Specify the Vitality of University Students with Regard to the Environment
Subject Areas : urban planning
1 - Architecture,Arak, Islamic Azad University
Keywords: natural environment, artificial environment, educational setting, vitality and cheer, education,
Abstract :
One of the main components in designing education setting is vitality and cheer, because the lack of vitality in this setting helps to increase abnormal behaviors. Access to such an aspect, involves qualitative and quantative improvement of environment. Environment, is a bed for formation of many behavioral aspects. On the other hand, many feelings, habits, tastes, and even the manner of viewpoints and behaviors are effected by environment wonderfully at same reason, many of knowledgeable people, define environment as an university that each person according to fields and talents can learn many things from it and is effected by it. Such as an university that one never graduates from it. Since, human’s continues interactions with together and with environmental resources and pattern of learners- centered, shape the extract of educational systems in today and next world, it is believed that new approaches involve movement teamwork, dynamics and vitality money students. Therefore, defining needs and how organizing a bed for learning, has a particular importance thus, this research aims to improve student’s joy and firstly, considers the factor of increasing vitality quality in a educational setting and according to the attention of knowledgeable people in the field and analysis of current document and the analyses the model of vitality in the sample Amir Kabir university of Arak by question air, and considers the preference of action according to the effect of all factors by Lizrell software. And therefore it gets the model of defining and determining goy in this university according to priority and delay of needed steps. One of the main components in designing education setting is vitality and cheer, because the lack of vitality in this setting helps to increase abnormal behaviors. Access to such an aspect, involves qualitative and quantative improvement of environment. Environment, is a bed for formation of many behavioral aspects. On the other hand, many feelings, habits, tastes, and even the manner of viewpoints and behaviors are effected by environment wonderfully at same reason, many of knowledgeable people, define environment as an university that each person according to fields and talents can learn many things from it and is effected by it. Such as an university that one never graduates from it. Since, human’s continues interactions with together and with environmental resources and pattern of learners- centered, shape the extract of educational systems in today and next world, it is believed that new approaches involve movement teamwork, dynamics and vitality money students. Therefore, defining needs and how organizing a bed for learning, has a particular importance thus, this research aims to improve student’s joy and firstly, considers the factor of increasing vitality quality in a educational setting and according to the attention of knowledgeable people in the field and analysis of current document and the analyses the model of vitality in the sample Amir Kabir university of Arak by question air, and considers the preference of action according to the effect of all factors by Lizrell software. And therefore it gets the model of defining
تبیین مدل سرزندگی دانشجویان با توجه به نقش محیط1
مرجان خان محمدی2
چکیده
با توجه به این که محیط، بستر شكل گیری بسیاری از ویژگی های رفتاری است. توجه و تدقیق در ویژگیهای محیطی فضاهای آموزشی در راستای ارتقای آموزش امری ضروری می نماید.
لذا بر همین مبنا این پژوهش با هدف ارتقا سرزندگی دانشجویان، و پاسخ به سوال چیستی و چگونگی عوامل تاثیر گذار در کیفیت سرزندگی محیط آموزشی، نخست این عوامل را با توجه به نظر صاحب نظران این حوزه و تحلیل اسناد و مدارک موجود بررسی و سپس از طریق پرسش نامه و مشاهدات میدانی به میزان تاثیرگذاری مولفه های سرزندگی در حوزه های کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی در نمونه"شهرک دانشگاهی امیر کبیر اراک" با استفاده از روش کمی معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل می پردازد. و در نتیجه با تبیین و تعیین مدل سرزندگی دانشجویان اقدامات ضروری در ارتقا کیفیت سرزندگی را بر اساس اولویت و میزان تاثیرگذاری هر یک از مولفه ها پیشنهاد می کند.
واژگان کلیدی: محیط طبیعی، محیط مصنوع، محیط آموزشی، سرزندگی، آموزش
بیان مساله:
فضاهای آموزشی یکی از حوزه های معماری محیطی هستند، که نقش عمده ای را در جامعه ایفا می کنند. دانشجویان پس از محيط مسكوني خود بيشترين ساعات روز را در واحدهاي آموزشي مي‌گذرانند. با توجه به نقش اساسي آموزش در فرآيند شكل‌دهي به فرهنگ جامعه لازم است، علاوه بر اهميت دادن به فرآيند آموزش به ايجاد محيط مطلوب كه شوق و انگيزه را نسبت به فرآيند ياددهي-يادگيري در دانشجویان ايجاد كند، توجه كافي و وافي داشت.
اهميت دادن به فضاهاي آموزشي و رعايت اصول و استانداردهاي مربوط به آن در طراحي اين مراكز منجر به خلق محيطي متناسب با خواسته‌هاي رواني دانش‌آموزان و در نتيجه جامعه مي‌گردد. ريشه علاقه هر دانش‌آموز به آموختن در مدرسه و قرار گرفتن در محيط آموزشي شكل مي‌گيرد و در صورت ناهماهگ بودن محيط با انتظارات فرد، حس دافعه و عدم علاقه به يادگيري در فراگير شكل مي‌گيرد. شكل و چيدمان كلاسها، رنگ، نور وتهويه، امكانات آموزشي، دكوراسيون داخلي و همه و همه در آموزش‌پذيري و ايجاد علاقه ورغبت در دانش‌آموزان مؤثر است.
با پیشرفت علوم در دهه هاي 1950 و 1960 رویکردهاي رفتاري انسان با محیط پیرامون خویش چنان در هم تنیده شناخته شدند؛ که تفکیک آنها از هم امکان پذیر نبود. بر اساس این رویکرد، محیط، ادامۀ هستی و شخصیت افراد به شمار می رود و در واقع، افراد عامل تغییر محیط هستند و نه پذیرندة صرف تأثیرات محیطی. این رویکرد رابطۀ انسان را با محیط خود پویا و دائم در حال تغییر می داند و رابطۀ انسان با محیط را در سطوح گوناگون تعریف می کند. نکتۀ حائز اهمیت این است که شیوه هاي رفتاري فرد یا گروه شاید به دلیل فشارها و قید و بندهاي محیط تغییر و تحول یابد. که این مسئله با به حداکثر رساندن قابلیت هاي محیطی و آموزش شیوه هاي استفاده از محیط قابل حل خواهد بود.
امروزه تأکیدات مکرري بر نقش محیط مصنوع و طبیعی، بر پیشرفت فرایند آموزشی به چشم می خورد. تاکنون در این زمینه تدابیر گوناگونی به منظور ایجاد اثرات مطلوب بر روحیه و رفتار دانشجویان صورت پذیرفته است (Dillon, 2001). انسان همان گونه که محیط خود را می آفریند؛ همواره تحت تأثیرات روانی آن نیز به سر می برد (سمیع آذر، 1376، 11). بنابراين، این مقاله سعی دارد با شناسايي و تقويت عوامل مؤثر بر سرزندگي فضای آموزشي و رضايت دانشجویان در شهرک دانشگاهی امیر کبیر اراک، موجبات رشد و شكوفايي استعدادهای دانشجویان و همچنین بازدهي هرچه بیشتر فضاهایی آموزشی گردد.
ضرورت تحقیق:
با وجود اهمیت و ارزش فراوان محیط و تاثیر آن بر جنبه های مختلف رفتاری تا کنون بندرت به صورت بنیادی به آن پرداخته شده است. این حوزه هر چند که از دیر باز مورد توجه برخی از نظریه پردازان حوزه معماری و روانشناختی قرار گرفته است، ولی نظریه های محیط ساخته شده اغلب پیوندی ضعیف با واقعیت داشته وکاستی بسیاری در دیدگاههای فکری، درک عمومی پیچیدگی های زندگی و قابلیت های الگوهای محیط ساخته شده برای تامین برای نیازهای انسان وجود دارد.
در دهه های اخیر تحقیقات زیر بنایی بسیاری در دانش بنیانی حرفه های طراحی محیط انجام شده است، اما همچنان در مورد محیط ساخته شده و استفاده کنندگان و فرآیند تاثیر طراحی محیط بر رفتار، تحقیقات بسیاری مورد نیاز است. زیرا از سویی این پژوهشها اثر محدودی بر طراحی داشته و از سویی دیگر مدل سازماندهنده مناسبی جهت تبیین علوم رفتاری با معماری محیط، تعریف نگشته است. لذا تبیین و تعیین مدل سرزندگی در محیط آموزشی شهرک دانشگاهی امیر کبیر اراک مهمترین ضرورت این مقاله می باشد.
اهداف تحقیق:
با توجه به این که طراحی معماری محیط آموزشی در ایجاد و رشد خلاقیت و تعدیل رفتارهای اجتماعی دانشجویان علاوه بر ارتقا کیفیت تحصیلی آنها، بر رفتار آنها نیز موثر است؛ ایجاد احساس سرزندگی دانشجو و افزایش کیفی سطح علمی دانشجویان در محیطی که در آنجا به تحصیل می پردازند، مهمترین هدف این پژوهش می باشد.که این ارتباط وتاثیر پذیری در بین دانشجویان شهرک دانشگاهی امیرکبیر اراک مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته و در این راستا به تبیین مدل دست یافته که می تواند در مراکز آموزشی دیگر نیز تعمیم داده شود.
پیشینه تحقیق:
هرمان هرتزبرگر (1388) مسئله فضای آموزشی را به عنوان فضایی برای زندگی افراد از فرهنگ های مختلف می داند و در طراحی آن در جستجوی ارتقاء ارتباطات اجتماعی میان کاربران بنا بوده است.
قرارگاه رفتاری و یا یک « مکان _ رفتار » عنصری تحلیل کننده و یا برای تحلیل محیط است که برای تشریح کارکرد های اصلی فضاهای معماری و طراحی شهری و یا طراحی آنها برای اولین بار به وسیله « راجر بارکر»(2001) و همکارانش در راستای پژوهش در "روانشناسی رشد" برای تجزیه و تحلیل محیط اجتماعی روانشناختی کالبدی کودکان ابداع گردید به تدریج رابطه مفهوم قرارگاه رفتاری با طراحی به وسیله معماران و طراحان شهری مورد توجه قرار گرفت و توسعه یافت. یک قرارگاه رفتاری یک واحد کوچک اجتماعی است که از تلفیق پایدار یک فعالیت و یک مکان به گونه ای حاصل می آید تا در فرایندی منظم بتواند عملکردهای ضروری آن محیط رفتاری را برآورده سازد. عناصر تشکیل دهنده یک قرارگاه رفتاری به گفته راجر بارکر عبارت است از :
1) فعالیتهای مستمر و پایدار در یک مکان و یا الگوی پایدار یک رفتار
2) قلمرو و یا آرایش سه بعدی محیط یک مکان _رفتار
3) ساختار محیط یک مکان-رفتار که حاصل همزیستی بین دو عنصر اول و دوم است و راجر بارکر آن را اصطلاحا سینومرفی نامید . سینومرفی به این معنی است که بدون ارتباط ساختی بین قلمرو و رفتار انسان امکان تشکیل یک مکان-رفتار پایدار نمی تواند وجود داشته باشد .
4) همچنین وجود یک دوره زمانی .
در پژوهشهای بعدی یکی از شاگردان او به نام « ویکر » عوامل دیگری را که در تبیین یک مقر رفتاری می تواند مؤثر واقع شوند را ارائه کرد . از میان این عوامل دو عامل برنامه یک قرارگاه رفتاری و عامل شخص و یا عوامل کنترل کننده آن به عنوان عناصر پنجم و ششم از اهمیت بیشتری برخوردار است .
رابرت گیفورد (1364) به مسائلی نظیر: جایگاه در کلاس درس، میزان سر و صدا، نور و رنگ، کیفیات آب و هوایی داخل کلاس مانند سرما، گرما و میزان رطوبت، یادگیری و طراحی محیطی پرداخته و در واقع تاکید به آموزش موثرتر و لذت بخش تر کرده است.
آلدوروسی: باتوجه به علاقه او به معماری شهری، او فضای آموزشی را به مثابه یک شهر کوچک میدانست.
به اعتقاد جین جیکوبز (1386)تنوع، سرزندگی را بدنبال خواهد داشت که شامل تنوع: کالبدی،کاربری وفعالیت هاست. کوین لینچ (1381) سرزندگي را در مقياس كلان مورد بررسي قرار ميدهد و آن را را به چند بخش تقسیم می کند که عبارتند از:بقا، ایمنی، سازگاری، سلامتی و ثبات بیولوژیکی است. اوعمدتأ معیارهای بیولوژیکی واکولوژیگی را مد نظر قرار داده و عواملی نظیر مسائل اجتماعی و فرهنگی را نادیده گرفته است (خستو و رضوانی،1389).
در پژوهشی دیگر چالز لاندری (2000) مفهوم سرزندگی را به گونه‌ای متفاوت بررسی نموده، او سرزندگی و زیست پذیری را مجزا تعریف کرده و با چهار رویکرد عمده شامل سرزندگی اقتصادی، اجتماعی، محیطی، فرهنگی و به شکل موضوعی به مسئله پرداخته است. او نه معیار موثر را برای شناسایی یک شهر سرزنده وزیست پذیر برمی شمارد: تراکم مفید افراد، تنوع،دسترسی، ایمنی وامنیت، هویت و تمایز، خلاقیت و تشریک مساعی، ظرفیت سازمانی و رقابت است.پایمرعوامل موثر بر یک مکان عمومی موفق و پر جنب و جوش را این چنین معرفی می کند: موقعیت مکان، اندازه مکان، برنامه ریزی مکان، طرح مکان(خستو و رضوانی، 1389 ).
همچنین کورش گلکار(1386) در پژوهشی که در رابطه با سرزندگی شهری به انجام رسانده سرزندگی شهری را به عنوان یکی از مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری تعریف می نماید. و به بررسی عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری، با خلق یک فضای شهری سرزنده در دو بخش کالبدی و غیر کالبدی می پردازد
شالی امینی و باجیگران(1389) در مطالعه معیار های دستیابی به سرزندگی پایدار در فضاهای عمومی، از طرفی ارتباط منظر فضاهای شهری و ویژگی های خاص فیزیکی و ادراکی با سرزندگی و از طرف دیگر ارتباط متقابل بین بینش، فرهنگ و ادراک مردم و منظر فضاهای شهری با سرزندگی را مورد آزمون قرار داد ه اند. (شالی امینی و باجیگران،1389) در اين مقاله رويكرد به سرزندگي در طراحي فضای آموزشی است.
مبانی نظری تحقیق
محیط
مهم ترین مسئله در درك نقش محیط کالبدي در زندگی مردم، فهم چگونگی و چیستی معناي محیط است. واژه محیط داراي معانی گوناگونی است که امکان رسیدن به تعریفی واحد از آن را دشوار می کند. فرهنگ لغات آکسفورد در تعریف محیط آن را محدوده یا شرایطی تعریف می کند که هر پدیده یا موجودي در آن زندگی یا فعالیت می کند «محیط به هر آنچه در پیرامون وجود دارد و به صورت بالقوه با فرد در ارتباط قرار می گیرد، اطلاق می شود. هر چند که فرد امکان دریافت تمامی اطلاعات موجود را نداشته باشد. محیط تمامی اطلاعاتی است که از پیرامون ما، ارسال می گردند». این اطلاعات بالقوه، می توانند هم از محیط طبیعی و هم از محیط مصنوع ارسال شوند (پور جعفر و صادقی، 1387، 98).
فرض بر این است که محیط در سطوح مختلفی رفتار را تحت تأثیر قرار می دهد. رفتارهای آنی، تابعی از وضعیتی هستند که در آن اتفاق می افتند. برای مثال، آرایش مبلمان و اثاثیه در یک اتاق بر شیوة تعامل افراد در آن اتاق با یکدیگر، تأثیر می گذارد. برخی تحقیقات بر مبنای متون دینی، اثبات کرده اند که قرآن نظریۀ تأثیر محیط بر اخلاق را پذیرفته است. داستان قوم سبا مبنی بر تفرقه و طغیان در سرزمین های مناسب و خوش آب و هوا، استکبار و فساد قوم عاد و ثمود به علت داشتن توانایی بدنی، مالی و ایجاد بناهایی تراشیده از سنگ، شهر مکه و هجرت حضرت ابراهیم به مکانی سنگلاخ)مکه( و سرزمین اقوام دیگر که مستقیماً در قرآن بدان ها اشاره شده، مصداقي مناسب براي پيگيري پژوهش می باشد )هزار جریبی، وآستین فشان، 1388). نظریه کنش متقابل ادراك ویلیام ایتلسن بر نقش تجربی ادراك تاکید دارد و رابطه اي پویا بین فرد و محیط را مبناي تحیلی قرار می دهد. در این نظریه، محیط، مشاهده گر و ادراك وابستگی متقابل دارند. ویلیام ایتلسن(1960) فرایند را این گونه تعریف می کند"ادراك بخشی از فرایند زندگی است که به وسیله آن هر یک از ما، از دیدگاهی نظري خاص، براي خود جهانی را تصور می کنیم که در آن ... نیاز هاي ما ارضا می شود (لنگ ، 1388، 101) نقش مهم نظریه کنش متقابل در معماري و طراحی تشخیص این است که، مردم در محیط به چه چیزهایی توجه می کنند و اهمیت می دهند زیرا معماري ارتقا دهنده کیفیت زندگی بر مبناي ادراکات حسی است (جایدری و جعفری خواه، 1292).
در حقیقت، تجربه ي هر فرد در زندگی و مهارت هایی که کسب می نماید مربوط به شرایط محیطی و محصول تأثیر متقابل میان آن فرد و محیطی است که در آن زندگی می کند، محیط با ایجاد فرصت و تحریک و تشویق انسان در رفتار او تأثیر می گذارد ( رهبري منش و رحمتی زاده، 1391، 1).
تعاریف و معیارهای کیفیت سرزندگی از دیدگاه صاحبنظران در جدول 1 خلاصه گردیده است:
جدول 1 معیارهای موثر برسرزندگی شهری
صاحب نظر | مقیاس مواجه | معیار های سرزندگی | سال |
Lynch | شهر | - سلامتی - عملکرد بیولوژیکی مطلوب - بقا(ایجاد یک محیط حیاتی و یک بستر | 1981 |
Landry & Bianchini | شهر | -داده های زمینه -گوناگونی -دسترسی - ایمنی -هویت و قابلیت تشخیص -نوآوری و خلاقیت -پیوند -قابلیت رقابت -ظرفیت سازمانی | 1995 |
Chapman | شهر | تنوع جاذبه ها -قابلیت دسترسی و اتصال ها -آسایش | 1996 |
Montgomery | فضاهای عمومی | میزان تنوع در کاربری های اصلی شامل مسکن -نسبت حضور فعالت های تجاری مستقل و محلی به خصوص مغازه ها -الگوی ساعات کار و به خصوص وجود فعالبت های پرتحرک هنگام غروب و شب هنگام -وجود بازارهای موقت و تعیین ابعادو اندازه و نوع فعالیت های مناسب در این بازارها -عرصه خدمات با قیمت هاو کیفیت های متفاوت از طریق مکان های اجتماعی فرهنگی گوناگون -اشکال مختلف کاربری های مختلط مشوق سرمایه گذاری های کوچک -پیش بینی تامین بنا ها و فصاهای ساخته شده در اندازه ها و قیمت های مختلف -وجود ساختمان ها با سبک ها و طرح های مختلف -وجود نماهای فعال شهری و زندگی فعال شهری | 2005 |
جهانشاه پاکزاد | فضاهای عمومی | -تنوع در کالبد،عملکرد و کاربری -بهره گیری از عناصر طبیعی -دعوت کنندگی و حضور افراد -برقراری امنیت | 1385 |
Hospers, G | خیابان | تنوع(کالبدی،کاربری و فعالیت ها -طراحی شهری جذاب و متناسب با فعالیت ها -عوامل اجتماعی-فرهنگی و محیطی | 2002 |
Pamir | مرکز شهر | بهبود تنوع کاربری (استفاده) -تشویق فشردگی -ایجاد تراکم توسعه -اطمینان حاصل نمودن از توازن فعالیت ها -بالا بردن سهولت دسترسی -آفرینش پیوند های عملکردی -ساختن یک سامانه هویتی مثبت | 2007 |
شکل 1 مدل نظری سرزندگی برگرفته از ادبیات موضوع
سنجش سرزندگی
با توجه به هدف این پژوهش که افزایش سرزندگی در محیط های آموزشی می باشد؛ بر اساس مطالعات انجام شده و صاحب نظران این حوزه شاخص های مهم و تاثیرگذار در سرزندگی دانشجویان در محیط های طبیعی و مصنوع با توجه به مولفه های اجتماعی، کالبدی، فرهنگی و زیست محیطی در جدول 2 استخراج و در مدل نظری سرزندگی(شکل 1) تبیین و در نهایت به سنجه هایی که در محیط دانشگاه باید بررسی گردد نائل گردیده است.
جدول 2 شاخص های موثر در سرزندگی دانشجویان در محیط های طبیعی و مصنوع
مفهوم | مولفه | شاخص | سنجه | منبع |
سرزندگی |
اجتماعی | تنوع کاربری و فعالیت ها | - میزان تنوع در کاربری ها - پراکندگی کاربريهاي متنوع - کافی بودن کاربريهاي خدماتی - نحوه استقرار کاربريهاي اوقات فراغت - تعداد و وسعت عرصه های مراسم و فعالیتهاي ویژه و همچنین فضاهای مکث، نشستن و تماشا | پاکزاد، 1385 (Montgomery, 2005)
Landry,2000 |
امنیت | - ایمنی پیاده در مقابل سواره - کیفیت تقاطع پیاده و سواره - وجود سلسله مراتب دسترسی - کیفیت دسترسی به سواره - امنیت پیاده در محیط - وجود موانع دید در عرصه مسیر -کیفیت روشنایی مسیر حرکت پیاده | |||
عدالت | - قابلیت دسترسی از نقاط مختلف به پیاده راه - قابلیت دسترسی به گرهها و مسیرهاي اصلی پیرامون - مناسب بودن شيب معبر براي گذر پياده وافراد معلول | |||
کالبدی | مبلمان و عناصرالحاقی | - وجود نيمکت براي رفع خستگي در فضاهاي جمعي - وجود سطل زباله در فواصل مناسب در مسيرها | ||
روشنايي | - روشنايي در روز و شب - ميزان سايه اندازي در معابر و فضاهای جمعی | |||
خوانايي | - وجودتابلوهاي هدايت مسيردر معابر - خوانايي تابلوهاي هدايت مسير - وجودورودي تعريف شده و منحصربه فرد - وجودمجسمه هاي خاص در محدوده براي هدايت مسير | |||
سيما و منظر | - وجود ساختمانهاي داراي معماري خاص و نشانه - دیده شدن فضاهاي سبزدر مسيرهاي اصلي - بکارگیري مصالح نامناسبی چون آسفالت و بتن در جا | |||
تنوع | - وجود جزئیات متنوع و قابل ادراك براي ناظر در نماها و فرمهاي متنوع با ریتمهاي متنوع در جداره - وجود شاخصهاي کالبدي که یادآور خاطراتجمعی است - برسی مصالح از نظرتنوع در عین وحدت - هماهنگی روشنایی مسیر با روشنایی بدنه ها | |||
|
| دسترسي | -کيفيت دسترسي به فضاهاي جمعي برای گذران اوقات فراغت، - کيفيت دسترسي به شبکه حمل ونقل عمومي - سهولت دسترسي به پارکينگ - دسترسي مناسب به خدمات الکترونيکي )عابربانک‌‌ها و... |
|
فرهنگی | هویت | - میزان عناصر و نشانه های تاریخی - میزان استفاده از مصالح بوم آور
| ||
خاطره | - چگونگی تصویر موجود در ذهن افراد - وجود فضاهای تجمعی باز و بسته خاطره انگیز | |||
زیست محیطی | فضای سبز | ميزان سايه اندازي در فضاهاي جمعي، جودفضاهاي سبزبرای گذران اوقات فراغت، وجود مسيرهاي سبز پياده، دیدهشدن فضاهاي سبز در مسيرهاي اصلي، وجوددرختان و پوشش گياهي کنار پيادهرو براي تأمين آسايش اقليمي، | ||
اقلیم | توجه به معيارهاي اقليمي در ساخت وساز |
متدولوژی تحقیق:
در تحقيق حاضر با توجه به ماهیت کمی– کیفی آن از روش نمونه گیری تصادفی با استفاده از فرمول کوکران جهت پرسشنامه " سنجش میزان کیفیت سرزندگی در شهرک دانشگاهی امیرکبیر اراک" و الویت بندی شاخص های دخیل درسرزندگی" استفاده، و افرادي به عنوان جامعه آماري (نمونه) انتخاب شده است که داراي يکي از شروط زير است:
دانشجوی دانشگاه آزاد اراک، دانشجوی کارشناسی معماری دانشگاه آزاد اراک، دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اراک، دانشجوی کارشناسي ارشد معماری دانشگاه آزاد اراک، دانشجوی کارشناسي ارشد شهرسازي دانشگاه آزاد اراک.
بر اين اساس از بین حدود 780 نفر از دانشجویان معماری دانشگاه آزاد اسلامی اراک، 250 نفر با توجه به فرمول کوکران بعنوان حجم نمونه تحقيق انتخاب، و پرسش نامه بين آن ها توزيع شد.
مرحله ی اول؛ تشکیل ماتریس اولیه اطلاعات1: اولین گام در تبیین ، استخراج معیارها و شاخص های سرزندگی از متون معتبر مربوطه و تشکیل ماتریس اولیه اطلاعات است (جدول 2 ).
مرحله دوم؛. شناسائی ابعاد سازه وساختار علی متغیرهاي مدل: در تبیین و تعیین کیفیت سرزندگی متغيرهاي مورد استفاده بر اساس صفات مشتركشان به 5 دسته (کالبدی، فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی) محدود شده و اين دسته ها عامل ناميده شده اند. هر 4 عامل به عنوان متغیرهای آشکار سرزندگی که از ادبیات تحقق استخراج گشته اند، خود به عنوان متغیر پنهان در نظر گرفته می شوند كه از تركيب چند متغير كه از وجوهي به هم شباهت دارند، و قابل مشاهده هستند، ساخته شده است. هدف مرحله استخراج عامل ها، تائید ساختار علی متغیرهاي مدل و به دست آوردن سازه هاي زير بنايي است كه تغييرات متغير هاي مورد مشاهده را موجب شده است.
مرحله سوم؛. شناسایی همبستگی بین متغیرها؛ بررسی مقادیر اشتراکات مربوط به هر متغیر با سایر متغیرهای مربوطه2 یکی از اولین خروجی های روش معادلات ساختاری، جدول اشتراکات مربوط به هر متغیر است که نشان می دهد میزان واریانس مشترک یک متغیر با سایر متغیرهای به کار گرفته شده در تحلیل چقدر است. هر چقدر میزان آن در هر شاخص بالاتر باشد، نشان می دهد که آن شاخص دارای ارتباط بیشتری با سایر شاخص های به کار گرفته شده در موضوع است.
مرحله چهارم؛ استخراج بار عاملی( قدرت رابطه بین عامل متغیر پنهان و متغیر قابل مشاهده بوسیله بار عاملی نشان داده میشود). و بررسی واریانس تبیین شده ی موضوع ؛
بعد از کنترل و مناسبت آزمونهای آماری مربوطه که داده های خام را برای کاربست در تحلیل عاملی آزمایش و سنجش می نمایند، به محاسبه ماتریس محاسبات مقدماتی پرداخته می شود، که در آن واریانس تبیین شده بوسیله هر عامل مشخص می گردد. به عبارت دیگر ماتریس مربوطه که در قالب مدل تبیین شده نشان داده می شود، برآیند تحلیل عاملی و بار عاملی شاخص ها یا ضریب مسیر3 و ضریب رابطه علی4 سنجه های سرزندگی به روشنی مشخص می شود و مهمتر اینکه سهم هریک از عوامل مربوطه در تبیین و تعیین سرزندگی به چه میزان بوده است. محصول این مرحله وزنی را برای هر عامل در مقابل شاخص مربوطه ایجاد میكند.
در تحلیل عاملی متغیرهائی که یک متغیر پنهان (عامل)را میسنجند، باید با آن عامل، بار عاملی بالا و با سایر عاملها، بار عاملی پائین داشته باشند.
مرحله پنجم؛ آزمونهاي برازندگی و تایید اعتبار مدل؛ در این مرحله و بعد از تعیین بار عاملی هر یک از عوامل تبیین کننده سرزندگی، مدل به مدد امتیاز هر شاخص از عامل ها، در مقایسه با امتیازات استاندارد، ارزیابی و آزمون برازندگی شده و معنادار بودن رابطه بین متغیرها سنجیده می شود. با توجه به کاربرد نرم افرار لیزرل در این پژوهش تعداد زیادي از شاخصهاي برازندگی استفاده می گردد. تا ارتباط هریک از شاخص های مربوطه با عوامل مربوطه شناسایی شود. در واقع این مدل مدل اصلاح شده همان مدل مفهومی است كه با روش تجزیه به مؤلفه های اصلی عامل های آن از ادبیات موضوع استخراج شده است.
مرحله هشتم؛ تبدیل امتیازات عاملی استاندارد شده به مقیاس خطی 5داده های جدول ماتریس امتیازات استانداردشده نشان می دهدکه مقادیر مربوط به عوامل تبیین و تعیین سرزندگی در بین بازه های مختلف عددی قرار دارند.
مرحله ششم؛ اصلاح مدل؛ در این مرحله و مبتنی بر میزان برازندگی مدل سنجش سرزندگی در نمونه "شهرک دانشگاهی امیرکبیر اراک" با برآورد میزان تبیین کنندگی هر عامل، فرضیه آزموده وسوالات پاسخ داده می شود. به عبارت دیگر، این مطالعه بر آن است که عوامل تبیین و میزان تاثیر آنها را در محله مورد مطالعه شناسایی نماید.
روش تحلیل داده ها در این پژوهش به صورت کمی بوده که از طریق روش معادلات ساختاری و تحلیل مسیر پاسخ منطقی به سوال داده شده و فرضیه آزمون می گردد. هدف تحلیل مسیر به دست آوردن برآوردهاى کمى روابط علّى بین مجموعه متغیرهای سرزندگی است. ساختن مدل علّی لزوماً به معنای وجود روابط علّی در بین متغیرهای مدل نیست، بلکه این علیت بر اساس مفروضات همبستگی و نظر و پیشینه تحقیق استوار است. تحلیل مسیر بیان مى کند که کدام مسیر مهمتر و یا معنادارتر و ضرایب مسیر براساس ضریب استاندارد شده رگرسیون محــــــاسبه مى شود. در این پژوهش12شاخص سرزندگی با روش تحلیل عاملی خلاصه شده و به 4 عامل تقلیل یافته و به صورت ترکیبی از عوامل معنی دار ارایه گردیده است. سپس میزان تأثیر هر یک از عامل ها در تبیین سرزندگی شهرک دانشگاهی امیرکبیر اراک و با بهره گیری از مدل خروجی " "Lisrelبه عنوان یک روش تصمیم گیری چند شاخصه، مدل تجربی مورد آزمون و نهایتا میزان سرزندگی شهرک دانشگاهی در پنج گروه (عالی، قابلیت خوب، متوسط، ضعیف6 در هر یک از ابعاد سطح بندی و جایگاه شهرک دانشگاهی در میزان برخورداری از شاخص های تبیین سرزندگی مشخص می گردد. و نهایتا عوامل تأثیر گذار و عامل هایی که در افزایش سطوح تبیین و تعیین سرزندگی شهرک دانشگاهی اراک مؤثرند؛ مشخص می گردد.
شکل3 برازش مدل تحلیل مسیر سرزندگی شکل2 مدل تحلیل مسیر سرزندگی و شاخص های تبیین کننده
(اجتماعی، کالبدی، فرهنگی، زیست محیطی)
شکل 4 تاثیر مولفه های سرزندگی
جدول3 ضرایب تاثیر مولفه های سرزندگی
سرزندگی Vitality | بار عاملی | t-value سطح بحرانی | میزان خطا |
مولفه کالبدی Sceletal | 04/1 | 29/4 | 00/0 |
مولفه اجتماعی Social | 85/0 | 94/6 | 00/0 |
مولفه فرهنگی Cultural | 73/0 | 06/6 | 00/0 |
مولفه زیست محیطی Environmental | 15/1 | 76/4 | 00/0 |
شکل5 مدل ساختاری تبیین سرزندگی شکل 6 برازش مدل ساختاری تبیین سرزندگی
و مولفه های تبیین کننده و مولفه های تبیین کننده
(روشنایی، مبلمان، خوانایی، منظر، تنوع، خوانایی، تنوع، امنیت، عدالت)
جدول 4 تاثیر شاخص های تبیین سرزندگی
شاخص(مولفه)های سرزندگی | سنجه | میزان تاثیردر سرزندگی |
کالبدی | روشنایی | 47/0 |
مبلمان | 67/0 | |
خوانایی | 75/0 | |
سیما و منظر | 70/0 | |
تنوع | 68/0 | |
دسترسی | 31/0 | |
اجتماعی | تنوع | 71/0 |
امنیت | 77/0 | |
عدالت | 64/0 | |
فرهنگی | هویت | 82/0 |
خاطره و معنی | 13/0 | |
زیست محیطی | اقلیم | 62/0 |
شکل7شاخص های تبیین کننده مولفه کالبدی
شکل8 شاخص های تبیین کننده مولفه فرهنگی شکل9 شاخص های تبیین کننده مولفه اجتماعی
تحلیل یافته های تحقیق:
همانطوریکه از مدل های خروجی نرم افزار مشخص است در مدل تحلیل مسیر (شکل 2) که ارتباط بین مولفه ها و شاخص ها به تنهایی مورد ارزیابی قرار گرفته است. شاخص هویت از مولفه فرهنگی بالاترین ضریب تاثیر و خاطره و معنی پایین ترین ضریب تاثیر را دارا می باشد. از آنجاییکه شاخص ها توانسته اند به خوبی هر مولفه را تبیین نمایند، یا به عبارتی ارتباط معنی داری بین آنها برقرار گردد؛ در مدل ساختاری نیز(شکل 5) که ارتباط بین سرزندگی و مولفه ها را با شاخص ها به صورت همزمان می سنجد، همین دو شاخص یعنی هویت و خاطره از بیشترین و کمترین میزان تاثیر برخوردار می باشند.
و این در حالی است که در ارتباط بین سرزندگی و مولفه ها، مولفه فرهنگی از قدرت تبیین کنندگی کمتری نسبت به مولفه های دیگر سرزندگی برخوردار است و بر اساس مدل ساختاری(شکل 4) مولفه زیست محیطی پس از آن مولفه کالبدی و اجتماعی به ترتیب بالاترین میزان تاثیر را در تبیین سرزندگی دارا می باشند. بنابراین اینگونه استنتاج می شود که تاثیر هر یک از شاخص ها بر مولفه ها و مولفه ها بر سرزندگی در زمانیکه به تنهایی مورد ارزیابی و تحلیل قرار می گیرند با زمانی که به صورت کلی و همزمان سنجیده می شوند ممکن است تفاوت داشته باشد.
همچنین پس از برازش هر دو مدل تحلیل مسیر(شکل3) و ساختاری(شکل 6) معلوم گشت که همین شاخص خاطره نتوانسته به خوبی مولفه فرهنگی را تبیین نماید و می باید از مدل حذف گردد.
همانطور که از (جدول 3 و شکل 8) استنتاج می گردد در میان عوامل و سنجه های تاثیرگذار بر کیفیت سرزندگی شاخص هویت از مولفه فرهنگی با ضریب 82/0 شامل سنجه های:
حضور عناصر و نشانه های تاریخی و میزان استفاده از مصالح بوم آور و پس از آن شاخص امنیت از مولفه اجتماعی با ضریب 77/0شامل سنجه های: ایمنی پیاده در مقابل سواره، کیفیت تقاطع پیاده و سواره
- وجود سلسله مراتب دسترسی
- کیفیت دسترسی به سواره
- امنیت پیاده در محیط
- وجود موانع دید در عرصه مسیرو شاخص روشنایی مسیر حرکت پیاده و شاخص خوانایی از مولفه کالبدی با ضریب 75/0 شامل سنجه های:
- وجود تابلوهاي هدايت مسيردر معابر
- خوانايي تابلوهاي هدايت مسير
- وجود ورودي تعريف شده و منحصربه فرد
- وجود مجسمه هاي خاص در محدوده براي هدايت مسير بیشترین تاثیر و شاخص خاطره از مولفه فرهنگی با ضریب 13/0 شامل سنجه های:
- چگونگی تصویر موجود در ذهن افراد
- وجود فضاهای تجمعی باز و بسته خاطره انگیز و پس از آن شاخص دسترسی از مولفه کالبدی با ضریب 31/0 و سنجه های تعیین کننده:
-کيفيت دسترسي به فضاهاي جمعي برای گذران اوقات فراغت،
- کيفيت دسترسي به شبکه حمل ونقل عمومي
- سهولت دسترسي به پارکينگ
- دسترسي مناسب به خدمات الکترونيکي )عابربانک‌‌ها و...)کمترین تاثیر را در کیفیت سرزندگی نمونه مورد مطالعه داشته اند.
با توجه به (جدول3و شکل 7) و میزان تاثیرگذاری هر یک از شاخص ها ی محیط که آن محیط را واجد کیفیت سرزندگی می نماید؛ افزایش حضور عناصر و نشانه های تاریخی و میزان استفاده از مصالح بوم آورد در طراحی معماری محیط دانشگاه که نمایانگر شاخص هویت معماری محیط می باشد، می تواند بیشترین زمینه ارتباطی بین محیط معماری دانشگاه و دانشجویان را فراهم آورد. پس از آن با ایجاد ایمنی معابر پیاده دانشگاه در مقابل سواره، تعریف و تحدید دقیق تقاطع پیاده و سواره، طراحی سلسله مراتب دسترسی از محیط بیرون به درون محوطه، سایت، دانشکده و کلاس و کارگاه های دانشگاه، افزایش کیفیت دسترسی به سواره از لحاظ مکانیابی مناسب، کفسازی و شیب مناسب جهت افزایش امنیت عابر پیاده در محیط، پیش بینی عدم وجود موانع دید در عرصه مسیر، و پیش بینی روشنایی کافی و مناسب در مسیر حرکت پیاده در راستای امنیت محیط دانشگاه می توان زمینه ارتباط و تعامل بیشتر دانشجویان با محیط دانشگاه را فراهم آورد.
همچنین با نصب تابلوهاي هدايت مسيردر معابر و خوانايي تابلوهاي هدايت مسير، طراحی ورودي های تعريف شده و منحصربه فرد از بیرون تا درون دانشگاه و دانشکده و کلاس و طراحی مجسمه هاي خاص از مشاهیر علمی و دانشگاهی همان شهر در محدوده براي هدايت مسير و خوانایی بیشتر می توان در مراحل بعد جهت افزایش این ارتباط استفاده نمود(شکل 9).
پس از آن فعالیت های در ارتباط با سیما و منظر دانشگاه از طریق طراحی ساختمانهاي داراي معماري خاص و نشانه های بومی و ملی، طراحی و پیش بینی فضاهاي سبز در مسيرهاي اصلي و عدم بکارگیري مصالح نامناسبی چون آسفالت و بتن در جا و همچنین ایجاد تنوع در طراحی معماری دانشگاه از طریق طراحی جزئیات متنوع و قابل ادراك براي ناظر در نماها و طراحی فرمهاي متنوع با ریتمهاي متنوع در جداره، ایجاد شاخصهاي کالبدي که یادآور خاطرات جمعی در محیط دانشگاه باشد و اجرای مصالح متنوع در عین وحدت و ایجاد هماهنگی بین روشنایی مسیر و روشنایی بدنه های فضاهای دانشگاه استفاده از مبلمان شهری مناسب از طریق تعبیه تعداد مناسب نيمکت براي رفع خستگي در محوطه و فضاهاي جمعي، وجود سطل زباله در فواصل مناسب در مسيرها، طراحی آبنما و فواره و افزایش قابلیت پذیری دسترسی از نقاط مختلف محوطه دانشگاه به پیاده راهها، طراحی نفوذپذیر به گرهها و مسیرهاي اصلی محوطه دانشگاه و لحاظ نمودن کفسازی مناسب برای افراد معلول با طراحی مناسب شيب و نوع مصالح معابر توجه به معيارهاي اقليمي در طراحی و اجرا و تکنیک های ساخت و مصالح مورد استفاده در فضاهای دانشگاهی و طراحی محوطه و سایت دانشگاه و نهایتا توجه به روشنايي طبیعی فضاهای آموزشی و معابر در روز و شب و کنترل ميزان سايه اندازي در معابر و فضاهای جمعی، طراحی فضاهای عمومی نفوذپذیر برای گذران اوقات فراغت، در دانشگاه، همچنین سهولت دسترسي به شبکه حمل ونقل عمومي و به پارکينگ و سهولت دسترسي مناسب به خدمات الکترونيکي )عابربانک‌‌ها و...) با توجه به ضرایب تاثیر استخراج شده از جدول می تواند ترتیب اولویت اقداماتی باشد که موجب تعامل و ارتباط بیشتر دانشجو با محیط دانشگاه می باشد. که در شکل10 به عنوان مدل تبیین سرزندگی ارائه گردیده است.
شکل10 مدل تبیین سرزندگی در شهرک دانشگاهی امیر کبیر اراک بر اساس اولویت اقدامات
نتیجه گیری:
با توجه به پرسش اصلی پژوهش مبنی بر شناخت عوامل اثرگذار در افزایش سرزندگی دانشجویان، شاخص ها و سنجه های موثر در حوزه های کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی استخراج و در نمونه مورد مطالعه "شهرک دانشگاهی امیر کبیر اراک" مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس یافته های تحقیق وزن دهی و بر اساس میزان و سنجش اثر گذاری اولویت اقدامات به صورت مدل نهایی تبیین گشت. بدیهی است مدل تبیین سرزندگی در شهرک دانشگاهی امیر کبیر اراک می تواند در دانشگاه های دیگر مورد ارزیابی و سنجش قرار گیرد و در راستای تفاوت ها و ویژگی های منحصر به فرد هر دانشگاه بازنگری گردد.
فهرست مراجع
1-پاکزاد، جهانشاه. (1385). راهنماي طراحی فضاهاي شهري در ایران. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
2- پامیر، سای. (1394). آفرینش مرکز شهری سرزنده اصول طراحی شهری و باز آفرینی. (مصطفی بهزادفر و امیر شکیبا منش، مترجمان)، تهران: دانشگاه علم و صنعت.
3- جایدری، ارغوان؛ و جعفری خواه، سرور. (۱۳۹۲). بررسی مؤلفه های کالبدی محیط های آموزشی و تأثیر آن ها بر رفتار کاربران. اولین همایش ملی معماری و شهرسازی انسان گرا. آذر، (ص 45-58). قزوین: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
4-چپمن، دیوید. (1391). آفرینش محلات و مکان ها در محیط انسان ساخت اثر، (شهرزاد فریادی، منوچهر طبیبیان، مترجمان). تهران: دانشگاه تهران.
5-پورجعفر، محمدرضا؛ و صادقی، علی رضا. (1387). اصول حاکم بر طراحی هدفمند محورهاي دید شاخص شهري، هویت شهر، 2، (95-106).
6-خستو، مريم؛ و سعيدي رضواني، نويد. (1389). عوامل موثر بر سرزندگي فضاهاي شهري خلق يك فضاي شهري سرزنده با تكيه بر مفهوم مركز خريد پياده، هويت شهر، 4 ، ( 63-74).
6-دادپور, سارا. (1389). معیارهای سرزندگی فضاهای شهری مطالعه موردی: بخشی از خیابان ولیعصر تهران. دومین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری .اسفند، (ص18-24).مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
7- سمیع آذر، علیرضا. (1376). پویایی و خلاقیت در ساماندهی فضاهاي آموزشی. مدرسه نو ، طراحی و معماري فضاهاي آموزشی، تهران: سیماي دانش، 11-14
8-شاهيوندي، احمد؛ قلعه نويي، محمود؛ و عليپور اصفهاني؛ مريم. (1394). بررسي ويژگيهاي کالبدي و اثرگذاري آن بر سرزندگي و زيست پذيري محله هاي قديم شهري نمونه موردي محله سنبلستان اصفهان. مرمت و معماري ايران، 5، (13-26).
9- شجاعی، سید علیرضا. ( 1388). فضاهاي آموزشی؛قواعد و معیارها، تهران: انتشارات سیماي دانش.
10-شالی امینی، وحید؛ و بهبودیان باجیگران، سعید. (1389). معیارهای دستیابی به سرزندگی پایدار در فضاهای عمومی شهرهای جدید با تکیه بر شاخص های توسعه پایدار(مطالعه موردی شهر جدید گلبهار). نخستین همایش توسعه شهری پایدار.آذر، (ص51-59). تهران: قطب علمی توسعه شهری پایدار
11-عظمتی، سعید؛ مظفر، فرهنگ؛ و حسینی، سیدباقر. (1393). تأثیر فضاهای توسعه پذیر محیطهای دانشگاهی بر پایداری اجتماعی و خلق سرزندگی. معماری و پایداری شهری،1، (23-31).
12-رهبري منش، کمال؛ و رحمتی زاده، علی.(1391). بررسی عوامل مؤثر کالبدي در محیط هاي آموزشی جهت بهبود فرایند یادگیري کودکان. همایش منطقه اي تازه هاي معماري. اسفند، (ص12-19). شوشتر: آموزشکده سما شوشتر.
13-لطف عطا، آیناز. (1387). تأثیر عوامل محیطی بر یادگیري و رفتار در محیط هاي آموزشی (ابتدایی) در شهر، مدیریت شهري،21،
(73-90).
14-لنگ، جان. (1388). آفرینش نظریۀ معماري؛ نقش علوم رفتاري در طراحی محیط، (علیرضا عینی فر، مترجم)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15-هزار جریبی، جعفر؛ وآستین فشان، پروانه. (1388). بررسی عوامل موثر بر نشاط اجتماعی با تاکید بر استان تهران. جامعه شناسی کاربردی، 33 ، (14-22).
16 - Dillon, M. (2001). Buildings and Betterment: Influences on the Design of State School Buildings 1900-
1920”, International Education Journal, 2, 109-115.
17- Hossini, SB., Azemati, S., & Mozaffar, F. (2012). The Effect of the Vitality Level of University Campuses on Increasing Social Interactions and Makin; Procedia - Social and Behavioral Sciences, 170 , 225 – 233.
18- Montgomery, J. (2005). Cultural Quarters as Mechanisms for Urban Regeneration. Part 1: Conceptualising Cultural Quarters, Planning, Practice & Research, 18(4), 293–306.
19- Landry , Ch., & Bianchini, F. (1995). The Creative City, Demos.London,61, 96-109.
20- Landry , Ch. (2000). Uban Vitality: A New Source of Urban Competitiveness. Prince Claus Fund Journal Archive .Issue Urban Vitality—Urban Heroes, 38,56-82.
20- Lynch, K. (1981). A Theory of Good City Form. Unpublished master’s thesis, , MIT University, Cambridge, MA.
21- Hospers, G. (2002). Jane Jacobs: Visionary of the Vital City. Planning Theory and Practice, 4, 207-212
پی نوشت:
[1] * این مقاله از طرح پژوهشی تحت عنوان "نقش محیط (طبیعی و مصنوع) در سرزندگی دانشجویان" اجرا شده توسط نگارنده با دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک استخراچ گردیده است.
[2] ** استادیار گروه معماری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران(نویسنده مسئول) Email:m-khanmohamadi@iau-Arak.ac.ir
[1] Initial Matrix.
[2] Communalities Checking.
[3] Path coefficient
[4] ضریب رابطه علی امتیازبین دو متغیر پنهان مستقل و وابسته است
[5] Conventional Linear Scaling Transformation Technique.
[6] با توجه به سوالات پرسش نامه
Specify the Vitality of University Students with Regard to the Environment
Abstract:
One of the main components in designing education setting is vitality and cheer, because the lack of vitality in this setting helps to increase abnormal behaviors. Access to such an aspect, involves qualitative and quantative improvement of environment.
Environment is a bed for formation of many behavioral aspects. On the other hand, many feelings, habits, tastes, and even the manner of viewpoints and behaviors are affected by environment wonderfully at same reason, many of knowledgeable people, define environment as a university that each person according to fields and talents can learn many things from it and is effected by it. Such as an university that one never graduates from it. Since, human’s continues interactions with together and with environmental resources and pattern of learners- centered, shape the extract of educational systems in today and next world, it is believed that new approaches involve movement teamwork, dynamics and vitality money students. Therefore, defining needs and how organizing a bed for learning, has a particular importance thus, this research aims to improve student’s joy and firstly, considers the factor of increasing vitality quality in a educational setting and according to the attention of knowledgeable people in the field and analysis of current document and the analyses the model of vitality in the sample Amir Kabir university of Arak by question air, and considers the preference of action according to the effect of all factors by Lizrell software. And therefore it gets the model of defining and determining goy in this university according to priority and delay of needed steps.
Key Words: natural environment, artificial environment, educational setting, vitality and cheer, educational process