Designing a Model for Compiling Information Technology Roadmap. (Case Study: Implementing of Dedicated and organizational Virtual Bank in Mobarakeh Steel Company)

Subject Areas : Futurology

Aliakbar Khormooji ¹ , Amirreza Naghsh ^{2 *} , Akbar Etebarian Khorasgani ³ , Reza Ebrahimzadeh Dastjerdi ⁴

1 - Department of management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan. Iran
2 - Department of Management,, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
3 - Department of Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
4 - Department of Management, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

Received: 2020-03-26 Accepted : 2020-10-04 Published : 2023-05-22

Keywords: Roadmapping, Foresight, Virtual Bank, Importance-Performance Analysis, Information Technology Roadmapping,

Abstract :

Background: this research has been done in the field of technology roadmapping. The secondary area of this research is the field of information technology.Objective: The purpose of this study was to identify the key indicators of information technology in organization and then to formulate a generic method to create an information technology roadmap.Methods: The main methodology of this study was mixed-method exploration based on tool formulation. the final statistical sample consists of a panel of 30 experts in the related fields at Mobarakeh Steel Company. In the qualitative phase, the research started with interviews. then, In the quantitative phase, the Delphi method was used in the panel of experts and then the IPA was used.findings: In the qualitative phase, 98 primary indicators, either current or future, were extracted in 4 key components of IT field for virtual bank implementation. In the quantitative phase and after performing the Delphi Rounds, 50 information technology indicators, were finalized. After the importance-performance analysis, 9 gaps in 3components were identified. These gaps used in the formulation of the final IT roadmap.Conclusion: In order to implement technology projects in an organization, at first, the roadmap must be developed. since no specific methodology has been provided for the development of IT roadmap, so this research has introduced a unique, innovative, localized and operational methodology, (based on the main methods of foresight), to develop an IT roadmap, that can easily meet the needs of researchers and academicians in the field of IT roadmapping.

References:

Context: The main context was route mapping and the method of compiling the route map. Sub-fields are also the field of information technology and the field of dedicated and organizational virtual banking. Purpose: The purpose of this research was to identify and evaluate the key components and indicators of information technology in organizations in line with the development of the information technology roadmap for the implementation of an organizational and dedicated virtual bank in the studied organization. Methods: The general method of this research was a mixed exploratory approach based on the preparation of tools and a final statistical sample in the form of an expert panel consisting of 30 experts in the fields related to the subject in Mobarakeh Steel Company. In the qualitative phase, the research started with semi-structured interviews and questionnaires. In the quantitative phase, the Delphi method was used in the panel of experts and then the importance-performance analysis (IPA). Findings: In the qualitative phase and based on the analysis of the literature review and also the content analysis of the interviews, a number of 98 primary indicators, both current indicators and future needs, were extracted in the 4 basic components of the information technology field for the implementation of the virtual bank. In the quantitative phase, the number of 50 information technology indicators was finalized. After the IPA analysis, 9 gaps in 3 components were discovered and these gaps were used in compiling the final model. Conclusion: In line with the implementation of technology projects in the organization, the relevant roadmap document should be prepared first, and since no specific model has been provided for the development of information technology roadmaps, therefore, this research is a methodology for the development of innovative roadmaps. It has been localized and has introduced an operation that can be used in the field of information technology mapping.

_||_

.

Full-Text:



طراحی مدل تدوین ره­ نگاشت فناوری اطلاعات 

(مورد مطالعه: پیاده سازی بانک مجازی اختصاصی و سازمانی در شرکت فولاد مبارکه اصفهان)

 

چکیده

زمینه: زمینه اصلی ره نگاری و روش تدوین ره نگاشت بود. زمینه های فرعی نیز حوزه فناوری اطلاعات و حوزه بانکداری مجازی اختصاصی و سازمانی می باشد.

هدف: هدف این پژوهش شناسائی و ارزیابی مولفه ها و شاخص­های کلیدی فناوری اطلاعات در سازمان­ها در راستای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات جهت پیاده سازی بانک مجازی سازمانی و اختصاصی درسازمان مورد مطالعه بود. 

روش ها: روش کلی این تحقیق، رویکرد آمیخته اکتشافی مبتنی برتدوین ابزار و نمونه آماری نهائی به صورت یک پانل خبرگان مشتمل بر 30 نفر از خبرگان حوزه های مرتبط با موضوع در شرکت فولاد مبارکه بوده است. در فاز کیفی پژوهش با مصاحبه و پرسشنامه نیمه ساختار یافته آغاز گردید. در فاز کمی از روش دلفی در پانل خبرگان و سپس تحلیل اهمیت-عملکرد (IPA) استفاده شد.

یافته ها: در فاز کیفی و بر اساس تحلیل مرور ادبیات موضوع و همچنین تحلیل محتوای مصاحبه ها، تعداد 98 شاخص اولیه اعم از شاخص های فعلی و یا نیازهای آینده در۴ مولفه اساسی حوزه فناوری اطلاعات جهت پیاده سازی بانک مجازی استخراج گردید. در فاز کمی تعداد 50 شاخص فناوری اطلاعات نهائی گردید. پس از تحلیل IPA، تعداد 9 شکاف در 3 مولفه کشف و از این شکاف ها در تدوین مدل نهائی استفاده شد.

نتیجه گیری: در راستای اجرای پروژه های فناوری در سازمان، ابتدا می بایست سند ره نگاشت مربوطه تدوین گردد و از آنجا که برای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات مدل تدوین خاصی ارائه نشده است، لذا این پژوهش، یک متدولوژی برای تدوین ره نگاشت نوآورانه، بومی سازی شده و عملیاتی را معرفی نموده است که می تواند به در حوزه ره نگاری فناوری اطلاعات مورد استفاده باشد.

 

واژگان کلیدی

آینده نگاری، ره نگاری، ره نگاشت فناوری اطلاعات، بانک مجازی، تحلیل اهمیت-عملکرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۱-مقدمه

تاسیس بانک های سازمانی از دیر باز در سازمان های بزرگ دنیا مطرح بوده است و اقداماتی در این راستا در کشورهای مختلف صورت پذیرفته است. این اقدامات، بیانگر این است که سازمان های بزرگی که تولید انبوه دارند و یا به صورت هولدینگ اداره می­گردند و دارای زیر مجموعه های مستقل و مختلف سازمانی می­باشند، در راستای کاهش هزینه ها، بهبود خدمات مالی، افزایش کیفیت خدمات به سازمان های تابعه و پرسنل خود و همچنین تنوع بیشتر خدمات مالی، می­توانند با مجوز رسمی اقدام به تاسیس بانک سازمانی انحصاری نمایند. بدین معنا که این بانک صرفا به آن سازمان و همچنین شرکت ها، سازمان ها و پرسنل تابعه و زیرمجموعه های خود و همچنین ذینفعان خدمت رسانی می­نماید. نکته چشمگیر این قبیل بانک ها این است که به هر صورت که هیات موسس یا هیات مدیره سازمان تصمیم بگیرند، می­توانند به پرسنل خود و یا سازمان های تابعه و زیرمجموعه و یا ذینفعان ارائه تسهیلات نمایند. 

بانک مجازی بانکی است که صرفا بر بستر اینترنت فعالیت می­نماید و هیچگونه شعبه فیزیکی ندارد (Horebeek & Chan, 2018).

مجازی بودن بانک سازمانی مزایای مضاعفی را برای سازمان در پی خواهد داشت. به عنوان مثال از آنجا که این قبیل بانک ها صرفا بر بستر اینترنت و کانال های الکترونیکی¹ فعالیت می­نمایند و هیچ گونه شعبه فیزیکی ندارند. لذا در هزینه های فیزیکی و مکانی، سخت افزاری، نیروی انسانی پشت باجه و هزینه تجهیز نمودن شعبه صرفه جوئی های چشمگیری را برای هیات موسس به همراه دارند. مضاف بر اینکه صرفه جوئی­ و رضایت ­مندی­ فراوانی نیز برای مشتریان خود که صرفا به صورت غیرحضوری به امور بانکداری خود می­پردازند، به دنبال خواهد داشت. 

لذا لازمه تاسیس و پیاده سازی اینگونه بانک ها، داشتن زیرساختار فناوری اطلاعات مناسب، کارآمد، سریع، ایمن و مورد رضایت مشتری می­باشد. در بانک های عمومی این زیرساخت به زیرساخت های فناوری اطلاعات عمومی، دولتی و کشوری باز می­گردد؛ لیکن در بحث بانک سازمانی، این زیرساخت­ها به قابلیت­ها و توانائی­های سازمان مورد نظر در حوزه فناوری اطلاعات وابستگی دارد. همچنین به چگونگی انجام و پیاده سازی این پروژه عظیم و حساس فناوری اطلاعات نیز وابستگی مستقیم دارد. 

بر طبق آمار و شواهد موجود مشخص شده است که نرخ شکست پروژه های فناوری اطلاعات و حوزه های وابسته تقریبا بالا می­باشد. شاید یکی از دلایل عمده این شکست ها، عدم سنجش لازم و کافی منابع مورد نیاز، عدم شناسائی دقیق وضعیت موجود و عدم توانائی در آینده نگاری وضعیت مطلوب بوده است. لذا در خصوص ضرورت و اهمیت انجام این پژوهش و یا سایر پروژه­هایی که مبتنی بر فناوری اطلاعات (حوزه ای دائم التغییر) می­باشند و به هزینه های اولیه و راه اندازی بالائی نیاز دارند، می­توان چنین بیان نمود که در پروژه­های بزرگ فناوری اطلاعات، درابتدا میبایست به درستی وضعیت موجود سنجیده گردد و نیازها، اهداف و استراتژیهای آینده استخراج گردد و در این بین شکافهای موجود به درستی شناسائی گردند. همچنین امکان سنجی و برآورد لازمه دقیق مالی و تکنولوژیکی صورت پذیرد (Schniederjans & et al., 2010). لذا در راستای امکان سنجی، برنامه ریزی و پیاده سازی پروژه های فناورانه، از متدولوژی­ها و ابزارهای متعددی می­توان بهره گرفت. لیکن یکی از مناسب ترین ابزارها و متدهای موجود، متد آینده نگاری تکنولوژی و آن هم با استفاده از تکنیک تدوین ره نگاشت فناوری یا ره نگاری فناوری می­باشد (Phaal & et.al, 2004). در این تکنیک، مسیر حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب با رویکرد مبتنی بر فناوری ترسیم می­گردد. در این بین بازه های زمانی متعددی تعریف می­گردد و استراتژی ها، برنامه ها و اقدامات لازمه در هر بازه زمانی که مختص آن لایه از سند ره نگاشت می­باشد نیز قید می­گردد. از طرفی لازمه ترسیم این مسیر شناسائی وضعیت موجود حوزه فناوری اطلاعات سازمان و همچنین شناسائی نیازها و راهکارهای وضعیت مطلوب (آینده) جهت انجام پروژه فناوری اطلاعات مورد نظر می­باشد (Pham & et.al, 2016). لذا از آنجا که متدولوژی جامع و خاصی برای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات ارائه نگردیده است، این پژوهش با هدف انجام این ضرورت، به این موضوع پرداخته است.

بنابراین باتوجه به موارد فوق الذکر (یکی چرائی تاسیس بانک سازمانی و دیگری چرائی مجازی بودن بانک)، هدف این پژوهش دستیابی به چگونگی رسیدن از وضعیت فعلی و بدون بانک مجازی سازمانی به وضعیت تاسیس و تثبیت بانک مجازی سازمانی، صرفا با رویکرد فناوری اطلاعات در سازمان مورد مطالعه و یا هر سازمان مشابه دیگر می­باشد.

لذا سوالات اصلی این پژوهش عبارتند از: 

1-  ره­­نگاشت فناوری اطلاعات جهت پیاده­سازی بانک مجازی سازمانی دارای چه مولفه­ها و شاخص­های کلیدی سازمانی در حوزه فناوری اطلاعات، می­باشد؟

2- مدل عمومی و کاربردی برای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات چگونه می­باشد؟

 

۲- ادبیات تحقیق و مبانی نظری

"يك بانك مجازي² به مؤسسه اي اطلاق مي گردد كه خدمات بانكداري خود را صرفا از طريق اينترنت به مشتريان ارائه مي كند و اين بانك با بانك های موجود كه از اينترنت و ساير ابزار الكترونيك به عنوان كانال هاي ثانويه براي ارائه خدمات و محصولات خود به مشتريان استفاده مي كنند، تفاوت دارد. بانك مجازي مولود بانك الكترونيكی مي باشد كه با تحقق آن بانكداري دچار تحول عظيمی مي گردد تا آنجا كه احتمال مي رود روزي بانك هاي فيزيكي و بانكداري سنتي منسوخ گردد. در بانك مجازي احتياج به هيچ واسطه و تحويل دهنده اي نمي باشد بلكه مشتري مستقيماً از طريق اينترنت با بانك ارتباط برقرار كرده و تراكنش هاي مالي خود را انجام مي دهد. بانك مجازي را مي توان به اسامی مختلفي نامید. از قبيل: بانک هاي كاملا اينترنتي، بانکهاي آنلاين، بانكهاي بدون شعبه فيزيكي³، بانک هاي بدون ساختمان (بدون آجر و ملات⁴ برخلاف بانکهای سنتی که آنها را بانک آجر ملاتی می­نامند)، بانکهاي از آجر به كليك⁵ (بانکی که ساختمان ندارد و برای ورود به آن احتیاج نیست وارد ساختمان شد بلکه با یک کلیک موس وارد آن می­شویم) (Van Horebeek & Chan, 2018). در تعریفی دیگر از بانکداری مجازی آمده است که "بانکداری مجازی که به عنوان بانکداری تمام آنلاین نیز شناخته می شود ، در اصل خدماتی را ارايه میکند که در بانک فیزیکی ارائه می شود ، اما تنها تفاوت در این است که این خدمات از طریق  و صرفا بر بستر اینترنت ارائه می شوند. ارائه این خدمات خاص نیازی به سیستم فیزیکی (آجری و ملاتی) ندارد. این سیستم مجازی به صورت بالقوه، قدرت تغییر سیستم های اقتصادی را دارد که بیشتر از طریق پول نقد فیزیکی اداره می شوند (تقابل اقتصاد پول نقد کمتر با اقتصاد پول دیجیتال بیشتر) .(Sha & Mohammed, 2017)

تاکنون تعاریف مختلفي برای آینده نگاری⁶ بیان شده است ولي شاید تعریف زیر یکي از کامل ترین تعریف های موجود باشد: آینده نگاری تلاشي نظام مند برای نگاه به آینده بلندمدت در حوزه های دانش، فنآوری، اقتصاد، محیط زیست و جامعه است که با هدف شناسایي فنآوری های نوظهور و تعیین آن دسته از بخشهایي که سرمایه گذاری در آنها احتمال سود دهي اقتصادی و اجتماعي بیشتری دارد، انجام مي شود. در واقع آینده نگاری یعني آمادگي برای آینده و یعني به کار بردن منابع موجود به بهترین وجه ممکن و در راستای ارزشها (Flament, 2010).

در پژوهشی دیگر آمده است که آینده نگاری فرایندی است که در تلاش سیستماتیک برای پیش بینی آینده بلندمدت علم، فناوری، اقتصاد و جامعه  کاربرد دارد. هدف این فرایند شناسایی نقاط و نواحی استراتژیک علم و فناوری است که باید حداکثر منافع اقتصادی و اجتماعی را فراهم نمایند. از طرف دیگر، آینده نگاری به عنوان روشی سیستماتیک برای ارزیابی پیشرفت علوم و فن آوری بکار می رود و می تواند رقابت صنعتی، تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد که این فرایند سیستماتیک، مشارکتی، متمرکز بر جمع آوری دانش در مورد آینده است که روند ایجاد یک چشم انداز میان و بلند مدت که مبتنی بر تصمیمات امروز و بسیج فعالیت های مشترک  میباشد را شامل می گردد (Szpilko, 2020). 

از طرفی با توجه به تنوع متدهای مختلف آینده نگاری برخی صاحب نظران دسته بندی های مختلفی برای روش ها و تکنیک ها در فرایند اصلی آینده نگاری ایجاد نموده اند. در یکی از مهم ترین آنها توسط پاپر در سال 2008 ارائه شده است، در ابتدا فرآیند آینده نگاری را در 5 مرحله مهم تعریف می­نماید. سپس، روش های مختلف آینده نگاری را در مدلی که به مدل الماس آینده نگاری پاپر معروف است معرفی نموده است. در پایان  تمامی روش های معرفی شده در مدل الماس را در سه دسته مهم (کمی، کیفی و نیمه کمی) تقسیم نموده است که ره نگاری⁷در دسته نیمه کمی قرار دارد (Popper, 2008). 

ره نگاشت فناوری⁸ برای اولین بار در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 میلادی مطرح شد. شرکت های موتورولا در زمینه فناوری اطلاعات و کورینگ در زمینه تامین قطعات خودرو سازی نخستین بار این روش را به طور عملی استفاده کردند. تمرکز بلند مدت این دو شرکت بر فناوری بود. موتورولا از ره نگاشت برای توسعه محصولات و پشتیبانی از تکنولوژی هایش استفاده می­کرد. با توجه به تعاریف گوناگون از ره نگاشت، برخی از این تعاریف ذکر می­گردد. رابرت گالوین رئیس سابق شرکت موتورولا در تعریف ره نگاشت فناوری⁹ می­گوید: "ره نگاشت، نگاهی گسترده به آینده حوزه های تحقیقاتی منتخب است که از دانش و تصور جمعی درباره ی روشن ترین پیشران های تغییر در آن زمینه تشکیل می­شود. ره نگاشت ها در مورد چشم اندازها آگاهی می­دهند و منابع را از بخش خصوصی و دولتی جذب می­کنند. ارزیابی ها را ترغیب نموده و بر پیشرفت کارها نظارت می­کنند. آنها فهرستی از امور ممکن در زمینه ای خاص هستند. در مهندسی، فرآیند ره نگاشت سازی، تاثیر مثبت فراوان بر مدیران دولتی و صنعتی دارد که پرسش­های آنها در مورد نحوه حمایت از فناوری بنیادین بی پاسخ مانده است" (Phaal & et.al, 2015 ) و (McClees & Willyard, 1987).

پارک و همکاران¹⁰ (2020) ره نگاری را به این صورت تعریف می کنند: "فرایندی که تفکر سیستم های ساختاریافته، روش های بصری (به عنوان مثال بوم ره نگاشت) و رویکردهای مشارکتی را برای رسیدگی به چالش ها و فرصت های سازمانی، پشتیبانی از ارتباطات و  همچنین همسویی برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت نوآوری را، چه در داخل و چه در بین سازمان ها ، شرکت ها و سطوح مختلف بخش های داخلی، بسیج می کند" (Park & et al., 2020). در تعریفی دیگر که توسط کر و فال¹¹ (۲۰۲۰) ارائه شده است این گونه آمده است که "نقشه راه فناوری دارای سابقه ثابت و اثبات شده برای کمک به سازمانهای دارای استراتژی، برنامه ریزی بلند مدت، نوآوری و فعالیت های آینده نگاری است. ره نگاری یا نقشه راه به طور گسترده ای برای تأثیر گذاری گسترده بر شرکت ها و سازمان های دولتی در زمینه استراتژی، نوآوری و آینده نگاری (سیاست) استفاده می شود، (علیرغم اینکه این روش فاقد زیربنای نظری می باشد) و در این بین ره نگاشت فناوری در بالاترین سطح شناخته می شود. ره نگاری، اعم از ره نگاشت فناوری، ره نگاشت محصول، ره نگاشت کسب و کار و یا ره نگاشت استراتژیک، کاملاً ریشه در مهندسی صنایع دارد. ره نگاشت ها، چشم اندازها را به ما منتقل می کنند، منابع تجاری و دولتی را جذب می کنند ، تحقیقات را ترغیب می کنند و پیشرفت کار را کنترل و نظارت می کنند. آنها به یک انباره ای از امکانات برای یک زمینه خاص تبدیل می شوند، بنابر این تحقیقات اولیه، سریعتر  و هدفمندتر را تحریک می کنند. آنها شبکه بین رشته ای بیشتری را تسهیل می کنند و پیگیری گروهی را انجام می دهند." درخصوص فرایند تدوین ره نگاشت که به آن ره نگاری اطلاق می گردد، "ره نگاری به عنوان رویکردی برای پشتیبانی از برنامه ریزی تلفیقی بازار، محصول و فناوری مورد استفاده قرار می گیرد که خروجی و نتیجه آن سندی است که به عنوان ره نگاشت شناخته می شود. ره نگاشت فناوری یک رویکرد طراحی شده برای پشتیبانی از برنامه ریزی و مدیریت فناوری است و قادر است که از مزایای فناوری استفاده کند تا در محیط های نامشخص پیش بینی تقاضاهای آینده را انجام دهد. هدف از ایجاد این  یکپارچگی، همسوسازی چشم اندازهای مختلف برای پاسخ به این سه  سوال اصلی است: الان کجا هستیم؟ می خواهیم به کجا برسیم؟ چگونه می توانیم به آنجا برسیم؟" (Carlos & Amaral, 2018) همچنین پیرسون و همکاران¹² (۲۰۲۰) معتقدند "یک ره نگاشت، یک نمودار چند لایه بر اساس زمان است که در آن تحول یک صنعت ، بازار ، محصول یا فناوری خاص ترسیم شده است. ره نگاشت ها  به عبارات پرسشی نظیر "چرا" ، "چه" ، "چه زمان" ، "چه کسی" ، "چه جائي" و "چگونه"  اشاره می کنند که برای هدایت تحقیقات علمی استفاده می شود. بردار(تابع) زمان در شکل ره نگاشت "چه زمانی" را نشان می دهد ، در حالی که "چرا" ، "چه" و "چگونه" به طور معمول به عنوان لایه نشان داده می شوند و "چه کسی" و "چه جائي" در جزئیات یا بدنه ره نگاشت قرار می گیرند. از طرف دیگر ، نقشه راه مراحلی را که یک سازمان برای دستیابی به نتایج و اهداف اعلام شده خود نیاز دارد را نشان می دهد و در نتیجه توسعه استراتژی را تسهیل می نماید. نقشه راه به عنوان ابزاری بصری برای تسهیل شناسایی چالش ها ، فرصت ها و خطرات احتمالی در مسیر آینده مورد نظر که ممکن است بر استراتژی انتخابی تأثیر بگذارد، عمل می نماید." در خصوص مقایسه ره نگاشت فناوری با سایر ابزارهای مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک، نظرات متفاوتی وجود دارد.

 اولیویرا¹³ (2019) در رابطه با خصوصیات ره نگاری معتقدند که: "ره نگاری و ره نگاشت عمدتاً بر اساس شیوه هایی بنا شده است که متکی به تکنیک های تجسم و همکاری انسانی (تعامل و ارتباطات) است و برای افزایش عملکرد و دستیابی به نتایج موثرتر برای برنامه ریزی استراتژیک و تاکتیکی در سازمان­ها و دولت­ها به کار میرود. با این حال، دیجیتال سازی فرآیندهای سازمانی، باعث ترغیب گرایش فناوری های دیجیتالی به سوی ره نگاشت های فناوری شده است(Oliveira & et al., 2019).

فام و همکاران (2016) در تعریفی ره نگاشت فناوری اطلاعات را یک برنامه عملیاتی که اهداف کسب و کار سازمانی را با راه حل های مشخص فناوری اطلاعات، به منظور تحقق آن اهداف، منطبق و هم­راستا می­ داند. البته روشی که آنان جهت تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات معرفی نموده اند مختص سازمان هائی می­باشد که معماری سازمانی در آنها پیاده سازی و نهادینه شده باشد. لیکن در سازمان هائی که هنوز در آنها معماری سازمانی جامع، پیاده سازی نشده باشد می­توان از مدل فال و همکاران ایده هائی را جهت تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات برداشت نمود. 

آنها در روش خود، مراحل تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات را به صورت زیر تعریف می­نمایند:

1-       ارزیابی جایگاه فعلی کسب و کار و فناوری اطلاعات در کسب و کار 

2-       شناسائی نیازهای آینده کسب و کار و فناوری اطلاعات در کسب و کار 

3-       شناسائی شکاف¹⁴ فناوری اطلاعات

4-       تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات به گونه ای که بیشترین حمایت را از استراتژیهای کسب و کار به همراه داشته باشد. 

فام و همکاران (2016) همچنین در تعریف شکاف فناوری اطلاعات را تفاوت بین جایگاه فعلی فناوری اطلاعات و جایگاه آینده فناوری اطلاعات را که به منظور تحقق نیازها و استراتژی های آینده فناوری اطلاعات لازم می­باشد شکاف فناوری اطلاعات گویند. 

در خاتمه بخش مرور ادبیات می توان اینگونه نتیجه گیری نمود که آینده نگاری روش های مختلفی دارد، لیکن با توجه به تعاریف ذکر شده در این بخش میتوان به اهمیت روش ره نگاری فناوری که در روش های نیمه کمی آینده نگاری واقع شده است پی برد. زیرا که، در بین روش های مختلف ذکر شده برای آینده نگاری، روش ره نگاری بیشترین سازگاری را با فناوری های موجود و آتی خواهد داشت. لذا این پژوهش سعی دارد که یک متدولوژی کاربردی، آسان فهم، عملیاتی و مهم تر از همه بومی، در راستای تدوین ره نگاشت فناوری در حوزه ICT ارائه نماید.

شکل 1 مراحل کلی تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات را نشان می دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1: مراحل کلی تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات. (برگرفته از: (Pham & et.al, 2016))

 

3- روش پژوهش

این پژوهش به روش آمیخته  ¹⁵اکتشافی مبتنی بر تدوین ابزار (Cresswel, 2001) صورت پذیرفته است. در این متدولوژی، پژوهش با رویکرد کیفی آغاز می­گردد و پس از تدوین ابزار، وارد فاز کمی  می­گردد. 

 

 

شکل ۳ : شمای کلی روش آمیخته اکتشافی مبتنی بر تدوین ابزار

فاز کیفی:

 رویکرد این فاز استفاده از پانل خبرگان¹⁶ و تکنیک دلفی بوده است. جامعه آماری پژوهش، کارشناسان و مسئولان حوزه های فناوری اطلاعات، مالی، بانکداری، حفاظت و امنیت اطلاعات، برنامه ریزی استراتژیک، شبکه و مرکز داده شرکت فولاد مبارکه بوده است. در این مرحله ابتدا پرسشنامه ای باز پاسخ، به منظور شناخت و انتخاب اعضای پانل خبرگان تدوین و در بین خبرگان جامعه آماری به روش نمونه گیری غیر تصادفی (هدفمند یا قضاوتی) توزیع گردید. 

پس از نمونه گیری هدفمند اولیه و بر اساس نکات کلیدی مورد نظر که از تحلیل پرسشنامه های نمونه بدست آمد، یک نمونه 30 نفره متشکل از خبرگان حائز رتبه در هر حوزه (عمدتا فناوری اطلاعات) جهت تشکیل پانل خبرگان نهائی انتخاب گردید. سپس از اعضای پانل در زمینه های مرتبط با موضوع پژوهش، مصاحبه تا حد اشباع به عمل آمد. پس از این مرحله به تحلیل مضمون و محتوای مصاحبه ها پرداخته شد و داده های حاصله دسته بندی گردید. 

مهم ترین منبع دسته بندی موضوعی مولفه ها، نظرات خبرگان و اهل فن در سازمان مورد مطالعه بوده است که به خوبی با نیازها، ضعف ها، قوت ها و برنامه های سازمان آشنائی داشته اند. 

در نهایت در فاز کیفی، چهار مولفه اصلی در حوزه فناوری اطلاعات جهت ره نگاری فناوری اطلاعات جهت تاسیس بانک مجازی شناسائی و استخراج گردید. این مولفه ها عبارتند از:

1-       برنامه های کاربردی، نرم افزار و پایگاه داده

2-       زیرساخت، شبکه و سخت افزار

3-       امنیت داده، اطلاعات و ارتباطات

4-       بودجه و سایر منابع

در این دسته بندی سعی شده است شاخص های مهم وضعیت فعلی (اعم از ضعف یا قوت) و همچنین شاخص ها، نیازها، برنامه ها، الزامات و استراتژی های مهم وضعیت مطلوب و آینده در هر مولفه به صورت جداگانه دسته بندی گردند. لذا در فاز کیفی تعداد 98 شاخص (اعم از شاخص فعلی یا نیاز و راهبرد آینده) شناسائی گردید و در قالب ابزار تحقیق (پرسشنامه پیمایش) و منطبق با متدولوژی آمیخته اکتشافی وارد فاز کمی  گردید. 

 

 

شکل ۴ : شمای عملیاتی فاز کیفی پژوهش 

در خصوص چگونگی تفکیک شاخص های فعلی و نیاز / راهکار/ راهبردهای آینده، ذکر این نکته ضروری می­باشد که این تفکیک بر اساس نوع سوالات مصاحبه تخصصی از پانل خبرگان صورت پذیرفته است. در این مصاحبه، هم شاخص های فعلی از پانل خبرگان سوال گردید و هم نیاز / راهکار / راهبرد آینده جهت وضعیت مطلوب و صرفا در جهت پیاده سازی بانک مجازی سازمانی، مورد سوال واقع گردید. 

در خصوص روائی و پایائی فاز کیفی در این پژوهش می­توان چنین بیان نمود که برای ارزیابی پژوهش هائی از این قبیل، به جای معیارهای روائی و پایائی مرسوم، معیار مقبولیت از نظر پانل خبرگان پیشنهاد شده است. "مقبولیت بدین معناست که یافته های پژوهش تا چه حد در انعکاس تجارب مشارکت کنندگان، پژوهشگر و خواننده پژوهش، درخصوص پدیده مورد مطالعه موثق و باورپذیر می­باشد" (صمدزاده و عبدالوند، 1397). 

همچنین، از آنجا که فاز کیفی این پژوهش با رویکرد مطالعه موردی صورت پذیرفته است، لذا معتبرترین مرجع تایید روائی و پایائی فاز کیفی، نظریات خبرگان سازمان مورد مطالعه می­باشد. در پایان فاز کیفی و مطابق با متدولوژی تحقیق که مدل آمیخته مبتنی بر تدوین ابزار بود، پرسشنامه­ای به عنوان ابزار مشتمل بر 98 گویه تدوین گردید تا در فاز کمی  مورد سنجش و استفاده واقع گردد. 

فاز کمی :

جهت تحلیل نتایج بدست آمده این پژوهش و در فاز کمی، از مدل تحلیل اهمیت - عملکرد استفاده شده است. این مدل در سال 1977 توسط مارتیلا و جامز¹⁷ معرفی گردید.

مدل IPA، یک راه کم هزینه، فراگیر و قابل فهم برای سازماندهی اطلاعات در مورد مشخصه های محصول یا خدمت می­باشد. همچنین به محقق در راستای تعیین استراتژی و یا اولویت بندی شاخصه ها و مولفه ها کمک می­نماید (Martilla & James, 1977).

این مدل برای تطبیق وضع موجود با وضع مطلوب یا بهینه از کارایی و خاصیت خوبی برخوردار است. این مدل با بررسی میزان اهمیت و درجه عملکرد شاخص های هر موضوع با استفاده از روش نخبگانی و پرسشنامه می­تواند در شناخت و آسیب شناسی وضعیت موجود و ارائه راهبرد و راهکار موثر باشد (امانلو و برزگر، 1395).

با وجود بررسی های انجام گرفته و مطالعات انجام شده، این مدل یک مدل شاخص محور است و به کمک آن می­توان شاخص های یافته شده موجود را در زمان حال و موجود با زمان آینده و مطلوب ارزیابی نمود. لذا لازمه استفاده از این روش در اختیار داشتن شاخص های اساسی در خصوص یک پدیده می­باشد. (در حالتی مشابه محقق می­تواند از پرسشنامه لیکرت با رتبه های 5 یا 7 یا 9 نیز استفاده نماید) (حبیبی، 1395).

روش IPA می تواند اطلاعات روشنی در مورد روشهای ارزیابی رضایت مشتری و همچنین کشف ویژگیهای یک عملیات، خدمت و یا کالا را به روش ساده بصری و قابل درک، به مدیران و محققان ارائه دهد. یک ماتریس IPA معمولاً به عنوان یک طرح دو بعدی که در یکی از ابعاد اهمیت صفات رتبه بندی شده و در بعد دیگر عملکرد درک شده نمایش داده می شود. لذا در متداولترین شکل، یک ماتریسIPA  با استفاده از ترسیم میانگین رتبه های اهمیت برای هر ویژگی در مقابل میانگین رتبه بندی عملکرد همان ویژگی، تکمیل می گردد.(Simpson & et al., 2020) 

در مدل تحلیلی IPA، هر شاخص موجود از منظر دو بعد اهمیت و عملکرد، مورد سنجش قرار می­گیرد. بر حسب نوع استفاده از این مدل، از سنجه اهمیت برای "مشخص نمودن این که تخصیص منابع در کجا ضروری تر می­باشد"، "رضایت مشتری در کجا و چه نقطه ای حاصل می­گردد" و "اهمیت این شاخص در وضعیت آینده مطلوب چه میزان است"، استفاده می­گردد. مزیت این روش این است که نسبت به سایر روش های تحلیل کیفیت، تصویری تر و آسان فهم تر، می­باشد. (Wong, Hideki & George, 2011).

ماتریس دو بعدی IPA، از یک محور عمودی که بیانگر عملکرد است و یک محور افقی که بیانگر اهمیت می­باشد، تشکیل شده است. (در برخی منابع محور افقی عملکرد و محور عمودی اهمیت در نظر گرفته شده است و لذا شماره خانه های ماتریس یا ربع های آن می­تواند متفاوت باشد) لذا ماتریس استفاده شده در این تحقیق دارای چهار خانه یا ربع در جهت موافق حرکت عقربه های ساعت می­باشد که در شکل 4 نمایش داده شده است.

سپس میانگین امتیازات اکتسابی در بعد عملکرد در هر شاخص به عنوان رتبه عملکردی و میانگین امتیازات اکتسابی در بعد اهمیت به عنوان رتبه اهمیت آن شاخص منظور می­گردد.

در نهایت بر اساس اینکه شاخص ها از نظر رتبه اهمیت و رتبه عملکرد دارای چه رتبه ای شده اند، جانمائی آنها در هر یک از ربع های ماتریس اهمیت - عملکرد انجام می­گردد. هر ربع از این ماتریس معنا و مفهوم ویژه ای را بیان می­دارد :

- ربع اول)بی تفاوتی (: نشان دهنده ویژگی­هایی هست که در آنها هردو بعد عملکرد و اهمیت پایین بوده و بی تفاوتی حاکم است. درنتیجه این منطقه دارای "اولویت پایین" برای رتبه بندی درمسیر استراتژیک است. شاخص هایی که دراین ربع قرار می­گیرند نشان ازاهمیت و عملکرد پایین ازنظر نخبگان دارند.

- ربع دوم )اتلاف یا اسراف) : نشان دهنده ویژگی هایی است که دارای امتیاز بالایی در عملکرد و امتیاز پایین در اهمیت است و مطلوبیت بیش از اهمیت است. استراتژی در نظر گرفته به این منطقه" شرایط تحمل برای توقف فعالیت" است، چون توقف در این منطقه باعث اسراف و اتلاف منابع می­باشد، یعنی منابعی که در این فعالیت به کار رفته، می­تواند در جای دیگری اثر بخشی بالاتری داشته باشد. میانگین اهمیت شاخص ها در این ربع از میانگین اهمیت کل شاخص ها کمتر، ولی میانگین عملکرد هر یک از شاخص ها بیشتر از میانگین عملکرد کل شاخص هاست.

- ربع سوم )مطلوبیت و مقبولیت): به معنای میزان بالایی از هر دو بعد عملکرد و اهمیت می­باشد. این منطقه نشان دهنده نقاط قوت و وضعیت منجر به مزیت رقابتی است و دارای بر چسب "کار خوب را نگه دارید" می­باشد. این بعد ماتریس دارای مطلوبیت بوده و قابل قبول می­باشد و ادامه استراتژی و روند فعلی توصیه می­شود.

- ربع چهارم )ضعف، شکاف یا نارضایتی): دارای سطح پایین عملکرد در ویژگی های در نظر گرفته شده و اهمیت بالا می­باشد. این منطقه از ماتریس دارای بیانگر وجود ضعف و نارضایتی بوده و به عنوان "منطقه ای برای بهبود" یا "ناحیه شکاف" و یا "ناحیه انجام اصلاح" نامیده می­شوند که خواستار توجه و تمرکز برای اصلاح و بهبود است. شکاف موجود در این ربع بیشتر بوده و شاخص هایی که در این منطقه قرار دارند از وضع مطلوب فاصله زیادی دارند (امانلو و برزگر، 1396)، (Wong, Hideki & George, 2011).

 

شکل 2 : شمای کلی ماتریس اهمیت- عملکرد

 

در فاز کمی و در دور¹⁸اول دلفی، پرسشنامه طیف لیکرت با درجه 5 و با 98 گویه که از فاز کیفی حاصل آمده بود جهت آزمایش، تایید روائی و تعیین میزان ارتباط هر شاخص با مولفه مربوطه، بین اعضای پانل خبرگان توزیع گردید. سپس ضریب لاوشه ¹⁹ جهت هر گویه محاسبه گردید و بر اساس نظرات خبرگان پانل، تعداد 44 گویه حذف گردیده و تعداد 54 گویه باقی ماند که در دور دوم دلفی مجددا در قالب پرسشنامه، بین اعضای پانل خبرگان توزیع گردید. در این دور نیز تعداد 4 گویه حد نصاب ضریب لاوشه را به دست نیاورده و حذف گردیدند و تعداد 50 گویه باقی ماند. سپس در دور سوم دلفی نیز پرسشنامه­ای با گویه های باقی مانده (50 گویه) بین اعضای پانل خبرگان توزیع گردید که پس از محاسبه ضرایب لاوشه، هیچ گویه ای حذف نگردید و تعداد 50 شاخص اعم از شاخص وضعیت فعلی و یا نیاز/راهکار/راهبرد آینده مورد تایید واقع گردید. لذا روائی ابزار با استفاده از محاسبه ضریب لاوشه و بر اساس نظرات اعضای پانل خبرگان، تایید گردیده است. 

از طرفی بنا بر اصول تکنیک دلفی که اصل بر ایجاد وفاق و توافق درون گروهی می­باشد، تعداد 48 گویه حذف شده در دورهای قبل در قالب پرسشنامه­ای لیکرت، مجددا بین اعضای پانل توزیع گردید تا اگر توافقی بر سر شاخصی حاصل آمد، آن شاخص به شاخصهای 50 گانه افزوده گردد که در این دور هیچ گویه ای حد نصاب لازم را به دست نیاورده و لذا همان 50 شاخص، نهائی گردید. 

جدول 1: ضرایب لاوشه محاسبه شده در هر دور دلفی

میانگین ضریب لاوشه  گویه های تایید شده	میانگین ضریب لاوشه کل	پرسشنامه
0.6	0.37	دور اول (98 گویه)
0.71	0.67	دور دوم (54 گویه)
0.79	0.79	دور سوم (50 گویه)

در خصوص پایائی ابزار در فاز کمی از آزمون آلفای کرونباخ و به وسیله نرم افزار spss استفاده شده است که ضرایب نهائی آن مطابق با جدول شماره 2 می­باشد. این ضریب برای پرسشنامه اهمیت - عملکرد شاخص ها، محاسبه گردیده است تا پایائی ابزار نهائی اثبات گردد. 

جدول 2: ضرایب آلفای کرونباخ پرسشنامه نهائی تعیین اهمیت - عملکرد  شاخص ها

ضریب آلفای کرونباخ	پرسشنامه
0.85	تعیین اهمیت -  عملکرد

 

همچنین بر اساس اصول تکنیک دلفی برای هر دور ضریب هماهنگی یا ضریب توافق کندال به کمک نرم افزار spss محاسبه گردید. ضرایب حاصله بیانگر این موضوع می­باشد که در هر دور، ضریب توافق کندال روند صعودی را در پی داشته است و لذا اعتبار روند پژوهش در این فاز نیز مورد اثبات واقع می­گردد. 

 

جدول 3 : ضرایب هماهنگی کندال محاسبه شده در هر دور دلفی

ضریب هماهنگی(توافقی) کندال	پرسشنامه
071	دور اول (98 گویه که 44 گویه حذف شد)
0.99	دور دوم (54 گویه که 4 گویه حذف شد)
1	دور سوم (50 گویه و بدون حذف گویه)

شکل ۵ مراحل اساسی انجام شده در فاز کمی این پژوهش را به تصویر می کشد. تعداد ۴ مرحله اساسی در این فاز انجام شده است که در هر مرحله نیز گامهائی انجام شده است. حاصل مراحل انجام شده در فازهای کیفی و کمی (شکل های ۴ و ۵)، مدل نوآورانه و منحصر به فردی را در زمینه چگونگی تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات ارائه می نماید.

 

 

شکل ۵ : شمای عملیاتی فاز کمی پژوهش 

 

 در نهایت 50 شاخص(اعم از شاخص های وضعیت فعلی و یا نیاز/راهکار/راهبرد جهت وضعیت آینده مطلوب) در مولفه های چهارگانه اصلی تایید گردید که این دسته بندی ها در جداول 7و8و9 آمده است. همچنین شکافهای موجود در شاخص های فعلی بوسیله متدولوژی تحلیل اهمیت-عملکرد کشف گردید و در انتها با توزیع پرسشنامه ای دیگر از اعضای پانل خبرگان خواسته شد که مشخص نمایند که هر یک از شکافهای موجود در هر مولفه، با کدام یک از نیاز/راهکار/راهبردهای بدست آمده در همان مولفه ارتباط و سنخیت دارد تا بتوان آن شکاف را بوسیله آن راهکارها ترمیم بخشید. 

 

۴-یافته ها

همانگونه که در بخش روش شناسی پژوهش قید گردید، تعداد 98 شاخص کلیدی، اعم از شاخص­های کلیدی وضعیت موجود و یا نیاز/راهکار/راهبردهای کلیدی آینده و در 4 مولفه اساسی فناوری اطلاعات،در راستای تاسیس بانک مجازی در سازمان مورد مطالعه کشف گردید.(جداول شماره 4،5،6).

 

جدول شماره 4 : کل شاخصهای شناسائی شده در مولفه های چهارگانه

شاخص	ردیف	نوع  شاخص	مولفه
وضعیت بستر و زیر ساخت  فعلی	1	شاخص (وضعیت موجود)	زیرساختار، سخت افزار و شبکه
میزان آماده بکاری کامل تمامی تجهیزات و خطوط ارتباطی Redundancy	2
تجهیزات بروز مرکز داده و شبکه	3
ارتباطات امن(امنیت ارتباطات)	4
پهنای باند	5
بروز بودن سرورها	6
قدرت پردازش و سرویس دهی سرورها و تجهیزات محاسباتی (Computing Devices)	7
ارتباطات سریع(سرعت ارتباطات)	8
تجهیزات پسیو شبکه	9
ایجاد زیرساخت (بستر ) مناسب مبتنی بر اینترنت جهت سیستم بانکداری مجازی	10	نیاز/راهکار/راهبرد (آینده)
پیاده سازی تجهیزات بروز اکتیو شبکه با قابلیت های بالا در لایه های مختلف با امکان کدنویسی و رمزنگاری مناسب	11
تفکیک مرکز داده بانک از مرکز داده فعلی	12
تقویت سیستمهای سخت افزاری تشخیص نفوذ و ضد نفوذ فعلی متناسب با نیازهای سیستم بانکداری	13
تدارک ذخیره سازهای پشتیبان و موازی جهت پوشش اختلالهای احتمالی در پایگاه داده های بانک	14
خطوط داخلی ارتباطی در راستای Redundancy	15
افزایش میزان اماده بکاری سخت افزاری و شبکه ای سیستم بانکداری	16
ایجاد ارتباطات مناسب و پایدار شبکه ای و اینترنتی جهت خدمات بانکداری (فیبرنوری،ماهواره ای،وایرلس،ابر)	17
سرورهای Redundancy	18
افزایش تعداد سرورها در مرکز داده بانک	19
ذخیره سازهای  Redundancy	20
افزایش سرعت،دسترس پذیری و قابلیت اطمینان تجهیزات ذخیره سازی (Storages)	21
آماده بکاری کلیه Redundancy ها	22
استفاده از فضای ابری داخلی جهت ارتباطات و یکپارچگی	23
سرعت و کیفیت سرویس دهنده های وب(سخت افزاری و نرم افزاری)	24	شاخص (وضعیت موجود)	برنامه کاربردی، نرم افزار و پایگاه داده ها
میزان کاربرپسند بودن برنامه کاربردی	25
آماده بکاری سرویس دهنده های وب جهت خدمات تحت وب (اینترنت و اینترانت)	26
محدودیتهای خدماتی برنامه های کاربردی	27
نرخ افزایش تنوع خدمات نرم افزاری ارائه شده	28
آماده بکاری سرویس دهنده های برنامه های کاربردی	29
عملکرد برنامه های کاربردی و تحت وب	30
چابکی برنامه کاربردی	31
اثربخشی میان افزار	32

 

جدول شماره 5 : ادامه جدول شماره 4 . . .

شاخص	ردیف	نوع شاخص	مولفه
افزایش امنیت برنامه های کاربردی	33	نیاز/راهکار/راهبرد	برنامه کاربردی، نرم افزار و پایگاه داده ها
افزایش تنوع خدمات جاری	34
افزایش میزان دسترس پذیری و آماده بکاری پایگاه داده ها	35
افزایش پیچیدگی رمز نگاری(استفاده از متد های  رمزنگاری قوی)	36
افزایش کیفیت خدمات جاری	37
ایجاد سرویس ارسال پیامک و ایمیل به مشتریان	38
احراز هویت نرم افزاری(بدون OTP )	39
بروزرسانی نرم افزاری برنامه های فعلی جهت انجام تراکنشهای مالی  تحت وب	40
بکارگیری انواع نرم افزارها و برنامه های  اورجینال و به روز در زمینه بانکداری	41
ایجاد لایه های نرم افزاری جهت اتصال شبکه بانک مجازی اختصاصی سازمان به شبکه شتاب بانکی کشور	42
حفظ وضعیت موجود	43
تعریف پروتکلهای تبادل داده ای و ارتباطی برون بانکی	44
ایجاد اپلیکیشن های  بانکداری همراه جهت بانک سازمانی Mobile Bank-App	45
نرم افزارهای ضد بدافزار داخلی	46
بهینه سازی خدمات برنامه های بانکی نسبت به برنامه کاربردی فعلی	47
بازنگری، تقویت امنیت و رمزنگاری نرم افزاری فعلی جهت اتصال کامل و صد درصدی به اینترنت	48
افزایش تعداد سرویس دهنده های وب	49
ایجاد سرویس های USSD	50
نرخ پایداری زیرساخت شبکه ای	51	شاخص (وضعیت موجود)	امنیت داده،اطلاعات و ارتباطات
نرخ الودگی سرور ها به بدافزار	52
تعداد اسیب های ناشی از هک خارجی	53
تعدادحملات موفق به کلیه برنامه ها،سیستمها و تجهیزات کامپیوتری سازمان	54
نرخ الودگی کلاینت ها به بد افزار	55
نرخ حملات و دسترسی به کلاینتها از خارج	56
تعداد حملات ناموفق	57
تعداد دسترسی غیر مجازی داخلی	58
تعداد کل حملات (موفق،ناموفق،مخرب و غیر مخرب)	59
ضریب هک نرم افزاری (برنامه های کاربردی)	60
ضریب هک سخت افزاری (تخریب سخت افزار)	61

 

جدول شماره 6 : ادامه جدول شماره 5 . . .

شاخص	ردیف	نوع شاخص	مولفه
کاهش احتمال در دست گرفتن کل مرکز داده توسط هکر	62	نیاز/راهکار/راهبرد	امنیت داده،اطلاعات و ارتباطات
پیاده سازی سیستم های اجتناب از نفوذ به سیستم بانک IPS	63
پیاده سازی سیستم های تشخیص نفوذ به سیستم بانک IDS	64
جلوگیری از نفوذ به شبکه داخلی	65
افزایش امنیت کلمات عبور	66
تعریف پروتکلهای امنیتی جدید و  بروز	67
کاهش احتمال در دست گرفتن پایگاه داده توسط هکر	68
کاهش نرخ آسیب پذیری (vulnerability) سیستمهای کامپیوتری سازمان در راستای بانکداری مجازی	69
ممانعت از نفوذ به نرم افزارها،برنامه ها،سیستم عامل و پایگاه داده سیستم بانک	70
تعریف رویه های امنیتی و محافظتی سمت سرور	71
احراز هویت چند عاملی	72
تعریف مجدد رویه های امنیتی برنامه های کاربردی	73
احراز هویت چند سطحی	74
تعریف رویه های بروز رسانی نرم افزارها	75
تعریف مجدد رویه های امنیتی سمت کاربر	76
تعریف رویه های ارتقای سخت افزاری و زیرساختاری	77
هزینه نگهداری مرکز داده	78	شاخص (وضعیت موجود)	بودجه و منابع
هزینه های نرم افزار،میان افزار و سیستم عامل و ارتقای انها	79
هزینه نگهداری شبکه	80
هزینه نیروی انسانی جاری	81
هزینه سخت افزار جاری	82
هزینه های موردی ، آموزش و...	83
هزینه مواد مصرفی	84
هزینه سیستم عامل	85
تامین هزینه زیرساخت جدید و مورد نیاز شبکه ارتباطات بانکی	86	نیاز/راهکار/راهبرد (آینده)
تامین هزینه نیروی انسانی جدید جهت نگهداری سیستم بانکداری	87
تامین هزینه های سخت افزارهای جدید جهت مرکز داده بانک	88
تامین هزینه بروزرسانی های نرم افزارهای بانکی و توسعه انها	89
تامین هزینه خرید نرم افزار متمرکز بانکی تحت وب (Core Banking)	90
هزینه نگهداری و ارائه خدمات جدید	91
تامین هزینه توسعه و نگهداری اپلیکیشن بانک همراه Mobile Bank-App	92
هزینه نگهداری نرم افزارهای جدید	93
تامین هزینه ارتقای  سخت افزار قدیمی متناسب با نیازهای بانکداری	94
هزینه سرور پیامک	95
هزینه های جدید مواد مصرفی	96
تامین هزینه های موردی جدید مانند آموزش،مشاوره،تبلیغات بانکی و ....	97
هزینه سرور و ارتباط USSD	98

 

همانگونه که در ابتدای این بخش ذکر گردید، در سه دور فرآیند دلفی در پانل خبرگان، تعداد 48 گویه حذف گردید و لذا 50 شاخص نهائی جهت ارزیابی و تحلیل اهمیت – عملکرد باقی ماند. از این تعداد 22 شاخص مربوط به وضعیت فعلی و 28 شاخص نیز مربوط نیاز/راهکار/راهبرد آینده مطلوب می­باشد.

در مرحله بعد شاخص های نهائی بدست آمده از پانل خبرگان، در قالب یک پرسشنامه امتیاز دهی از منظر نمره دهی به عملکرد در وضعیت موجود و نمره دهی به اهمیت برای وضعیت مطلوب تاسیس بانک مجازی سازمانی مورد سوال واقع گردید. این پرسشنامه بر اساس جدول نمونه گیری مورگان بین 30 نفر از مدیران، مسئولین و کارشناس- مسئولین حوزه فناوری اطلاعات سازمان(پانل خبرگان) توزیع گردید. در این پرسشنامه از آنها خواسته شد که به هر شاخص نمره ای از 1 تا 10 در حوزه عملکرد فعلی و همچنین میزان اهمیت آن شاخص در آینده مطلوب و پسا بانکداری سازمانی، داده شود. لذا با توجه به تعداد خبرگان فناوری اطلاعات حداقل نمره کل هر شاخص می­تواند صفر و حداکثر نمره هر شاخص می­تواند 300 باشد. لازم به ذکر است از آنجا که وضعیت فعلی جهت نیاز/راهکار/راهبردهای آینده موجود نمی­باشد، لذا نمره عملکرد آنها صفر در نظر گرفته شده است. 

جداول شماره 7 و 8  مربوط به شاخصهای 22 گانه فعلی و جدول شماره 9 مربوط به 28 نیاز/راهکار/راهبرد آینده می­باشد. 

همانگونه که در جداول شماره 7 و 8  آمده است، در ستون های مربوط به هر مولفه، نمره های کل و همچنین میانگین آنها یا همان رتبه هائی را که بر طبق نظر خبرگان حوزه فناوری اطلاعات سازمان به هر شاخص تخصیص یافته است، آمده است. در ستون آخر نیز جایگاه آن شاخص در ماتریس اهمیت - عملکرد  بر حسب رتبه عملکرد و رتبه اهمیت تعیین گردیده است. تعیین جایگاه شاخص در ماتریس بدین صورت که اگر رتبه اهمیت شاخص کمتر از 5 باشد آنگاه شاخص در ربع اول یا دوم قرار خواهد گرفت و اگر رتبه اهمیت شاخص بالای 5 باشد در ربع سوم یا چهارم واقع می­گردد. همچنین برای عملکرد شاخص نیز اگر رتبه عملکردی شاخص کمتر از 5 باشد، آن شاخص در ربع های اول یا چهارم واقع می­گردد و اگر رتبه عملکردی شاخص بالاتر از 5 باشد، آن شاخص در ربع های دوم و یا سوم واقع می­گردد. 

 

جدول شماره 7 : شاخصهای فعلی:رتبه ها و جایگاه در ماتریس اهمیت - عملکرد (مرتب شده بر اساس رتبه اهمیت در مولفه)

جایگاه در ماتریس	رتبه  اهمیت	نمره اهمیت	رتبه عملکرد	نمره  عملکرد	شاخص (وضعیت موجود)	ردیف	مولفه
ربع سوم	8.9	267	6.5	195	تعداد حملات موفق به کلیه برنامه ها،سیستمها و تجهیزات کامپیوتری سازمان	1	امنیت داده،اطلاعات  و ارتباطات
ربع سوم	8.63	259	7.03	211	تعداد کل حملات (موفق ، ناموفق،مخرب ، غیرمخرب)	2
ربع سوم	8.37	251	6.97	209	نرخ آلودگی کلاینت ها به بدافزارها	3
ربع اول	4.97	149	4.87	146	تعداد دسترسی های غیر مجاز داخلی	4
ربع چهارم	9.63	289	3.17	95	سرعت و کیفیت سرویس دهنده های وب	5	برنامه کاربردی،نرم افزار و پایگاه داده ها
ربع چهارم	9.13	274	4.87	146	آماده بکاری سرویس دهنده های وب جهت  خدمات جاری تحت وب	6
ربع سوم	8.93	268	8.4	252	عملکرد برنامه های کاربردی و تحت وب	7
ربع سوم	8.27	248	6.8	204	آماده بکاری سرویس دهنده های برنامه های کاربردی	8
ربع چهارم	8.03	241	4.27	128	نرخ افزایش تنوع خدمات نرم افزاری ارائه شده	9
ربع اول	4.83	145	3.23	97	میزان کاربر پسند بودن برنامه های کاربردی	10
ربع چهارم	9.3	279	3.57	107	هزینه های نرم افزار،میان افزار و سیستم عامل و ارتقای انها	11	بودجه و منابع
ربع چهارم	8.37	251	4.37	131	هزینه سخت افزاری جاری	12

 

جدول شماره 8 : ادامه جدول شماره 7...

جایگاه در ماتریس	رتبه اهمیت	نمره اهمیت	رتبه عملکرد	نمره  عملکرد	شاخص (وضعیت موجود)	ردیف	مولفه
ربع سوم	8.17	245	7.97	239	هزینه نیروی انسانی جاری	13	بودجه و منابع
ربع سوم	8	240	7.83	235	هزینه نگهداری مرکز داده	14
ربع سوم	6.83	205	6.4	192	هزینه های موردی،آموزش،مشاوره و...	15
ربع اول	3.57	107	2.97	89	هزینه های مواد مصرفی	16
ربع چهارم	9.73	292	4.63	139	وضعیت بستر و زیر ساخت  فعلی	17	زیرساخت،شبکه  و سخت افزار
ربع چهارم	9.7	291	3.07	92	پهنای باند	18
ربع چهارم	9.67	290	2.97	89	ارتباطات سریع(سرعت ارتباطات)	19
ربع سوم	9.63	289	6.50	195	ارتباطات امن(امنیت ارتباطات)	20
ربع چهارم	9.3	279	4.97	149	قدرت پردازش و سرویس دهی سرورها و تجهیزات محاسباتی	21
ربع سوم	9.2	276	7.17	215	میزان آماده بکاری کامل تمامی تجهیزات و خطوط ارتباطی	22

 

-       مولفه برنامه کاربردی، نرم افزار و پایگاه داده

مطابق جداول شماره 7و8، تعداد 6 شاخص وضعیت موجود در این مولفه نهائی و سپس رتبه بندی گردید. همچنین هر یک در ستون جایگاه در ماتریس اهمیت - عملکرد، تعیین جایگاه گردید و مطابق با شکل شماره ۶، شاخص های حاصله در این مولفه در ماتریس IPA تعیین جایگاه گردیدند. این مولفه در راستای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات جهت استقرار بانک مجازی سازمانی دارای 3 شکاف می­باشد که می­بایست مورد اصلاح و یا تقویت واقع گردند تا بتواند از ربع چهارم به ربع سوم منتقل گردند.

همچنین بیشترین رتبه اهمیت مربوط به شاخص "سرعت و کیفیت سرویس دهنده های وب" با رتبه اهمیت 9.63 می­باشد که در ربع چهارم یعنی شکاف قرار می­گیرد و کمترین رتبه اهمیت نیز مربوط به شاخص "میزان کاربرپسند بودن برنامه های کاربردی" با رتبه 4.83 می­باشد که در ربع اول یعنی بی تفاوتی قرار گرفته است. 

-       مولفه زیرساخت، شبکه و سخت افزار

مطابق با جداول شماره 7و8، تعداد 6 شاخص وضعیت موجود در این مولفه نهائی و سپس رتبه بندی گردید.همچنین هر یک از این شاخص ها در ستون جایگاه در ماتریس اهمیت – عملکرد، تعیین جایگاه گردید و مطابق با شکل شماره ۶، شاخص های موجود در این مولفه در ماتریسIPA جایگذاری گردیدند. این مولفه در راستای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات جهت استقرار بانک مجازی سازمانی دارای 4 شکاف می­باشد که می­بایست مورد اصلاح، تقویت و بهبود واقع گردند. 

در این مولفه، بیشترین رتبه اهمیت مربوط به شاخص "وضعیت بستر و زیر ساخت  فعلی" با رتبه اهمیت 9.73 می­باشد که در ربع چهارم یا شکاف قرار می­گیرد و کمترین رتبه اهمیت نیز مربوط به شاخص "میزان آماده بکاری کامل تمامی تجهیزات و خطوط ارتباطی" با رتبه اهمیت 9.2 می­باشد که در ربع سوم قرار گرفته است که به این معناست که در زمان فعلی نیز وضعیت مناسبی دارد. 

-       مولفه امنیت داده، اطلاعات و ارتباطات

در این مولفه نیز مطابق جداول شماره 7 و8، تعداد 4 شاخص کلیدی فعلی بدست آمده است. همچنین مطابق با ستون آخر جدول شماره 7 و بر اساس تحلیل اهمیت - عملکرد، رتبه بندی آنها انجام گردیده است. لیکن در شکل شماره ۶  مشخص گردید که در این مولفه هیچ گونه شکافی وجود ندارد و این بیانگر این مورد است که سازمان در حوزه امنیت داده، اطلاعات و ارتباطات بگونه­ای مناسب عمل نموده است که می­بایست در ادامه مسیر و در راستای تاسیس بانک مجازی نیز همین رویه را اتخاذ نماید. 

در این مولفه نیز بیشترین رتبه اهمیت مربوط به شاخص "تعداد حملات موفق به کلیه برنامه ها، سیستمها و تجهیزات کامپیوتری سازمان" با رتبه اهمیت 8.9 می­باشد که در ربع سوم قرار می­گیرد و کمترین رتبه اهمیت نیز مربوط به شاخص "تعداد دسترسی های غیر مجاز داخلی" با رتبه اهمیت 4.97 می­باشد که در ربع اول یا بی تفاوتی قرار گرفته است. 

-       مولفه بودجه و منابع

در این مولفه، مطابق جداول شماره 7 و8، تعداد 6 شاخص کلیدی بدست آمده است. پس از رتبه بندی این شاخص ها، در ستون آخر جداول شماره 7 و 8  جایگاه هر شاخص تعیین گردید. سپس در شکل شماره ۶ (ماتریس اهمیت - عملکرد ) جانمائی هر شاخص انجام گردید. در این ماتریس مشخص گردید که این مولفه در راستای تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات جهت استقرار بانک مجازی سازمانی دارای 2 شکاف می­باشد که می­بایست مورد توجه و ارتقاء واقع گردند. در این مولفه بیشترین رتبه اهمیت مربوط به شاخص " هزینه های نرم افزار،میان افزار و سیستم عامل و ارتقای آنها" با رتبه اهمیت 9.3 می­باشد که در ربع چهارم یا شکاف قرار می­گیرد و کمترین رتبه اهمیت نیز مربوط به شاخص " هزینه های مواد مصرفی " با رتبه اهمیت 3.57 می­باشد که در ربع اول یا بی تفاوتی قرار گرفته است. 

 

 

شکل ۶ : ماتریس اهمیت - عملکرد  شاخصهای فعلی و تعیین جایگاه آنها در ماتریس (کشف شکاف ها)

 

همچنین از تعداد 28 شاخصی که اعم از نیاز، راهکار و یا راهبرد آینده می­باشند، می­توان جهت وضعیت مطلوب و تکمیل شکافهای شاخصی موجود استفاده نمود. لذا در جدول شماره 9 این موارد به صورت دسته بندی بر اساس هر مولفه و همچنین به صورت مرتب شده بر اساس رتبه(میانگین نمرات هر آیتم) و اولویت هریک، آورده شده اند. (لازم به توضیح است از آنجا که در خصوص نیاز/راهکارهای آینده وضعیت موجودی در دسترس نیست، صرفا اهمیت هر نیاز/راهکار در وضعیت مطلوب محاسبه گردیده است.)

 

جدول شماره 9 : اولویت بندی اجرای نیاز/راهکار/راهبردهای شناسائی شده بر اساس رتبه هر یک در مولفه مربوطه

رتبه  اهمیت	نمره  اهمیت	نیاز/راهکار/راهبرد (آینده)	ردیف	مولفه
8.63	259	پیاده سازی سیستمهای مقابله با نفوذ  به سیستم بانک (IPS)	1	امنیت داده،اطلاعات  و ارتباطات
8.33	250	پیاده سازی سیستمهای تشخیص نفوذ  به سیستم بانک (IDS)	2
7.4	222	احراز هویت چند عاملی	3
7.17	215	ممانعت از نفوذ به نرم افزارها،برنامه ها،سیستم عامل و پایگاه داده  سیستم بانک	4
6.27	188	کاهش نرخ اسیب پذیری (Vulnerability) سیستم های کامپیوتری سازمان در راستای بانکداری مجازی	5
8.23	247	ایجاد لایه های نرم افزاری جهت اتصال شبکه بانک مجازی اختصاصی سازمان به شبکه شتاب بانکی کشور	6	برنامه کاربردی،نرم افزار و پایگاه داده
8.17	245	افزایش میزان دسترس پذیری و آماده بکاری پایگاه داده ها	7
7.97	239	فزایش پیچیدگی رمز نگاری(استفاده از متد های  رمزنگاری قوی)	8
7.8	234	ایجاد اپلیکیشن های  بانکداری همراه جهت بانک سازمانی Mobile Bank-App	9
7.37	221	بکارگیری انواع نرم افزارها و برنامه های  اورجینال و به روز در زمینه بانکداری	10
6.3	189	بروزرسانی نرم افزاری برنامه های فعلی جهت انجام تراکنشهای مالی  تحت وب	11
6.27	188	بازنگری ، تقویت امنیت و رمزنگاری نرم افزاری فعلی جهت اتصال کامل و صد درصدی به اینترنت	12
8.13	244	تامین هزینه خرید نرم افزار متمرکز بانکی تحت وب (Core Banking)	13	بودجه و منابع
8	240	تامین هزینه بروزرسانی های نرم افزارهای بانکی و توسعه انها	14
7.87	236	تامین هزینه توسعه و نگهداری اپلیکیشن بانک همراه Mobile Bank-App	15
7.77	233	تامین هزینه ارتقای  سخت افزار قدیمی متناسب با نیازهای بانکداری	16
7.43	223	تامین  هزینه های موردی جدید مانند آموزش،مشاوره،تبلیغات بانکی و ....	17
7.37	221	تامین هزینه زیرساخت جدید و مورد نیاز شبکه ارتباطات بانکی	18
6.6	198	تامین هزینه نیروی انسانی جدید جهت نگهداری سیستم بانکداری	19
6.33	190	تامین هزینه های سخت افزارهای جدید جهت مرکز داده بانک	20
8.07	242	ایجاد زیرساخت (بستر ) مناسب مبتنی بر اینترنت جهت سیستم بانکداری مجازی	21	زیرساخت،شبکه و سخت افزار
8	240	تقویت سیستمهای سخت افزاری تشخیص نفوذ و ضد نفوذ فعلی متناسب با نیازهای سیستم بانکداری	22
7.97	2399	ایجاد ارتباطات مناسب و پایدار شبکه ای و اینترنتی جهت خدمات بانکداری (فیبرنوری،ماهواره ای،وایرلس،ابر)	23
7.87	236	تدارک ذخیره سازهای پشتیبان و موازی جهت پوشش اختلالهای احتمالی در پایگاه داده های بانک	24
7.7.	231	افزایش سرعت،دسترس پذیری و قابلیت اطمینان تجهیزات ذخیره سازی (Storages)	25
7.27	218	افزایش میزان اماده بکاری سخت افزاری و شبکه ای سیستم بانکداری	26
7.03	211	پیاده سازی تجهیزات بروز اکتیو شبکه با قابلیت های بالا در لایه های مختلف با امکان کدنویسی و رمزنگاری مناسب	27
5.93	178	افزایش تعداد سرورها در مرکز داده بانک	28

 

۵-بحث و نتیجه گیری 

در بخش  های قبل مشخص گردید که مولفه زیرساخت، شبکه و سخت افزار با چهار شکاف بیشترین تعداد شکاف و مولفه امنیت داده، اطلاعات و ارتباطات دارای کمترین تعداد شکاف (بدون شکاف) می­باشند. این می­تواند بیانگر این نکته باشد که مهمترین بحث در پروژه های فناوری اطلاعات مبحث زیرساخت و بستر مناسب می­باشد که به عنوان بستر سایر مولفه های موجود می­بایست بدون نقص و با قابلیت اطمینان بالا و به صورتی کارا و اثربخش جهت نیازهای آینده توسعه یافته و فراهم گردد. از طرفی بدون شکاف بودن مولفه امنیت بدان معناست که سازمان مذکور توانسته است به روشی کارا و با استفاده از تجهیزات کارامد و بروز، امنیت داده و اطلاعات خود را تامین نماید . لذا سازمان مورد مطالعه در راستای حرکت به سوی تاسیس بانک مجازی سازمانی می­بایست ابتدا در حوزه زیرساخت و سخت افزار بیشترین تمرکز را داشته باشد و بعد از آن به حوزه برنامه های کاربردی و نرم افزار بسیار اهمیت دهد. به تبع در این راستا هزینه های زیرساخت و سخت افزار و همچنین هزینه های نرم افزار و ارتقای آن به عنوان دو شکاف اساسی و در راستای تکمیل دو حوزه قبلی مورد توجه مدیران و تصمیم گیران سازمان واقع گردد. 

 

 

 

 

جدول شماره 10 : شکاف های شناسائی شده در شاخصهای موجود حوزه فناوری اطلاعات سازمان مورد مطالعه

شکاف شاخصی	ردیف	مولفه
وضعیت بستر و زیر ساخت  فعلی	1	زیرساخت،شبکه  و سخت افزار
پهنای باند	2
ارتباطات سریع(سرعت ارتباطات)	3
قدرت پردازش و سرویس دهی سرورها و تجهیزات محاسباتی (Computing Devices)	4
سرعت و کیفیت سرویس دهنده های وب	5	برنامه کاربردی،نرم افزار و پایگاه داده
آماده بکاری سرویس دهنده های وب جهت  خدمات جاری تحت وب(اینترانت و اینترنت)	6
نرخ افزایش تنوع خدمات نرم افزاری ارائه شده	7
هزینه های نرم افزار،میان افزار ، سیستم عامل و ارتقای ان	8	بودجه و منابع
هزینه سخت افزاری جاری	9

 

در پایان این بخش اینگونه به سوال اصلی تحقیق پاسخ داده می­شود. بدین معنا که :

یک ره نگاشت فناوری اطلاعات (در حوزه فناوری اطلاعات) جهت پیاده سازی بانک مجازی در سازمان مورد مطالعه دارای چهار مولفه اساسی شامل موارد زیر می­باشد:

·       برنامه های کاربردی، نرم افزار و پایگاه داده

·       زیرساخت، شبکه و سخت افزار

·       امنیت داده، اطلاعات و ارتباطات

·       بودجه و سایر منابع

همچنین در هر مولفه، شاخصهای فعلی و آینده (نیازها) شناسائی گردید و در ادامه نیز شکافها و یا نقاط قابل بهبود/اصلاح در هر مولفه کشف گردید که می بایست با تدوین برنامه ترمیم، این شکافها را در ره نگاشت نهائی ترمیم نمود (جدول ۸).

در انتها بر اساس فرایند طی شده در طول تحقیق، متدولوژی عمومی تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات مطابق با شکل ۷ طراحی گردید. شایان ذکر است که به کمک متدولوژی، می توان هرگونه ره نگاشت فناوری اطلاعات را تدوین نمود. با توجه به مدل الماس پاپر و تعداد ۴۴ روش که برای آینده نگاری ارائه نموده است، روش تدوین ره نگاشت ارائه شده در این پژوهش یک روش تلفیقی از ۷ روش از ۴۴ روش موجود در مدل الماس پاپر می باشد بگونه ای که شامل روش های: ره نگاری، IPA (به جای (SWOT، مصاحبه، پانل خبرگان، دلفی، مرور ادبیات و پیمایش می باشد. از آنجا که در زمینه تدوین ره نگاشت فناوری (اطلاعات) متدولوژی عمومی، جامع، فراگیر، آسان فهم و قابل استفاده برای محققین و سازمانها، کمتر ایجاد شده و یا اگر ایجاد شده، کمتر منتشر و عمومی شده است، این متدولوژی می تواند کاستی­ها و مشکلات محققین و سازمانها را در زمینه تدوین ره نگاشت مرتفع سازد، زیرا این مدل تدوین قابل تعمیم به سایر سازمانها بوده و همچنین قابلیت استفاده برای سایر پروژه های متنوع فناوری اطلاعات غیر از پروژه بانک مجازی را نیز دارا می باشد.

 

 

شکل 7 : مدل عمومی تدوین ره نگاشت فناوری اطلاعات (برگرفته از نتایج پژوهش)

 

منابع و مراجع

1.       امانلو، حسین. برزگر، ابراهیم، (139۶)، «ارزشیابی سبک کارگزاران جمهوری اسلامی ایران با استفاده از مدل تحلیل اهمیت - عملکرد (IPA)، دوفصلنامه علمی –پژوهشی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دوره چهارم، شماره هفتم، صفحه 9.

2.       صمدزاده, الهام. عبدالوند, مجمدعلی. (1397). شناسایی عوامل موثر بر انتخاب راهبرد های رفتار جبرانی مصرف کننده در مواجهه با ناهمخوانی بین خود واقعی و خود ایده آل. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های مدیریت راهبردی 24(70), 91-115..

3.       Carlos, Rafael., Amaral, Daniel C., 2018, “ Framework for continuous agile technology roadmap updating”, Innovation & Management Review, Vol. 15 No. 3, 2018, pp. 321-336, Emerald Publishing Limited,2515-8961, DOI 10.1108/INMR-05-2018-0030.

4.       Flament, A. (2010), Foresight in science and technology. Technology Analysis & Strategic Management 7(2):139- 169.

5.       Kerr Clive, Phaal Robert, 2020, “Technology roadmapping: Industrial roots, forgotten history and unknown origins”, journal of Technological Forecasting & Social Change, vol 155, https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.119967.

6.       Martilla,John A. ,James,john C. ,"Importance-Performancr analysis"Journal of Marketing,January 1977, pp:77-99.

7.       Oliveira, M.G., Routley, M., Phaal, R., Mendes, G.H.S., (2019), “The Concept of ‘Roadmapping Service: Exploring Customer Perspectives of Roadmapping through the Service Lens”, in Proceedings of the 22nd International Conference on Engineering Design (ICED19), Delft, The Netherlands, 5-8 August 2019. DOI:10.1017/dsi.2019.317

8.       Park, Hyunkyu., Phaal, Rob., Ho, Jae-Yun., O'Sullivan, Eoin., 2020, “Twenty years of technology and strategic roadmapping research: A school of thought perspective” , journal of Technological Forecasting & Social Change, vol 154. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.119965.

9.       Pearson, R.J., Costley, A.E., Phaal, R., Nuttall, W.J. ,2020, “ Technology Roadmapping for mission-led agile hardware development: a case study of a commercial fusion energy start-up “, journal of Technological Forecasting & Social Change, 158 (2020) 120064, https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.120064.

10.       Phaal,Robert., Farrukh,CJP. , Probert,David R. ,2004,"Technology Roadmapping-A Planning framework for evolution and revolution",technological Forcasting & social change,71,(2004),pp:5-26.

11.       Phaal,Robert. ,"Roadmapping for strategy and innovation", 2015, published by:University of Cambridge",2015.

12.       Phaal, Robert., Muller, Gerrit.,2009,"An architectural framework for roadmapping:towards visual strategy" ,2009,technological forecasting & social change",76,pp:39-49.

13.       Pham, Tiffany., Pham, David. k., Pham, Andrew. T., "From Business Strategy To Information Technology Roadmap",2016, CRC Press,2.

14.       Popper,Rafael., 2008,"How are foresight methods selected?",foresight,vol. 10,issue:6,pp. 66-89.

15.       Schniederjans, Mare j., Hamaker, Jamie l., Schniederjans , Ashly M. ,2010,"Information Technology Investment :Decision-Making Methodology", world scientific Publishing co,2.

16.       Sha, Nadia., Mohammed, Shariq., 2017, “Virtual banking and online business”, journal of Banks and Bank Systems, Volume 12, Issue 1.

17.       Simpson, Greg D., Patroni, Jessica., Teo, Albert C.K., Chan, Jennifer K.L. , Newsome, David., 2020, “ Importance-performance analysis to inform visitor management at marine wildlife tourism destinations”, JOURNAL OF TOURISM FUTURES, VOL. 6 NO. 2 2020, pp. 165-180, Emerald Publishing Limited, ISSN 2055-5911, DOI 10.1108/JTF-11-2018-0067.

18.       Szpilko, Danuta., 2020, “Foresight as a Tool for the Planning and Implementation of Visions for Smart CityDevelopment “, journal of energies, doi:10.3390/en13071782.

19.       Van horebeek,Sam.,Chan,Annie.,2018,"virtual banking in hong kong: the who, the why and the how", https://wavestone-advisors.co.uk/app/uploads/2018/12/Virtual-banking.pdf.

20.       Vinayavekhin, S., Phaal, R.,2019,” Synchronization in Strategic Planning: A Roadmapping Framework”, International Journal of Innovation and Technology Management. doi:10.1142/s0219877019500445.

21.       Willyard,Charles H. , McClees Cheryl W. ,1987,"Motorola1`s Technology Roadmap Process",Research Management,vol 30,issue 5,pp:13-19.

22.       Wong, Meng seng., Hideki, nishimoto., George, Philip,2011,"The Use of Importance-Performance Analysis (IPA) in Evaluating Japan's E-government Services ", Journal of Theoretical and Applied Electronic Commerce Research , ISSN 0718–1876 Electronic Version VOL 6 / ISSUE 2 /pp:17-30.

 

 

 

 

 

 

 

 

Designing a Model for Compiling Information Technology Roadmap.

(Case Study: Implementing of Dedicated and organizational Virtual Bank in Mobarakeh Steel Company)

 

Abstract

Background: This research has been done in the field of technology roadmapping. The secondary area of ​​this research is the field of information technology.

Objective: The purpose of this study was to identify the key indicators of information technology in organization and then to formulate a generic method to create an information technology roadmap.

Methods: The main methodology of this study was mixed-method exploration based on tool formulation. the final statistical sample consists of a panel of 30 experts in the related fields at Mobarakeh Steel Company. In the qualitative phase, the research started with interviews. then, In the quantitative phase, the Delphi method was used in the panel of experts and then the IPA was used.

Findings: In the qualitative phase, 98 primary indicators, either current or future, were extracted in 4 key components of IT field for virtual bank implementation. In the quantitative phase and after performing the Delphi Rounds, 50 information technology indicators, were finalized. After the importance-performance analysis, 9 gaps in 3components were identified. These gaps used in the formulation of the final IT roadmap.

Conclusion: In order to implement technology projects in an organization, at first, the roadmap must be developed. since no specific methodology has been provided for the development of IT roadmap, so this research has introduced a unique, innovative, localized and operational methodology, (based on the main methods of foresight), to develop an IT roadmap, that can easily meet the needs of researchers and academicians in the field of IT roadmapping.

---

[1] : E-Channels

[2] : Virtual Bank

[3] : Branchless Bank

[4] : Brick-and-mortar

[5]  :Brick-to-click

[6] : Foresight

[7] : Roadmapping

[8] : Roadmap  Technology

[9] : Technology foresight

[10] : Park & et al.

[11] : Clive kerr and Robert phall

[12] : Pearson  &et al.

[13] : Oliveira & et al.

[14] : Gap analysis

[15] : Mixed method

[16]  : Expert Pannel

[17] : John Martilla and John James

[18] : Round

[19] : CVR

---