of the statistical sample, Bartlett et al.'s table was used, and 209 people were selected as the statistical population. Descriptive statistical techniques, correlation, and multivariate regression were used to analyze the data.
Studied Areas: The geographical territory of this research is the villages of Ardakan County of Yazd.
Results: The findings showed that there is a significant relationship between the plans and policies of the housing improvement project and the dimensions of the rural structure. The strength of the investigated dimensions of the rural structure in policies and improvement programs is not the same and in one direction, there is a direct relationship between all the physical, economic, environmental and social components of the rural structure with improvement policies and programs.
Conclusion: Among these dimensions, the physical dimension with a coefficient of 0.514 has more impact and explanatory power than other examined dimensions of housing in predicting improvement policies and programs. In the second place, the influence of the economic dimension has 0.160 more explanatory powers than other dimensions.
KEYWORDS: Housing Improvement Plan, Rural Structure, Plans and policies, Ardakan County of Yazad
فصلنامه علمی مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی
دوره 18، شماره 4 (پیاپی 65)، زمستان 1402
شاپای چاپی 5968- 2538 شاپای الکترونیکی X595- 2538
http://jshsp.iaurasht.ac.ir
صص. 256-239
مقاله پژوهشیDor: 20.1001.1.25385968.1402.18.1.19.6
ارزیابی اثرات سیاستها و برنامههای بهسازی مساکن روستایی بر ساختار
روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اردکان یزد)
تاریخ دریافت: 4 دی 1399
تاریخ پذیرش: 20 دی 1400
چکیده
مقدمه: بهسازى روستاهاى كشور نیازمند دستیابی به شناختى جامع از اوضاع و شرايط اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى جوامع روستايى از یکسو و آشنايى با معمارى مساكن آنان از سوى ديگر است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات برنامهها و سیاستهای طرح بهسازی مسکن روستایی در ساختار روستایی است.
هدف: هدف این پژوهش ارزیابی اثرات سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن روستایی بر ساختار روستاهای شهرستان اردکان یزد است.
روششناسی تحقیق: روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و دادهها به روش پیمایشی تهیه شده است. برای اعتبار داده¬ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری پژوهش ساکنین مناطق روستایی شهرستان اردکان هستند. در این پژوهش از روش نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول بارتلت و همکاران استفاده شد که 209 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از تکنیکهای آماری توصیفی، همبستگی، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، روستاهای شهرستان اردکان یزد است.
یافتهها: یافتهها نشان داد بین برنامهها و سیاستهای طرح بهسازی مسکن با ابعاد ساختار روستایی رابطه معنیداری وجود دارد. میزان قدرت ابعاد بررسی شده ساختار روستایی برسیاستها و برنامههای بهسازی یکسان و یک جهت نیست، بین همه مولفههای کالبدی، اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی ساختار روستایی با سیاستها و برنامههای بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد.
نتایج: در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاستها و برنامههای بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد.
کلیدواژهها: طرح بهسازی مسکن، ساختار روستایی، برنامهها و سیاستها، شهرستان اردکان یزد
مقدمه
مقوله مسکن همیشه به عنوان یک مسئله اساسی در نواحی روستایی مطرح بوده است. مسکن مهمترین جزء از اجزای بافت کالبدی روستا است که در شکلگیری ساختار فضایی- کالبدی و هویت ساخت و ساز روستاها نقش کلیدی دارد و به عنوان نمادی از چگونگی تعامل و ارتباط انسان با محیط اطراف خویش و بر حسب شرایط زمانی- مکانی (به ویژه تاریخ، فرهنگ و شرایط اجتماعی- اقتصادی) در هر منطقه شکل گرفته و به نوعی نشان دهنده فعالیتهای گوناگون در ابعاد اقتصادی و طرز تفکر اجتماعی، فرهنگی ساکنین نواحی روستایی و چگونگی توسعه و استفاده از فناوری و سرانجام میزان درآمد و معیشت آن است. مسکن روستایی به طور طبیعی تجلیگاه شکلگیری زندگی گروههای به حساب میآید که الگو و کارکردهای آن در تعامل عرصه مکانی- فضایی، به مثابهای دریچهای به شناخت چشمانداز و روندهای حاکم بر زندگی و فعالیت روستا میباشد. یکی از مهمترین مشکلات اساسی عمران روستایی، بافت قدیم و عدم استحکام آنها بود که زمان بروز حوادث طبیعی خسارات و تلفات جانی بسیاری را به همراه دارد. علاوه بر این، عدم برخورداری از محیط بهداشتی مناسب معضلات مسکن روستایی را دوچندان کرده است. امروزه در کشورهای مختلف جهان و بسیاری از برنامههای بینالمللی در حال تهیه مسکن راحت و ارزان قیمت با توجه به شرایط محیطی نواحی روستایی و شهری را در اختیار مردم قرار دهند. درسالهای اخیر، اجرای سیاستها و راهبردهای مختلف توسط سازمانهای ذی ربط از یک سو و روندهای نوسازی در ابعاد اجتماعی- اقتصادی از طرف دیگر، زمینهساز تحولاتی در سکونتگاههای روستایی شده است. اثرگذاری این تحولات در زیرنظامهای مختلف روستا ازجمله مسکن روستایی خود را نمایان کرده است. در این راستا از لحاظ ساختاری اولین قدم در احیای روستاهای کشور، برنامه بهسازی مسکن روستایی بود.
بازسازى، نوسازى و يا بهسازى روستاهاى كشور نیازمند دستیابی به شناختى جامع از اوضاع و شرايط اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى جوامع روستايى از یکسو و آشنايى با معمارى مساكن آنان از سوى ديگر است. بنابر آنچه تاكنون تجربه گرديده هرگونه تلاشی كه بخواهد جدا از اين امر، تحولى اصولى در زیستگاههای روستايى ايجاد نمايد، را ه به بيراهه برده است. مسئله مسكن عمدتاً به نظام فراترى برمیگردد كه در آن " مقوله مسكن " به " مسئله مسكن " و دستآخر به " بحران مسكن " تغيير شكل داده است، بر اين باور كه مسئله مسكن بخشى از مسائل گستردهتری در سطح ملى و منطقهای بوده، لازم است كه در تمامى اين ابعاد مورد جستجو قرار گيرد. فراهم کردن مسکن روستایی که اساسا با هدف دستیابی به کیفیت فضایی مطلوب ادامه دارد (Cahill, 2014)، نیازمند نگرش همهجانبه در توسعه فضایی و کالبدی، برنامهریزی، طراحی و اجرا، همچنین کم و کیف ویژگیهای معماری روستایی در نواحی مختلف، پتانسیلها و کمبودهای موجود در این زمینه است. به بیان دیگر، فراهم کردن مسکن مناسب و پایدار،که سازگار با اهداف توسعه بوده باشد، منوط به نگاه مناسب به الگوی ساخت و ساز این مکانها و میزان اعتباریابی این مفهوم در برنامهریزیهای توسعه مسکن روستایی است (Hannula et al., 2012). کارکرد مسکن در توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بویژه از دیدگاه نقش آن در ایجاد اشتغال و روند سرمایه و سرانجام ایجاد رفاه و آسایش روانی و فکری جامعه اعتبار خاصی یافته و در بعد خرد نیز دستیابی به مقوله عمران (شهری و روستایی) به عنوان مولفهای مهم از بدنه اقتصادی کشور لزوم توجه به مسکن روستایی را ضروری میسازد. برنامهریزی و راهبردهای مسکن مناسب و الگوی مطلوب برای ساکنین نواحی روستایی از نگرانیهای دولتها و برنامهریزان روستایی است. ارگانهای دولتی تصمیمات و برنامههای خود را در جهت توسعه مسکن روستایی را در قالب پروژهها و سیاستهای قانونی اجرا می طرح بهسازی مسکن روستایی از سال 1374 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و افزایش سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش ساکنین روستاها اجرا شد. این امر همراه با ارائه تسهیلات و زیرساختها، قابلیت آن را مییافت که به ایجاد حس تعلق به مکان، حفظ تراکم جمعیت خانوار، بهبود چشم انداز بصری و سیمای ظاهری روستا، مقاوم سازی مسکن و در نتیجه بهسازی زندگی روستاها منجر شود، هرچند موانع و مشکلات پیشروی اداری و اجرایی روبه رو بوده است.
شهرستان اردکان يکي از شهرستانهاي استان یزد است که در شمال استان یزد است. اين شهرستان، از لحاظ تقسيمات اداري و سياسي، داراي سه بخش (مرکزی، خرانق و عقدا) سه نقطه شهري (اردکان، احمدآباد و عقدا) و پنج دهستان (محمدیه، رباطات، زرین، عقدا و نارستان) ميباشد. مرکز اين شهرستان شهر اردکان است. جمعيت اين شهرستان بر اساس آمار سال 1398، برابر97960 نفر بوده است که جزء سومین شهرستان پرجمعيت استان یزد ميباشد که نزديک به 84 درصد از جمعيت شهرستان در شهرها ساکنند و بقيه در روستا سکونت دارند. همچنين اين شهرستان داراي 478 آبادي است که 143 آبادي دارای سکنه و 335 آبادی خالي از سکنه است (سالنامه آماری استان، 1398). امـروزه از طريق اعطاي تسهيلات بانكى هم به لحـاظ كمـى و از منظر توسعه پايـدار شرایط كيفى- فنى (مقاومسازی) بسيار داده است. اقداماتی که در راستای بهسازی مساکن روستایی انجام گرفته .1) تسریع واگذاری اراضی دولتی در راستای بهسازی مساکن روستایی.2) تشکیل شورای مسکن روستایی 3) بررسی راهکارهای ساماندهی و تعدیل قیمت مسکن و زمین 4) انجمن خیرین مسکن ساز روستاهای اردکان. 5) بررسی میزان پیشرفت فیزیکی مساکن روستایی. 6- نظارت فنی بر مقاوم سازی مساکن روستایی. 7) واگذلری اراضی به صنایع و کارنجات مجاور روستاهای اردکان. 8) طرح اقدام ملی مسکن برای نواحی روستایی است. وضعیت بهسازی مساکن روستایی اردکان در مقایسه با روستاهای مشابه قابل قبول است. لذا با توجه به مطالب گفته شده، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات بهسازی مسکن روستایی در ساختار روستایی (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیستمحیطی) است.
مسکن یک مجموعه درهم تنیده که شامل بازیگران، برنامهها، سیاستها و مسائل متعددی همچون مصالح با کیفیت و کم هزینه، نیروی متخصص، ایمنی مسکن و محیط، زیرساختها، امور مالی و زمین، حفظ محرمیت و حریم خصوصی میشود که بر مطلوبیت و دوام آن تأثیرمیگذارد (Bredenoord, 2017). شبکه روابط درهم تنیده بین پایداری ومسکن با برنامهها وسیاستهای مسکن پایدار در چهار عامل اصلی زیستمحیطی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و اقتصادی قابل ارزیابی است (UN-Habitat, 2012): تغییرات محیطی، دوام و منعطف بودن خانهها، فعالیتهای اقتصادی در مسکن و تعامل آنها با اقتصاد کلان، شیوه زندگی اجتماعات و اثرگذاری مسکن بر کاهش فقر، توسعه اجتماعی و کیفیت زندگی از دیدگاه اسکان بشر سازمان ملل متحد است (UN-Habitat, 2012). در کشورهای در حال توسعه، مسکن قابل زندگی معمولاً از جنبههای مالی (بیشتر از نظر هزینهای) مورد توجه قرار میگیرد و مسائل زیستمحیطی، اجتماعی و فرهنگی از قبیل ترجیحات مردم، سبک زندگی و همچنین اثرات اقتصادی، به صورت جداگانه یا کاملا نادیده گرفته شده است. توجه به یک بعد یا چند بعد از پایداری به تنهایی باعث انبوهی از مشکلات و آسیبپذیری و وضعیت پرخطر مسکن میشود (National Rural Housing Coalition, 2015: 15). یکی از مهمترین ابعاد مسکن، عملکرد کلیدی فرهنگی و اجتماعی مبتنی بر ارائه مسکن قابل استطاعات برای جوامع کم درآمد و قشر آسیبپذیر روستایی، توسط دولتها است. درآمد کم و خدمات و تسهیلات محدود، مانعی برای دستیابی بسیاری از روستائیان به اعتباراتی قابل استطاعت و تهیه مسکن ایمن و با کیفیت است (National Rural Housing Coalition, 2015: 4). مدیر اجرایی سازمان ملل متحد، در ارائه گزارشهای جهانی شهرها و روستاها 2016 تأکید دارد که برای سازماندهی مسکن در توسعه پایدار جوامع شهری و روستایی، سازمان ملل متحد از دو مدل حمایت میکند: مدل درمانی که بر بهبود خانههای موجود و دیگری مدل پیشگیرانه که بر ساخت و ساز خانههای جدید بادوام و قابل استطاعت متمرکز است (Cahill, 2014: 5). تحقیقاتی در اسپانیا و پرتغال نشان میدهد در ارائه مسکن باید به منابع محلی موجود توجه شود و تنها به دید اقتصادی نباید به مسکن نگاه کرد. تناسب بین فعالیتها و شیوههای اقتصادی باید هماهنگ با محیط سکونتی باشد و همچنین در بازسازی و نوسازی مسکن، ارائه تسهیلات با بازپرداختهای طولانی مدت باید یکی از راهکاهای پژوههای تعریف شده باشد (Giannetti et al, 2018: 189). تحقیق دیگر در چین نشان میدهد در ساخت خانههای روستایی باید همه جوانب مسکن شامل نوع طراحی ساختمان، گرمایش و سرمایش، توجه به فناوریهای جدید در نظر گرفت و با حمایت دولت در جهت بهبود معیشت روستائیان تلاش کرد (Shao et al., 2017). استراتژی توانبخشی مسکن به عنوان یک رویکرد امکانپذیر برای توسعه فقر مسکن روستایی در نیجریه نشان داد که، زمانی رابطه بین فقر و مسکن بهتر دیده می شود که مسکن را به عنوان منبع اقتصادی در نظر گرفته شود و به عنوان فضای تولید و دسترسی به فرصتهای کسب و کار و درآمد تبدیل شود. نتایج این استراتژی همچنین نشان میدهد که استراتژیهای توسعه ساختار روستایی در گذشته در کشور نیجریه ضعیف اجرا شدهاند و نتوانستند به مسئله تأمین مسکن روستایی بپردازند (Ajibola & Sanmi, 2015). تناقض و بهبود حقوق مسکن ساکنین نواحی شهری و رستایی چین نشان میدهد که اختلافات قابل توجهی در حقوق مسکن شهری و روستایی وجود دارد. ساکنان مناطق روستایی از محرومیت نسبی شدیدی در داشتن مسکن مطلوب برخوردارند که این امر در توسعه پایدار نواحی روستایی در نظر گرفته نشده است. ایجاد یک سیستم جدید مسکن و ارتقاء ساخت یک مسکن مطلوب و برابر حقوق ساکنین میتواند به بهبود زندگی در جوامع روستایی کمک کند (Lyu et al., 2020). پژوهشی در چین نشان داد اگرچه ادغام زمینهای مسکونی روستایی چنگدو ظاهرا فقط محل زندگی کشاورزان را تغییر میدهد، اما در واقع تغییراتی در جامعه روستایی، اقتصاد و عملکرد سازمانی بوجود میآید. نتایج همچنین نشان میدهد اگرچه دولتهای محلی هنوز مسئول اصلی اجرای ادغام زمینهای مسکن روستایی هستند، اما سرمایهگذاری خارجی نیز با بهبود شرایط اقتصادی ساکنین و تحول در شیوههای تولید و سبک زندگی آنها نقش مهمی دارد (Huang et al, 2013). جدیدترین پژوهشهای داخلی مرتبط به طرح بهسازی مسکن صورت گرفته، قدیریمعصوم و همکاران (1400)، در پژوهشی با عنوان "ارزیابی آثار طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی در تغییر ساختار کالبدی و عملکردی مساکن روستایی شهرستان دهگلان" به این نتیجه رسیدند که نوسازی مسکن موجب افزایش سطح رضایتمندی ساکنان از ابعاد کالبدی مسکن از جمله افزایش استحکام بنا و نوع مصالح مورد استفاده شده است؛ اما از بعد اقتصادی به دلیل حذف فضاهای معیشتی و کاهش سطح زیربنای واحد مسکونی اقصاد خانوار تحت تأثیر قرار گرفته و سطح رضایتمندی ساکنان را کاهش داده است. قراگوزلو و عزیزپور (1399) در تحقیقی با عنوان " سیاست مقاومسازی مسکن و توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی دهستان شوردشت استان همدان" نتایج نشان داد بیشترین تأثیر سیاست مقاومسازی بر ابعاد کالبدی و اجتماعی بوده است. به عبارتی، مقاومسازی مساکن روستایی در ابعاد توسعه پایدار روستایی دارای اثرات متفاوتی بوده که در رآس تحولات میتوان به بعد اجتماعی و کالبدی اشاره داشت. سرتیپیپور و همکاران (1398) نشان دادند که طرح بهسازی مسکن روستایی در ایران در دستیابی به اهداف ثبات جمعیتی و توسعه پایدار، رضایتمندی در پرداخت تسهیلات و رضایتمندی ذهنی از واحدهای جدید با کمی تفاوتها در ساخت و ساز موفق بوده است. عزیزپور و صادقی (1396) در مقالهای با عنوان "ارزشیابی اثرات اجرای طرح ویژه بهسازی بر توسعه مسکن روستایی دهستان ابریشم" نشان دادند که تحولات کمی و کیفی بوجود آمده در واحدهای مسکونی جدید در انطباق با نیاز غالب روستائیان بوده است. طرح در عین حال برخورداری از اثرات مثبت در کمیت و کیفیت مسکن روستایی، از جنبه نوع نگرش و مدیریت اجرا نیازمند بازنگری و اصلاح است. عزمی و همکاران (1394) در پژوهشی با عنوان "شناسایی مولفههای موثر در پایداری و بهسازی مسکن روستایی شهرستان کرمانشاه" به این نتیجه رسیدند که برای وام گیرندگان شرایط تهیه وثیقه مشکلساز بوده، همچنین فرآیند اداری تا حدودی مشکل بوده است. در عین حال، میزان وام کم ببوده است. آنها باور داشتند که عواملی همچون رضایتمندی از فرآیند تحقق بهسازی، رضایتمندی از نتیجه بهسازی، رضایتمندی از صدور مجوزها و رضایتمندی از ضمانتنامههای بانکی سبب میشود فرایند دریافت وام از موفقیت بالاتری برخودار باشد. در بین افرادی که وام نگرفتهاند، کهولت سنی، شرایط ضمانتنامههای بانکی، نداشتن مکانی برای سکونت در زمان بهسازی و هزینههای اجرای طرح بهسازی از جمله موانع مردم در دریافت وام بوده است. بنابراین با توجه به مطالب گفته شد نیازمند شناخت جامع و کامل از جوامع روستایی در اجرای طرح بهسازی مسکن روستایی لازم است.
روش پژوهش
روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و دادهها به روش پیمایشی تهیه شده است. برای اعتبار دادهها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری پژوهش ساکنین مناطق روستایی شهرستان اردکان هستند. در این پژوهش از روش نمونهگیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول بارتلت و همکاران (2001) استفاده شد که 209 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب شدهاند. جدول (1) منطقه مورد مطالعه را با تعداد جمعیت، خانوار و تعداد پرسشنامه توزیع شده به تفکیک مناطق روستایی را نشان میدهد. برای تجزیه و تحلیل از تکنیکهای آماری توصیفی، همبستگی، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
جدول1. جمعيت دهستانها و روستاهای مورد مطالعه شهرستان اردکان
دهستان | نام روستا | جمعیت | خانوار | توزیع پرسشنامه |
دهستان رباطات جمعیت (4113) | خرانق | 437 | 125 | 24 |
رباط پشت بادام | 770 | 263 | 30 | |
هامانه | 163 | 81 | 8 | |
ساغند | 156 | 56 | 6 | |
دهستان زرین جمعیت (553) | حاجیآباد زرین | 178 | 65 | 9 |
دهستان محمدیه جمعیت (5261) | ترکآباد | 3714 | 1138 | 80 |
دهستان عقدا جمعیت (3221) | هفتادر | 404 | 148 | 22 |
شمسآباد | 182 | 69 | 10 | |
دهستان نارستان جمعیت (1741) | خلیلآباد | 138 | 52 | 5 |
سروعلیا | 221 | 74 | 15 |
منبع: مرکز آمار ايران، 1395
برای سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی محتوا و با بهرهگیری از نظر اساتید و صاحبنظران در موضوع پژوهش استفاده شده است. پس از بررسی و بازبینی توسط اساتید، پیشنهادات لازم در رابطه با اصلاح، خذف و اضافه نمودن تعدادی از سوالات صورت پذیرفت و در نهایت پرسشنامه مورد نظر این تحقیق تهیه شد. در تحقیق حاضر از روش آلفای کرونباخ و بارتلت برای سنجش قابلیت اعتبار (پایایی) ابزار اندازهگیری، استفاده گردیده است. ضرایب پایایی و روایی متغیرها مورد بررسی به شرح جدول (2) مشخص گردید.
جدول 2. محاسبه میزان پایایی و روایی
متغیرها | آلفای کرونباخ | KMO | Barttelets | Sig |
سیاستها و برنامهها | 700/0 | 740/0 | 900/230 | 000/0 |
ساختار روستایی | 757/0 | 900/0 | 140/430 | 000/0 |
قلمرو جغرافیایی پژوهش
شهرستان اردکان يکي از شهرستانهاي استان یزد است که در شمال استان یزد و در حد فاصل 53 درجه و 48 دقيقه طول شرقي از نصفالنهار گرينويپچ 32 درجه و 20 دقيقه عرض شمالي استوا واقع شده است (مرکز آمار ايران، 1395). اين شهرستان، از شمال و شمالغربی به ناحیه کویری جندق و دشت طبس و نائین، از شرق و جنوب شرق به کویر مرکزی ایران و شهرستان یزد، از جنوب و مغرب به شهرستان میبد و باتلاق گاوخونی و کوههای منفرد کوتاه کویری محدود میشود. شهرستان اردکان با 23662 کيلو مترمربع 32 درصد کل مساحت خاکي استان را به خود اختصاص داده است. شهرستان اردکان وسیعترین شهرستان در استان یزد است و ارتفاع متوسط این شهرستان از سطح دربا 1035 متر است. اين شهرستان، از لحاظ تقسيمات اداري و سياسي، داراي سه بخش (مرکزی، خرانق و عقدا) سه نقطه شهري (اردکان، احمدآباد و عقدا) و پنج دهستان (محمدیه، رباطات، زرین، عقدا و نارستان) ميباشد. مرکز اين شهرستان شهر اردکان است. جمعيت اين شهرستان بر اساس آمار سال 1398، برابر97960 نفر بوده است که جزء سومین شهرستان پرجمعيتترين استان یزد ميباشد که نزديک به 84 درصد از جمعيت شهرستان در شهرها ساکنند و بقيه در روستا سکونت دارند. همچنين اين شهرستان داراي 478 آبادي است که 143 آبادي دارای سکنه و 335 آبادی خالي از سکنه است (سالنامه آماری استان، 1398). میزان اراضی کشاورزی شهرستان 10280 هکتار که 1574 هکتار سطح زیرکشت اراضی آبی و کشت دیم وجود ندارد. آب و هوای اردکان بیابانی یا گرم و خشک است. آب کشاورزی شهرستان بیشتر از منبع چاه (عمیق و نیمهعمیق) تأمین میشود.
شکل 1. موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه
یافتهها و بحث
یافتههای توصیفی
بررسی پارامترهای جمعیت شناختی طبق (جدول 3) نشان میدهد که گروه سنی 40-31 با 5/43 درصد بیشترین افراد جامعه آماری را تشکیل میدهند. از نظر جنسیت 74 درصد مرد و 26 درصد زن هستند. از نظر تحصیلات بیشتر افراد جامعه دارای مدرک تحصیلی دیپلم با 4/34 درصد و کمترین میزان تحصیلات در گروه کارشناسی ارشد و دکتری با 4/2 درصد است و همچنین 10 درصد جامعه مورد پژوهش بیکار میباشند و بیشتر در مشاغل آزاد فعالیت دارند.
جدول 3. بررسی پارامترهای جمعیتشناختی جامعه آماری (سن، جنسیت، سطح تحصیلات و اشتغال)
سن | تعداد کشاورزان | درصد |
30-21 | 15 | 1/7 |
40-31 | 91 | 5/43 |
50-41 | 60 | 7/28 |
60-51 | 32 | 3/15 |
بالای 61 | 10 | 7/4 |
کل | 209 | 100 |
سطح تحصیلات | تعداد | درصد |
زیردیپلم | 40 | 1/19 |
دیپلم | 72 | 4/34 |
فوق دیپلم | 60 | 7/28 |
لیسانس | 32 | 3/15 |
فوق لیسانس و دکتری | 5 | 4/2 |
کل | 209 | 100 |
اشتغال | تعداد | درصد |
بیکار | 21 | 10 |
کشاورز | 54 | 8/25 |
آزاد | 62 | 7/29 |
کارمند دولت | 39 | 7/18 |
دامدار | 33 | 8/15 |
کل | 209 | 100 |
جنسیت | تعداد | درصد |
مرد | 155 | 2/74 |
زن | 54 | 8/25 |
کل | 209 | 100 |
وضعیت شاخص سیاستها و برنامههای طرح بهسازی مسکن روستایی
شاخص سیاستها و برنامههای طرح بهسازی مسکن روستایی براساس 6 نماگر به شرح جدول (4) بررسی شده است. همان گونه که مشاهده میشود میانگین کل مقیاس برابر 09/3 و به علاوه انحراف معیار مقیاس نیز 728/0 میباشد. با دقت در جدول زیر مشاهده میشود که از میان گویههای تشکیل دهنده شاخص سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن، بیشترین میانگین مربوط به نماگر توجه به فرهنگ و الگوهای معماری روستایی (67/3) و کمترین آن مربوط به نماگر توجه به الگوی مصرف انرژی(گرمایش و سرمایش منزل) در بخش مسکن (87/2) میباشد.
ساختار روستایی
بعد کالبدی: دارای 5 نماگر که میانگین آن برابر 83/2 بوده که این مقدار از کمینه 61/2 برای نماگر توجه اساسی به آب و برق مسکن تا بیشینه 08/3 برای نماگر توجه به انتخاب محل زمین مسکونی با در نظر گرفتن مخاطرات طبیعی (زلزله وسیل) در نوسان میباشد.
بعد اقتصادی: نماگرهای انتخاب شده برای بعد اقتصادی 5 نماگر هستند که در مجموع میانگین رتبهای محاسبه شده برای این بعد برابر 74/2 است که در بین نماگرها بیشترین و کمترین میانگین مربوط به نماگر میزان استغالزایی برای ساکنین به عنوان نیروی کار در فرآیند ساخت و ساز مسکن (میانگین برابر 04/3 و انحراف معیار 979/0) و میزان دسترسی به تسهیلات مالی و اعتباری برای ساخت مسکن (گرفتن وام) (میانگین 57/2 و انحراف معیار 03/1) میباشد.
بعد زیستمحیطی: به منظور یررسی بعد زیستمحیطی از 5 نماگر استفاده شد. نتایج نشان میدهد میانگین رتبهای این بعد 51/2 است. در بین نماگرهای این بعد نماگر توجه به فضاهای تولیدی (کارگاههای قالیبافی، شرکت تعاونی) در ساخت مسکن کمترین میانگین و نماگر توجه به تغییرات کاربری اراضی و تجاوز به زمینهای کشاورزی و تبدیل آنها به مسکن بیشترین میانگین را دارد.
بعد اجتماعی: میانگین رتبهای این بعد برابر 76/2 است. که در بین 5 نماگر انتخابی این بعد بیشترین و کمترین میانگین به ترتیب مربوط به نماگرهای امید به زندگی در مناطق روستایی (میانگین برابر 16/3 و انحراف معیار 02/1) و افزایش انگیزه ماندگاری و به تبع آن کاهش در مهاجرتهای روستایی (میانگین برابر 39/2 و انحراف معیار) میباشد.
جدول 4. بررسی توصیفی شاخص سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن
شاخص | نماگرها | میانگین | انحراف معیار | |
سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن (09/3) | توجه به فرهنگ و الگوهای معماری روستایی | 67/3 | 15/1 | |
توجه به مقاومسازی (مقاومت در برابر زلزله، سیل) در مسکن | 96/2 | 38/1 | ||
توجه به تسهیلات بانکی (وام بلاعوض و کم بهره) در مسکن | 06/3 | 33/1 | ||
توجه به بهرهوری زمین در روستاها | 96/2 | 40/1 | ||
توجه به الگوی مصرف انرژی(گرمایش و سرمایش منزل) در بخش مسکن | 87/2 | 35/1 | ||
توجه به مناسبسازی ساختمانها و فضاهای روستایی (فضای نگهداری دام، حیوانات و محل نگهداری دام و طیور) | 02/3 | 24/1 | ||
ساختار روستایی | کالبدی (83/2) | توجه اساسی به آب و برق مسکن | 61/2 | 11/1 |
توجه به خدمات بهداشتی (سرویسهای بهداشتی و حمام) مسکن | 03/3 | 18/1 | ||
توجه به انتخاب محل زمین مسکونی با در نظر گرفتن مخاطرات طبیعی (زلزله، سیل) | 08/3 | 31/1 | ||
میزان توجه به دوام سازهای و نوع مصالح در ساخت مسن (مصالح محکم، عایق بندی) | 65/2 | 06/1 | ||
میزان توجه به طرحهای و نقشههای ساخت مسکن متناسب با نیازهای زیستی و معیشتی | 77/2 | 997/0 | ||
اقتصادی (74/2) | توجه به ارزش سرمایهای مسکن (فروش مسکن) برای ساکنین روستایی | 77/2 | 961/0 | |
میزان استغالزایی برای ساکنین به عنوان نیروی کار در فرآیند ساخت و ساز مسکن | 04/3 | 979/0 | ||
میزان دسترسی به تسهیلات مالی و اعتباری برای ساخت مسکن (گرفتن وام) | 57/2 | 03/1 | ||
میزان توجه به باز پرداخت وامهای بانکی و اقساط مسکن | 59/2 | 09/1 | ||
توجه به فضاهای تولیدی (کارگاههای قالیبافی، شرکت تعاونی) در ساخت مسکن | 71/2 | 971/0 | ||
زیست محیطی (51/2) | توجه به جایگاههای دفع زباله (سطل زباله، محل دفن زبالهها) در ساختمان | 13/2 | 02/1 | |
توجه به ساخت مسکن در حریم رودخانهها (کنار و داخل رودخانه) | 36/2 | 10/1 | ||
توجه به صرفهجویی در مصرف انرژی مسکن (کاهش انرژی برق، گاز) | 66/2 | 16/1 | ||
توجه به کاهش میزان اتلاف منابع آب در مسکن (جلوگیری از هدر رفتن آب) | 67/2 | 974/0 | ||
توجه تغییرات کاربری اراضی و تجاوز به زمینهای کشاورزی و تبدیل به مسکن | 75/2 | 11/1 | ||
اجتماعی (76/2) | احساس عدالت و برابری میان مسکن روستایی و شهری | 89/2 | 21/1 | |
افزایش انگیزه ماندگاری و به تبع آن کاهش در مهاجرتهای روستایی | 39/2 | 01/1 | ||
میزان رعایت عدالت اجتماعی در پرداخت وام بانکی به روستائیان | 90/2 | 07/1 | ||
احساس امنیت ساکنین و آرامش مسکن | 49/2 | 04/1 | ||
امید به زندگی در مناطق روستایی | 16/3 | 02/1 | ||
میزان اثر گذار سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن بر ساختار روستایی
برای بررسی میزان اثر گذاری سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن بر ساختار روستایی در شهرستان اردکان از ضریب همبستگی پیرسون وتحلیل رگرسیون چندگانه خطی بهره گرفته شد. تحلیل رگرسیون از روشهای پرکاربرد در مطالعات اجتماعی - اقتصادی است. این روش رابطه تنگاتنگی با ضریب همبستگی دارد . بدین معنا که برای انجام رگرسیون، باید ضریب همبستگی محاسبه شود. اگر میان متغییرها همبستگی وجود داشت، تنها در این صورت است که میتوان از تحلیل رگرسیون استفاده کرد (کلانتری، 1385: 169). در رگرسیون به دنبال برآورد رابطهای ریاضی و تحلیل آن هستیم به طوری که بتوان به کمک آن کمیت یک متغیر مجهول را با استفاده از متغیر یا متغیرهای معلوم تعیین کرد (مومنی و فعال قیومی، 1389: 119). همان طور که در جدول (5) ملاحظه میگردد، مابین برنامهها و سیاستها و ساختار روستایی در شهرستان اردکان، در سطح اطمینان 99 درصد رابطۀ همبستگی مستقیم معنادار وجود دارد و این بدین معنا است که می توان از تحلیل رگرسیون برای پیش بینی میزان اثر گذاری سیاستها و برنامهها بر ساختار روستایی در شهرستان اردکان استفاده کرد. در واقع ضریب همبستگی، میزان همبستگی دو متغییر را با هم بررسی میکند اما رگرسیون به دنبال پیش بینی است.
جدول 5. همبستگی بین سیاستها و برنامههای طرح بهسازی مسکن و ساختار روستایی
همبستگی پیرسون | ||||||
جامعه آماری | متغیر وابسته | همبستگی | کالبدی | اقتصادی | زیست محیطی | اجتماعی |
مردم محلی | سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن | همبستگی پیرسون | **680/0 | **555/0 | **551/0 | **509/0 |
سطح معنیداری | 000/0 | 000/0 | 000/0 | 000/0 | ||
تعداد نمونه | 209 | 209 | 209 | 209 | ||
شیوه کار در رگرسیون به این صورت است که ابتدا معنیداری کل مدل رگرسیون مورد آزمون قرار گیرد که این کار توسط جدول تحلیل واریانس (ANOVA) صورت میگیرد. سپس باید معنیداری تک تک ضرایب متغیرهای مستقل بررسی گردد که این کار نیز با استفاده از جدول ضرایب انجام میپذیرد. همان گونه که در جدول تحلیل واریانس مدل رگرسیونی(جدول 5) مشخص است میزان خطای آلفای (Sig) تحلیل واریانس مدل رگرسیونی کمتر از میزان خطای قابل قبول (05/0) و برابر با 00/0 میباشد و این نشان از آن دارد که بین سیاستها و برنامههای بهسازی و ابعاد مسکن روستایی در شهرستان اردکان در سطح اطمینان بالای 99 درصد رابطه معنادار وجود دارد. همان طور که در جدول (5) نیز مشاهده میگردد، میزان همبستگی بین ابعاد مسکن روستایی شامل بعد کالبدی، اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی با سیاستها و برنامههای بهسازی مسکن در جامعه آماری مورد مطالعه (برابر با 699/0)، که یک همبستگی مستقیم و شدید به شمار میآید. اما با این همه، ابعاد بررسی شده مسکن در شهرستان اردکان، مجموعاً توان تبیین 47 درصد از تغییرات (واریانس) شاخص سیاستها و برنامههای بهسازی را دارا هستند و حدود 53 درصد از تغییرات این شاخص توسط عوامل دیگر تبیین میگردد.
جدول 6. میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته ساختار روستایی
خلاصه مدل | ||||
جامعه آماری | R | R Square | Adjusted R Square | Std. Error of the Estimate |
مردم محلی | 699/0 | 489/0 | 479/0 | 52555/0 |
جدول 7. تحلیل واریانس مدل رگرسیونی بین سیاستهای بهسازی مسکن روستایی و ساختار روستایی
Sig | F | Mean Square | df | Sum of Squares | Model | جامعه آماری |
000/0 | 855/48 | 494/13 276/0 | 4 204 208 | 975/53 345/56 320/110 | رگرسیون باقیمانده کل | مردم محلی |
همانطور که در جدول (6)، ضرایب شاخصهای مدل رگرسیون جامعه آماری مورد مطالعه نیز ملاحظه می شود. میزان قدرت ابعاد بررسی شده مسکن روستایی برسیاستها و برنامههای بهسازی یکسان و یک جهت نیست و همانگونه که ضریب استاندار شدة بتا نشان میدهد، بین همه مولفههای کالبدی، اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی مسکن با سیاستها و برنامههای بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد. در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاستها و برنامههای بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد. همبستگی بین بعد زیستمحیطی و اجتماعی با سیاستها و برنامههای بهسازی در شهرستان اردکان وجود ندارد، همانطور که مشاهده می شود میزان خطای آلفای (Sig) به دست آمده برای این رابطه، بیشتر از میزان خطای قابل قبول (05/0) است.
جدول 8. آماره های ضرایب مدل رگرسیونی متغیرهای مستقل پژوهش
جامعه آماری | Model | Unstandardized Coefficients | Standardized Coefficients | T | Sig. | |
B | Std. Error | Beta | ||||
مردم محلی | (مقدار ثابت) | 029/1 | 170/0 |
| 043/6 | 000/0 |
کالبدی | 460/0 | 071/0 | 514/0 | 514/6 | 000/0 | |
اقتصادی | 180/0 | 081/0 | 160/0 | 230/2 | 027/0 | |
زیستمحیطی | 003/0 | 072/0 | 004/0 | 044/0 | 965/0 | |
اجتماعی | 094/0 | 071/0 | 096/0 | 133/1 | 184/0 | |
نتیجهگیری
امروزه از مسکن می توان به عنوان یکی از چالشهای اساسی که بر ساختار روستایی تأثیرگذار است، نام برد. مسکن از ابعاد مختلف از جمله کالبدی، زیستمحیطی، اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و تأثیراتی که بر حیات جوامع روستایی برجای میگذارد حائز اهمیت است. بدون شک هرگونه تغییر و تحول در جهان، به سرعت وارد جامعه میشود که یکی از این تحولات تغییر در نوع مسکن میباشد. به علت اینکه ساختارها در هر جامعهای کارکرد متفاوتی دارند، باید این تغییر و تحول در ساختار مسکن مرتبط با نیارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیستمحیطی جوامع روستایی باشد. مسکن در جوامع روستایی به دلیل داشتن عملکرد متفاوت، نقش بیبدیلی در معیشت ساکنین آن ایفا کرده و هرگونه تغییر و تحولی در آن، در تمامی جنبههای حیات روستائیان موثر است. ولی امروزه مشاهده میشود مساکن نواحی روستایی منطبق با نیازهای جوامع روستایی نیست و در طراحی مسکن از معماری و الگوهای بومی کمتر استفاده میشود. هدف این پژوهش ارزیابی برنامههاو سیاستها طرح بهسازی مسکن روستایی و تآثیر ان بر ساختار روستایی در نواحی روستایی شهرستان اردکان یزد میباشد. 209 نفر به عنوان حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت انتخاب شدند. نتایج یافتههای توصیفی نشان می دهد اکثر جوامع مورد مطالعه دارای تحصیلات دیپلم هستند، 10 درصد جامعه مورد مطالعه بیکار هستند و همچنین اکثریت افراد پاسخگوی در گروه سنی نسبتا جوان 40-31 قرار دارند. مولفه برنامهها و سیاستهای طرح بهسازی مسکن با 6 نماگر و میانگین رتبهای (09/3) در وضعیت متوسط قرار دارد و نیازمند بازنگری است. مولفه ساختار روستایی با ابعاد اقتصادی با میانگین (74/2)، کالبدی با میانگین (83/2)، اجتماعی با میانگین (76/2) و زیستمحیطی با میانگین (51/2) تشکیل شده است. در بین ابعاد ساختار روستایی بعد کالبدی از شرایط نسبتا بهتری برخوردار است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین برنامهها و سیاستهای طرح بهسازی مسکن با ابعاد ساختار روستایی رابطه معنیداری وجود دارد یعنی با ارتقاء کیفیت برنامهها و سیاستهای طرح بهسازی مسکن، شاهد تحولاتی عینی در ساختار روستایی در بخش مسکن باشیم. میزان قدرت ابعاد بررسی شده ساختار روستایی برسیاستها و برنامههای بهسازی یکسان و یک جهت نیست، بین همه مولفههای کالبدی، اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی ساختار روستایی با سیاستها و برنامههای بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد. در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاستها و برنامههای بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد. یافتههای این پژوهش با تحقیق میکانیکی و همکاران در سال (1396) در بخش اقتصادی و کالبدی همسویی دارد و در ابعاد اجتماعی و زیستمحیطی تفاوت دارد. همچنین یافتههای این پژوهش با با تحقیق سرتیپیپور و هماران (1398) در بعد کالبدی همخوانی دارد. یافتههای این پژوهش با تحقیق جیاننتی و همکاران (2018) در بحث استفاده از فناورهای نوین در ساخت و سار و توجه به سرمایش و گرمایش مساکن روستایی مشابهت دارد.
تقدیر و تشکر
این مقاله مستخرج از رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی روستایی بوده که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی انجام شده است.
منابع
سالنامه آماری استان یزد. (1398). جمعیت شهرستان اردکان.
عزمی، آئیژ؛ ذوالفقاری، امیرعلی؛ انتظاری، افشین، رزلانسری، اکرم و مطاعی، لیلا (1394). شناسایی مولفههای موثر در پایداری و بهسازی مسکن روستایی شهرستان کرمانشاه، جغرافیا و پایداری محیط، دوره 5، شماره 24، ص 1-16.
عزیزپور، فرهاد و صادقی، زهره (1396). ارزشیابی اثرات اجرای طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی بر توسعه روستایی دهستان ابریشم، مسکن و محیط روستا، دوره 164، شماره 97، ص 3-12.
قدیری معصوم، مجتبی؛ بهمنی، افشین؛ قادرمرزی، حامد و رضوانی، محمدرضا (1400). ارزیابی آثار طرح ویژه بهسازی مسکن در تغییر ساختار کالبدی و عملکرد اقتصادی مساکن روستایی، شهرستان دهگلان، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 53، شماره 1، ص 47-63. سرتیپیپور، محسن؛ نداییطوسی، سحر و سعادت شورکحاجی، سیما (1398). ارزیابی طرح ویژهی بهسازی و نوسازی مسکن روستایی از منظر شاخصهای مسکن مطلوب و پایدار روستایی، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 24، شماره 1، ص 29-44.
قراگوزلو، هادی و عزیزپور، فرهاد (1399). سیاست مقاومسازی مسکن و توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی دهستان شوردشت در استان همدان، فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، دوره 1، شماره 3، ص 20-34.
کلانتری، خلیل، (1385)، پردازش و تحليل دادها در تحقيقات اجتماعی- اقتصادی، تهران، انتشارات شريف.
مومنی، منصور، فعال قيومی، علی (1389)، تحليل های آماری با استفاده از SPSS، تهران، نشر مؤلف.
میکانیکی، جواد؛ داودیان، الهه و شاطری، مفید (1396). تأثیرات اعتبارات بهسازی مسکن بر بهبود وضعیت زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان تایباد، فصلنامه علمی و ترویجی مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، دوره 12، شماره 2، ص 134-157.
Ajibola, G. M. & Sanmi, A. (2015). Housing Rehabilitation Strategy as Enabling Approach for Development of Rural Housing Poverty in Nigeria, World Journal of Social Sciences and Humanities, Vol. 1, No. 1, PP: 11-17.
Bredenoord, J. (2017). Sustainable Building Materials for Lowcost Housing and the Challenges Facing their Technological Developments: Examples and Lessons Regarding Bamboo, Earth-Block Technologies, Building Blocks of Recycled Materials, and Improved Concrete Panels, J Archit Eng Tech, Vol, 6, PP: 187-200.
Cahill, N. (2014). Financing of social housing in selected European countries, NESC Secretariat Papers.
Giannetti, B.F, Demétrio, J.C, Agostinho, F, Almeida, C.M. & Liu, G. (2018). Towards more sustainable social housing projects: Recognizing the importance of using local resources. Recognizing the importance of using local resources, Building and Environment, Vol, 127, PP: 187-203.
Hannula, E. L (2012). Going Green: a handbook of sustainable housing practices in developing countries, UN-HABITAT.
Huang, C, Deng, L, Gao, X, Luo, Y, Zhang, S, & Liu, L. (2013). Rural Housing Land Consolidation and Transformation of Rural Villages under the “Coordinating Urban and Rural Construction Land” Policy: A Case of Chengdu City, China, Low Carbon Economy, Vol. 4, No. 12, PP: 95-103.
Lyu, P, Yu, M, & Hu, Y. (2020). Contradictions in and improvements to urban and rural residents’ housing rights in China’s urbanization process, Habitat International, Vol. 97, No. 4, PP: 10-21.
National Rural Housing Coalition (2015). The Mutual Self- Help Housing Program Reflecting on 50 years of success.
Shao, T, Jin, H, & Zhao, L. (2017). Current Situation and Improving Strategies for Northeast China's Rural Housings, House International, Vol. 42, No. 4, PP: 70-77.
UN-Habitat (2012). Sustainable housing for sustainable cities: A policy framework for developing countries, UN Habitat.