Designing the model of professional identity evolution of physical education teachers using foundational data theory
Subject Areas : EducationHosein Ansari 1 , Seyed Ehsan Amirhosseini 2 , Hamid Ghasemi, 3
1 - PhD student, Sports Management Department, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
2 - Associate Professor, Sports Management Department, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran
3 - Associate Professor of sports management from Payame Noor University of Tehran
Keywords: education, Physical Education Teachers, professional identity,
Abstract :
Introduction: Creating a strong, self-directed, positive and coherent identity can lead to career success, social adjustment and mental health. On the other hand, the physical education course is one of the important courses in different educational levels and the development of the professional identity of the physical education teachers will greatly contribute to the success of the educational activities of this course. Therefore, the purpose of this research was to design the model of the evolution of the professional identity of physical education teachers using the data theory of the foundation.
research methodology: This research is applied in terms of purpose and the data were collected as a sequential exploratory mix with the foundation data method, based on theoretical purposeful sampling and conducting 19 in-depth interviews with human resources experts in physical education and university professors. Based on the method proposed by Strauss and Corbin (2011), data analysis was performed simultaneously in three stages of open, axial and selective coding, and factors and indicators were categorized, and finally a paradigm model of the research was drawn.
Findings: Findings showed that the model of professional identity development of physical education teachers has 26 main categories and 77 sub-categories in the form of contextual conditions, intervening factors, causal factors, strategies and consequences. Also based on the findings, strategies for developing technical and professional productivity of sports teachers, strengthening motivational processes and measures, establishing a talent management system for physical education teachers, optimizing the physical structure, developing interactions and relations with sports organizations, research and development in basic sports, knowledge management Education was obtained in physical education
Conclusion: In case of proper utilization of the background conditions and achieving the causal factors and strategies, the quality of physical education teaching, the formation of professional identity of physical education teachers will be developed.
_||_
311 |
شاپا چاپی:6369-2008 شاپا الکترونیکی: X 723-2423
http://jedu.miau.ac.ir
311 |
نوسازی هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی: ارائه یک نظریه داده بنیاد
نام نویسنده1، نام نویسنده 2*، نام نویسنده 3، نام نویسنده 4
تاریخ دریافت: صص تاریخ پذیرش:
چکیده
تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی به توفیق فعالیت‌های آموزشی این درس کمک شایانی خواهد کرد. بنابراین هدف این پژوهش، نوسازی هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی: ارائه یک نظریه داده بنیاد بود. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و دادهها به صورت کیفی، با روش داده بنیاد گردآوری شد. مشارکت کنندگان 19 نفر از خبرگان و صاحب نظران تربیت بدنی آموزش و پرورش بودند که با روش نمونه گیری نظری انتخاب و گردآوری دادهها، با بهره گیری از مصاحبه نیمه ساختار یافته تا رسیدن به اشباع نظری انجام و همزمان کدگذاری شد. به منظور اعتبار پذیری و روایی دادهها از روش‌های مختلف اجماع دادهها، کنترل اعضا و شاخص مقبولیت استراوس و کوربین (2011) استفاده شد. پس از کد گذاری باز، محوری و گزینشی، مدل پارادایمی و شماتیک تحقیق ترسیم گردید. یافتهها نشان داد که مدل تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی، دارای 26 مقوله اصلی و 77 مقوله فرعی در قالب شرایط زمینه‌ای، عوامل مداخله‌گر، عوامل علی، راهبردها و پیامدها است. همچنین بر اساس یافتهها راهبردهای توسعه بهره‌وری فنی و تخصصی دبیران تربیت بدنی، تقویت فرایندها و اقدامات انگیزشی، استقرار نظام مدیریت استعداد دبیران تربیت بدنی، بهینه‌سازی ساختار فیزیکی، توسعه تعاملات و ارتباطات با سازمان‌های ورزشی، تحقیق و توسعه در ورزش پایه، حاکمیت مدیریت دانش در تربیت بدنی آموزش و پرورش حاصل گردید. میتوان گفت که در صورت بهره برداری مناسب از شرایط زمینه‌ای و دستیابی به عوامل علی و راهبردها، شکل‌گیری هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی و در نهایت، کیفیت بخشی تدریس درس تربیت بدنی توسعه خواهد یافت.
کلید واژه ها: آموزش و پرورش، تربیت بدنی، مدرسه، نظریه داده بنیاد، هویت حرفه‌ای.
مقدمه
تربیت بدنی و ورزش، بخش مهمی از برنامه آموزشی مدرسه و فرایند تربیت و پرورش کودکان، نوجوان و جوانان را تشکیل می‌دهد. فعالیت‌های ورزشی در مدارس از حرکات ساده تا بازی و ورزش قهرمانی را شامل میشوند. معلمان و مربیان ورزش، مربیان حرکت و بازی هستند و می‌کوشند تا سلامت کلی فرد (جسمانی و روانی) و مهارت‌های حرکتی-ورزشی را در فراگیران توسعه دهند (Aghazade & Sene, 2013). در واقع مقولۀ ورزش و تربیت بدنی در مدارس از ارکان رشد و سلامت دانش آموزان و مکملی براي آموزش کارآمد و داشتن دانش آموزانی نخبه و سالم است. درس تربیت بدنی از نظر ضوابط آموزشی تقریباً مشابه سایر دروس دیگر است، اما در عمل از نظر ارزش و اهمیت مساوي با سایر دروس نیست. شاید پایین بودن ارزش این رشته به ماهیت عملی بودن آن مربوط باشد، زیرا در برنامه‌هاي آموزشی، فعالیت‌هاي ذهنی برتر از فعالیت‌هاي جسمانی است (Razavi et al, 2014). کما اینکه در سند تحول بنیادین تعلیم و تربیت کشور نیز، یکی از ساحت‌های ششگانه تعلیم و تربیت، ساحت زیستی- بدنی است که بر اساس اهداف معنوی و تربیتی پیش بینی شده است. در این میان، معلمان مهمترین عوامل اثرگذار در تعلیم و تربیت محسوب میشوند و سرمایه گذاری بیشتر روی نیروی انسانی آموزش و پرورش (معلمان) به معنای افزایش دانش و قدرتمند کردن زیربنای جامعه است. معلم تربیت بدنی نیز به مثابه جزئی از این نیروهای انسانی، وظایف خطیری همچون ایجاد آمادگی بدنی، ایجاد صفات اخلاقی و اجتماعی پسندیده، پر کردن اوقات فراغت و آموزش شیوه درست زندگی به دانش آموزان را به عهده دارد (Nazari et al, 2020). در درس تربیت بدنی، آموزش همگانی برای تمام دانش آموزان مطرح است و هدف از آن تقویت و پرورش استعدادهای جسمانی و روانی دانش آموزان است تا حدی که یک زندگی سالم و موفق در محیط‌های طبیعی و اجتماعی را داشته باشند (Ghahreman et al, 2020). تربیت بدنی تنها درسی است که از طریق حرکت به اهداف آموزشی پرورشی خود دست می‌یابد. بنابراین ضرورت دارد که برنامه تربیت بدنی در مدارس به عنوان قسمت مهم حیاتی از برنامه درسی قرار گیرد (Shabani Fakhbi, 2017). بنابراین توجه به درس تربیت بدنی در مدارس، به دلیل اثرات مثبت این درس در جنبه های گوناگون زندگی دانش آموزان ضرورت دارد (Azmoun, 2018). از طرفی نیز کیفیت بخشی به آموزش محتوای دروس و از جمله درس تربیت بدنی و ورزش در مدارس، از اهمیت بالایی برخوردار است و در زمینه، دبیران تربیت بدنی، مهمترین نقش را ایفا میکنند.
به جرأت میتوان گفت که توفیق یا شکست برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزشی و پرورشی هر نظام و هر کشوری به معلمان آن بستگی دارد و تحول، بدون تغییر در نیروی آموزش و پرورش محقق نمی‌شود. از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون تغییرات فراوانی در آموزش و پرورش ایران رخ داده است؛ اما آنچه امروز در دستور کار تحول در نظام تعلیم و تربیت بوده، سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش است که با تغییرات قبلی تفاوت زیادی دارد. مرحله تدوین و تصویب سند تحول بنیادین، انجام و پیش بینی شده است تا سال 1404 ه. ش تمام احکام سند که 131 راهکار دارد عملیاتی شود و یکی از راهکار‌ها، «پرورش و توسعه شایستگی‌های پایه جهت تعمیق هویت مشترک و حرفه‌ای معلمان در ابعاد فردی، انسانی، اسلامی، ایرانی هم‌تراز اصول اعتقادی» است که نشانگر اهمیت کار و شکل‌گیری هویت حرفه‌ای معلمان و تأثیر عمیق آن در عزت و ذلت و پیشرفت و انحطاط نظام تعلیم و تربیت است (Hejazi, 2018). با این حال وضعيت ورزش آموزشی کشور در مقایسه با کشورهای پيشرفتة جهان چندان مطلوب نيست و اهميت توسعة ورزش در مدارس و تأثير شگرف آن بر توسعة ورزش همگانی و ورزش قهرمانی هنوز مغفول واقع شده است (Ghanbari et al, 2019). این در حالی است که اصلی‌ترین کارگزاران برنامه درسی و نظام آموزشی، معلمان هستند. در صورتی که این معلمان هویت حرفه‌ای منسجم و شکل گرفته داشته باشند، منجر به موفقیت نظام خواهد شد (Mahmoudi Borang & Nabai, 2019). هویت حرفه‌ای به عنوان درک از خود حرفه‌ای مبتنی بر خودپنداره حرفه‌ای از نگرش‌ها، عقاید، احساسات، ارزش‌ها، انگیزه‌ها و تجارب تعریف شده است (Adib, et al, 2017).
امروزه هویت حرفه‌ای در جوامع پیشرفته، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد ایجاد هویتی قوی، خود خواسته، مثبت و منسجم می‌تواند به موفقیت شغلی، سازگاری اجتماعی و سلامت روانی منجر شود (Schwartzet al, 2011, Jue & Ha, 2018). در واقع، هویت حرفه‌ای ابزاری راهبردی برای رسیدن به هدف‌ها و چشم اندازهاست (Houle & Kluck, 2015). هویت حرفه‌ای، شکلی از هویت اجتماعی است که با روابط گروهی در محیط‌های کاری در ارتباط است و به این معناست که افراد چطور خود را با گروه‌های حرفه‌ای دیگر مقایسه و خودشان را از آن‌ها متمایز میکنند. این هویت، شامل کسب بینش در ارتباط با کارکرد شغلی، ایجاد ایده آل‌ها و ارزش‌های حرفه‌ای است که می‌تواند به عنوان نگرش، ارزش، دانش، اعتقادات و مهارت‌هایی تعریف شود که بین گروه‌های حرفه‌ای مشترک است (Adib et al, 2017).
از طرفی، توسعه حرفه‌ای معلم، عنصر اصلی در بهبود آموزش شناخته می‌شود (Harris & Sass, 2011) و در این میان هویت حرفه‌ای، موضوعی اساسی است که کلیت توسعه حرفه‌ای و پیشرفت شغلی معلمان را در بر میگیرد (Zhang et al, 2016). داشتن هویت حرفه‌ای مثبت، علاوه بر این که عامل مهمی در افزایش اعتماد به نفس است، احساس تعلق پذیری به حرفه و برقراری ارتباط بین فردی را در افراد موجب می‌شود و مهم ترین عامل در ایجاد رضایت در کار می‌شود (Valizadeh & Ghorbani, 2015, Caza & Creary, 2016). هویت حرفه‌ای شیوه‌ای برای فهم یادگیری و فرایندهای رشد را بیان می‌کند. برخی پژوهشگران، تکامل هویت را منبعی برای معلمان جهت تبیین، انطباق و تعریف روابط خود با دیگران می‌دانند و همچنین بر این باورند که هویت فرد را قادر می‌سازد تا به فهم عمیق‌تری از حرفه خود دست یابد (Rus et al, 2013, Rodrigues & Mogarro, 2019). میتوان گفت که درک معلمان از هویت حرفه‌ای خود، بر اثربخشی و پیشرفت حرفه‌ای آن‌ها و همچنین توانایی و تمایل آن‌ها برای مقابله با تغییرات آموزشی و اجرای نوآوری در تمرین تدریس خود تأثیر می‌گذارد (Durmaz, 2015). به طور کلی هویت حرفه‌ای در برگیرنده ارزش‌ها و عقاید یک معلم بوده که راهنمای تفکر، عمل و تعامل با دانش آموزان است (Adib et al, 2017). در این میان باید اذعان کرد که درس تربیت بدنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که علاوه بر توسعه سواد حرکتی، ارتقاء سلامت جسمی و ورزیدگی بدنی که مربوط به جسم می‌شود، موجب تقویت اعتماد به نفس، مشارکت پذیری، تعهد، کار گروهی و غیره در کودکان و نوجوانان می‌شود.
با این‌حال در ایران علیرغم وجود معاونت تربيت بدنی در وزارت آموزش و پرورش، وضعيت ورزش آموزشی کشور در مقایسه با کشورهای پيشرفتة جهان چندان مطلوب نيست و اهميت توسعة ورزش در مدارس و تأثير شگرف آن بر توسعة ورزش همگانی و ورزش قهرمانی هنوز مغفول واقع شده است (Ghanbari et al, 2019). با توجه به تأثیرات تکامل هویت حرفه‌ای در توسعه حرفه‌ای و شغلی دبیران میتوان گفت که تکامل هویت حرفه‌ای معلمان تربیت بدنی به عنوان یکی از راهبردها در کیفیت بخشی ورزش و تربیت بدنی مدارس اثرگذار باشد.
امروزه ورزش و تربیت بدنی مخاطبان و طرفداران بی‌شماری را در سراسر جهان و در همه رده‌های سنی به خود جلب کرده است. در مدارس نیز دو ساعت در هفته به آموزش درس تربیت بدنی اختصاص داده شده است. کیفیت بخشی آموزش درس تربیت بدنی مدارس به شدت، نیازمند منابع انسانی متخصص (دبیران تربیت بدنی)، با هویت حرفه‌ای تکامل یافته است. توجه به تکامل و تکوین هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی، موجب اعتماد به نفس آن‌ها، سازگاری با جامعه و رضایت شغلی خواهد شد که در بهبود عملکرد در انجام وظایف محوله شغلی خواهد شد. از طرفی، مطالعه هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی به عنوان یکی از شکل‌های تمایز بخشی فردی می‌تواند موجب تقویت معلمان تربیت بدنی در ارتباط با تصور از خود، اعتماد به نفس، انگیزش شغلی، درک از وظیفه و چشم انداز آینده را فراهم آورد. از سوی دیگر، کم توجهی به هویت حرفه‌ای معلمان در آینده، موجب کاهش سطح کیفی آموزش درس تربیت بدنی شده و دستیابی به هویت مشترک و حرفه‌ای معلمان و اهداف پیش بینی شده در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را در حوزه تربیت بدنی، با چالش مواجه نماید. با این حال، پژوهش‌های اندکی در زمینه هویت حرفه‌ای معلمان صورت گرفته است و تاکنون پژوهشی در ارتباط با تکامل و تکوین هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی انجام نشده است. از اینرو، بیم آن می‌‌رفت که در صورت ضعف و کاستی در هویت حرفه‌ای دبیران، بر کیفیت تدریس و آموزش درس ورزش مدارس تأثیر منفی به جا گذاشته و وضعیت ورزش تربیتی و آموزشی مدارس کشور، همچون گذشته در وضعیتی نامطلوب باقی بماند و توسعه ورزش دانش آموزی، توسعه سواد حرکتی کودکان و نوجوانان، استعدادیابی و نهادینه کردن فرهنگ ورزش همگانی در جامعه، با چالش‌های جدی مواجه گردد. بنابراین با توجه به نقش اثرگذار تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی در بهبود وضعیت فعلی و کیفیت بخشی به آموزش ورزش مدارس، تحقیق حاضر، به دنبال شناسایی عوامل بسترساز، موجبات علی و راهبردهای مؤثر بر تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی و در نهایت، ارائه الگوی تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی بود.
پيشينه پژوهشي
در زمینه هویت حرفه‌ای، پژوهش‌های محدودی انجام شده است که به اختصار به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود. به عنوان مثال (Xu & Luo, 2022) در تحلیل جامع هویت حرفه‌ای معلمان تربیت بدنی چین اشاره کردند که توسعه تخصص و مهارت‌ها، رفع دغدغه‌های مادی و مالی و سیاست‌گذاری مناسب دولت‌ها منجر به ارتقاء هویت حرفه‌ای معلم می‌شود. همچنین آن‌ها دریافتند که موقعیت و جایگاه اجتماعی پایین معلمان و آموزش ناکافی حرفه‌ای از دغدغه های اصلی برای توسعه هویت حرفه‌ای معلمان تربیت بدنی چین بود. (Gong, 2021) در بررسی ارتقاء هویت حرفه‌ای معلمان تربیت بدنی دریافتند که تعامل اساتید دانشگاه با معلمان در زمان تحصیل، افزایش پژوهش در ارتباط با هویت حرفه‌ای، نقش‌ها و مسئولیت‌های معلمان از مهمترین عوامل مؤثر بر ارتقاء هویت حرفه‌ای معلمان بود. (Rodrigues & Mogarro, 2019) در مطالعه‌ای بیان کردند که برای هویت حرفه‌ای معلمان، دو رویکرد نظری و روانشناختی مطرح است که در رویکرد نظری، هویت حرفه‌ای، چارچوبی است که فرد با استفاده از آن با تنش ها و تناقض ها مقابله می کند. (16. Litchfield et al, 2018) در پژوهشی مشخص کردند که عوامل اجتماعی-فرهنگی و سیاست‌ها و ارزش‌های موجود در محیط سازمان نقشی مهم در بهبود هویت حرفه‌ای دارد. (Joynes & Viktoria, 2017) در پژوهشی بیان کرده است که هویت حرفه‌ای معلمان چارچوبی را برای آن‌ها در خصوص چگونه بودن، چگونه عمل کردن، چگونه درک کردن از کار و نقش خود در مدرسه و جامعه فراهم می‌آورد و در واقع، چنین ادراک‌هایی بر تمایل به سازگاری با تغییرات آموزشی و اعمال نوآوری در تدریس اثرگذار است.. (Hong, 2010) در مطالعه نقش تصورات مختلف دانشجو-معلمان و نومعلمان، به شش عامل ارزش، کارآمدی، تعهد، عواطف، دانش و باورها و شیوه‌های عمل به عنوان زیرشاخه‌های هویت حرفه‌ای اشاره کرد. (Ahmadi, 2020) در تحلیلی بر تکوین هویت حرفه‌ای در بین دانشجو-معلمان دریافتند که دانشگاه تقریباً به شیوه‌ای تعدیل کننده عمل کرده است و دانشجویانی که با انتظارات بالایی وارد دانشگاه شده‌اند در مواجهه با واقعیت انتظاراتشان تعدیل شده و دانشجویانی نیز که تصورات منفی داشته‌اند با گذشت زمان به اهمیت معلمی پی برده و با شرایط دانشگاه سازگاری بیشتری یافته‌اند. (Gholampour & Ayati, 2020) در تحقیقی نشان دادند که عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه‌ای معلم در چهار بُعد؛ فردی و خانوادگی (مشتمل بر مؤلفه‌های تحصیلی، شخصیّتی، وقایع زندگی، فضای خانواده، باورها و تعاملات)، عوامل مرتبط با دوران تحصیل (مشتمل بر مؤلفه‌های تعاملات، بُعد رفتاری، زمینه‌ای، برنامه درسی رسمی و برنامه درسی پنهان)، عوامل مرتبط با دوران اشتغال به کار (مؤلفه‌های رفتاری، مدیریتی، زمینه ای، نظارتی و آموزشی) و بُعد اجتماعی-سیاسی (مشتمل بر مؤلفه‌های اجتماعی و سیاسی) سازمان یافت. (Mahmoudi Borang & Nabai, 2019) در پژوهشی دریافتند که عوامل زمینه‌ای، عوامل شخصی، عوامل فرهنگی –اجتماعی، عوامل حرفه‌ای و عوامل سیاسی–اقتصادی، مهمترین عوامل مؤثر بر هویت حرفه‌ای معلم هستند و در این مبان نقش عوامل شخصی از سایر عوامل پررنگ‌تر بوده و سهم بیشتری در تکوین هویت حرفه‌ای دارد. (Foroutan et al, 2019) نشان دادند که از نظر اعضای هیأت علمی، عوامل حرفه‌ای، شخصی، فرهنگی اجتماعی، زمینه‌ای و سیاسی اقتصادی به ترتیب بیشترین تا کم‌ترین میزان تاثیر را بر رشد هویت حرفه‌ای اعضای هیأت علمی دانشگاه دارد. (Hejazi, 2018) در تبیین ابعاد و مؤلفه‌های هویت حرفه‌ای معلمان ابتدایی به 6 مضمون فراگیر شخصی، حرفه ای، فرهنگی و اجتماعی، هنری، زمینه ای و سیاسی اقتصادی دست یافتند.
روش تحقیق
روش شناسی تحقیق حاضر کیفی است که با استفاده از روش نظریه داده بنیاد در تربیت‌بدنی آموزش و پرورش در رابطه با تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی پرداخته شده است. به دلیل این که تحقیقی در ارتباط با هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی یافت نشد، روش نظریه داده بنیاد برای این تحقیق انتخاب شد. مشارکت کنندگان تحقیق شامل اساتید دانشگاهی آشنا به موضوع تحقیق و خبرگان تربیت‌بدنی آموزش و پرورش بود. نمونه تحقیق به صورت هدفمند، براساس تسلط نظری، تخصص، تجربه و تمایل، با بهره‌گیری از تکنیک گلوله برفی انتخاب شد. به این صورت که با توجه به مفروضات اساسی و زیربنایی رویکرد کیفی در پژوهش حاضر، تعداد نمونه، پیش از اجرای پژوهش تعیین نشد. پس از تحلیل داده‌های حاصل از هر نمونه، در خصوص اینکه کدام نمونه در گام بعدی، داده مناسبی را در اختیار محقق قرار می‌دهد بر اساس تئوری در حال ساخت مشخص شد. در این روش اطلاعات لازم از طریق انجام مصاحبه و همچنین بررسی اسناد و گزارشات مرتبط جمع‌آوری شده است. در انجام مصاحبه‌ها، از روش مصاحبه نيمه ساختار یافته استفاده شد. هم زمان با گردآوري دادهها، داده‌های کیفی شامل متن مصاحبه‌ها و گزارش‌ها با استفاده از مراحل سه گانه کدگذاري باز، کد گذاري محوري و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفت. به نحوی که بعد از تحليل (کدگذاری) داده‌‌هاي حاصل از هر مصاحبه یا گزارش، با مشخص شدن نقاط مبهم يا ضعف نظریه و مقوله‌ها، نمونه بعدي براي اصلاح و غنی‌تر کردن نظریه انتخاب شد و نمونه گیری آن‌قدر ادامه يافت تا در مقوله‌ها اشباع نظری حاصل شد. تحلیل دادهها بر اساس روش پیشنهادی (Strauss & Corbin, 2011) بعد از اولین مصاحبه انجام شد و به تولید مفاهیم و ایجاد سؤال‌هایی جدید و در نتیجه کسب اطلاعات بیشتر منجر شد این فرآیند به صورت چرخه‌‌ای و تا نقطه اشباع دادهها ادامه یافت. شایان ذکر است اشباع نظری پس از مصاحبه با 19 نفر حاصل شد اما برای اطمینان بیشتر، 4 مصاحبه دیگر نیز انجام شد. ویژگی‌های مد نظر در انتخاب خبرگان (مصاحبه شوندگان) با اولویت مبنی بر داشتن ویژگی‌های سطح تحصیلات و تحصیلات مرتبط، سابقه کار و سابقه مدیریت تربیت بدنی آموزش و پرورش و تألیفات کتاب و مقاله بود. ویژگی‌ها و سوابق نمونه کیفی در جدول شماره یک درج شده است.
جدول 1. ویژگی‌ها و سوابق نمونه کیفی
ردیف | محل خدمت فعلی یا سابق | سمت | سطح تحصیلات | سابقه خدمت | سابقه مدیریت | تألیفات | ||||||||||
کارشناسی ارشد | دکتری | 10الی 20 سال | بالاتر از 20 سال | کمتر از 10 سال | بالاتر از 10سال | کتاب | مقاله | |||||||||
P1 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر | * |
|
| * |
| * |
|
| ||||||
P2 | دانشگاه | هیأت علمی |
| * | * |
| * |
| * | * | ||||||
P3 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر |
| * |
| * |
| * |
| * | ||||||
P4 | تربیت بدنی آ. پ | کارشناس | * |
|
| * |
| * |
|
| ||||||
P5 | دانشگاه | هیأت علمی |
| * | * |
| * |
| * | * | ||||||
P6 | دانشگاه | هیأت علمی |
| * | * |
|
| * |
| * | ||||||
P7 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر |
| * |
| * | * |
|
| * | ||||||
P8 | دانشگاه | هیأت علمی |
| * | * |
| * |
|
| * | ||||||
P9 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر | * |
| * |
|
| * |
|
| ||||||
P10 | دانشگاه | هیأت علمی |
| * | * |
|
| * | * | * | ||||||
P11 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر |
| * |
| * | * |
|
| * | ||||||
P12 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر |
| * | * |
|
| * |
| * | ||||||
P13 | تربیت بدنی آ. پ | کارشناس | * |
|
| * | * |
|
|
| ||||||
P14 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر |
| * |
| * |
| * |
|
| ||||||
P15 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر | * |
|
| * | * |
|
|
| ||||||
P16 | تربیت بدنی آ. پ | کارشناس |
| * |
| * |
| * |
|
| ||||||
P17 | تربیت بدنی آ. پ | مدیر |
| * |
| * |
| * |
|
| ||||||
P18 | دانشگاه | هیأت علمی |
| * | * |
| * |
|
| * | ||||||
P19 | فدراسیون و. د. آ | مدیر |
| * |
| * | * |
|
|
| ||||||
در طول مطالعه برای اطمینان از صحت و استحکام دادهها از معیارهای پیشنهادی لینکلن و گوبا (1999) استفاده شد.
گام اول: کدگذاری باز: در گام اول، با مطالعه سطر به سطر، جمله به جمله و یا پاراگراف به پاراگراف متن مصاحبه‌ها و مستندات، واژه‌ها و عبارات مرتبط با تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی، پیامدها و راهکارهای توسعه استخراج گردید. سپس به هر يك از واژه‌ها و عبارات، کد اولیه‌ای اختصاص داده شد.
گام دوم: کدگذاری محوری: در گام دوم تحلیل داده‌های کیفی، با استفاده از کدگذاري محوري، با بررسی تطبیقی مقوله‌ها و مفاهیم مرتبط، بین مقوله‌ها در سطح ویژگی‌ها و ابعاد پیوند برقرار گردید. بر اساس رهیافت سیستماتیک استراوس و کوربین (2011)، مقوله‌هاي مستخرج از مرحله کدگذاری باز، در قالب شرایط موجبات علی (علل پدیده اصلی)، راهبردها (استراتژی‌های که در پاسخ به پدیده اصلی اتخاذ میشوند) ویژگی‌های زمینه‌ای (شرایط بسترساز خاص مؤثر بر راهبردها)، شرایط مداخله‌گر (شرایط عام مؤثر بر راهبردها) و پیامدها (نتایج به کار بستن راهبردها) به صورت نظری از طریق مدل پارادایمی به هم مرتبط شدند.
گام سوم: کدگذاری انتخابی: در کدگذاری انتخابی، ساخت پایه‌های داده بنیاد، براساس ارتباط مقولات متعدد با مقوله اصلی و مرکزی حاصل می‌شود (Ilvari & Idrisi, 2021). در آخرین گام تحلیل داده‌های کیفی این تحقیق با استفاده از کدگذاري انتخابی، ارتباط مقوله محوری انتخاب شده با سایر مقوله‌ها و محورها تفسیر شده و مقوله‌ها بهبود یافته و در قالب نظریه‌ای منسجم، یکپارچه شدند.
فرآیند اعتباریابی مدل:. در پژوهش‌های کیفی بر مبنای نظریه داده بنیاد درک یک پدیده و توصیف و توضیح مفاهیم یا سازه‌های نظریه مورد توجه است و از آنجا که درک هر محقق با دیگری ممکن است متفاوت باشد. بر همین اساس محققان کیفی به جای واژه اعتبار و پایایی، بیشتر از واژه‌های اعتماد پذیری، اتکا پذیری، انتقال پذیری و تأیید پذیری استفاده میکنند (Lincoln, & Guba, 1999). اعتبار یا باورپذیری به واقعی بودن توصیف‌ها و یافته‌های پژوهش اشاره دارد و درجه اعتماد به واقعی بودن یافتهها برای شرکت کنندگان پژوهش و زمینه پژوهش انجام شده در آن است. به این معنا که یافتهها و نتایج پژوهشگر، همانی باشد که در نظر و ذهن پاسخگو بوده است. برای دستیابی به این معیار میتوان از روش‌های ارزیابی چندجانبه یا مثلث سازی (استفاده از منابع مختلف در جمع آوری دادهها و انتخاب نمونه پژوهش جهت مصاحبه و طراحی سؤالات مصاحبه) و ارزیابی توسط شرکت کنندگان در پژوهش (ارائه متن مصاحبه و کدهای استخراج شده برای مشارکت کنندگان در مصاحبه و دریافت نظر آن‌ها) استفاده می‌شود (Khashir, 2009). در پژوهش حاضر نیز برای بررسی اعتبار دادهها این ویژگی‌ها مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش با استفاده از رسیدگی و مشاهده مداوم، در جمع آوری دادهها از شیوه مصاحبه و یادداشت در عرصه در مراحل مختلف پژوهش استفاده شد تا محقق در جریان انجام پژوهش نکات مهم و آنچه به ذهن می‌آمد یا حس می‌شد را در حین مصاحبه‌ها و بررسی‌ها یادداشت کرده و در فرایند مصاحبه‌ها، تحلیل، مفهوم سازی و تفسیر از آن استفاده نماید. به دفعات به يادداشتهاي فني، فايل و متن مصاحبه‌ها و اسناد مرتبط رجوع شد. همچنين پس از مشخص شدن نتايج ساخت مدل، مدل تئوريك در اختيار مشارکت کنندگان قرار گرفت. در طي اين دو فرآيند، اصلاحاتي مد نظر قرار گرفت و پس از جمع بندی و نهايي‌سازي برخي از آن‌ها، جهت افزايش يكپارچگي نظري در مدل اعمال شد. همچنین در مراحل مختلف تحلیل داده‌های پژوهش با استفاده از شیوه کسب اطلاعات از همتایان برای بازنگری دادهها، نظرات اصلاحی و تکمیلی یک همکار جهت جهت توسعه نظریه استفاده شد.
یافتهها
این مطالعه بر اساس مصاحبه با 19 نفر از مشارکت کنندگان صاحب نظر در تربیت بدنی آموزش و پرورش انجام شده است. یافته‌های تحقیق در بخش ویژگی‌های جمعیت شناختی در جدول شماره 2 درج شده است.
جدول 2. ویژگی‌های جمعیت شناختی مشارکت کنندگان (نمونه تحقیق)
ویژگی‌های جمعیت شناختی | فراوانی | درصد | |
جنسیت | مرد | 11 | 89/57 |
زن | 7 | 11/42 | |
سن | کمتر از 35 سال | 0 | 0 |
35 تا 45 سال | 5 | 32/26 | |
45 سال و بیشتر | 14 | 68/73 | |
تحصیلات | کارشناسی ارشد | 6 | 58/31 |
دکتری | 13 | 42/68 | |
سابقه مدیریت | 10 تا 20 سال | 5 | 32/26 |
بالای 20 سال | 14 | 68/73 | |
برای شروع تحلیل‌ها به کمک روش نظریۀ داده بنیاد بلافاصله بعد از اولین مصاحبه،کدگذاری توسط پژوهشگر انجام شد. در این پژوهش با 23 تن از خبرگان تربیت بدنی آموزش و پرورش مصاحبه شد که از مصاحبه نوزدهم به بعد، تکرار مصاحبه‌های قبلی بود و مطلب جدیدی به یافتهها اضافه نشد و بنابراین پس از مصاحبه بیست و سوم، مصاحبه‌ها قطع شد. پس از شناسایی و استخراج کدهای اولیه، در مرحله بعد، داده‌های اولیه دسته‌بندی و به کدهای ثانویه تبدیل شدند. به این صورت که کدهای اولیه، تبدیل به یک کد مفهومی میشوند در واقع از ترکیب کدهای مفهومی، مقولات ایجاد میشوند به تفکیک در زمینه‌های شرایط علی، راهبردها، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر و پیامدها و در نهایت، مدل تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی ارائه شده است. نتایج در جداول 3 الی 7 درج شده است.
جدول 3. کدگذاری ثانویه داده‌های عوامل زمینه‌ای مؤثر در تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی
کدگذاری محوری | مقوله‌های اصلی | مقوله‌های فرعی | |
عوامل زمینه‌ای
|
فلسفه شخصی مبتنی بر اررش‌ها و نگرش‌ها | پای‌بند به ارزش‌ها و اصول دینی | |
درستکاری و مسئولیت‌پذیری | |||
الگو بودن از نظر اخلاقی | |||
باورهای فرد نسبت به تعلیم و تربیت از طریق ورزش | |||
علاقه و باور به کار دبیری تربیت بدنی و معلمی | |||
روحیه یادگیری و یاددهی مهارت‌های ورزشی | |||
حمایت از برنامه‌های توسعه منابع انسانی در تربیت‌بدنی آموزش و پرورش | وجود تجهیزات و امکانات ورزشی مناسب | ||
امکان فرصت‌های مطالعاتی داخلی و خارجی برای دبیران تربیت‌بدنی | |||
حمایت از طرح‌های پژوهشی در حوزه تربیت‌بدنی | |||
سند تحول و مسیر پیشرفت شغلی | تعیین افق و چشم انداز تکامل در راستای هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی | ||
تدوین و اجرای برنامه راهبردی در راستای تکامل هویت حرفه ای دبیران | |||
غنای محيط جهت ايجاد فرصت‌های رشد دبیران | فراهم بودن زمینه تحقق ارتقاء شغلی دبیران تربیت‌بدنی | ||
وجود برنامه برای ارتقا شغلی دبیران تربیت‌بدنی | |||
تعامل و ارتباط با فدراسیون‌ها و هیأت‌های ورزشی | |||
سیاست‌گذاری‌ها | خط مشی‌ها و نگاه کلان دولت نسبت به تربیت‌بدنی | ||
طرح و برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش در توسعه تربیت‌بدنی | |||
ساختار حاکم بر معاونت تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش | باور مدیران ارشد آموزش و پرورش به تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی | ||
اهداف و استراتژی منابع انسانی در تربت بدنی آموزش و پرورش | |||
پیچیدگی‌های سازمانی | |||
جدول 4. کدگذاری ثانویه داده‌های شرایط مداخله گر در تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی
کدگذاری محوری | مقوله‌های اصلی | مقوله‌های فرعی |
عوامل مداخله‌گر
| وضعیت معیشت دبیران تربیت بدنی | سیاستهای مرتبط با نظام پرداخت حقوق |
مزایاهای پرداختی اعم از اضافه تدریس و حق الزحمه مسابقات | ||
جو و فرهنگ حاکم | دیدگاه افراد جامعه نسبت به دبیران تربیت‌بدنی | |
فرهنگ ملی | ||
منزلت اجتماعی دبیران تربیت‌بدنی |
جدول 5. کدگذاری ثانویه داده‌های کیفی عوامل علی مؤثر در تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی
کدگذاری محوری | مقوله‌های اصلی | مقوله‌های فرعی |
|---|---|---|
عوامل علی
| دانش حرفه‌ای | برخورداری از علم آموزش و تدریس تربیت‌بدنی |
داشتن تخصص مرتبط با رشته‌های ورزشی مدارس | ||
تسلط نظری و علمی در برنامه‌ریزی درسی تربیت‌بدنی | ||
جسمی و روانی | ظاهر مرتب و منظم | |
سلامت جسمی و روانی | ||
توانایی جسمانی | ||
جهت گیری تخصصی | داشتن تفكر تیمی و مشارکت در جریان توسعه سواد حرکتی | |
تلاش در جهت بسط دانش عمومی و تخصصی ورزشی خود | ||
تغییرگرایی | ||
خلاقیت و نوآوری | ||
رعایت و اشاعه اخلاق ورزشی | ||
ویژگی‌های فنی و ورزشی فرد | توانایی فنی و مهارتی چند رشته ورزشی اختصاصی مدارس | |
قابلیت طراحی صحیح تمرین | ||
قابلیت آموزش مهارت‌های ورزشی | ||
تعهد حرفه‌ای | مسلط بر خود | |
اجرای منظم برنامه درسی تربیت بدنی | ||
تعاملات اجتماعي | روابط دوستانه و صمیمی با همکاران | |
استفاده از خرد جمعی | ||
مثبت نگری و خوشرویی | ||
عملکرد حرفه‌ای | پیاده‌سازی روش تدریس برتر | |
تسلط بر اجرای مهارت‌های ورزشی | ||
رعایت اخلاق حرفه‌ای در عملکردها | ||
آیین نامه‌ها و مقررات حاکم | حذف روابط و اصلاح ضوابط استخدامی | |
ارتقاء بر اساس شایستگی |
جدول 6. کدگذاری ثانویه داده‌های کیفی (شرایط راهبردی) تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی
کد گذاری محوری | مقوله‌های اصلی (راهبردها) | مقوله‌های فرعی |
شرایط راهبردی |
توسعه بهره‌وری فنی و تخصصی دبیران ورزش | توانمندسازی دبیران تربیت‌بدنی با افزایش دوره‌های ضمن خدمت |
افزایش دوره‌های مربیگری در رشته‌های مختلف ورزشی | ||
جذب نیروهای مستعد و توانمند | ||
بکارگیری نیروها متناسب با تخصص آن‌ها | ||
تقویت فرایندها و اقدامات انگیزشی | تقویت نظام پاداش دهی | |
ايجاد سازوكارهاي تشويقی براي دبیران موفّق تربیت‌بدنی | ||
ایجاد ساز و کار های ارتقاء شغلی دبیران بر اساس شایستگی | ||
استقرار نظام مدیریت استعداد دبیران تربیت‌بدنی | استقرار نظام استعدادیابی در دبیران تربیت‌بدنی | |
ایجاد خزانه استعداد | ||
توسعه جانشین پروری در مدیریت تربیت بدنی آموزش و پرورش | ||
بهینه سازی ساختار فیزیکی | افزایش فضای ورزشی تخصصی هر یک از رشته‌های ورزشی | |
استانداردسازی امکانات و فضاهای ورزشی | ||
اصلاح معماری و زیباسازی فضاهای ورزشی | ||
استانداردسازی امکانات و فضاهای رفاهی و خدماتی | ||
توسعه تعاملات و ارتباطات با سازمان‌های ورزشی | توسعه تعامل کارشناسان و دبیران تربیت‌بدنی با بخش‌های مختلف در آموزش و پرورش | |
تعامل مسئولان تربیت‌بدنی با فدراسیون‌های ورزشی | ||
تحقیق و توسعه در ورزش پایه | سمت و سو دادن پایان نامه‌های دانشجویان در زمینه ورزش مدارس | |
اجرای طرح‌های پژوهشی در تربیت‌بدنی مدارس و توسعه حرفه‌ای دبیران | ||
برگزاری همایش‌های علمی در راستای تربیت بدنی مدارس | ||
حاکمیت مدیریت دانش در تربیت‌بدنی آموزش و پرورش | توسعه مدیریت دانایی محور | |
قرار دادن دانش و تخصص به عنوان یکی از معیارهای ارتقاء |
جدول 7. کدگذاری ثانویه داده‌های کیفی (پیامدها) مؤثر در تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی
کدگذاری محوری | مقوله‌های اصلی | مقوله‌های فرعی |
|---|---|---|
پیامدها
| شکل گیری هویت فردی دبیران تربیت‌بدنی | وظیفه مداری |
خودکارآمدی | ||
تعهد به تدریس | ||
کیفیت بخشی در تدریس درس تربیت‌بدنی | ارتقای کیفیت آموزشی درس‌های عملی و تنری تربیت‌بدنی | |
افزایش انگیزه دانش آموزان | ||
رضایت‌مندی مدیران، دانیش آموزان و خانواده‌ها | ||
ارتقاء جایگاه دبیران تربیت بدنی در جامعه | پاسخگویی به نیازهای جامعه | |
تقویت تعامل دبیران تربیت بدنی آموزش و پرورش و جامعه | ||
متناسب سازی آموزش با ساختار جامعه | ||
جهت گیری اهداف مشترک در درس تربیت‌بدنی |
پس از تعیین مقولات به شرح جدول فوق، همین مقولات 6 گانه به عنوان طبقات کلی نظریه برای ادامه مسیر نظریه‌پردازی داده بنیاد مورد نظر قرار گرفتند.
در این مرحله برقراري رابطۀ بین طبقه‌هاي تولید شده (در مرحله کدگذاري‌ها) است. این کار براساس مدل پارادایم انجام می‌شود و به نظریه پرداز کمک می‌کند تا فرآیند نظریه را به سهولت انجام دهد. نمودار مربوطه به شرح نمودار 1 ذکر شده است.
شکل1. مدل پارادایمی تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی
پس از کدگذاری محوری، کدگذاری گزینشی انجام می‌شود. كدگذاري انتخابي، بياني از فرايند پژوهش، نحوة يكپارچه سازي مقوله‌ها و پالايش آن‌ها است (Strauss & Corbin, 2011). به دلیل پرهیز از تکرار نتایج کدگذاری باز و محوری از ارائه جدول مربوطه صرف نظر کرده و ارائه نتایج کدگذاری انتخابی تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی در شکل 2 اکتفا شده است. پس از مشخص شدن کدهای گزینشی، مدل شماتیک کدگذاری گزینشی و در واقع نظریه تحقیق ترسیم می‌شود. شکل شماره 2 مدل شماتیک گزینشی را نشان می‌دهد.
شکل 2. مدل شماتیک تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی
مدل تحقیق نشان داد که عوامل فردی و سازمانی به عنوان شرایط علی بر هویت حرفه ای دبیران به عنوان پدیده محوری، خط‌مشی گذاری‌ها و اقتصاد و فرهنگ حاکم بر راهبردها و راهبردها بر شکل‌گیری هویت حرفه‌ای دبیران اثرگذار است و در نهایت منجر به کیفیت بخشی تدریس درس تربیت بدنی در مدارس خواهد شد.
بحث و نتیجهگیری
هدف از انجام این پژوهش، نوسازی هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی: ارائه یک نظریه داده بنیاد بود. در این پژوهش پس از شناسایی مقوله‌های اصلی و فرعی مربوط، به شکل‌دهی مدل کیفی پژوهش پرداخته شد. بر اساس یافته‌های پژوهش در چارچوب نظریه داده بنیاد 26 مقوله اصلی و 77 مقوله فرعی در قالب شرایط زمینه‌ای، عوامل مداخله‌گر، عوامل علی، راهبردها و پیامدها حاصل شد. علیرغم اهمیت درس تربیت بدین به لحاظ اثرات جسمانی و روانی بر دانش آموزان، شواهد نشان می‌دهد که کمتر از دیگر دروس به این درس توجه شده است. با این حال چنانچه هویت حرفه‌ای دبیران تکامل یابد، موجب بهبود عملکرد آموزش و توسعه ورزش دانش آموزی و کیفیت بخشی به تربیت‌بدنی مدارس خواهد شد که علاوه بر توسعه ورزش، با علاقه‌مندی کودکان و نوجوانان به ورزش، تأثیر مطلوبی بر دیگر ویژگی‌های اجتماعی، اخلاقی و رفتاری دانش آموزان خواهد گذاشت. در این رابطه جهت تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی عوامل و شاخص‌هایی از قبیل درستکاری و مسئولیت‌پذیری دبیران، الگو بودن از نظر اخلاقی، باورهای فرد نسبت به تعلیم و تربیت از طریق ورزش، علاقه و باور به کار دبیری تربیت‌بدنی و معلمی، روحیه یادگیری و یاددهی مهارت‌های ورزشی، وجود تجهیزات و امکانات ورزشی مناسب، امکان فرصت‌های مطالعاتی داخلی و خارجی برای دبیران تربیت‌بدنی، تعیین افق و چشم انداز تکامل در راستای هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی، وجود برنامه‌های ارتقا شغلی دبیران تربیت‌بدنی، خط مشی‌ها و نگاه کلان دولت نسبت به تربیت‌بدنی به عنوان عوامل بسترساز اثرگذار هستند. چنانچه مسئولین تربیت‌بدنی وزارت آموزش و پرورش از بسترها و شرایط زمینه‌ای فراهم شده به عنوان یک فرصت به موقع و حساب شده استفاده نمایند به ارتقاء عویت حرفه‌ای دبیران کمک خواهد شد.
بر اساس یافتهها، دانش حرفه‌ای، جسمی و روانی، جهت گیری تخصصی، ویژگی‌های فنی و ورزشی فرد، تعهد حرفه‌ای، تعاملات اجتماعي، عملکرد حرفه‌ای و آیین نامه‌ها و مقررات حاکم مقوله‌هایی هستند که به عنوان عوامل علی بر تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی اثرگذارند. در قالب این مقوله‌ها 24 مقوله فرعی حاصل شد. یافته‌های این پژوهش با یافته‌های اکسیو و لو (2022)، گونگ (2021)، هونگ (2010)، فروتن و همکاران (1398) و حجازی (1397) همخوان است. شاخص‌های برخورداری از علم آموزش و داشتن تخصص به همراه سلامت و توانایی جسمی و توانایی فنی و مهارتی چند رشته ورزشی اختصاصی مدارس از جمله عوامل علی هستند که در صورتی که همراه با تفكر تیمی و مشارکت در جریان توسعه سواد حرکتی و خلاقیت و نوآوری همراه باشد به تکامل هویت حرفه‌ای دبیران کمک می‌کند. همچنین از دیگر عوامل علی که بر تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی اثرگذارند، روابط دوستانه و صمیمی با همکاران، استفاده از خرد جمعی، مثبت نگری و خوشرویی، حذف روابط و اصلاح ضوابط استخدامی و ارتقاء بر اساس شایستگی هستند. بنابراین میتوان گفت که بخی از عوامل علی مربوط به ویژگی شخصی دبیران است و برخی عوامل مربوط به عملکردهای سازمانی و قوانین و آیین نامه‌ها است. چنانچه این عوامل با یکدیگر ترکیب شده و تحقق یابند، تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی را هموار خواهد کرد. از اینرو شایسته است که مدیران نسبت به فراهم نمودن شرایط رشد و توسعه حرفه‌ای دبیران از قبیل توسعه دانش و ارتقاء مهارت‌های فنی و زمینه‌های توسعه هویت حرفه‌ای مرتبط با عملکرد سازمانی را فراهم نمایند.
بر اساس یافتهها طرح و برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش در توسعه تربیت‌بدنی، وضعیت معیشت دبیران تربیت‌بدنی و جو و فرهنگ حاکم به عنوان عوامل مداخله‌گر بر تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی اثرگذار هستند. این یافتهها با یافته‌های جوینس (2017)، همخوانی دارد. اما این عوامل در و عواملی با مفهوم مشابه در یافته‌های دیگر پژوشگران یافت نشد. دلیل آن می‌تواند این باشد که پژوهشگران از روش‌های دیگری به جز داده بنیاد استفاده کرده‌اند که بدیهی است شرایط مداخله‌گر را بررسی نکرده اند. به هر حال براساس یافتهها، باور مدیران ارشد آموزش و پرورش به تکامل هویت حرفه‌ای، اهداف و استراتژی منابع انسانی در تربیت‌بدنی آموزش و پرورش، سیاستهای مرتبط با نظام پرداخت حقوق و مزایاهای پرداختی، دیدگاه افراد جامعه نسبت به جایگاه دبیران تربیت بدنی، فرهنگ ملی و منزلت اجتماعی شاخص‌های مداخله‌گری هستند که در تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی اثرگذارند. ممکن است بروز و ظهور بسیاری از این عوامل از حیطه اختیارات مسئولان ارشد تربیت بدنی آموزش و پرورش خارج باشد. از اینرو مدیران در برنامه‌های خود در مسیر تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی بهتر است که با مد نظر قرار دادن این عوامل و پیش بینی‌های لازم، نسبت به پیاده سازی طرح‌های خود اقدام نمایند.
یافته‌های تحقیق از منظر راهبردها و پیامدهای حاصل از تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی، بر اساس مدل مفهومی پژوهش، شامل توسعه بهره‌وری فنی و تخصصی دبیران ورزش، تقویت فرایندها و اقدامات انگیزشی، استقرار نظام مدیریت استعداد دبیران تربیت‌بدنی، بهینه‌سازی ساختار فیزیکی، توسعه تعاملات و ارتباطات با سازمان‌های ورزشی، تحقیق و توسعه در ورزش پایه و حاکمیت مدیریت دانش در تربیت‌بدنی آموزش و پرورش بود که 21 مقوله فرعی (شاخص) در قالب این راهبردها، تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی را تسهیل خواهد کرد و انتظار می‌رود پیامدهایی از قبیل شکل‌گیری هویت فردی دبیران تربیت بدنی، کیفیت بخشی در تدریس درس تربیت بدنی و ارتقاء جایگاه دبیران تربیت‌بدنی در جامعه را در پی داشته باشد. یافته‌های پژوهش حاضر با یافته‌های گونگ (2021)، فروتن و همکاران (1398) و حجازی (1397) همخوان است. افزایش دوره‌های ضمن خدمت و مربیگری در رشته‌های مختلف ورزشی، جذب نیرو، متناسب با تخصص‌های مورد نیاز، تحکیم ارزیابی عملکرد و استقرار ساز و کارهای تشویقی و ارتقاء شغلی می‌تواند به همراه مدیریت استعدادهای دبیران به توسعه حرفه‌ای دبیران تربیت‌بدنی کمک نموده و هویت حرفه‌ای آن‌ها را بهبود ببخشد. علاوه بر این‌ها، افزایش و استانداردسازی فضاهای ورزشی و تعامل و ارتباط تنگاتنگ با سازمان‌های ورزشی کشور و مراکز علمی و پژوهشی می‌تواند به تمرکز بر مدیریت دانایی محور و به روز کردن دانش‌ها و تخصص‌ها کمک نموده و اثرات سازنده‌ای در تکامل هویت حرفه‌ای دبیران تربیت بدنی داشته باشد. در صورت تحقق راهبردهای طراحی شده این پژوهش، دستیابی به تحکیم وظیفه‌مداری و خود کارامدی دبیران، کیفیت بخشی به تدریس درس تربیت‌بدنی و پاسخگویی به نیازهای جامعه دور از دسترس نخواهد بود.
با توجه به یافتهها، توسعه بهره‌وری فنی و تخصصی دبیران ورزش از جمله راهبردهای تکامل هویت حرفه‌ای دبیرات تربیت‌بدنی است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که نسبت به برگزاری دوره‌های تخصصی مربیگری در رشته‌های مختلف ورزشی، برگزاری همایش‌های علمی و مشارکت دبیران و مدیران تربیت بدنی و نیز مدرسان در همایش‌ها و کنگره‌های بین المللی در زمینه درس تربیت بدنی اقدام لازم انجام شود و از نیروهای متخصص با تحکیم شایسته سالاری استفاده شود. تحقیق و توسعه در ورزش پایه و حاکمیت مدیریت دانش در تربیت‌بدنی آموزش و پرورش از جمله راهبردهای حاصل شده در این پژوهش است. از اینرو پیشنهاد می‌شود با افزایش تعامل با مراکز آموزش عالی و نیز با توجه به اینکه برخی از دبیران به عنوان استاد حق التدریس در دانشگاه‌ها فعالیت میکنند، ترتیبی اتخاذ گردد تا عنوان پایان‌نامه‌های دانشجویان به سمت تربیت‌بدنی مدارس و ورزش پایه سوق داده شود و همچنین تدابیری اندیشیده شود تا ضمن ارتقاء مستمر دانش در دبیران تربیت بدنی و مجهز شدن آن‌ها به جدیدترین یافته‌های علمی تربیت بدنی دانش آموزی، نسبت به حاکمیت مدیریت دانش در تربیت بدنی آموزش و پرورش اقدام لازم صورت گیرد.
منابع
- Adib, Y; Fathi Azar,E; Arefnejad, S. (2017) Teacher-Student Professional Identity, Quarterly Journal of Teacher Education Research, 1 (1), 158-187. (Persian)
- Aghazade, M, Sene, A. (2013). Physical education in national curriculum. Teaching physical education, 13 (24), 14-19. (Persian)
- Ahmadi, H. (2020) An Analysis on the Development of Professional Identity among Student-Teachers of Farhangian University, Educational Research, 4, 96-122. (Persian)
- Azmoun, J. (2018) Physical education in schools, first edition, Tehran: Sports publication (Persian)
- Caza, B. B., & Creary, S. (2016).The construction of professional identity. Perspectives on contemporary professional work: Challenges and experiences. Edvard elgar.
- Durmaz, M. (2015). Being Another or the Other: The Professional Identity Development of Alternatively Certified English Language Teachers. Masters thesis, Middle East Technical University, Northern Cyprus Campus.
- Foroutan, M; Reshadat Joe, H.; Samani, S. (2019) Development of professional identity model of faculty members (Case study: faculty members of Islamic Azad universities of Fars province), Quarterly Journal of New Approach in Educational Management, 10 (1), 217-242. (Persian)
- Ghahreman Shahraki, M; Ghadiri, F; Bahram, A. (2020) The effect of teacher-centered approach and masterful atmosphere on the level of physical activity of female students under 8 years old, Journal of Research in Educational Sports, 7 (17), 101-120. (Persian)
- Ghanbari, H.; Shetab Bushehri, n; Mehr Alizadeh, Y. (2019) Designing a model of factors affecting the tendency of primary school students to exercise; A mixed research, Journal of Education and Learning Studies, 11 (1), 239-257. (Persian)
- Gholampour, M., Ayati, M. (2020) Factors Affecting the Development of Teacher's Professional Identity: Narrative Studies of the Events of a Teacher's Life, Journal of Educational Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, 27 (2), 1-20. (Persian)
- Gong, Y. (2021) The complexity of professional identity: Chinese university teachers teaching in physical education teacher education (PETE) programmes, European Journal of Teacher Education, Department of Physical Education and Sport Sciences, University of Limerick, Limerick,
- Hejazi, A. (2018) Determining the dimensions and components of the professional identity of teachers in the Islamic Republic of Iran, New strategies for teacher training, 4 (6), 62-85. (Persian)
- Harris, D. N., & Sass, T. R. (2011). Teacher Training, Teacher Quality and Student Achievement. Journal of Public Economics, 95(1), 798–812.
- Houle, J. L., & Kluck, A. S. (2015). An examination of the relationship between
- athletic identity and career maturity in student-athletes. Journal of Clinical Sport Psychology, 9(1), 24-40.
- Hong, Ji Y. (2010). Pre-service and beginning teachers’ professional identity and its relation to dropping out of the profession. Teaching and Teacher Education 26: 1530-1543.
- Ilvari, M & Idrisi, A. (2021) Body management and acquisition of modern identity in female citizens through grounded theory approach, Urban Sociology Studies, 10(37), 1-30.
- Jue, J., & Ha, J. H. (2018). The professional identity, career commitment and subjective well-being of art therapy students. The Arts in Psychotherapy, 57, 27-33.
- Joynes, C. T. & Viktoria, A. (2017). Defining and understanding the relationship between professional identity and interprofessional responsibility: implications for educating health and social care students. Advance in Health Science Education. Doi: 10.1007/s10459-017-9778-x.
- Khashir, H. (2009). Providing a method for calculating the reliability of the coding stage in research interviews; Scientific-Research Quarterly Journal of Methodology of Human Sciences; number 58; 161-174;
- Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1999). Naturalistic inquiry, Thousand Oaks, CA: Sage. P: 124
- Litchfield, C., Kavanagh, E., Osborne, J., & Jones, I. (2018). Social media and the politics of gender, race and identity: the case of Serena Williams. European Journal for Sport and Society, 15(2), 154-170
- Mahmoudi Borang, M.; Nabai, H. (2019) Factors affecting the professional identity of teachers; Systematic Review, Teacher Professional Development, 4 (1), 77-94. (Persian)
- Nazari, SH.; Diocene, B.; Kosaripour, M. (2020) Explaining the performance evaluation indicators of physical education teachers in Tehran, Journal of Education, 36(1), 107-124.
- Razavi, M. H., Rouhani, Z .; Ghanbari, A. (2014) An Analysis of Factors Affecting the Promotion of Physical Education in Schools, Journal of Sports Management and Motor Behavior, 10(19), 69-80. (Persian)
- Rodrigues, F., & Mogarro, M. J. (2019). Secondary student teachers’ professional identity: Theoretical underpinnings and research contributions. Educational Research Review, 100286.
- Rus, C. L., Toma, A. R., Rebega, O. L., & Apostol, L. (2013). Teachers Professional Identity: A Content Analysis. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 78(1), 315 – 319.
- Schwartz, S. J., Luyckx, K., & Vignoles, V. L. (Eds.). (2011). Handbook of identity theory and research. Springer Science & Business Media.
- Shaʿbani Fakhbi, M. (2017) The place of physical education in primary schools, National Conference on Pathology of the country's educational system, Tabriz. (Persian)
- Strauss, Anselm L., & Corbin, Juliet (2011), Basics of Qualitative Research Grounded Theory Procedures and Techniques, Sage.
- Valizadeh, L; Ghorbani, f. (2015) Nurses' professional identity and factors related to its formation, Nursing Research, 10 (4) 88-97. (Persian)
- Xu, J., Luo, J. (2022) "A Comprehensive Analysis of Teacher’s Professional Identity in Physical Education Undergraduates Based on Artificial Intelligence", Mobile Information Systems, vol. 2022, Article ID 4914792, 11 pages, 2022.
- Zhang, Y., Hawk, S. T., Zhang, X., & Zhao, H. (2016). Chinese Preservice Teachers’ Professional Identity Links with Education Program Performance: The Roles of Task Value Belief and Learning Motivations. Frontiers in Psychology, 7(1), 573-589.
[1] -
[2] -
[3] -
[4] * نویسنده مسئول: ایمیل نویسنده مسئول