Prioritizing Tourist Attractions in Historically Regenerated Areas (Case Study: Zandieh Historical Complex in Shiraz)
Subject Areas : urban planning
Seyed Kamal Aldin Shahriari
1
,
Ali Karimzadeh
2
,
Shahrzad Shahriari
3
1 - Assistant Professor, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 - Assistant Professor, Department of Urban Development, Beyza Branch, Islamic Azad University, Beyza, Iran.
3 - Department of Architecture,Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
Keywords: Urban tourism, Urban Regeneration, Zandiyeh Historical Complex,
Abstract :
Recognizing tourist attractions and capabilities with the aim of urban development and promotion of the presence of tourists is of high importance. Tourism-led urban regeneration can be considered as the main urban regeneration approach in the last two decades. Tourism in a strategic position and with the goal of achieving an economic and booming mechanism that can include urban development goals and draw a different face for the city. Tourism-led urban regeneration, by developing basic concepts such as innovative economic issues, finds that the inner context and central core of the cities can confidently benefit from the effects of urban tourism and its beneficial features in the regeneration process. This approach respects the traditional framework and adds new structures to these combinations in accordance with those frameworks. In this way, it represents a content and function with a superstructure of cultural and social issues, and an infrastructure of a fully economic and productive mechanism. Such a perspective brings about a kind of convergence in the purpose and means of urban regeneration. The lack of sufficient research in this regard has caused Iran not to have appropriate design and organization, in spite of the existence of indoor historical sites and urban tourist attractions. As noted earlier, there is little research on tourism-led urban regeneration in Iran. In addition, the frameworks proposed for studying urban tourism have more considered the concepts and methodology of urban tourism. In this way, it is necessary to carry out applied research to study urban tourism in order to explore the principles and criteria for urban regeneration. This research tries to fill this gap and focus on urban tourism by defining the different dimensions of urban regeneration as well as providing a set of principles and criteria appropriate for the urban space and testing them in Zandieh historical complex in Shiraz. The purpose of this research is to identify the tourist attractions in historically regenerated areas. First, a content analysis has been conducted to identify the principles of tourism-based regeneration, and the literature has been reviewed for various definitions, views and theories provided by scholars. Second, using the field method, tourism-led urban regeneration criteria have been verified through urban tourists’ questionnaire in Zandieh regenerated historical complex in Shiraz. The statistical population of the urban tourists in Shiraz city was 4,720,000 people in 1394. Using the Cochran formula, it is found that the sample size included 384/124 people. Therefore, the population of tourists was estimated to be 385 people. In order to increase the accuracy and reduce the functional error, 400 questionnaires were distributed among the tourists. It should be noted that the sampling method in this study was cluster sampling. The urban tourists’ questionnaire was analyzed using SPSS software and Friedman test. The findings revealed that the historical and memorable capabilities are at the first place and the cultural, recreational and environmental capabilities are at the second to fourth place of the prioritizing list. This is a good guide for tourism-led urban regeneration planning in Zandieh historical complex.
1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ کاظمی زاد، شمس الله؛ و اسکندری ثانی، محمد. (1389). برنامه‌ریزی استراتژیک گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی مطالعه موردی شهر قم. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 76، 115-141.
2. آیینی، محمد؛ و اردستانی، زهرا السادات. (1388). هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه‌های توسعه درون‌زای شهری (نمونه موردی: رویکرد قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری). هویت شهر، 3(5)، 47-58.
3. بحرینی، سیدحسین؛ ایزدی، محمدسعید؛ و مفیدی، مهرانوش. (1393). رویکردها و سیاستهای نوسازی شهری (از بازسازی نت بازآفرینی شهری پایدار). مطالعات شهری، 9، 17-30.
4. بهزادفر، مصطفی. (1386). هویت شهر، نگاهی به هویت شهر تهران. تهران: شهر.
5. پامیر، سای. (1394). آفرینش مرکز شهری سرزنده اصول طراحی شهری
و بازآفرینی. (مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش، مترجم). تهران: دانشگاه
علم و صنعت.
6. تقوایی، مسعود؛ و صفرآبادی، اعظم. (1391). توسعه گردشگری فرهنگی با تأکید بر جاذبه‌های تاریخی (مطالعه موردی: جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 4 (12)، 59-78.
7. ﺣﯿﺪریﭼﯿﺎﻧﻪ، رحیم. (1387). ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی. ﺗﻬﺮان: ﺳﻤﺖ.
8. عباس زاده، مظفر؛ محمدمرادی، اصغر؛ و سلطان احمدی، الناز. (1394). نقش ارزش های میراث معماری در توسعه گردشگری فرهنگی مطالعه موردی بافت تاریخی ارومیه، مطالعات شهری، 14، 77-90.
9. قنبری، یوسف؛ کماسی، حسین؛ جمینی، داود؛ و آریان پور، آزاد. (1391). شناسایی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری شهرستان روانسر بر اساس جذب گردشگر. جغرافیا و پایداری محیط،3، 65-86.
10. کریم زاده، علی؛ شهریاری، سید کمال الدین؛ و اردشیری، مهیار. (1396). تبیین سیاستهای فرهنگی تأثیرگذار بر بازآفرینی شهری فرهنگ محور (با تأکید بر تجارب بازآفرینی شهری استانبول ترکیه). هویت شهر، 11 (29)، 95-106.
11. مولائی هشجین، نصراله؛ و ابراهیمی، حیدر. (1393). شناسایی قابلیتها و جاذبه‌های گردشگری و تأثیر آن بر جذب گردشگر در شهرستان املش. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 4(16)، 95-108.
12. نصراللهی، زهرا؛ جهانبازی، ندا؛ و ناصری، طاهره. (1393). رده بندی استانهای کشور برحسب جاذبه‌های گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، 9(28)، 17-37.
13. Cinderby, S., Forrester, J., Jones, M., Schofield, P., Shaw, S., Snell, C.,& Owen, A. (2007). Leisure and tourism-led regeneration in post industrial cities: challenges for urban design. York: SEI. In SITU Report.
14. Costas, S. (2011). Urban Tourism and Urban Change. New York: Routledge.
15. Gezici, F., & Kerimoglu, E. (2010). Culture, tourism and regeneration process in Istanbul, International Journal of Culture, Tourism and Hopsitality Research, 4(3), 252-265.
16. Guo, Z., Xiao, X., Gan, Y., & Zheng, Y. (2001). Ecosystem Functions, Servicesand their Values, A case study in Xingshan Country of China, Ecological economics, 38, 141-154.
17. Hall, C. M. & Page, S. J. (2014). The geography of tourism and recreation: Environment, place and space. London: Routledge.
18. Hall, P. (1993). Forces Shaping Urban Europe. Urban
Studies, 30 (6), 883- 898.
19. Jansen-Verbeke, M. (1986). Inner city tourism: resources, tourists, and promoters. Annals of Tourism Research, 13(1), 79-100.
20. Law, C. M. (1987). Conference and exhibition tourism. Built Environment, 13 (2), 85-95.
21. Law, C. M. (1992). Urban tourism and its contribution to economic regeneration. Urban Studies, 29(3/4), 599-618.
22. Law, C. M. (1993). Urban Tourism: Attracting visitors to large cities. London: Mansell.
23. Ozden, P. (2008). An opportunity missed in tourism-led regeneration: Sulukule. WIT Transactions on Ecology and the
Environment, 115,141-152.
24. Shaw, G., & Williams, A. M. (1994). Critical Issues in
Tourism: A Geographical Perspective. Oxford: Blackwell.
25. Smith, A., & Timberlake, M. (1995). Conceptualizing and Mapping the Structure of World System Cities System .Urban Studies, 32, 287-302.
26. Smith, M. K.(Ed). (2006). Tourism, Culture and Regeneration. Wallingford: Cabi.
27. Swarbrooke, J. (2000). Tourism, economic development and urban regeneration: a critical evaluation, in M. Robinson, R. Sharpley, N. Evans, P. long and J. Swarbrooke (eds.), Developments in Urban and Rural Tourism: Reflections on International Tourism, Sunderland: Business Education Publishers.
28. Zukin ,S. (1995). The cultures of cities. Oxford: Blackwell.
اولویت بندی قابلیت ها و جاذبه های گردشگری در محدوده های بازآفرینی شده تاریخی
(نمونه موردی: محدوده تاریخی زندیه شیراز)
دکتر سید کمال الدین شهریاری*، دکتر علی کریم زاده **، دکترشهرزاد شهریاری***
چکیده
شناخت قابلیتها و جاذبه های گردشگری، در راستای توسعه شهری و ارتقاء حضور گردشگران، حائز اهمیت می باشد. هدف از این پژوهش شناسایی قابلیتها و جاذبه های گردشگری در محدوده های بازآفرینی شده تاریخی، می باشد. در گام اول، جهت شناسایی اصول بازآفرینی گردشگری محور با روش تحلیل محتوا، به ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮن ﻧﻈﺮی شامل ﺗﻌﺎرﯾﻒ و بررسی دﯾﺪﮔﺎه و نظریات اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان پرداخته شده است. در گام دوم، با بهره گیری از روش میدانی، معیارهای بازآفرینی شهری گردشگری محور، از طریق پرسشنامه گردشگران شهری در محور بازآفرینی شده زندیه شیراز، مورد آزمون واقع شده که پرسشنامه گردشگران شهری با نرم افزار SPSS و بهره گیری از آزمون فریدمن تحلیل شده و قابلیتهای تاریخی و یادمانی در اولویت اول و قابلیت های فرهنگی، تفریحی و محیطی در اولویت های دوم تا چهارم قرار دارند. این خود راهنمای مناسبی جهت برنامه ریزی های بازآفرینی شهری در محدوده زندیه با محوریت گردشگری خواهد بود.
واژه های کلیدی
گردشگری شهری، بازآفرینی شهری، مجموعه تاریخی زندیه.
* استادیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
** استادیار گروه شهرسازی، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران. (مسئول مكاتبات)
Email: karimzadeh@biau.ac.ir
*** گروه معماری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
Email: shahrzadshahriari@miau.ac.ir
مقدمه
در دهــه های اخیر رشــد شتابان شهرنشینی، توسعه وگسترش بی رویه شهرها، تنگناها، معضلات و پیچیدگی هایی را به همراه داشته است. از پیامدهای این پدیده، شدت یافتن ضرباهنگ تغییرات فضایی _ کالبدی شهرها بــه طــور اعــم و مــراکــز شهری، بخش های مرکزی شهرها به طوراخص بافت های تاریخی و فرهنگی بوده است که اغلب سبب افت منزلت اجتماعی، نابسامانی در سازمان فضایی _ کالبدی، زوال اقتصادی و ناکارآمدی کارکردی در این محدوده ها شده است (بحرینی و همکاران، 1393). امروزه شهرها به طور مداوم در حال واکنش به تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تغییرات فناورانه و پیامدهای ناشی از این عوامل می باشند. در این رابطه از فرآیند « خدماتی شدن » به عنوان مهمترین عامل شکل دهنده به شهرها نام برده می شود. دلیل این امر، تشکیل ساختار کالبدی – کارکردی نوینی است که مورد نیاز بخش جدید شهرها می باشد. گرایش به سوی فعالیت های خدماتی، الگوی جدیدی از کار و استراحت را پیش روی جوامع پیشرفته نهاده است. مطابق این الگو، با آزاد شدن ساعت های بیشتر در طول هفته و افزایش ایام تعطیل سالانه و اوقات فراغت، تقاضای بیشتر برای استفاده از خدمات تفریحی، گردشگری و فرهنگی به وجود آمده و همین امر، کل جریان شهرسازی را به سوی ایجاد یا ارتقاء کیفی فضاهای عمومی سوق داده است. همچنان می توان اذعان داشت که « روند خدماتی شدن » شهرها به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل در « بازآفرینی » اقتصادی- اجتماعی شهرها یاد می شود. همانطور که ذکر شد، همواره گردشگری به عنوان رویکردی جهت بازآفرینی شهری مطرح بوده و از آن به عنوان عاملی جهت درک بیشتر شهرها یاد می شود. در سالهای اخیر تغییرات عمده ای در نگرش به گردشگری بوجود آمده به گونه ای که به آن، به عنوان یک صنعت نگریسته شده و بهره گیری از این صنعت به عنوان عامل توسعه شهر ها مطرح است.
صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا و دارای ویژگی های بارز و منحصر به فرد، بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی و تولیدی کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه را، به خود اختصاص داده است (ابراهیــم زاده و همکاران، ۱۳8۹). گردشگری به دنبال تغییرات در جهان معاصر، هم در ساخت و سازمان کالبدی و هم در توانمندی های اجتماعی _ فرهنگی جوامع متناسب با فرهنگ حاکم مطرح است. در این میان پتانسیل های تاریخی، فرهنگی و گردشگری به ویژه در مناطق تاریخی و مرکزی شهرها به عنوان کانون های جاذب، توانایی و امکان پویایی و سرزندگی بافت های شهری را دارا بوده و می تواند زمینه جذب گردشگر و توسعه الگوهای فضایی گردشگری، بهبود وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ساکنان و توسعه و ترویج فرهنگ و هویت بومی و منطقه ای را در قالب « گردشگری شهری » فراهم آورد (عباس زاده و همکاران، 1394). امروزه گردشگری شهری به عنوان رویکردی جهت بازآفرینی شهری مطرح و از آن به عنوان عاملی تاثیرگذار جهت توسعه شهری یاد می شود و از آن تحت عنوان بازآفرینی شهری گردشگری محور یاد می شود. در سال های اخیر تغییرات عمده ای در نگرش به الگوهای بازآفرینی شهری گردشگری محور بوجود آمده به گونه ای که نحوه مدیریت مکان و جاذبه های شهری متحول گردیده و از طرف دیگر حفاظــت از میــراث تاریخی و فرهنگــی، عامــل آفرینش محیطی منحصربه فرد و مکانی با تجلی کالبدی توأم با هویت محلی محســوب می شــود. ســاختمانهای تاریخی منحصربه فرد، به عنوان ابزاری در راستای ایجاد حس غرور و هویت سازی ساکنین شهر شناخته می شوند و از جنبــه اقتصادی نیز، به عنوان ابزاری جهت جذب ســاکنین جدید عمل میکند (کریم زاده و همکاران، 1394) در نتیجه بازنگری در برخورد با جاذبه های گردشگری و راهکارهای توسعه شهری منتج از آن در برخورد با قابلیت ها و جاذبه های گردشگری محدوده های تاریخی قابل توجه می باشد و اهمیت بررسی آن بر همگان پوشیده نمی باشد.
واقعیت این است که مهمترین عامل فرسودگی بافت های شهری، افول اقتصادی که باعث خروج شهر از چرخه اقتصادی می گردد می باشد (آیینی و اردستانی، 1388) و از آنجایی که ﺑﺎﻓﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻴﺮاز ﻳﻜﻲ از بافت های ﻛﻬﻦ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ معماري و ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮي ﺧﺎص ﺧﻮد واﺟﺪ ارزشهای ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮﺳﺎزي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮجه است و همچنین ﻗﺪﻣﺖ کالبدی بافت تاریخی و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﭘﻴﭽﻴﺪگی و ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﺷﺪﻳﺪ، ﻣﺸﻜﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺎص اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ، عاملی در راستای اﻓﺖ شدید ﺷﻬﺮي و ﺑﻪ دنبال آن اﻗﺒﺎل ﻛﻤﺘﺮ ساکنین محلی می باشد، از سوی دیگر بیشترین گردشگران شهری شیراز از جاذبه های موجود در بافت تاریخی بازدید به عمل می آورند در نتیجه بررسی و تحلیل عوامل موثر بر بازآفرینی شهری گردشگری محور و اﻗﺪاﻣﺎت اﺟﺮاﻳﻲ صورت پذیرفته حائز اهمیت می باشد.
بازآفرینی شهری گردشگری- محور را می توان اصلی ترین رویکرد بازآفرینی شهری در دو دهه اخیر دانست. گردشگری در جایگاهی راهبردی و با هدف دستیابی به سازوکاری اقتصادی و پررونق که می تواند متضمّن اهداف توسعه ای شهری باشد و چهره ای متفاوت برای شهرها ترسیم کند، روّیه ای است که در چارچوب بازآفرینی شهرها به آن اهمیت فراوانی داده شده است.
بازآفرینی شهری با محوریت گردشگری، با طرح مفاهیم پایه ای مانند استفاده از حوزه های نوآورانۀ اقتصادی، به این نکته اساسی می رسد که می توان در بافتهای درونی و هسته های مرکزی شهرها، با اطمینان به نتایج فرآیند بازآفرینی، از رهیافت اثرات گردشگری شهری و ویژگی های مثبت آن بهره جست. این رهیافت، به کالبد دیروز احترام می گذارد و ساختارهای نو را در همخوانی با ساختارهای دیروز، به این ترکیب می افزاید و محتوا و کارکردی را ارائه می دهد که روساخت آن جریان فرهنگی و اجتماعی، و زیرساخت آن، سازوکاری کاملاً اقتصادی و پربازده است. چنین نگاهی موجب رسیدن به نوعی همگرایی در هدف و وسیله بازآفرینی شهری می شود.
عدم وجود پژوهش های کافی در این زمینه باعث شده، ایران را در عین داشتن فضاهای تاریخی درون شهری و قابلیت های گردشگری شهری، از طراحی و ساماندهی مناسب بی بهره نماید و همانطور که قبلا اشاره شد، پژوهش های اندکی در مورد بازآفرینی شهری با محوریت گردشگری در ایران صورت پذیرفته است. علاوه بر این چهارچوب هایی که برای مطالعه گردشگری شهری پیشنهاد شده اند بیشتر به درک مفاهیم و روش شناسی گردشگری شهری پرداخته است.
بدین ترتیب انجام پژوهش های کاربردی که به بررسی و تحلیل گردشگری شهری به منظور کشف اصول و معیارهای بازآفرینی شهری بپردازد را ضروری می نماید. این پژوهش سعی دارد با تعریف و تمرکز بر گردشگری شهری به تبیین ابعاد گوناگون بازآفرینی شهری و نیز ارائه مجموعه ای از اصول و معیارهای متناسب با فضای شهری و آزمودن آنها در فضاهای واجد ارزش گردشگری، در مجموعه تاریخی زندیه شیراز ، خلاء موجود در این زمینه را تاحدی مرتفع گرداند.
سوالات تحقیق
- اولویت بندی قابلیت های گردشگری، از نظر گردشگران شهری براساس جاذبه‌های محدوده مورد مطالعه کدامند؟
- اولویت بندی قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت گردشگران شهری کدامند؟
مرور ادبیات و سوابق مربوطه
مفهوم استفاده از گردشگری به عنوان عاملی مهم جهت بازآفرینی محیطی و اقتصادی شهرها، نخستین بار در آمریکای شمالی تجربه شد. هال1 (1993) معتقد است که رشد ثروت در جوامع غربی و افزایش اوقات فراغت باعث رشد گردشگری شده است. لا2 (1993) اعتقاد دارد افزایش درآمد، آسان بودن سفرها و افزایش اوقات فراغت سبب شد که سریعاً این نکته به نظر برسد که صنعت گردشگری آماده رشد است. گردشگری به عنوان یکی از پایه های اقتصادی عمل کرده و قادر به حمایت از اقتصاد محلی است. وی همچنین معتقد است ورود بازدیدگنندگان به مناطق شهری باعث بازآفرینی شهری گردیده و همچنین باعث افزایش افتخار و غرور شهری می شود. در واقع بهبود تصویر و ظاهر شهر و تحقق این موضوع که مردم شهر را مکانی جالب و جذاب احساس کنند، باعث افزایش افتخار و غرور شهری و ایجاد حس احترام و حراست از میراث در بین ساکنین می گردد.
در سال 1985 سه گزارش مختلف در انگلستان منتشر شد که از ایده گردشگری به عنوان کاتالیزوری در بازآفرینی حمایت می کرد (Shaw & Williams, 1994). این گزارش ها بر سه عنصر کلیدی در گردشگری تاکید می کردند:
الف: ایجاد مشاغل با هزینه پایین
ب: به کارگیری نیروی انسانی زیاد در این بخش
ج: پتانسیل بالقوه تاثیرات فزاینده محلی
زوکین3 (1995) اعتقاد دارد که گردشگری تاثیر به سزایی بر بازسازی، نوسازی و تجدید حیات فضاها در مناطق شهری داشته و ساختمانهای تاریخی به طور معمول جهت سکونت، فعالیت های تجاری، اهداف فرهنگی و تفریحی بازسازی می شوند.
اسمیت4 (1995) معتقد است که می بایست تا حد امکان ساختمان های تاریخی را بازسازی کرد چون مردم جذب این بناها می شوند و با ساختار تاریخی آنها ارتباط برقرار می کنند.
سواربروک5 (2000) گردشگری شهری را به عنوان ابزاری در جهت بازآفرینی شهری معرفی می کند. رشد گردشگری شهری در جوامعی که تحت تاثیر افت شهری بوده، می تواند سبب افزایش غرور و اعتماد محلی ساکنان و ایجاد تصویر ذهنی مطلوب در رابطه با شهر توسط شهروندان گردد. این امر در صورتی امکان پذیر خواهد بود که شهر واجد اماکن ارزشمند جهت بازدید گردشگران باشد.
پامیر6 (1394)، در کتاب خود با عنوان «آفرینش مرکز شهری سرزنده، اصول طراحی شهری و بازآفرینی» معتقد است که هر شهری پتانسیل والائی و خوب بودن را دارد. رمز گشایی کیفیت های ذاتی، که نشان دهنده‌ی ویژگی های منحصر به فرد یک مرکز شهر است اساس ساخت مکان های به یاد ماندنی فضاهای آرامش بخش و انرژی بخش و محیط های غنی می باشد. سلامت مرکز شهر برای توسعه اقتصادی شهر و منطقه فراگیر آن نقش حیاتی دارد.
لا (1987)، در کتاب خود تحت عنوان «بازآفرینی مرکز شهر از طریق فراغت و گردشگری» به بیان سیاستهای دهه 1970 بریتانیا برای احیای شهرهای صنعتی قدیمی می پردازد. لا معتقد است در اوایل دهه 1970 ابزار این فرآیند مبتنی بر گسترش خرده فروشی بود که در اواخر دهه 1970 به فراغت، گردشگری و مسکن گسترش یافت. در این کتاب سعی شده با اشاره به تجارب منچستر، گسترش فراغت و گردشگری در مراکز شهر مورد بررسی قرار گیرد و مشکلات و چشم اندازها جهت تداوم رشد این مناطق مورد بازبینی و بررسی قرار گرفت. لا (1992)، در مقاله خود با عنوان «گردشگری شهری و نقش آن در بازآفرینی اقتصادی» به مطالعه و ارزیابی نقش گردشگری در چند شهر جهان پرداخته است. نتایج پژوهش بدست آمده نشان می دهد که ارتقای گردشگری ارتباط تنگاتنگی با تقویت استراتژی ها، تصویر شهر و ارتقا کیفیت زندگی دارد، همچنین وی افزایش تعداد بازدیدکنندگان را یکی از مهمترین دستاوردهای بازآفرینی شهری اقتصادی می داند.
لا (1993)، در کتاب «گردشگری شهری: جذب بازدید کننده به شهرهای بزرگ» به صورت خاص به چالش هایی که شهرهای صنعتی قدیمی در ارتقای گردشگری مواجهند می پردازد و نقش گردشگری را در بازآفرینی مراکز شهر و مناطق فقیرنشین شهر بیان می دارد. همچنین معتقد است در بسیاری از شهرها که فعالیت‌های اقتصادی سنتی آن ها کاهش یافته مسئولان شهر، روی صنعت گردشگری بعنوان یک ابزار جهت ارتقای تصویرذهنی شهر، احیای و بازآفرینی کالبدی آن و ایجاد مشاغل جدید سرمایه‌گذاری می کنند. در نهایت به تفسیر و تحلیل این فرآیند در غرب اروپا و آمریکای شمالی پرداخته است.
شاو و ویلیامز7 (1994) بر این باورند که گردشگری غالبا جهت تشویق به بازآفرینی اقتصادی شهرها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین معتقد است همگام با رشد صنایع مرتبط با گردشگری، رشد افزایش مشاغل را شاهد خواهیم بود.
سواربروک (2000) معتقد است توسعه گردشگری در مناطق شهری نهایتا باعث جذب بازدیدکننده شده و باعث رونق اقتصاد محلی گردیده ونتیجتا به بازآفرینی فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی منجر خواهد شد.
لا (1992) همچنین استدلال می کند که سرمایه گذاری در گردشگری به نفع جوامع محلی بوده و باعث توسعه امکانات، فعالیت ها، محیط های فیزیکی و زیرساختها می شود. این تسهیلات و امکانات باعث جذب بازدیدکننده و تولید ثروت و شغل در این مناطق می شود. علاوه بر این راهبرد، بازآفرینی شامل بازاریابی و ارتقاء تصویری جذاب از توسعه صنعتی و تجاری شهر ها می باشد. بنابراین گردشگری می تواند کاربری های جدید برای ساختمان های متروکه ایجاد نموده و همچنین محیط شهر را بهبود ببخشد. علاوه بر این با بازسازی ساختمان های قدیمی و تغییر عملکرد آنها غالبا باعث بهبود زیرساخت ها و شبکه های حمل و نقل شهری می گردد. بازسازی و مرمت ساختمان های تاریخی می تواند مردم را جهت زندگی در این محیط های شهری ترغیب کرده و عاملی جهت جذب گردشگران و حتی اقامت آنها در این بناها گردد.
ازدن8 (2008)، در مقاله خود تحت عنوان «فرصت از دست رفته در بازآفرینی گردشگر محور» هدف اصلی انجام این پژوهش را بررسی رویکرد مفهوم مشارکت می داند که امروزه در مباحث گردشگری کمتر مورد توجه بوده و درچند سال گذشته توسط دولت ها نادیده گرفته شده است. وی این رویکرد را فرصت مهمی در بازآفرینی گردشگر محور معرفی می کند. همچنین معتقد است که بازآفرینی گردشگر محور منجر به ارزش بخشی مناطق گردشگری می شود که تنها به وسیله هویت فرهنگی و بومی این مناطق چنین فرآیندی به وقوع می پیوندد.
اسمیت (2006)، در کتاب «گردشگری، فرهنگ و بازآفرینی» به بررسی مقصدها و مکان هایی که برای گردشگران و افراد محلی در بافت احیا شده شهری ایجاد می شود پرداخته است. وی در کتاب خود تاکید خاصی بر ارتباط گردشگری با بازآفرینی شهری و توسعه فرهنگی نموده است. همچنین به بررسی تاثیر تحولات برحس مکان، میراث فرهنگی و هویت پرداخته و بیان می دارد تا چه اندازه، هنر و کیفیت کارهای هنری می تواند به عنوان یک ابزار جهت بازآفرینی شهری قلمداد شود.
سیندربای 9 و همکاران (2007)، در مقاله خود تحت عنوان «فراغت و بازآفرینی گردشگر محور در پسا شهرهای صنعتی: چالش‌هایی برای طراحی شهر» به مطالعه و بررسی سه شهر یورک، سالفورد و هکنی پرداخته است. در سه حوزه مورد مطالعه، مقامات محلی، مؤسسات توسعه منطقه ای و سازمان های دیگر تلاش بر تطبیق دادن سیاستهای عمومی و تمایل در ایجاد محیط های شهری جاذب برای گردشگران با اولویت قراردادن مشارکت اجتماعی دارد. از این رو در پاسخ به نیازهای خاص پروژه طرح آزمایشی با رویکردهای جدید مشارکت اجتماعی در نظر گرفته شد که شامل طرح های محلی برای بهبود حوزه عمومی و منافع کاربران گوناگون محلی و همچنین گردشگران است.
کوستاس10 (2011)، در کتاب خود تحت عنوان «گردشگری شهری و تغییر شهری» بر رفتار شناسی گردشگری شهری تمرکز نموده است. وی به بررسی پیامدهای ناشی از این تغییرات برای برنامه‌ریزی شهری و مدیریت شهری در جهت موفقیت و شکست تغییر شهری پرداخته است. وی نمونه های بیشماری از شهرها را مورد مطالعه قرار داده تا تاثیر شگرف گردشگری را بر چهره شهر و توسعه اقتصادی آن مشخص کند.
گزیچی و کریم اوغلو11 (2010)، در مقاله «فرهنگ، گردشگری و فرآیند بازآفرینی» در استانبول به ارزیابی رابطه بین فرهنگ و گردشگری، شهری و فرآیند توسعه مجدد در استانبول پرداخته اند. در این راستا جاذبه های مهم گردشگری و اثرات سیاستهای ملی و محلی در توسعه گردشگری فرهنگی بیان شده است. همچنین پروژه های موجود در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آن ها استخراج شده است. در نهایت به بیان نقش فرهنگ و گردشگری در بازآفرینی شهری اشاره شده است.
همانطور که ذکر شد، فضاهای شهری دارای جذابیت های فیزیکی و محتوایی، به عنوان عامل جذب کننده گردشگران شناخته می شود و بازآفرینی شهری گردشگری- محور از طی دو دهه اخیر در دستور کار برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. بنابراین، میان بازآفرینی شهری و گردشگری شهری، ارتباط معنی داری وجود دارد و باید به صورت هماهنگ مورد بررسی قرار گیرد؛ و رسیدن به اقتصاد شهري پایدار را محقق سازند.
قابلیت ها و جاذبه های گردشگری شهری
تأثیرات گردشگری در شهرها به آسانی قابل رویت است. به عقیده ی هال و پیج12 (2014) اثرات گردشگری بر روی محیط فیزیکی شهر، تأثیرات بصری، زیرساختها، شکل شهری، باززنده سازی و مرمت شهری قابل تامل می باشد. در نتیجه شناخت جاذبه ها در هر منطقه یکی از مسائل اساسی در صنعت گردشگری است که باعث می شود با در نظر گرفتن جاذبه ها و موقعیت آنها نسبت به ایجاد تاسیسات و زیرساخت های گردشگری اقدام گردد.
با وجود اهمیت بالای جاذبه ها و نقش آنها در موفقیت و توسعه مقاصد گردشگری، به دلیل عدم شناخت علمی شاخص های ارزیابی جاذبه های گردشگری و معیارهای رتبه بندی در برنامه ریزی توسعه مقاصد گردشگری انحرافات زیادی وجود دارد (Guo et al., 2001) . می توان اذعان نمود که ﺟﺎذﺑـﻪ ﻫـﺎ و فعالیت ها هستند که گردﺷﮕﺮان را ﺑﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ از ﮐﺸﻮر یا ﻣﻨﻄﻘـﻪ ترغیب می نمایند (قنبری و همکاران، 1391). با در نظر گرفتن محیط شهری به عنوان یک محصول تفریحی، عناصر گردشگری شهری به دو گروه مکان های فعالیت (خدمات فرهنگی، ورزشی و سرگرمی) و زمینه های سرگرمی (جاذبه های فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی شهر) طبقه بندی می شود ) (Jansen-Verbeke, 1986.
ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﺘﻌـﺪدي در ﺟﺎذﺑـﻪ ﻫـﺎي ﮔﺮدﺷﮕﺮي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ آن ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑـﻪ ﺟﺎذﺑـﻪ آﺛـﺎر ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﯽ، ﺑﻨﺎﻫـﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﺟﺎذﺑـﻪ ﻫـﺎي اﻗﻠﯿﻤـﯽ، ﻣﻮزه ﻫـﺎ، ﻣﮑﺎن ﻫﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ، ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻌﺪﻧﯽ، ﭘﻼژﻫﺎي ﮐﻨﺎر درﯾﺎ، زﯾﺎرﺗﮕﺎه ﻫﺎ، ﺑﺎزي ﻫﺎي ﺳﺮﮔﺮمﮐﻨﻨﺪه، ﻫﻤﺎﯾﺶﻫﺎي ﻫﻨﺮی، مکان ﻫﺎي ورزﺷﯽ زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮه اﺷﺎره ﻧﻤﻮد (ﺣﯿﺪري ﭼﯿﺎﻧﻪ، 1387 ،48). همچنین جاذبه های گردشگری را می توان به انواع جاذبه ها و چشم اندازهای طبیعی، جاذبه های یادمانی و تاریخی، جاذبه های مذهبی و مراکز زیارتی، جاذبه های فرهنگی و ورزشی و جاذبه های اقتصادی و تأسیسات گردشگری تقسیم بندی نمود (مولائی هشجین و ابراهیمی، 1393) گردشگری فرهنگی حرکت انسانها برای بازدید از جاذبه های فرهنگی می باشد که با هدف به دست آوردن اطلاعات و تجارب جدید، برای ارضای نیازهای فرهنگی صورت می پذیرد (تقوایی، صفرآبادی، 1391). یکی دیگر از انگیزه هایی که گردشگران را به شهرها می کشاند، وجود جاذبه های یادمانی و تاریخی در شهرها، به ویژه شهرهای قدیمی است (بهزادفر، 1386) رايجترين الگوي مورد استناد در اغلب مطالعات مرتبط با انواع جاذبه هاي گردشگري در الگوي پيشنهادي سازمان جهاني گردشگري است كه در3 گروه جاذبه های انسان ساخت، جاذبه های طبیعی و جاذبه های فرهنگی تاریخی ارائه شده است (نصراللهی و همکاران، 1393). که در جدول 1 انواع قابلیت ها وجاذبه های گردشگری شهری دسته بندی و ارائه گردیده است.
جدول 1. انواع قابلیت ها وجاذبه های گردشگری شهری از دیدگاه نظریه پردازان
محقق | سال | قابلیت ها وجاذبه ها |
جانسن وربرک13 | 1986 | - مکان های فعالیت (خدمات فرهنگی، ورزشی و سرگرمی) - زمینه های سرگرمی (جاذبه های فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی شهر) |
ﺣﯿﺪري ﭼﯿﺎﻧﻪ | 1387 | - ﺟﺎذﺑـﻪ آﺛـﺎر ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺟﺎذﺑـﻪ آﺛـﺎر ﺑﺎﺳـﺘﺎﻧﯽ، ﺑﻨﺎﻫـﺎي ﺗﺎرﯾﺨﯽ - ﺟﺎذﺑـﻪ ﻫـﺎي اﻗﻠﯿﻤـﯽ - جاذبه هایﺗﻔﺮﯾﺤﯽ، ﻣﻮزه ﻫـﺎ، ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﻣﻌﺪﻧﯽ، ﭘﻼژﻫﺎي ﮐﻨﺎر درﯾﺎ، زﯾﺎرﺗﮕﺎه ﻫﺎ، ﺑﺎزي ﻫﺎي ﺳﺮﮔﺮمﮐﻨﻨﺪه، ﻫﻤﺎﯾﺶﻫﺎي ﻫﻨﺮی، مکان ﻫﺎي ورزﺷﯽ زﻣﺴﺘﺎﻧﯽ |
مولائی هشجین و ابراهیمی | 1393 | - جاذبه ها و چشم اندازهای طبیعی - جاذبه های یادمانی و تاریخی - جاذبه های مذهبی و مراکز زیارتی - جاذبه های فرهنگی و ورزشی - جاذبه های اقتصادی و تأسیسات گردشگری |
تقوایی، صفرآبادی | 1391 | - جاذبه های فرهنگی |
بهزادفر | 1386 | - جاذبه های یادمانی و تاریخی |
سازمان جهانی گردشگری (نصراللهی و همکاران) | 1393 | - جاذبه های انسان ساخت - جاذبه های طبیعی - جاذبه های فرهنگی تاریخی |
با بررسی های صورت پذیرفته قابلیت و جاذبه های گردشگری در محور بازآفرینی شده زندیه شیراز در چهار بخش تاریخی و یادمانی، فرهنگی، محیطی و تفریحی دسته بندی می شوند.
روش تحقیق
در گام اول، جهت شناسایی اصول بازآفرینی گردشگری محور از روش تحلیل محتوا، به ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮن ﻧﻈﺮی شامل ﺗﻌﺎرﯾﻒ و بررسی دﯾﺪﮔﺎه و نظریات اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان پرداخته شده است. در گام دوم، با بهره گیری از روش میدانی، معیارهای بازآفرینی شهری گردشگری محور، از طریق پرسشنامه گردشگران شهری در محور بازآفرینی شده زندیه شیراز، مورد آزمون واقع شده که پرسشنامه گردشگران شهری با نرم افزار SPSS و بهره گیری از آزمون فریدمن تحلیل می گردد.
ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري
حجم نمونه و جامعه آماری گردشگران شهری شهر شیراز برابر4720000 نفر در سال 1394 می باشد که با بهره گیری از فرمول کوکران حجم نمونه برابر 12/384 نفرمی باشد. بنابراین، جامعه آماری گردشگران 385 نفر برآورد گردید که جهت افزایش دقت و کاهش خطای عملکردی، تعداد 400 پرسشنامه میان گردشگران توزیع گردید. قابل ذکر است که روش نمونه گیری مناسب در این تحقیق، نمونه گیری خوشه ای می باشد.
طرح بازآفرینی مجموعه زنديه
در طرح بازآفرینی منطقه مذکور مهم ترین اهداف در خصوص سیمای مجموعه چنین عنوان شده است:
- ایجاد فضاهای شهری غنی و جذاب در سطح فرا شهری، ملی و حتی بین المللی
- ایجاد محدود بهم پیوسته ای از احجام و فضاهای با هویت
- انطباق و تاثیر پذیری از خطوط عمده ستون فقرات نظیر بازار که در شکل 1طرح بازآفرینی مجموعه زندیه ارائه شده است.
(شکل 1)، طرح بازآفرینی مجموعه زندیه
با توجه به بررسی های صورت گرفته بر روی مجموعه زندیه و بناهای ساخته شده در این دوره نتایج بدست آمده اعم از تحولات این محور و تغییرات کاربری بناها در قالب جدول 2 بیان شده است که در ذیل به آن اشاره شده است.
جدول 2. بررسی تحولات کاربری در دوره زندیه در دوره های تاریخی مختلف
نام بنا | دوره زندیه | دوره قاجاریه | دوره پهلوی اول | دوره پهلوی دوم | دوران معاصر (قبل از بازآفرینی) | دوران معاصر (بعد از بازآفرینی) |
ارگ کریمخانی | کاخ سلطنتی | دارالحکومه | زندان شهربانی | شهربانی | اداره میراث فرهنکی | موزه |
بازار وکیل | تجاری (ضرابخانه) | تجاری | تجاری | تجاری | تجاری | تجاری |
حمام وکیل | حمام | حمام | زورخانه | زورخانه | متروکه | رستوران و بعد تبدیل به کاربری فرهنگی (موزه)- گردشگری |
مسجد وکیل | مذهبی | مذهبی | مذهبی | مذهبی | مذهبی | مذهبی و گردشگری |
آب انبار وکیل | محل ذخیره و نگهداری آب | محل ذخیره و نگهداری آب | متروکه | متروکه | متروکه | موزه آب |
کاروانسراهای منضم به بازار | کاروانسرا | کاروانسرا | کاروانسرا | کاربری خدماتی (انبار و عمده فروشی ) | کاربری خدماتی (انبار و عمده فروشی) | کاربری خدماتی (انبار و عمده فروشی) |
میدان توپخانه | تفریحی (برگرفته شده از میدان نقش جهان اصفهان) – محوطه حکوکتی | تفریحی
| حذف میدان توپخانه و احداث خیابان های شاپور، زند، طالقانی | ساخت کاربریهای اداری (دادگستری، شهرداری)– دولتی (بانک ملی، صادرات و ملت) احدات میدان شهرداری | احداث ترمینال مسافربری درون شهری | حذف ترمینال و تبدیل اراضی به پیاده راه تاریخی – احداث زیرگذر زند |
دیوانخانه | ساختمان حکومتی | ساختمان حکومتی | ساختمان حکومتی | تبدیل کاربری به اداره پست و تلگراف | متروکه | موزه |
باغ نظر | باغ تشریفاتی ارامگاه کریخان زند | باغ تشریفاتی حذف ارامگاه | باغ تشریفاتی | تفکیک اراضی و تبدیل به کاریریهای آموزشی (هنرستان میثم -کتابخانه شهید دستعیب) کاربری اداری (ساختمان آموزش و پرورش) | موزه | موزه پارس |
تجزیه و تحلیل داده ها
تجزیه و تحلیل داده ها فرآیندی چند مرحله ای است که طی آن داده هایی که از طریق به کارگیری ابزار های جمع آوری در نمونه آماری فراهم آمده اند خلاصه، کد بندی و دسته بندی و در نهایت پردازش می شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها و ارتباط بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید. از آنجا که پژوهش حاضر به بررسی رابطه میان گردشگری و بازآفرینی شهری می پردازد، دراین بخش اطلاعات و داده های جمع آوری شده از گردشگران مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنسیت: فراوانی افراد مورد مطالعه را بر حسب جنسیت نشان می دهد، 51 درصد افراد مورد مطالعه، مرد و 49 درصد افراد زن بوده اند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب شغل: فراوانی افراد مورد مطالعه را بر حسب شغل نشان می دهد، 6/21 درصد کارمند، 6/35 درصد شغل آزاد، 9/28 درصد دانشجو و 9/13 درصد بیکار بوده اند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب وضعیت تاهل: فراوانی افراد مورد مطالعه را بر حسب وضعیت تاهل نشان می دهد، 0/40 درصد افراد مجرد و 0/60 درصد افراد متاهل بوده اند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب سطح تحصیلات: فراوانی افراد مورد مطالعه را بر حسب سطح تحصیلات نشان می دهد، 7/16 درصد دیپلم، 7/21 درصد فوق دیپلم، 5/46 درصد لیسانس، 6/11 درصد فوق لیسانس، 5/2 درصد دکتری و 0/1 درصد بیسواد بودند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب وضعیت سکونت: فراوانی افراد مورد مطالعه را بر حسب وضعیت سکونت نشان می دهد، 6/2 درصد بومی، 1/83 درصد غیربومی، 3/14 درصد خارجی بودند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب پاسخ به دفعات سفر به شیراز: فراوانی افراد مورد مطالعه را بر حسب پاسخ به سوال آیا این سفر اولین سفر شما به شیراز است؟ 9/44 درصد پاسخ بلی، 1/55 درصد پاسخ خیر بوده است.
شاخص‌های توصیفی افراد مورد مطالعه بر حسب پاسخ به تعداد دفعات سفر به شیراز: مقدار میانه در پاسخ به سوال اگر قبلا به شهر شیراز سفر کرده‌اید این چندمین سفر شما به شیراز است؟ 5/3 می‌باشد. بر این اساس افرادی که قبلا به شیراز مسافرت کرده اند به طور متوسط بیش از 3 بار به این شهر مسافرت کرده‌اند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب نحوه مسافرت به شیراز: توزیع افراد مورد مطالعه را برحسب نحوه‌ی مسافرت به شهر شیراز نشان می‌دهد، 6/10 درصد از افراد به تنهایی، 9/38 درصد از افراد با خانواده، 9/42 درصد از افراد با دوستان و 6/7 درصد با تور مسافرتی به شیراز مسافرت کرده بودند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب علت سفر به شیراز: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه را برحسب علت سفرشان به شهر شیراز نشان می‌دهد، 7/37 درصد تفریحی، 6 درصد خرید، 6 درصد تجاری، 5/6 درصد دیدار دوستان و آشنایان، 2/37 درصد بازدید از مناطق تاریخی و 5/6 درصد علل دیگر گزارش شده است. بر این اساس مهمترین علل مسافرت به شهر شیراز، تفریح و بازدید از مناطق تاریخی می‌باشد.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب طول مدت اقامت در شهر شیراز: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه را برحسب طول مدت اقامت نشان می‌دهد، 4 درصد مدت اقامت کمتر از یک شب، 5/5 درصد یک شب، 5/90 درصد دو شب یا بیشتر گزارش شده است. بر این اساس اکثر افرادی که به شیراز مسافرت می‌کنند، حداقل دو شب را در این شهر سپری می‌کنند.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب نوع وسیله نقلیه مورد استفاده در سفر به شیراز
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه را برحسب نوع وسیله نقلیه مورد استفاده نشان می‌دهد، 2/32 درصد از خودرو شخصی، 1/25 درصد از اتوبوس بین شهری، 2/30 درصد از هواپیما 5/3 درصد از خودروهای تورهای مسافرتی، 0/9 درصد از قطار استفاده کرده بودند. بر این اساس بیشترین وسیله نقلیه مورد استفاده در مسافرت به شهر شیراز، به ترتیب، خودرو شخصی، هواپیما و اتوبوس‌های بین شهری می‌باشد.
توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه برحسب نوع فعالیت مورد نظر در سفر به شیراز: توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه را برحسب نوع فعالیت مورد نظرشان در سفر به شهر شیراز نشان می‌دهد، 6/6 درصد دیدن فضای شهری، 7/7 درصد خرید، 5/1 درصد گذراندن اوقات در رستوران‌ها، کافی شاپ ها و ...، 1/79 درصد بازدید از بناهای تاریخی، 0/2 درصد شرکت در فعالیت‌های فرهنگی و 1/3 درصد سایر فعالیت‌ها گزارش شده است. بر این اساس مهمترین فعالیت مورد نظر افراد در مسافرت به شهر شیراز، بازدید از بناهای تاریخی می‌باشد.
بر اساس آزمون فریدمن تفاوت بین اولویت بندی عوامل پیشنهاد منطقه به دیگران مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chi-square(9)=250.53) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی عوامل رد می‌شود. بنابراین بین اولویت بندی عوامل پیشنهاد منطقه به دیگران تفاوت وجود دارد. جدول 3 اولویت بندی عوامل پیشنهاد منطقه به دیگران را نشان می دهد، بناهای تاریخی جذاب با میانگین 64/2 از3 و میانگین رتبه 26/7 اولویت اول پیشنهاد و دسترسی آسان با میانگین 84/1 از 3 و میانگین رتبه 99/3 اولویت آخر پیشنهاد منطقه به دیگران محاسبه گردید.
جدول 3. اولویت بندی عوامل پیشنهاد منطقه به دیگران
عوامل مرتبط | میانگین امتیاز | میانگین رتبه | رتبه |
دسترسی آسان | 84/1 | 99/3 | 10 |
جذابیت مکان | 48/2 | 47/6 | 2 |
بناهاي تاریخی جذاب | 64/2 | 26/7 | 1 |
رستوران ها و کافه هاي مطلوب | 01/2 | 59/4 | 9 |
فروشگاه و صنایع دستی محلی | 38/2 | 15/6 | 3 |
فعالیت هاي فرهنگی مطلوب | 24/2 | 47/5 | 6 |
امکانات تفریحی براي گردشگران | 26/2 | 71/5 | 5 |
مکانهاي اقامتی مطلوب | 12/2 | 02/5 | 7 |
مراکز خرید | 02/2 | 80/4 | 8 |
مراکز فرهنگی (موزه، نمایشگاه، تئاتر و ...) | 26/2 | 53/5 | 4 |
اولویت بندی کیفیت محیطی منطقه: بر اساس آزمون فریدمن تفاوت بین رتبه بندی کیفیت محیطی منطقه مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chi-square(10)=159.445) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی عوامل رد می‌شود. بنابراین بین رتبه عوامل کیفیت محیطی منطقه تفاوت وجود دارد. جدول (3) رتبه بندی کیفیت محیطی منطقه را نشان می دهد، وجود مکان‌های جذاب شهری با میانگین 00/3 از 4 و میانگین رتبه 95/7 رتبه اول و پاکیزگی محیط بازبینی شده با میانگین 87/2 از 4 و میانگین رتبه 29/7 رتبه دوم از نظر بازدیدکنندگان محاسبه گردید و مراکز اطلاع رسانی گردشگری با میانگین 14/2 و میانگین رتبه 57/4 و خدمات شهری با میانگین 25/2 و میانگین رتبه 48/4 به ترتیب رتبه‌های دهم و یازدهم را از نظر بازدیدکنندگان کسب نمودند. همچنین براساس عوامل یازده گانه، میانگین نمره کیفیت منطقه بازبینی شده 50/2 از 4 محاسبه گردید که نشان دهنده وضعیت نسبتا مطلوب منطقه از نظر کیفیت می‌باشد. همچنین سطوح کیفیت خدمات شهری (شامل وضعیت سطل های آشغال، سرویس‌های بهداشتی و علایم راهنما) از نظر رتبه بندی مورد آزمون قرار گرفت.
با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chi-square(2)=17.18) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی سطوح کیفیت خدمات شهری رد می‌شود. بنابراین بین رتبه عوامل کیفیت خدمات شهری تفاوت وجود دارد. براساس جدول 4، وضعیت سطل‌های زباله با میانگین رتبه 16/2، رتبه اول، وضعیت سرویس‌های بهداشتی با میانگین رتبه 94/1، رتبه دوم و وضعیت علایم راهنما با میانگین رتبه 84/1، رتبه سوم از نظر بازدیدکنندگان محاسبه گردید.
جدول 4. اولویت بندی کیفیت محیطی منطقه
عوامل مرتبط | میانگین امتیاز | میانگین رتبه | رتبه | ||||
مرمت و بازسازي بناهاي تاریخی | 41/2 | 49/5 | 7 | ||||
هویت بخشی | 46/2 | 61/5 | 6 | ||||
محوطه سازي و فضاي سبز | 72/2 | 79/6 | 4 | ||||
مبلمان شهري | 30/2 | 97/4 | 9 | ||||
عرصه شهری اطراف بناهاي تاریخی | 41/2 | 49/5 | 7 | ||||
خدمات شهری | سطل آشغال | 32/2 | 25/2 | 16/2 | 48/4 | 1 | 11 |
سرویس بهداشتی | 16/2 | 94/1 | 2 | ||||
علائم راهنما | 15/2 | 89/1 | 3 | ||||
مراکز اطلاع رسانی گردشگري | 14/2 | 57/4 | 10 | ||||
امکانات پارکینگ عمومی | 33/2 | 21/5 | 8 | ||||
پیاده راه | 82/2 | 15/7 | 3 | ||||
سیستم حمل و نقل شهري | 66/2 | 49/6 | 5 | ||||
پاکیزگی محیط | 87/2 | 29/7 | 2 | ||||
وجود مکان هاي جذاب شهري | 00/3 | 95/7 | 1 | ||||
توزیع درصد فراوانی و رتبه بندی جذابیت منطقه از نظر جنبه‌های تاریخی: برای رتبه بندی عوامل جذابیت منطقه از نظر جنبه‌های تاریخی از آزمون فریدمن استفاده شد. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chi-square(5)=70.28) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی جذابیت‌های منطقه از نظر جنبه های تاریخی رد می‌شود. بنابراین بین رتبه عوامل جذابیت منطقه از نظر جنبه های تاریخی تفاوت وجود دارد. جدول 5 توزیع درصد فراوانی و رتبه بندی عوامل جذابیت منطقه را از نظر جنبه‌های تاریخی نشان می‌دهد. از نظر بازدیدکنندگان 100 درصد معماری بناهای تاریخی جذاب می‌باشد. میانگین رتبه جذابیت معماری بناهای تاریخی 75/3 می‌باشد که بالاترین رتبه را دارد. سایر عوامل نیز از نظر بازدیدکنندگان از جذابیت بسیار خوبی برخوردار هستند. در این میان بناهای تاریخی مرمت شده تغییر کاربری یافته با میانگین رتبه 15/3 از جذابیت کمتری نسبت به سایر عوامل برخوردار است.
جدول 5. توزیع درصد فراوانی و رتبه بندی جذابیت منطقه از نظر جنبه‌های تاریخی
جذابیت منطقه از نظر جنبه های تاریخی | درصد موافق | درصد مخالف | میانگین رتبه | رتبه |
جذابیت معماري بناهاي تاریخی | 100 | صفر | 75/3 | 1 |
جذابیت محدوده مورد نظر از نظر تاریخی | 5/97 | 5/2 | 67/3 | 2 |
جذابیت فرهنگ محلی و رویدادهاي فرهنگی | 4/89 | 6/10 | 43/3 | 5 |
جذابیت بازدید از بناهاي تاریخی مرمت شده یا تغییر کاربري یافته | 4/79 | 6/20 | 15/3 | 6 |
جذابیت پیاده راه هاي موجود در محدوده بازآفرینی شده با محوریت بناهاي تاریخی | 9/89 | 1/10 | 44/3 | 4 |
جذابیت بازدید از مکان هاي فرهنگی (موزه ها، نمایشگاه ها و ...) | 0/94 | 0/6 | 56/3 | 3 |
شاخص‌های توصیفی برای افراد موردمطالعه بر حسب امتیاز به منطقه پس از بازدیداز آن: با توجه به جدول 6 میانگین امتیاز 23/4، انحراف استاندارد 75/0، مقدار میانه عدد 0/4 و میزان چولگی 0/1- محاسبه گردید. بنابراین متوسط امتیازی که گردشگران پس از بازدید به شهر شیراز داده‌اند عدد 4 از 5 است که امتیاز خوبی است.
جدول 6. شاخص‌های توصیفی برای افراد مورد مطالعه بر حسب امتیاز به منطقه پس از بازدید از آن
متغیر | فراوانی | میانه | انحراف استاندارد | چولگی | مینیمم | ماکسیمم |
امتیاز منطقه پس از بازدید | 2/4 | 0/4 | 75/0 | 0/1- | 1 | 5 |
توزیع فراوانی داشتن تمایل مجدد به دیدار از این منطقه در آینده: بر اساس جدول 7، 4/94 درصد از گردشگران تمایل داشتند مجددا از شهر شیراز دیدن نمایند.
جدول 7. توزیع فراوانی داشتن تمایل مجدد به دیدار از این منطقه در آینده
| متغیر | فراوانی | درصد |
تمایل به دیدار مجدد | بلی | 374 | 4/94 |
خیر | 22 | 6/5 | |
کل | 396 | 100 |
عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت گردشگران شهری
بر اساس آزمون فریدمن تفاوت بین رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت گردشگران شهری مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chisquare(3)=326.51) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی عوامل رد می‌شود. بنابراین بین رتبه بندی قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت انجام شده تفاوت وجود دارد. جدول 8 رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت انجام شده را نشان می دهد.
جدول 8. رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت گردشگران شهری
عوامل مرتبط | میانگین امتیاز | انحراف استاندارد | میانگین رتبه | رتبه |
تاریخی و یادمانی | 33/3 | 25/1 | 58/3 | 1 |
فرهنگی | 06/1 | 42/0 | 07/2 | 4 |
محیطی | 19/1 | 74/0 | 16/2 | 3 |
تفریحی | 27/1 | 86/0 | 21/2 | 2 |
عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه
بر اساس آزمون فریدمن تفاوت بین رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه، مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chisquare(3)=32.37) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی عوامل رد می‌شود. بنابراین بین رتبه بندی قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه تفاوت وجود دارد. جدول 9 رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه را نشان می دهد.
جدول 9. رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه
عوامل مرتبط | میانگین امتیاز | انحراف استاندارد | میانگین رتبه | رتبه |
تاریخی و یادمانی | 90/3 | 48/0 | 68/2 | 1 |
فرهنگی | 74/3 | 61/0 | 48/2 | 3 |
محیطی | 69/3 | 92/0 | 52/2 | 2 |
تفریحی | 37/3 | 22/1 | 32/2 | 4 |
عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری تاثیر گذار بر علل پیشنهاد منطقه به دیگران
بر اساس آزمون فریدمن تفاوت بین رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری تاثیر گذار بر علل پیشنهاد منطقه به دیگران مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chisquare(3)=147.51) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی عوامل رد می‌شود. بنابراین بین رتبه بندی قابلیتهای گردشگری براساس علل پیشنهاد منطقه به دیگران تفاوت وجود دارد. جدول 10 رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری تاثیر گذار بر علل پیشنهاد منطقه به دیگران را نشان می دهد.
جدول 10. رتبه بندی عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری تاثیر گذار بر علل پیشنهاد منطقه به دیگران
عوامل مرتبط | میانگین امتیاز | انحراف استاندارد | میانگین رتبه | رتبه |
تاریخی و یادمانی | 43/3 | 80/0 | 34/3 | 1 |
فرهنگی | 90/2 | 65/0 | 48/2 | 2 |
محیطی | 72/2 | 65/0 | 22/2 | 3 |
تفریحی | 63/2 | 72/0 | 97/1 | 4 |
بر اساس آزمون فریدمن تفاوت بین رتبه بندی قابلیتهای گردشگری در منطقه مورد آزمون قرار گرفت. با توجه به بزرگی مقدار آماره آزمون (Chisquare(3)=265.28) و p- مقدار (p=0.00) کمتر از 05/0 فرضیه صفر یعنی عدم تفاوت در رتبه بندی عوامل رد می‌شود. بنابراین بین قابلیتهای گردشگری به طور کلی در منطقه تفاوت وجود دارد. جدول 11، رتبه بندی قابلیتهای گردشگری در منطقه را نشان می دهد.
جدول11. رتبه بندی قابلیتهای گردشگری در منطقه
عوامل مرتبط | میانگین امتیاز | انحراف استاندارد | میانگین رتبه | رتبه |
تاریخی و یادمانی | 55/3 | 52/0 | 75/3 | 1 |
فرهنگی | 57/2 | 36/0 | 28/2 | 2 |
محیطی | 42/2 | 57/0 | 84/1 | 4 |
تفریحی | 51/2 | 41/0 | 13/2 | 3 |
نتیجه گیری
با توجه به این موضوع که قابلیت ها و جاذبه های گردشگری در چهار گروه جاذبه های تاریخی و یادمانی، جاذبه های فرهنگی، جاذبه های محیطی و جاذبه های تفریحی تقسیم بندی می گردد، موفقیت پروژه های بازآفرینی شهری گردشگری محور در راستای تقویت قابلیت ها و جاذبه های فوق می باشد. در راستای بررسی تاثیر قابلیت های گردشگری شهری بر بازآفرینی شهری، از تحلیل پرسشنامه گردشگران شهری و رتبه بندی قابلیت ها و جاذبه های گردشگری شهری بهره برده شده است. که بر این اساس نتایج ذیل حاصل گردید:
- عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت گردشگران شهری:
در محدوده بازآفرینی شده زندیه قابلیتهای تاریخی و یادمانی رتبه اول و قابلیتهای تفریحی رتبه دوم، قابلیتهای محیطی رتبه سوم و قابلیتهای فرهنگی رتبه آخر عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس نوع فعالیت انجام شده محسوب گردید.
- عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه:
در محدوده بازآفرینی شده زندیه، قابلیتهای تاریخی و یادمانی رتبه اول، قابلیتهای محیطی رتبه دوم، قابلیتهای فرهنگی رتبه سوم و قابلیتهای تفریحی رتبه آخر عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس جاذبه‌های منطقه محسوب گردید.
- عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری تاثیر گذار بر علل پیشنهاد منطقه:
در محدوده بازآفرینی شده زندیه، قابلیتهای تاریخی و یادمانی رتبه اول، قابلیتهای فرهنگی رتبه دوم، قابلیتهای محیطی رتبه سوم و قابلیتهای تفریحی رتبه آخر عوامل تعیین کننده قابلیتهای گردشگری براساس علل پیشنهاد منطقه به دیگران محسوب گردید.
از برآیند تمامی مطالب فوق چنین بر می آید که رتبه بندی قابلیتهای گردشگری در منطقه بدین ترتیب که قابلیتهای تاریخی و یادمانی رتبه اول، قابلیتهای فرهنگی رتبه دوم، قابلیتهای تفریحی رتبه سوم و قابلیتهای محیطی رتبه آخر قابلیتهای گردشگری در منطقه می باشد و قابلیت های گردشگری شهری در محدوده بازآفرینی شده زندیه، بازآفرینی شهری را توجیه پذیر می نماید. که در قالب جدول 12 به شرح زیر ارائه شده است.
جدول12. رتبه بندی جاذبه ها و قابلیت های گردشگری شهری محور بازآفرینی شده زندیه
بعد | جاذبه | قابلیت ها | رتبه |
انواع قابلیت ها
| جاذبه های تاریخی و یادمانی | ارگ کریمخانی، دیوان خانه، آب انبار وکیل، حمام وکیل، مسجد وکیل، بازار وکیل، باغ نظر | 1 |
جاذبه های فرهنگی | فروشگاه و صنایع دستی محلی، کارگاه های آموزشی صنایع دستی، موزه پارس | 2 | |
جاذبه های تفریحی | محوطه باز روبه روی ارگ کریمخانی، وجود کافه ها و رستوران های متعدد، وجود راسته های تجاری | 3 | |
جاذبه های محیطی | مراکز اطلاع رسانی گردشگری محور زندیه، وجود پارکینگ عمومی متعدد، دسترسی آسان، خدمات شهری بسیار مناسب، وجود محور پیاده گردشگری | 4 |
پی نوشت ها
1. Hall
2. Law
3. Zukin
4. Smith
5. Swarbrooke
6. Cy Paumier
7. Shaw and Williams
8. Ozden
9. Cinderby
10. Costas
11. Gezici & Kerimoglu
12. Hall & Page
13. Jansen-Verbeke
فهرست مراجع
1. ابراهیم زاده، عیسی؛ کاظمی زاد، شمس الله؛ و اسکندری ثانی، محمد. (1389). برنامه ریزی استراتژیک گردشگری با تاکید بر گردشگری مذهبی مطالعه موردی شهر قم. پژوهش های جغرافیای انسانی، 76، 115-141.
2. آييني، محمد؛ و اردستاني، زهرا السادات. (1388). هرم بازآفريني و مشاركت مردم، معيار ارزيابي برنامه هاي توسعه درونزاي شهري (نمونه موردي: رويكرد قانون ساماندهي و حمايت از توليد و عرضه مسكن به بهسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده شهري). هویت شهر، 3(5)، 47-58.
3. بحرینی، سیدحسین؛ ایزدی، محمدسعید؛ و مفیدی، مهرانوش. (1393). رویکردها و سیاست های نوسازی شهری (از بازسازی نت بازآفرینی شهری پایدار). مطالعات شهری، 9، 17-30.
4. پامیر، سای. (1394). آفرینش مرکز شهری سرزنده اصول طراحی شهری و بازآفرینی. (مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش، مترجم). تهران: دانشگاه علم و صنعت.
5. بهزادفر، مصطفی. (1386). هویت شهر، نگاهی به هویت شهر تهران. تهران: شهر.
6. تقوایی، مسعود؛ و صفرآبادی، اعظم. (1391). توسعه گردشگری فرهنگی با تاکید بر جاذبه های تاریخی (مطالعه موردی: جاذبه های تاریخی شهر اصفهان). برنامه ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، 4 (12)، 59-78.
7. ﺣﯿﺪريﭼﯿﺎﻧﻪ، رحیم. (1387). ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮي. ﺗﻬﺮان: ﺳﻤﺖ.
8. عباس زاده، مظفر؛ محمدمرادی، اصغر؛ و سلطان احمدی، الناز. (1394). نقش ارزش های میراث معماری در توسعه گردشگری فرهنگی مطالعه موردی بافت تاریخی ارومیه، مطالعات شهری، 14، 77-90.
9. قنبری، یوسف؛ کماسی، حسین؛ جمینی، داود؛ و آریان پور، آزاد. (1391). شناسایی و اولویت بندی جاذبه های گردشگری شهرستان روانسر بر اساس جذب گردشگر. جغرافیا و پایداري محیط،3، 65-86.
10. کریم زاده، علی؛ شهریاری، سید کمال الدین؛ و اردشیری، مهیار. (1396). تبیین سیاستهای فرهنگی تأثیرگذار بر بازآفرینی شهری فرهنگ محور ( با تأکید بر تجارب بازآفرینی شهری استانبول ترکیه). هویت شهر، 11 (29)، 95-106.
11. نصراللهي، زهرا؛ جهانبازي، ندا؛ و ناصري، طاهره. (1393). رده بندي استانهاي كشور بر حسب جاذبه هاي گردشگري. مطالعات مديريت گردشگري، 9(28)، 17-37.
12. مولائی هشجین، نصراله؛ و ابراهیمی، حیدر. (1393). شناسایی قابلیتها و جاذبه های گردشگری و تأثیر آن بر جذب گردشگر در شهرستان املش. برنامه ریزی منطقه ای، 4(16)، 95-108.
13. Cinderby, S., Forrester, J., Jones, M., Schofield, P., Shaw, S., Snell, C.,& Owen, A. (2007(. Leisure and tourism-led regeneration in post industrial cities: challenges for urban design. York: SEI. In SITU Report.
14. Costas, S. (2011). Urban Tourism and Urban Change. New York: Routledge.
15. Gezici, F., & Kerimoglu, E. (2010). Culture, tourism and regeneration process in Istanbul, International Journal of Culture, Tourism and Hopsitality Research, 4(3), 252-265.
16. Page, S. J., & Hall, C. M. (2014). The geography of tourism and recreation: Environment, place and space. London: Routledge.
17. Hall, P. (1993). Forces Shaping Urban Europe. Urban Studies, 30 (6), 883- 898.
18. Law, C. (1993). Urban Tourism: Attracting visitors to large cities. London: Mansell.
19. Law, C. M. (1992). Urban tourism and its contribution to economic regeneration. Urban Studies, 29(3/4), 599-618.
20. Law, C. M. (1987). Conference and exhibition tourism. Built Environment, 13 (2), 85-95.
21. Ozden, P. (2008). An opportunity missed in tourism-led regeneration: Sulukule. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 115,141-152.
22. Shaw, G., & Williams, A. M. (1994). Critical Issues in Tourism: A Geographical Perspective. Oxford: Blackwell.
23. Smith, A., & Timberlake, M. (1995). Conceptualizing and Mapping the Structure of World System Cities System .Urban Studies, 32, 287-302.
24. Smith, M. K.(Ed). (2006). Tourism, Culture and Regeneration. Wallingford: Cabi.
25. Swarbrooke, J. (2000). Tourism, economic development and urban regeneration: a critical evaluation, in M. Robinson, R. Sharpley, N. Evans, P. long and J. Swarbrooke (eds.), Developments in Urban and Rural Tourism: Reflections on International Tourism, Sunderland: Business Education Publishers.
26. Zukin ,S. (1995). The cultures of cities. Oxford: Blackwell.
27. Guo, Z., Xiao, X., Gan, Y., & Zheng, Y. (2001). Ecosystem Functions, Servicesand their Values, A case study in Xingshan Country of China, Ecological economics, 38, 141-154.
28. Jansen-Verbeke, M. (1986). Inner city tourism: resources, tourists, and promoters. Annals of Tourism Research, 13(1), 79-100.
Prioritizing Tourist Attractions in Historically Regenerated Areas (Case Study: Zandieh Historical Complex in Shiraz)
Seyed Kamal Aldin Shahriari: Assistant Professor, Department of Urban Development, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Ali Karimzadeh1 : Assistant Professor, Department of Urban Development, Beyza Branch, Islamic Azad University, Beyza, Iran.
Shahrzad Shahriari: Department of Architecture, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
Abstract
Recognizing tourist attractions and capabilities with the aim of urban development and promotion of the presence of tourists is of high importance. Tourism-led urban regeneration can be considered as the main urban regeneration approach in the last two decades. Tourism in a strategic position and with the goal of achieving an economic and booming mechanism that can include urban development goals and draw a different face for the city. Tourism-led urban regeneration, by developing basic concepts such as innovative economic issues, finds that the inner context and central core of the cities can confidently benefit from the effects of urban tourism and its beneficial features in the regeneration process. This approach respects the traditional framework and adds new structures to these combinations in accordance with those frameworks. In this way, it represents a content and function with a superstructure of cultural and social issues, and an infrastructure of a fully economic and productive mechanism. Such a perspective brings about a kind of convergence in the purpose and means of urban regeneration. The lack of sufficient research in this regard has caused Iran not to have appropriate design and organization, in spite of the existence of indoor historical sites and urban tourist attractions. As noted earlier, there is little research on tourism-led urban regeneration in Iran. In addition, the frameworks proposed for studying urban tourism have more considered the concepts and methodology of urban tourism. In this way, it is necessary to carry out applied research to study urban tourism in order to explore the principles and criteria for urban regeneration. This research tries to fill this gap and focus on urban tourism by defining the different dimensions of urban regeneration as well as providing a set of principles and criteria appropriate for the urban space and testing them in Zandieh historical complex in Shiraz. The purpose of this research is to identify the tourist attractions in historically regenerated areas. First, a content analysis has been conducted to identify the principles of tourism-based regeneration, and the literature has been reviewed for various definitions, views and theories provided by scholars. Second, using the field method, tourism-led urban regeneration criteria have been verified through urban tourists’ questionnaire in Zandieh regenerated historical complex in Shiraz. The statistical population of the urban tourists in Shiraz city was 4,720,000 people in 1394. Using the Cochran formula, it is found that the sample size included 384/124 people. Therefore, the population of tourists was estimated to be 385 people. In order to increase the accuracy and reduce the functional error, 400 questionnaires were distributed among the tourists. It should be noted that the sampling method in this study was cluster sampling. The urban tourists’ questionnaire was analyzed using SPSS software and Friedman test. The findings revealed that the historical and memorable capabilities are at the first place and the cultural, recreational and environmental capabilities are at the second to fourth place of the prioritizing list. This is a good guide for tourism-led urban regeneration planning in Zandieh historical complex.
Keywords: Urban tourism, Urban regeneration, Zandieh historical complex.
[1] * (Corresponding Author): Email: karimzadeh@biau.ac.ir, Tel:+9173152750