Confronting Modern Civilization: The Challenges of the First Generation of Iranian Intellectuals—A Typological Study in the Context of Intellectual History

Subject Areas :

Received: 2025-05-31 Accepted : 2025-08-25 Published : 2025-09-22

Keywords: Iranian intellectuals, Akhundzadeh, Mostashar al-Dawlah, Mirza Malek Khan, Talebof, modern civilization.,

Abstract :

This article examines the diverse patterns of engagement of Iran’s first-generation intellectuals with modern civilization through a content analysis of the works of pre-constitutional thinkers, including Mostashar al-Dawlah, Mirza Malek Khan, Akhundzadeh, and Talebof. The main research question is how their intellectual responses to Western modern concepts can be systematically categorized. Based on the analysis, four primary levels of engagement emerge: adoption of the material achievements of Western civilization, redefinition or rejection of epistemic and non-material concepts, attention or indifference to the threat of colonialism, and critique or neglect of the philosophical foundations of modernity. This classification derives from a close reading of the texts themselves, focusing on the concepts central to their thought. The research method combines an intellectual history approach with qualitative content analysis of these thinkers’ works and treatises. Findings indicate that all discussed intellectuals agreed on adopting the material aspects of modern civilization, yet their engagement with its spiritual and intellectual dimensions varied. While Mostashar al-Dawlah, Malek Khan, and Talebof sought to appropriate modern concepts, Akhundzadeh, by rejecting his own cultural heritage, leaned toward civilizational submission. Moreover, whereas Mostashar al-Dawlah, Talebof, and Akhundzadeh warned against the dangers of colonialism, Mirza Malek Khan remained silent on this issue. Notably, none of these intellectuals engaged in a substantive critique of modern civilization or examined its philosophical underpinnings—perhaps the most significant shortcoming of Iranian intellectual thought in the pre-constitutional period. This neglect hindered the comprehension of the structural foundations of modern civilization in Iran and prevented the formation of a principled stance toward it.

References:

قرآن کریم
نهج‌البلاغه
آجودانی،ماشاءالله (1382).مشروطه ایرانی.تهران:اختران.
آخوندزاده، میرزا فتحعلی (1350). مکتوبات کمال‌الدوله. به کوشش باقر مومنی، بی‌جا: بی‌نا.
آدمیت، فریدون (1363). اندیشه‌های طالبوف تبریزی. چ2، تهران: دماوند.
حسنی، عطاءالله، غلامعلی، پاشازاده (1388). «رویکرد مستشارالدوله به نظام مشروطه غرب». تاریخ ایران، س4، ش 62، صص 47-72.
رضا قلی میرزا نایب الایاله (1373). سفرنامه. به کوشش اصغر فرمانفرمایی قاجار،تهران:اساطیر.
روزنامه قانون (غره رجب 1307ق). س1، ش1.
طالبوف، میرزاعبدالرحیم (1323ق). مسالک المحسنین، قاهره.
طالبوف، میرزا عبدالرحیم (1356). کتاب احمد. با مقدمه باقر مومنی، تهران: شبگیر.
طباطبایی، سیدجواد (1386). تأملی درباره ایران: نظریه حکومت قانون در ایران. تبریز: ستوده.
فلاح، مرتضی و جعفری، لیلا (1386)، «دیدگاه طالبوف تبریزی درباره دو رویۀ تمدن بورژوازی غرب»، پژوهشنامه ادب غنایی، دوره 5، ش 9، صص 55-72.
علیزاده، محمدعلی، باغدار دلگشا، علی (1393). «واکاوی آرای طالبوف تبریزی در موضوع تعامل اسلام و غرب بر مبنای کتاب مسالک المحسنین». بررسی‌های نوین تاریخی، س1، ش2، صص73-81.
مستشارالدوله، میرزا یوسف خان (بی‌تا)، یک کلمه. بهکوشش باقر مؤمنی، بی‌جا: بی‌نا.
مستشارالدوله، میرزا یوسف خان (1386)، یک کلمه. به‌کوشش علیرضا دولتشاهی، تهران: بال.
مؤمنی، باقر (1386). نواندیشی و روشنفکری در ایران. کلن: چاپخانه مرتضوی.
میرزا صالح شیرازی (1362).گزارش سفر میرزا صالح شیرازی. ویرایش همایون شهیدی،تهران:راه نو.
میرزا ملکم خان (1327). مجموعه آثار میرزا ملکم خان. کتابچۀ غیبی، به‌کوشش محمد محیط طباطبایی، تهران: علمی.
میرزا ملکم خان (1381). رساله¬های میرزا ملکم خان:رساله صراط المستقیم. گردآوری و مقدمه حجت اله اصیل، تهران: نی
هاشمی، احمد (1394). «روشنفکر/ روشنفکری». دانشنامه جهان اسلام، ج20، تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، صص 597- 609.