Study of Life Quality Mental Indices in the Communities (Case Study: District 18 of Tehran)
Soheila Halajian
1
(
teacher
)
Farah Habib
2
(
استاد دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات
)
Keywords: " Environmental quality", " Life quality", " Mental dimensions", "Sustainable Development", "District 18".,
Abstract :
Quality of life as one of the basic concepts in the studies of sustainable development is used in various sciences in objective and subjective aspects and has recently entered the Urban Development debates, too. Studies related to this concept differ in several aspects such as the scale of study, scopes, and methods of measurement used in the assessment of the quality of life, as different methods have been used for the study of the life quality in urban districts. However, no comprehensive framework has yet been presented for the study of life quality based on physical, local and social indices. On the other hand, the quality of life is often measured by using subjective and objective indices, and rarely by using them both. Subjective indices are obtained from surveys of perceptions, evaluations and life satisfaction of urban residents, while objective indices are related to observable facts often obtained from secondary data. In addition, theories and empirical studies of quality of life in its present form have mainly originated from Western societies. The studies in developing countries are significantly low. Similarly, major factors affecting the life quality in developing countries have not been clearly identified. Many attempts have been made in the past three decades to measure the quality of life around the world. Researchers and different institutions have proposed various indices, but it seems that the advantages and disadvantages of each of these indices have not been evaluated by a certain method. Objective indices are measured on the basis of abundance or physical quantities such as income, but subjective indices are measured qualitatively based on psychological responses such as job satisfaction and happiness. Traditionally, in recent past, GDP was used as the only reliable indicator of well-being and economic development. However, there is a broad consensus that the increase in GDP does not necessarily improve the life quality. At present, one of the measurements of life quality has been the Human Development Index used by the United Nations since 1990 which is based on three factors of life expectancy at birth, academic success and real per capita GDP. In this study, we have tried to define the quality of life in the four neighborhoods of HosseiniFerdos, Tolidarou, Behdasht and North Valiasr by using descriptive and analytical methods to present a conceptual model. Indices used for the measurement of the life quality include the quality of the physical environment, quality of the economic environment, quality of the social environment and the quality of communication and transportation. Library documents and field methods were used to collect data based on the answers given to the questions in the questionnaires by 390 people age 16 to 65 in the above-mentioned neighborhoods selected through classification. Dimensions considered in this study are based on the American vision of mental aspects, and SPSS and Amos software were used for the analysis of data. The results indicate that the rate of mental quality in these neighborhoods are below average and it shows the life quality in these areas.
شاخص های ذهنی کیفیت زندگی در محلات منطقه 18 تهران1
مهندس سهیلا حلاجیان2ï ، دکتر فرح حبیب3ïï
چكيده
کیفیت زندگی از مفاهیم اساسی توسعه پایدار است، که در ابعاد ذهنی و عینی در علوم مختلف و در مباحث شهرسازی مطرح گردیده است . دراین پژوهش سعی شده با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی این مفهوم در چهار محله حسینی فردوس، تولیددارو، بهداشت و ولی عصر شمالی در منطقه 18 تهران پرداخته و مدل مفهومی مناسبی برای سنجش ارائه گردد. شاخص های مورد سنجش کیفیت زندگی عبارتند از کیفیت کالبدی، اقتصادی ، اجتماعی و ارتباطات و حمل و نقل . روش تحقیق اسنادی و کتابخانه ای و برداشت های میدانی است. داده ها بر اساس پاسخ سوالات پرسشنامه توسط 390 نفر از افراد 16 تا 65 سال محلات می باشد. برای تحلیل اطلاعات از نرم افزار Spssو Amos استفاده شده است . نتایج نشان می دهد میزان کیفیت ذهنی زندگی در این محلات از حد متوسط پایین تر بوده و درجه آن درچهار محله به چه ترتیب است .
واژه‌هاي كليدي
کیفیت محیط ،کیفیت زندگی ، ابعاد ذهنی ، توسعه پایدار، منطقه 18
مقدمه
در دهه های اخیر افزایش جمعیت در کلان شهرها به ویژه در کشور های در حال توسعه موجب بروز مشکلاتی گردیده است. کیفیت زندگی سازه ای است که تحت تاثیر پیامدهای منفی حاصل از فرایند صنعتی شدن، سیاست های متمرکز بر رشد اقتصادی، و تحول رویکردهای نظری و سیاست های علمی مطرح گردیده واز نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه نظریه پردازان شاخه های مختلف علوم اجتماعی و مطالعات توسعه، و مدیران و کارگزاران سیاست اجتماعی قرار گرفته است .
درمطالعات کیفیت زندگی در نواحی شهری که درسال های اخیر مورد توجه گسترده بوده است، محققان رشته های گوناگون از جمله شهرسازی، جغرافیا، جامعه شناسی، اقتصاد، روان شناسی، علوم سیاسی، بازاریابی و مدیریت مشارکت داشته اند. اما این مطالعات از جنبه های متعددی مانند مقیاس مطالعه، قلمروهای مورد استفاده و روش های سنجش کیفیت زندگی متفاوت هستند. به این ترتیب که روش های گوناگونی برای مطالعه کیفیت زندگی در نواحی شهری به کار گرفته شده است. با این وجود، تاکنون چارچوب جامعی برای مطالعه کیفیت زندگی به صورت یکپارچه و کل گرایانه و متکی بر شاخص های فیزیکی، مکانی و اجتماعی ارائه نشده است. از طرف دیگر، علاوه بر این، نظریه ها و مطالعات تجربی کیفیت زندگی به شکل امروزی آن در کشورهای در حال توسعه به طور قابل توجهی کم هستند. همین طور، عوامل عمده تاثیرگذار بر کیفیت زندگی مردم در شهرهای کشورهای در حال توسعه به طور واضح شناسایی نشده اند.
از جهتی دیگر توجه به محله ها و جوامع خرد شهری با جدیت و اهمیت قابل توجهی در دستور کار جامعه شناسان، برنامه ریزان و طراحان شهری قرار گرفته است. علل این تمایل ریشه در آن دارد که محله ها وسیله ای برای مدیریت کارآمد شهری، توسعه پایدار، ایجاد تمایز، فرار از ناشناخته ها و تشویق انسجام اجتماعی، قلمداد می گردند. واقعیت نیز همین است که زندگی شهری ابعاد مختلف وپیچیده ای دارد که این ابعاد به عنوان اجزای یک نظام1، تاثیرات متقابلی بر یکدیگر دارند. با کلان نگری و نگاه از بالا نمی توان به همه و یا حتی تعدادی از این ابعاد پی برد؛ لذا رسیدن به این مهم سطح تحلیل خرد و مقیاس ملموس تری را ایجاب می نماید.
کیفیت زندگی مفهومی چند بعدی است و جنبه های مختلفی را در بر می گیرد. به طور کلی کیفیت زندگی شامل مسائل مادی و غیرمادی است. از بعد مادی، کیفیت زندگی نه تنها مقوله هایی چون استانداردهای زندگی، امکانات زیربنایی، تولید اقتصادی، اشتغال، قیمت ها، قانون و مانند اینها را در بر می گیرد بلکه مواردی چون سلامتی، سرگرمی، اوقات فراغت ، فرهنگ و هنر و مانند اینها نیز در همین مقوله می گنجند. در بعد مفاهیم غیرمادی، کیفیت زندگی شامل تجارب و دریافت های شخصی افراد و بازخوردهای آنها در زندگی واقعی شان است. از این روست که بیشتر نظریه ها در زمینه کیفیت زندگی در مورد ویژگی های زیر اشتراک نظر دارند: احساس عمومی خوشبختی، حس مثبت از روابط اجتماعی و فرصت های بروز توانایی های فردی. اندازه گیری یا سنجش ابعاد صحیح کیفیت زندگی مطالعه ای گسترده را می طلبد، ولی در مجموع کیفیت زندگی اشاره به متغیرهایی چون سلامتی، ثبات سیاسی و امنیت، زندگی خانوادگی، زندگی جمعی، امنیت شغلی و نظایر اینها دارد .
در سه دهه گذشته تلاش های زیادی برای اندازه گیری کیفیت زندگی در نقاط مختلف دنیا صورت گرفته است و پژوهشگران و نهادهای مختلف شاخص های گوناگونی را پیشنهاد داده اند ولی به نظر می آید که معایب و مزایای هر یک از شاخص ها با روش معینی ارزیابی نشده است .شاخص های عینی بر اساس فراوانی یا کمیت فیزیکی مانند درآمد اندازه گیری می شوند اما شاخص های ذهنی بر اساس پاسخ های روانی همچون رضایت شغلی و خوشحالی به صورت کیفی اندازه گیری می شوند(خوارزمی،1383، 4).
به طور سنتی در گذشته ای نه چندان دور همواره از سرانه تولید ناخالص داخلی به عنوان یگانه شاخص قابل اعتماد بهزیستی و توسعه اقتصادی استفاده می شد .اما در این خصوص وفاق گسترده ای وجود داشت که با افزایش تولید ناخالص داخلی الزاما کیفیت زندگی مردم ارتقا نمی یابد .
موریس در سال 1979 شاخص فیزیکی کیفیت زندگی را به عنوان جایگزین برای سرانه تولید ناخالص داخلی ، به منظور سنجش کیفیت زندگی افراد مطرح نمود .که شامل معرف های امید به زندگی در یک سالگی ، نرخ یا درصد مرگ و میر نوزادان و درصد باسوادان می شد .(خوارزمی،1383، 4) به هر حال در زمان حاضر یکی از سنجه های کیفیت زندگی شاخص توسعه انسانی که سازمان ملل از سال 1990 به بعد از آن استفاده کرده است که به کمک سه معرف امید به زندگی در زمان تولد، موفقیت تحصیلی و سرانه واقعی تولید ناخالص داخلی مورد ارزیابی قرار می گیرد (غفاری و اونق،1384، 163).
بدین ترتیب توجه به تحقیق در این عرصه توسط علوم مختلف انجام گرفته که وجه اشتراک آن ها را می توان این گونه بیان کرد که کیفیت زندگی مفهومی است که برای نشان دادن چگونگی برآورده شدن نیازهای انسانی و نیز معیاری برای ادراک رضایت و عدم رضایت افراد و گروه ها از ابعاد مختلف زندگی است و توجه به آن در هر رشته با تاکید بر جنبه های خاص آن رشته ضروری به نظر می رسد .
منطقه 18 تهران یکی از مناطق قدیمی در جنوب شهر می باشد که به دلیل قرار گرفتن چند کارخانه و موقعیت های کاری دیگر و از طرفی ارزان تر بودن قیمت زمین نسبت به مناطق دیگر در گذشته مهاجران زیادی را در خود پذیرفته است.که پیامدهای آن یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری را که بالا بردن کیفیت محیط شهری زندگی شهروندان و ایجاد محیطی دلپذیر و سالم برای ساکنین است به خطر انداخته است . از این رو تلاش محقق در این پژوهش تعیین شاخص ها ،ارزیابی و سنجش کیفیت زندگی در محلات منطقه 18 است تا مشخص گردد که آیا بین ابعاد کیفیت زندگی در 4 محله در نظر گرفته شده تفاوت معناداری وجود دارد یا نه؟
مبانی نظری تحقیق
تاریخچه
ریشه های تاریخی استفاده از عبارت کیفیت زندگی را می توان در آثار کلاسیک ارسطو که مربوط به سال 330 قبل از مسیح هستند یافت.
عبارت کیفیت زندگی دوره های تاریخی زیادی را پشت سر گذاشته و تغییرات مختلفی در مورد آن صورت گرفته است. این عبارت علائق شخصی، تجارب، احساسات، دیدگاه ها و عقاید راجع به ابعاد فلسفی، فرهنگی، معنوی، روانشناسی، مالی، سیاسی و اجتماعی زندگی روزمره را شامل می شود. اغلب جنبه های چند بعدی کیفیت زندگی با استفاده از ابزارهای پژوهشی چند رشته ای تحلیل می شوند. در آثار تجربی محققان اجتماعی، سیاستمداران، مدیران، اقتصاددان، امراض شناسان و دیگر محققان حوزه پزشکی به منظور سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی، شیوه های مختلفی ارائه داده اند(Bentham,1789,50).
اما ورود این مفهوم به متون نظری مطالعات و برنامه ریزی شهری در سال 1960 و همزمان با انتشار کتاب زندگی و مرگ شهرهای بزرگ آمریکا توسط جیکبز2 صورت گرفت. او در این کتاب از سرمایة اجتماعی و ارتباط آن با حفظ نظافت، برخورد با جرم و جنایت خیابانی و تصمیم گیری های مربوط به بهبود کیفیت زندگی در محدودة محلات و حومه و قدیمی شهر بحث می کند. (ذکایی،روشن فکر،1385، 7)
واحد پژوهش کیفیت زندگی دانشگاه تورنتو3 (2007) کیفیت زندگی را به عنوان میزان لذت فرد از امکانات اساسی زندگی اش تعریف می کند. کیفیت زندگی سه وجه دارد تحت عناوین «بودن»4که از موجودیت فرد بحث می کند، «تعلق» 5که از ارتباط فرد با محیط صحبت می کند و «شدن» 6که به فعالیت های هدفمند فرد برای دستیابی به اهداف و آرزوهایش اشاره دارد(Philips,2006,12 ). انجمن توسعة اجتماعی اونتاریو7در سال 1997 کیفیت زندگی را به عنوان نتیجة کنش متقابل شرایط محیطی، اقتصادی، سلامتی و اجتماعی که توسعة اجتماعی و انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد تعریف کرده است(Ontario Social Development Council, 1997,40).
تعاریف مفهوم کیفیت زندگی
کیفیت زندگی به طور کلی مفهوم نامشخصی است و معنی آن مبتنی بر بستری است که در آن مورد استفاده قرار می گیرد. اسمیت آن را یک انتزاع فکری می داند که تمهید شده است تا در نظر گرفتن چگونگی زندگی مردم را در چارچوب هایی تسهیل کند که در آن ها دربارة آن چه می تواند بهتر یا بدتر باشد و بنابراین مشابه با مفاهیمی چون توسعه، رفاه و بهزیستی است(اسمیت، 1382،160).
در بررسی مفهومی کیفیت زندگی می توان سه دوره زمانی شناسایی کرد: تا دهه 1970 که کیفیت زندگی اساسا معطوف به انگاره های مادی و پیامدهای رشد اقتصادی در نظر گرفته می شد.از دهه 1970 و در نتیجه ظهور آثار مثبت حاصل از رشد اقتصادی از یک سو و پیدایش نظریه توسعه پایدار از سوی دیگر کیفیت زندگی ابعاد و پنداشتی اجتماعی تر پیدا کرد و مسایلی چون توزیع پیامدهای حاصل از رشد، حفظ منابع طبیعی و محیط زیست را در بر گرفت و به طور جدی به عنوان هدف اصلی توسعه وارد مبحث برنامه ریزی گردید. دهه 1990 نیز سرآغاز بحث از کیفیت زندگی اجتماعی با تاکید بر مفاهیم اجتماعی همچون سرمایه اجتماعی، همبستگی اجتماعی، عدالت اجتماعی بود (امیدی،1386، 7).
لیو 8 در سال 1983 کیفیت زندگی را «عنوانی جدید برای مفهوم قدیمی بهزیستی مادی و روانی مردم در محیط زندگی خود» توصیف کرده است. لیو سه رویکرد را در بررسی مفهوم کیفیت زندگی ارائه می دهد:1. تعریف کیفیت زندگی بر اساس عناصر تشکیل دهنده آن، مانند شادکامی، رضایتمندی، ثروت، سبک زندگی و... 2.تعریف کیفیت زندگی از طریق به کارگیری شاخص های عینی و ذهنی اجتماعی مانند تولید ناخالص داخلی، بهداشت، شاخص رفاه، شاخص آموزش؛ 3. تعریف کیفیت زندگی بر اساس تعیین متغیرها یا عوامل موثر بر کیفیت زندگی و توجه به زمینه ها و شرایطی که در آن سطح کیفیت زندگی تعیین می شود( Liu,1976,11).
کیفیت مجموعه ای از صفات اساسی و خاص پدیده است که بر اساس تصاویر ذهنی شکل می گیرد (معینی و اسلامی،1391، 51).
کیفیت زندگی توجه به شاخص های اجتماعی ، فرهنگی، اقتصادی، محیطی و روانی در دو وجه عینی(کمی) و ذهنی(کیفی) در روند برنامه ریزی شهری است (کوکبی،1386، 77).
تعاریف متعددی با توجه به ابعاد ذهنی یا عینی و یا هر دوبعد از طرف نظریه پردازان مختلف ارائه شده است که تعدادی از آن ها در جدول شماره 1 ارائه شده است.
دیوید فیلیپس 9در تعریفی جامع کیفیت زندگی را در ابعاد فردی و جمعی مورد بررسی قرار می دهد که در سطح فردی مولفه های عینی و ذهنی را شامل می شود لازمه کیفیت زندگی فردی در بعد عینی تامین نیازهای اساسی برخورداری از منابع مادی جهت برآوردن خواستهای اجتماعی شهروندان است و در بعد ذهنی به داشتن استقلال عمل در 1- افزایش رفاه ذهنی شامل لذت جویی، رضایتمندی، هدفداری، در زندگی و رشد شخصی 2- رشد و شکوفایی در مسیر سعادت و دگر خواهی 3- مشارکت در سطح گسترده ای از فعالیتهای اجتماعی مربوط می شود. کیفیت زندگی در بعد جمعی آن بر ثبات و پایداری محیط فیزیکی و اجتماعی، منابع اجتماعی درون گروه ها و جوامعی که در آن زندگی می کنند شامل انسجام مدنی، همکوشی، یکپارچگی، روابط شبکه های گسترده و پیوندهای موقتی در تمام سطوح جامعه و هنجارها و ارزشها اعم از اعتماد، نوع دوستی و رفتار دگرخواهانه و انصاف، عدالت اجتماعی و برابری تاکید دارد.(Philips,2006,242). فرانس10 (1996) با بررسی مقالات و مطالعات انجام شده در ارتباط با کیفیت زندگی، به لحاظ مفهومی کاربرد این اصطلاح را در 6 حوزه 1- زندگی عادی 2- مطلوبیت اجتماعی 3- شادکامی 4- رضایت از زندگی 5- دستیابی به اهداف مشخص و 6- استعداد های ذاتی شناسایی و دسته بندی می کند(فتاحی،1388, 29).
نام نظریه پرداز | سال | تعریف کیفیت زندگی |
لیو | 1983 | بهزیستی مادی و روانی مردم در محیط زندگی خود. Liu,1976,11)) |
مولر11 | 1983 | میزان رفاه افراد و گروه ها تحت شرایط اجتماعی و اقتصادی عمومی.(فتاحی، 1388، 27 ) |
کالمن12 | 1984 | گستردگی و انبساط آرزو است که از تجارب زندگی نشآت می گیرد.(غفاری و امیدی، ،1388،4) |
وینستد13 | 1985 | مفهوم بسیار ذهنی و شخصی است که معمولا بر پایه خوشحالی و رضایت فرد با عواملی که بر روی رفاه اجتماعی، روانی، جسمی، و عملکرد وی تاثیر می گذارد.( Rapley, 2003, 30) |
زان14 | 1992 | درجه رضایت در تجارب زندگی فرد شامل رضایت از زندگی در تصور از خود و فاکتورهای اجتماعی و اقتصادی است..(فتاحی، 1388، 27 ) |
بهداشت جهانی | 1993 | ادراکات فردی از موقعیت شخصی در زندگی، زمینه های فرهنگی و سیستم ارزشی در ارتباط با اهداف و انتظارات فرد، و استانداردها. (عظیمی،1389،6) |
همایش اسکاپ | 1998 | ریشه کنی فقر و بهبود استانداردهای زندگی (عظیمی،1389، 7) |
فو15 | 2000 | رضایت کلی فرد از زندگی. Rapley, 2003,30)) |
مالمن16 | 2000 | مفهومی ناظر بر افراد است که از طریق تعامل پویای بین فرد مفروض، جامعه، و محل سکونت او تعیین می شود.(Diwan,2000,31). |
دیوان 17 | 2000 | حالتی که فرد در آن نسبت به خود، طبیعت، و جامعه ای که در آن زندگی می کند احساس آرامش درونی دارد..(Diwan,2000,31) |
نول18 | 2000 | جدول 2*2 شامل حالت های بهزیستی، محرومیت، انطباق و ناهماهنگی. Rapley, 2003, 30)) |
کاتر19 | 2001 | رضایت فرد از زندگی و محیط پیرامون. (ذکایی و روشن فکر،1385،26 ) |
پسیون20 | 2003 | وضعیت محیطی (مثل آلودگی و کیفیت مسکن) و برخی صفات و ویژگی های خود مردم (مثل سلامت و میزان تحصیلات) .(غفاری و امیدی، ،1388،4) |
پال21 | 2005 | ویژگی های کلی اجتماعی، اقتصادی محیط در یک ناحیه را نشان می دهد.(فتاحی، 1388،27 )
|
کوستانزا 22و همکاران | 2007 | میزان تامین نیازهای انسانی در ارتباط با ادراکات افراد و گروه ها از بهزیستی ذهنی.(فتاحی، 1388،27 ) |
جدول 1.تعاریف کیفیت زندگی
دیدگاه های کیفیت زندگی
به طور کلی در پژوهش ها درباره کیفیت زندگی به دو رویکرد کاملاً مجزا می توان اشاره کرد:
دیدگاه اسکاندیناوی کیفیت زندگی: این رویکرد در اکثر کشورهای اروپایی، به ویژه کشورهای اسکاندیناوی، طرفدار دارد و جان درینوسکی 23و ریچارد تیتموس24 آن را ابداع کرده اند. در این رویکرد، بر شرایط عینی زندگی و معرف های مرتبط با آن تاکید شده است و کیفیت زندگی افراد در گرو ارضای نیازهای اولیه زندگی است.
دیدگاه امریکایی کیفیت زندگی: در اکثر تحقیقاتی که در کشور آمریکا در مورد کیفیت زندگی انجام شده است، محققان بیشتر به تجارب ذهنی افراد از زندگیشان توجه کرده و بر معرف های ذهنی تاکید کرده اند. از اثرگذاران بر این رویکرد می توان به روان شناس اجتماعی، توماس25 اشاره کرد. در این رویکرد از رضایتمندی و خوشبختی به عنوان معرف های اصلی سنجش یاد می شود..
در کنار این دو رویکرد، رویکرد دیگری نیز وجود دارد که بر دو بعد عینی و ذهنی کیفیت زندگی تاکید می کند که می توان به روش های اجتماعی و اقتصادی در کیفیت زندگی اشاره کرد(غیاثوند، 1388، 25-24)
با توجه به این دو رویکرد جایگاه کیفیت زندگی را طبق جدول شماره 2 می توان به چهار وضعیت تقسیم کرد:
جدول 2. حالات مختلف کیفیت زندگی با ترکیب ابعاد عینی و ذهنی(Source: Rapley, 2003,33 )
شرایط عینی زندگی | ارزیابی ذهنی | |
خوب | بد | |
خوب | بهزیستی(ثروتمند شاد) | ناهماهنگی(ثروتمند ناشاد) |
بد | انطباق (فقیر شاد) | محرومیت (فقیر ناشاد) |
با توجه به جدول اگر فردی شرایط عینی و ذهنی خوبی داشته باشد، در حالت «بهزیستی» است. اگر هر دو شرایط بد باشند، حالت «محرومیت» وجود دارد. اگر شرایط عینی خوب و شرایط ذهنی بد باشد، «ناهماهنگی» و اگر شرایط عینی بد و شرایط ذهنی خوب باشد، «انطباق» است.
رویکردهای کیفیت زندگی
رویکردهای کیفیت زندگی را می توان در یک تقسیم بندی کلی به دو دسته توصیفی و تبیینی تقسیم کرد .رویکرد توصیفی رابطه کیفیت زندگی را با متغیر هایی چون جنس، سن، سواد بررسی کرده و مسئله محوری آن ها سنجش کیفیت زندگی بر اساس متغیر های زمینه ای است .اما رویکردهای تبیینی معطوف به شناخت عوامل موثر بر کیفیت زندگی اعم از عوامل عینی و ذهنی هستند که رویکردهای تبیینی خود به دودسته عاملیت گرا و ساختارگرا تفکیک می شوند(فرجی ملایی ،1389 ، 9).
شاخص های کیفیت زندگی
شاخصهاي کيفيت زندگي بايد ويژگيهاي زير را داشته باشند:
-به سياستگذاران عمومي براي توسعه و ارزيابي برنامهها در همه سطوح فردي، خانوادگي، اجتماعي، استاني، کشوري و بينالمللي کمک کنند.
-امکان نظارت و کنترل در دوره هاي زماني مختلف را داشته باشند.
-اطلاعات داراي پايايي، اعتبار و حساسيت باشند.
-بر مبناي نظريهاي مناسب تهيه و تدوين شده باشند.
-قابل درک باشند و به ساده سازي اطلاعات پيچيده کمک کنند.
-در جامعهاي در حال تغيير، انعطاف پذيري داشته باشند(Malkina & Pykh, 2007,8).
جدول شماره 3 انواع کیفیت زندگی را برحسب عینی - ذهنی و فردی –جمعی نشان می دهد.
جدول 3. دستهبندي انواع کيفيت زندگي بر حسب ذهني- عيني و فردي- جمعي( ماخذ: محمدي سوادکوهي ،1389، 17)
کيفيت زندگي | عيني | ذهني |
فردي | درآمد، بيمه، تحصيلات و .. | احساس خوشبختي، رضايت از زندگي و ... |
جمعي | متوسط درآمد، نسبت برخورداران از بيمه، متوسط نرخ باسوادي و ... | متوسط ميزان احساس خوشبختي، متوسط ميزان رضايت از زندگي و ... |
در سال 1975 تئوری به نام «تئوری رضایت شهروندان» ارائه شد. این نظریه مدلی تحلیلی است که بر اساس میزان رضایت شهروندان از محیط مسکونی شان در مورد مولفه های مختلف فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی، زیبایی شناسی و... عمل می کند.برای دست یافتن به معیارهای کیفیت محیط شهر و محلات آن، که مورد نظر شهروندان باشد، محققان روی 767 خانوار در اهایو مطالعه کردند.آن ها خصوصیات خانوارها، محل سکونت، محله ای که در آن زندگی می کردند و تاثیرات این عوامل بر رضایت این خانوارها را بررسی کردند.هدف این تحقیق دستیابی به مدلی از رضایت شهروندان بود که برای برنامه ریزان مسکن و سیاست گذاران قابل استفاده باشد. این مدل بر مبنای تطابق خواست ها و نیازهای شهروندان با موقعیت فعلی و احساس آن ها از محل سکونتشان عمل می کند. عمده مولفه هایی که خانوارهای منتخب به عنوان معیارهای کیفیت محیط ارائه دادند شامل عوامل بهداشت محیط، امنیت، برخورداری از تسهیلات شهری خوب، تعاملات اجتماعی خوب، پرهیز از انواع آلودگی ها، ترافیک کم بوده است(اورنگ،1386،30).
در تحقیق دیگری که در استانبول انجام گرفته، جهت مطالعه کیفیت زندگی کیفیت ارتباطات و حمل ونقل، کیفیت محیط اقتصادی، کیفیت محیط اجتماعی، و کیفیت محیط کالبدی طبق جدول شماره 4 مورد مطالعه قرار گرفته است(کوکبی،1384، 30).
جدول4. ساختار سلسله مراتبی در شهر استانبول (ماخذ: کوکبی، 1384 ،30)
کیفیت زندگی شهری | |||
کیفیت ارتباطات و حمل و نقل | کیفیت محیط اقتصادی | کیفیت محیط اجتماعی | کیفیت محیط کالبدی |
وسایل ارتباطات وسایل حمل و نقل عمومی جریان ترافیک | هزینه زندگی فرصت پیدا کردن شغل رضایت بخش هزینه تطبیق | گستره خدمات آموزشی قیمت خدمات آموزشی گستره خدمات بهداشتی قیمت خدمات بهداشتی فعالیت های فرهنگی و تفریحی ایمنی و امنیت | چیدمان ساخنمان ها نوع مسکن فضای سبز فضاهای تفریحی خدمات شهرداری و زیر ساخت ها |
در سال 2010، توحیدالرحمن و همکارانش اقدام به مقايسه کيفيت زندگي در 43 کشور در سراسر دنيا پرداختند. در اين تحقيق از دو سري شاخص استفاده شده است. سري اول مربوط به شاخصهاي26 HDI ( جدول 5) که توسط سازمان ملل منتشر شدهاند، ميباشد و سري دوم شاخص هاي MIMIC27 ميباشند.(جدول 6)
جدول 5. شاخصهاي HDI سازمان ملل(ماخذ: شريفي،1390،46)
ردیف | شاخص هاي HDI |
1 | اميد به زندگي در هنگام تولد (LE)28 |
2 | نرخ مرگ و مير نوزادان (IMR)29 |
3 | نرخ خودکشي (SR) |
مهدي اميني در مقالهاي با عنوان«شاخصهاي کيفيت زندگي شهروندي و نقش و وظايف دولت» پس از بررسي وجود و جهت رابطه بين سه مفهوم دولت، شهروند و کيفيت، به مفهوم کيفيت زندگي پرداخته و با بررسي و معرفي شاخصهاي آن به نقش و وظايف دولت در تدوين يک نظام جامع کيفيت زندگي شهروندي اشاره شده است. ايشان با توجه به مطالعات جهاني و با توجه به ساختار سياسي، فرهنگي و اجتماعي جمهوري اسلامي ايران شاخصهاي کلي زير را براي بررسي کيفيت زندگي شهروندان ايراني معرفي کرد. (جدول 6)
جدول 6. شاخصهاي کيفيت زندگي شهروندان ايران(ماخذ: اميني،1384، 10)
شاخص | ||
شاخصهاي محيطي | از نظر محيط کالبدي | |
از نظر محيط زيست طبيعي | ||
شاخصهاي فرهنگ شهروندي | - | |
شاخصهاي اقتصادي | - | |
شاخصهاي جمعيتي و اجتماعي | - | |
شاخصهاي آموزش، تحصيلات و مهارتها | - | |
شاخصهاي زيرساختها و تاسيسات | - | |
شاخصهاي سلامتي و بهداشت | - | |
شاخصهاي حقوق شهروندي | - | |
شاخصهاي تفريحات و استراحت | - | |
شاخصهاي مسکن و سرپناه | از نظر کيفيت کالبدي مسکن | |
از نظر کيفيت سکونتي مسکن | ||
شاخصهاي امنيت | - | |
مطالعات جهان و ایران نشان می دهد که هریک از متخصصان برای اندازه گیری یا سنجش کیفیت زندگی از شاخص هایی استفاده کرده است به طور کلی با توجه به اهداف این پژوهش کیفیت زندگی با دیدگاه آمریکایی (ابعاد ذهنی) و شاخص های کلی زیر جهت اندازه گیری آن در محلات مورد بررسی در نظر گرفته شده است:
-کیفیت محیط کالبدی (فیزیکی)شامل :کیفیت محیط شهری از نظر زیبایی و سرزندگی ؛کیفیت دسترسی به خدمات عمومی شامل خدمات بهداشتی، آموزشی، درمانی،ورزشی که نیازهای اولیه ساکنین را برآورده می سازد ؛کیفیت مسکن.
-کیفیت محیط اجتماعی شامل فعالیت های فرهنگی، روابط اجتماعی، امنیت و تعلق خاطردر محله
-کیفیت محیط اقتصادی شامل رضایتمندی ازشرایط درآمدی و اشتغال و هزینه های مسکن
-کیفیت ارتباطات و حمل ونقل شامل خدمات پیشرفته مخابراتی، حمل و نقل و جریان ترافیک
مدل مفهومی شاخص های کیفیت زندگی در این تحقیق در شکل 1 به نمایش در آمده است.
شکل 1. مدل مفهومی شاخص های کیفیت زندگی (ماخذ: حلاجیان،1392)
تعاریف عملیاتی و تعداد سوالات سنجش هر یک از شاخص ها در جدول شماره 7 آورده شده است .
جدول 7. تعاریف عملیاتی شاخص های سنجش کیفیت زندگی(ماخذ: حلاجیان ،1392)
کیفیت زندگی | شاخص ها | گویه ها | تعداد پرسش ها | |
کالبدی | مسکن | کیفیت منزل،شرایط ظاهری محله،چیدمان ساختمان ها و نماها | 2 | |
محیط شهری | حس سرزندگی،زیبایی،آررامش روحی و روانی،تعلق خاطر | 4 | ||
دسترسی به خدمات | آموزشی،بهداشتی،ورزشی،تفریحی، شهرداری، مایحتاج معمولی،ارتباطی و جابجایی | 9 | ||
اجتماعی | از خودگذشتگی،فداکاری، فعالیت های فرهنگی،امنیت و مشارکت | 5 | ||
اقتصادی | شرایط شغلی ، درآمد، هزینه های مسکن | 4 | ||
ارتباطات و حمل ونقل | ترافیک،تسهیلات مخابراتی و خمل و نقل عمومی | 3 | ||
روش تحقیق
این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است بررسی ویژگی ها و معیارهای مفهوم کیفیت زندگی از طریق برداشت های میدانی (پرسشنامه) مورد ارزیابی قرار گرفته و پس از استخراج و بررسی نتایج حاصل از پرسشنامه به توصیف کیفیت زندگی در محلات و رتبه بندی آن ها پرداخته شده است .
جامعه آماری این پژوهش ساکنین 18 تا 65 سال ناحیه 1 شهرداری منطقه 18 می باشد ناحیه 1 شامل محلات حسینی فردوس، تولیدارو، بهداشت و ولی عصر شمالی است که بر اساس آخرین برآورد جمعیت این ناحیه 105749 نفر بوده و تعداد خانوار آن 30214 نفر می باشد.
نمونه گیری به روش طبقه بندی با توجه به تعداد محلات مورد بررسی و جمعیت ساکن متناسب با جمعیت هر محله با استفاده از فرمول کوکران در نظر گرفته شده است. که390 نفر به ترتیب 114-66- 86- 124 نفر ازساکنین محلات فوق به طور تصادفی انتخاب شده اند.
همچنین بر مبنای چارچوب نظری در این پژوهش به منظور عملیاتی کردن متغیرها به طرح گویه ها با طیف لیکرت پرداخته شده است . در این زمینه تلاش گردیده تا گویه های مورد نظر به گونه ای طراحی شوند تا ضمن تامین روایی و پایایی لازم به لحاظ آماری، دیدگاه های کارشناسان نیز مورد توجه قرار گیرد .سنجش پایایی با ابزار تحقیقی آلفای کرونباخ( 912/0) و روایی با قضاوت متخصصان انجام گرفته است.
جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار تحليل آماري آموس 30AMOS برای محاسبات تحليل عامل و مدل معادلات ساختاري استفاده شده است . برونداد نرم‌افزار آموس به صورت گرافيکي بوده و لذا درک مطلب را تسهيل مي‌کند.
مدلسازی معادلات ساختاری از دو جزء تشکیل شده که مدل اندازهگیری31 و مدل ساختاری 32میباشد. مدل اندازهگیری، جزئی از مدل ساختاری میباشد که به نحوه اندازهگیری متغیر پنهان با استفاده از دو یا تعداد بیشتری متغیر مشاهده شده تعریف شده است. همچنین مشخص می گردد متغیرهای مشاهده شده تا چه حد تحت تاثیر متغیرهای پنهان مورد نظر و تا چه حد تحت تاثیر متغیر خطا هستند. هرچقدر واریانس مشترک بین متغیر پنهان با متغیرمشاهده شده بیشتر باشد وزن آن متغیر مشاهده شده در تعریف متغیر پنهان بیشتر خواهد شد. لذا برای هر یک از متغیرهای اندازه گیری شاخص های کیفیت زندگی یک مدل اندازه گیری وجود خواهد داشت .
اصطلاحات به کار رفته در این بخش به اختصار در جدول شماره 8 آورده شده است .
جدول 8. معادل انگلیسی، معادل فارسی و اختصار شاخصهای مورد استفاده(ماخذ: حلاجیان ،1392)
ردیف | معادل فارسی | اختصار | معادل انگلیسی |
1 | ریشه میانگین مربعات خطای برآورد | RMSEA | Root Mean Squared Error Of Approximation
|
2 | ریشه میانگین مربعات باقیمانده | RMR | Root Mean Squared Residual |
3 | شاخص نیکویی برازش اصلاح شده | AGFI | Adjusted Goodness – Of – Fit Index |
4 | شاخص نیکویی برازش | GFI | Goodness – Of Index |
5 | شاخص برازش تطبیقی | CFI | Comparative Fit Index |
در اینجا RMSEA و RMR ملاکهای بدی برازش مدل هستند که RMSEAباید کمتر از 08/0 و RMR باید کمتر از 07/0 باشند. همچنین AGFI ، GFI و CFIملاکهای خوبی برازش مدل هستند و میزان آن بهتر است بیشتر از 90/0 باشد و در کل هر چقدر به مقدار یک نزدیکتر باشند بهتر است.
در این پژوهش برای هر یک از شاخص های کیفیت زندگی مدل اندازه گیری ساخته و از نیکویی برازش همه آن ها اطمینان حاصل گردید یعنی تمامی شاخص ها ی در نظر گرفته شده قابلیت اندازه گیری متغیر ها را داشتند . ( جدول 9 و 10)
جدول9. شاخصهای برازش مدل
RMR | GFI | AGFI | CFI | RMSEA |
023/. | 860/0 | 952/0 | 929/. | 088/0 |
جدول 10. نتایج معنیداری و بارهای عاملی گویههای کیفیت زندگی
گویه‌ها | بارهای عاملی | نسبت بحرانی | سطح معنیداری | ||
گویه کیفیت محیط اقتصادی (G1) | 582/0 |
|
| ||
گویه کیفیت محیط فیزیکی (G2) | 819/0 | 874/10 | *** | ||
گویه کیفیت محیط اجتماعی (G3) | 817/0 | 868/10 | *** | ||
گویه کیفیت ارتباطات و حمل و نقل(G4) | 602/0 | 160/9 | *** | ||
سطح معنیداری کمتر از 0001/0 برابر با ***
یافته های پژوهش
در راستای انجام این پژوهش به بررسی شاخص های کیفیت زندگی در چهار محله حسینی فردوس، تولیددارو، بهداشت و ولی عصر شمالی پرداختیم و میزان اثر گذاری شاخص ها را به ترتیب مشخص نمودیم .
با توجه به استفاده از طیف لیکرت در پاسخ های پرسشنامه ونتیجه جدول میانگین شاخص های کیفیت زندگی درمحلات مورد بررسی که کمتر از 3 است می توان نتیجه گرفت که میزان کیفیت زندگی در این محلات پایین است . از نظر پاسخگویان بین شاخص های مورد بررسی میزان کیفیت کالبدی بیشترین و کیفیت محیط اقتصادی کمترین تاثیر را در رضایت افراد از کیفیت زندگی دارا می باشند. (شکل 2)
شکل 2. میزان تاثیر شاخص های کیفیت زندگی (حلاجیان ،1392)
جدول 11 مقایسه میانگین پاسخگویی به شاخص های کیفیت زندگی در محلات نشان می دهد که محله تولیددارو بیشترین میزان کیفیت زندگی و محله فردوس کمترین مقدار را نشان می دهد . ( شکل 3و4)
جدول 11. مقایسه میانگین کیفیت زندگی به تفکیک نواحی مورد مطالعه
منطقه ابعاد | تولیدارو | ولی عصر شمالی | بهداشت | فردوس |
کیفیت زندگی | 865/2 | 816/2 | 815/2 | 773/2 |
شکل 3. مقایسه میانگین کیفیت زندگی به تفکیک نواحی مورد مطالعه
شکل 4. نمودار میانگین کیفیت زندگی در محله ها (ماخذ: حلاجیان ،1392)
نتیجه گیری
تحقیق حاضر با در نظر گرفتن ابعاد کالبدی ، اجتماعی ، محیطی و اقتصادی به سنجش کیفیت ذهنی زندگی در چهار محله منطقه 18 پرداخته است تا ضمن اندازه گیری این ابعاد توسط گویه های در نظر گرفته شده به مقایسه میزان اهمیت هر یک از آن ها از دیدگاه ساکنان این محلات بپردازد. همچنین مقایسه چهار محله از نظر رضایتمندی ساکنان آن از اهداف دیگر آن است . نتایج به دست آمده نشان می دهد که ابعاد فیزیکی (کالبدی ) که شامل کیفیت دسترسی به خدمات ، کیفیت مسکن و کیفیت محیط شهری است بیشترین تاثیر را در رضایتمندی افراد داراست و بعد از آن با اختلاف ناچیزی کیفیت اجتماعی اهمیت دارد و کیفیت ارتباطات و حمل و نقل در رده های بعدی قرار دارند این نتیجه نشان می دهد که برنامه ریزان شهری در جهت بالا بردن رضایتمندی افراد باید به موازات توجه به به زیبایی ، خدمات رفاهی بهداشتی و آموزشی به فعالیت های فرهنگی ، روابط اجتماعی و امنیت محلات توجه ویِژه ای داشته باشند .همچنین در مقایسه محلات محله تولیددارو که جمعیت کمتری نسبت به محلات دیگر دارد بیشترین رضایتمندی از کیفیت زندگی را داراست و محله حسینی فردوس کمترین رضایت را شامل می شود اما با توجه به جدول میانگین در نظر گرفته شده میزان رضایت از کیفیت زندگی در این محلات از حد متوسط پایین تر است و این مساله نیاز به توجه برنامه ریزان شهری را مشخص می نماید . با توجه به نتایج به دست آمده می توان محلات مورد بررسی را از نظر رضایت از کیفیت زندگی در نقشه به صورت زیر نشان داد.
شکل 5. نقشه درجه بندی کیفیت زندگی در محلات مورد بررسی (ماخذ: حلاجیان ،1392)
فهرست مراجع
1. امیدی ،رضا.(1386 ).کیفیت زندگی در برنامه های توسعه در ایران .پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی تهران ، تهران.
2. اميني، مهدي. (1384). شاخص هاي کيفيت زندگي شهروندي و نقش وظايف دولت، مجموعه مقالات همايش هاي بين المللي اجلاس. هفتمين کنفرانس بين المللي مديران کيفيت. تهران.
3. اسمیت ، دیوید .( 1382 ).کیفیت زندگی رفاه انسانی و عدالت اجتماعی ،( ترجمه حسین حاتمی نژاد ). ماهنامه اطلاعات اقتصادی ـ سیاسی،(5). 186-155 .
4. اورنگ ،ملاحت.(1386).سنجش کیفیت محیط در بازسازی های پس از سانحه . پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس، تهران .
5. حلاجیان ،سهیلا.(1392).بررسی ارتباط سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در محلات شهری .پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد قزوین،قزوین.
6. خوارزمي، شهین دخت .(1383). کيفيت زندگي و الزامات عصر ديجيتال در ايران. روزنامه دنياي اقتصاد،(5)،13/11/83.
7. ذکایی،محمد سعید؛ و روشن فکر،پیام.( 1385). رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در محلات شهری . فصلنامه علوم اجتماعی، ( 32 )،37-1.
8. شريفي،خسرو.(1390). بررسي شاخص هاي کيفيت زندگي. پايان نامه کارشناسي ارشد شهرسازي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد قزوين، قزوین.
9. عظیمی ،آزاده.( 1389).ابعاد و شاخص های کیفیت زندگی شهری. ماهنامه شوراها ،(55)،8-4.
10. غفاری ،غلامرضا؛ و امیدی ،رضا.(1388). کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی .تهران: نشر شیرازه .
11. غفاری ،غلامرضا؛ و اونق ، نازمحمد.(1384).سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی. مطالعات اجتماعی ایران ، (1)،199 -159 .
12. غیاثوند، الهام.(1388). تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان محلات شهری. رساله کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران .
13. فتاحی ،احداله.(1388). سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی . پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران .
14. فرجی ملایی ، امین .(1389). رویکردهای کیفیت زندگی . ماهنامه شوراها ،( 55)،15-9.
15. کوکبی ،افشین.(1384). برنامه ریزی به منظور ارتقای زندگی شهری در مرکز شهر . پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس،تهران.
16. کوکبی ،افشین.(1386).معیارهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری . هویت شهر،(1)،86-75.
17. محمدي سوادکوهي، خديجه .(1389). مفهوم و شاخصهاي کيفيت زندگي شهري و نقش شوراها در ارتقاي آن. ماهنامه شوراها، (55)،19-16.
18. معینی،مهدیه؛ و اسلامی،غلامرضا.(1391). رویکردی تحلیلی به کیفیت محیط مسکونی معاصر ،هویت شهر،(10)،58-47.
19. Bentham ,j. (1789). An introduction to the principles of morals and legislation .New York: Heffner.
20. Diwan, R . ( 2000). Relational Wealth and Quality of Life.Jouenal of Socio-Economics,43,29-34.
21. Malkina, G. & Pykh,A. ( 2007). Quality of Life Indicators at Different scales. Theoretical Background, Ecological Indicators, 228,8.
22. Ontario Social Development Council,(1997).Quality of Life .Retrieved from Dec,2013,http://www.gdrc.org/ucm/qol.
23. Philips,D. (2006).Quality of life concept .policy and practice. London: Routledge
24. Rapley ,M. (2003). Quality of Life Research A Critical Introduction, London:SAGE Publications Ltd.
25. Liu, B.( 1976).Quality of life indicators in U.S metropolitan areas, A statistical analysis, New York: Routledge.
Study of Life Quality Mental Indices in the Communities
(Case Study: District 18 of Tehran)
Farah Habib, Professor, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Soheila Halajian4, M.Sc., Uban Planing, Faculty of Archiecture & Urban Planning, Islamic Azad University of Qazvnin, Qazvin, Iran.
ABSTRACT
Quality of life as one of the basic concepts in the studies of sustainable development is used in various sciences in objective and subjective aspects and has recently entered the Urban Development debates, too.
Studies related to this concept differ in several aspects such as the scale of study, scopes, and methods of measurement used in the assessment of the quality of life, as different methods have been used for the study of the life quality in urban districts. However, no comprehensive framework has yet been presented for the study of life quality based on physical, local and social indices. On the other hand, the quality of life is often measured by using subjective and objective indices, and rarely by using them both. Subjective indices are obtained from surveys of perceptions, evaluations and life satisfaction of urban residents, while objective indices are related to observable facts often obtained from secondary data. In addition, theories and empirical studies of quality of life in its present form have mainly originated from Western societies. The studies in developing countries are significantly low. Similarly, major factors affecting the life quality in developing countries have not been clearly identified.
Many attempts have been made in the past three decades to measure the quality of life around the world. Researchers and different institutions have proposed various indices, but it seems that the advantages and disadvantages of each of these indices have not been evaluated by a certain method. Objective indices are measured on the basis of abundance or physical quantities such as income, but subjective indices are measured qualitatively based on psychological responses such as job satisfaction and happiness.
Traditionally, in recent past, GDP was used as the only reliable indicator of well-being and economic development. However, there is a broad consensus that the increase in GDP does not necessarily improve the life quality.
At present, one of the measurements of life quality has been the Human Development Index used by the United Nations since 1990 which is based on three factors of life expectancy at birth, academic success and real per capita GDP.
In this study, we have tried to define the quality of life in the four neighborhoods of HosseiniFerdos, Tolidarou, Behdasht and North Valiasr by using descriptive and analytical methods to present a conceptual model.
Indices used for the measurement of the life quality include the quality of the physical environment, quality of the economic environment, quality of the social environment and the quality of communication and transportation. Library documents and field methods were used to collect data based on the answers given to the questions in the questionnaires by 390 people age 16 to 65 in the above-mentioned neighborhoods selected through classification. Dimensions considered in this study are based on the American vision of mental aspects, and SPSS and Amos software were used for the analysis of data. The results indicate that the rate of mental quality in these neighborhoods are below average and it shows the life quality in these areas.
Keywords: Environmental Quality, Life Quality, Mental Dimensions, Sustainable Development, District 18.
پی نوشت ها
[1] ï این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد سهیلا حلاجیان با عنوان "بررسی ارتباط سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در محلات شهری نمونه موردی محلات منطقه ۱۸ تهران" در دانشگاه آزاد واحد فزوین با راهنمایی خانم دکتر فرح حبیب و مشاوره آقای دکتر ایرج اعتصام انجام گرفته است.
[2] ïï کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری،دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاداسلامی ، واحد قزوین ،ایران.
Soheila.halajian@gmail.com Email:
[3] ïïï دکترای معماری ، استاد دانشگاه آزاداسلامی ، واحد علوم و تحقیقات ، تهران ، ایران.
[4] * Corresponding Email Author: Ha_soheila@yahoo.com
[1] System
[2] Jacobs
[3] Quality of life Research unit , University of Toronto
[4] Being
[5] Belonging
[6] Becoming
[7] Ontario Social Development Council
[8] Liu
[9] Philips
[10] Frans
[11] Moler
[12] Calmen
[13] Vensted
[14] Zan
[15] Fou
[16] Malmen
[17] Diwan
[18] Nool
[19] Cater
[20] Pasyon
[21] Pall
[22] Costanza
[23] Drenowski
[24] Titmus
[25] W.I.Thomas
[26] Human Development Index
[27] Multiple Indicator Multiple Causes
[28] Life Expectancy
[29] Rate Infant Mortality
[30] Allianz Managed Operations & Services
[31] Measures Model
[32] Structural Model