Subject Areas : geographical and environmental

Iman Danaifar ^{1 *} , سلمان تاج الدینی ²

1 - Islamic Azad University in Branch Behbahan, Young Researchers and Elite Club, Iran
2 - دانش آموخته کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی.

Received: 2021-05-16 Accepted : 2023-06-24 Published : 2025-02-13

Keywords:

References:

آزادی، عباس و امامی میبدی، علی و آزادی، فرهاد و خاکسار، مهدی،1393، برآورد ارزش اقتصادی طاق بستان با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CVM). فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال 8، شماره 26، ص 77-96.
اسکات‌جی. کلان، جانت‌ام. توماس،1394، اقتصاد محیط‌ زیست: کاربردها، سیاست‌ها و تئوری. ترجمه عذرا بیانی، سمیه حسنوند، امیرحسین منتظرحجت ، چاپ اول، انتشارات ترآوا.
امامی میبدی، علی. قاضی، مرتضی،1387، برآورد ارزش تفريحي پارک ساعي در تهران با استفاده از روش ارزشگذاري مشروط(CV). پژوهش های اقتصادی ایران، 12(36)، صص 187-202.
بلالی، حمید. ابراهیمی، یوسف، 1395، برآورد ارزش غیر استفاده ای مجموعه تاریخی – فرهنگی آرامگاه بوعلی سینا با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط. فصلنامه گردشگری و توسعه، شماره8، ص 35-45.
پاپلی یزدی، محمدحسین. سقایی، مهدی،1386، گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: سمت.
حقانی، فتح الله. اعظمی، آرش، 1396، تعیین ارزش اقتصادی آثار تاریخی بیستون با استفاده از روش تمایل به پرداخت افراد (WTP). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، سال5، شماره20، ص67-82.
حیدري چیانه، رحیم، 1387، مبانی برنامه ریزي صنعت توریسم، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
خاکسارآستانه، حمیده. کلاته عربی، وحید. سردار شهرکی، علی، 1391، برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مجموعه تاریخی شهر سوخته با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط ( CVM). فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شماره 20، 167-184.
خداورديزاده، صابر. بهبودي، داوود. خداورديزاده، محمد. صارمي، مریم، 1394، برآورد ارزش تفرجی آرامگاه شمس تبریزی با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط. فصلنامه راهبردهاي توسعه روستايي، جلد 2، شماره 1، ص 1-15.
خداورديزاده، محمد. حیاتی، باب اله. راحلی، حسین. کاوسی کلاشمی، محمد، 1394، برآورد ارزش تفریحی و تعيين عوامل مؤثر بر تمايل به پرداخت بازديدکنندگان کليسای سنت استپانوس به روش هکمن دو مرحله ای. فصلنامه علوم و تکنولوژی محيط زيست، دوره 17، ص 105- 116
رجبی، مصطفی. موسوی، سیده نساء، 1394،ارزشگذاری اقتصادی- گردشگری میراث فرهنگی، مورد مطالعه: مسجد جامع عباسی در اصفهان. دوفصلنامه علمي- تخصصي پژوهشهای اقتصاد توسعه و برنامه ريزی، سال4، شماره2، ص 1-18.
رنگچیان، علی، 1395، برآورد ارزش اقتصادی –گردشگری مساجد تاریخی میدان نقش جهان اصفهان با روش ارزش گذاری مشروط. فصلنامه میراث و گردشگری، سال 1، شماره1، ص 139-161.
زنگی آبادی، علی. موسوی، سید علی. خلقی پور، خلیفه، 1388، تحلیلی بر نقش طبیعت گردی در جذب گردشگران(مطالعه موردی: منطقه سی سخت استان کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 34، ص 67-97.
عسگری، علی. مهرگان، نادر،1380، برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان میراث تاریخی فرهنگی با استفاده از CVM: نمونه گنج نامه همدان. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، شماره2، ص 93-115.
قادری، رضا و هادیانی، زهره و محمدی، کاوه و ابوبکری، طاهر، 1390، استراتژی های برنامه ریزی منطقه ای گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، دوره1، ش1، ص 27-40.
كردواني، پرویز. مورد غفاري، ونوس، 1390، توريسم و رويكرد نوسازي در طراحي بافت هاي تاريخي شهري مطالعه موردي: شهر اصفهان. فصلنامه جغرافيايي سرزمين، سال 8، شماره6، ص 19-31.
مرکز آمار ایران، 1395، گزيده نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1395.
میرزایی، رحمت، 1388، تأثیر توسعة گردشگری روستایی بر اشتغال در منطقة اورامانات کرمانشاه». فصلنامه روستا و توسعه، شماره 4، ص 49-76.
Arrow K, Solow R, Portney P, Leamer E, Radner R & Schuman H . (1993) . Report of the NOAA Panel on Contingent Valuation. Fed. Regist, 58(10): 4602-4614.
Carson, R.T. (1985). Tree essays on contingent valuation (Welfare economics, non-market goods,water quality). PhD thesis: Department of Agricultural and Resource Economics, University of California, Berkeley, USA.
Del Saz Salazar, S. & Marques. J. (2005). Valuing cultural heritage: The social benefits of restoring and old Arab tower. Cultural Heritage, 6(1): 69–77.
Froer, O. (2007). Rationality concepts in environmental valuation (Vol. 58). Peter Lang Pub Incorporated.
Hanemann, W.M. (1984). Welfare evaluations in contingent valuation experiments with discrete responses. American Journal of Economic. 71 (3): 322-341.
Kim, S. Wong, K. & Cho, M. (2007). Assessing the economic value of a world heritage site and willingness to pay determinants: A case of Changdeok Palace. Tourism Management, 28: 317-322.
Lampi, E. Matilda, O .(2009). Who visits the museums? Acomparison between Stated Preferences and Observed Effect of Entrance Fee, YKLOS, 62(1), pp: 85-102.
Last A. K. (2007). The Monetary Value of Cultural Goods: A Contingent Valuation Study of the Municipal Supply of Cultural Goods in Lueneburg, Germany, 1-20.
Mitchell R.C & Carson R.T. (1989). Using Surveys to Value Public Goods: The Contingent Valuation Method. Washington. DC: Resource for the Future.
Mourato, S., Kontoleon, A. & Danchev, A. (2002). Preserving cultural heritage in transition economies: A contingent valuation study of Bulgarian monasteries.
Pagiola, S. (2001). Valuing the benefits of investments in cultural heritage: The historic core of split. In Paper presented at the international conference on economic valuation of cultural heritage, Cagliari, 19–20.
Pearce D.W & Turner R.K. (1990). Economics of Natural Resources and the Environment.
Tseng, W.C. & Chen, C.C. (2009). Estimating the wetland rental fee: a case study involving a Taiwan wetland. Applied Economics, 41: 3179–3188.
Tuan, T. H. & Navrud, S.(2008). Capturing the benefits of preserving cultural heritage, Journal of Cultural Heritage, 9, 326-337.
Willis, K.G. (1994). Paying for heritage: What price for Durham Cathedral? Journal of Environmental Planning and Management, 37(3).

Full-Text:



  مجله علوم جغرافيايي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، دوره 20، شماره 49، زمستان 1403، صص 14-1

 

 

ارزیابی ارزش اقتصادی شهر تاریخی دهدشت با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CVM)

ایمان دانائی فر

کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی، پژوهشگر جهاد دانشگاهی واحد استان کهگیلویه و بویراحمد، (نویسنده مسئول)

[e-mail]

سلمان تاج الدینی

گروه اقتصاد کشاورزی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج،ایران

دريافت: 26/2/1400                          پذيرش: 3/4/1402

 

 

چکیده:

هدف از تحقیق حاضر ارزیابی ارزش اقتصادی شهر تاریخی دهدشت با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CVM) می باشد. برای برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان از الگوی اقتصاد سنجی لاجیت بر اساس حداکثر درست نمایی استفاده شده است. داده های مورد نیاز در پاییز و زمستان 1398 و با استفاده از 518 پرسشنامه از بازدیدکنندگان این مکان تاریخی به دست آمده است. نتایج نشان می دهد میانگین تمایل به پرداخت به ازای هر نفر بازدیدکننده 13937 ريال، میانگین تمایل به پرداخت براي هر خانواده معادل 24/704097 ريال در سال و همچنین به دلیل فقدان آمار دقیق بازدیدکنندگان، اگر 5 و یا 10 درصد جمعیت استان سالانه از این مکان بازديد کنند، ارزش اقتصادی سالانه شهر تاریخی دهدشت به ترتیب 496895861 و 993777785 ریال خواهد بود.  علاوه بر این، متغیر جنسیت تاثیر معنی داری بر تمایل به پرداخت افراد نداشته است. سایر متغیر های مدل یعنی سن، میزان تحصیلات، اندازه خانوار، درآمد ماهیانه، رضایت از مکان تاریخی و قیمت پیشنهادی معنی دار بوده است.

 

واژگان کلیدی: ارزشگذاری مشروط، تمایل به پرداخت، مدل لاجیت، شهر تاریخی دهدشت.

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه:

امروزه گردشگری در دنیا که از آن به عنوان« صادرات نامرئی¹» (قادری و همکاران،1390) و « گذرنامه توسعه²» (حیدری چیانه، 1387) یاد می کنند، یکی از منابع مهم درآمد و در عین حال از عوامل مؤثر در تبادلات فرهنگی بین کشورها است(زنگی آبادی و همکاران، 1388). گردشگری در جایگاه یک فعالیت اقتصادی جایگزین در یک اقتصاد تک محصولی، می تواند روند توسعه را با تنوع بخشی به اقتصاد ملی تسریع نموده و رهیافتی برای توسعه اقتصادی در سطوح مختلف بین المللی، ملی و محلی باشد(پاپلی و سقایی،1386). بسیاری از کشورها این فعالیت اقتصادی پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی و غیره قرار داده اند(میرزایی، 1388). در این راستا هر جامعه ای با توجه به موقعیت طبیعی و تاریخی خود، محصولات یا جاذبه های گردشگری را به بازدیدکنندگان عرضه می کنند. محصولات و یا کالاهای گردشگری ارائه شده به گردشگران می تواند شامل جاذبه های طبیعی، جاذبه های تاریخی - مذهبی و یا ترکیبی از این دو باشد (رنگچیان،1395). فضاهاي شهري بويژه، محدوده بافت هاي تاريخي و قديمي به علت وجود جاذبه هاي نوستالژيك، معماري، فرهنگي و بناهاي ارزشمندي كه نمادي از شرايط اقتصادي، اعتقادي و اجتماعي آن دوران مي باشد از مقاصد مهم گردشگري به شمار مي روند. مرمت شهري و نوسازي و احياء فضاهاي تاريخي جهت بازگرداندن اين محورها به چرخه زندگي با رويكرد توريسم محوري در شهر مي تواند از جمله جالب ترين جاذبه هاي شهري قرار گيرند و گردشگران را به سوي خود جذب كنند. آنچه بايد مورد توجه قرار بگيرد اين است كه هدف نوسازي بافت هاي تاريخي شهري چيزي فراتر از اقدامي كالبدي- فضايي با رويكرد صرفاً سكونتي است. نوسازي و احيا شهري عملي فرهنگي است كه سعي در انتقال ارزش هاي كالبد يافته به آينده دارد و اين انتقال همراه حفظ ارزش هاي پايدار كهن و ابنيه هاي تاريخي در بافت هاي تاريخي است. توجه به نوسازي و احياء بافت ها ضرورتي است كه نه تنها به لحاظ كالبد و عملكرد بلكه به لحاظ اقتصادي اجتماعي، فرهنگي و گردشگري از اهميت قابل توجهي برخوردار مي باشد(كردواني و مورد غفاري،1390). آثار و بناهای تاريخي معمولاً در تملک نمايندگان بخش عمومي قرار داشته و نوع برخورد با آنها مانند کالاهای عمومي ³بوده که منع مصرف نداشته و بنابراين نمي توان قیمت های بازاری برای آنها مشخص کرد. ارزشگذاری آثار و بناهای تاريخي از طريق روش های معمول مبتني بر تحلیل عرضه و تقاضا از کارآيي لازم برخوردار نیست. زيرا آثار و بناهای تاريخي، خصوصیاتي مانند اثرات خارجي⁴ و عدم کاهش مطلوبیت به خاطر استفاده ديگران در صورت عدم وجود ازدحام⁵ را دارند، و نمي توان از روش های بازاری برای تعیین ارزش آنها استفاده کرد. بنابراين لازم است از روش های ديگری برای دستیابي به ترجیحات مصرف کنندگان استفاده کرد(لست⁶، 2007). محصولات یا خدمات تنها در صورتی دارای ارزش هستند که انسان برای آنها، به طور مستقیم یا غیر مستقیم، ارزشی قائل شود. ارزش با توجه به بده بستان و معاملات، اندازه گیری می شود و در نتیجه امری نسبی است. به این منظور به طور معمول، پول به عنوان یک واحد حساب استفاده می شود و ارزش کل جامعه، مجموع ارزش های فردی است(فرور⁷، 2007). مطابق شکل(1) روش های ارزشگذاری به دو گروه روش های مبتنی بر داده های ترجیحات آشکار شده⁸ (روش های غیر مستقیم)⁹ و روش های مبتنی بر داده های ترجیحات اظهار شده (بیان شده)¹⁰ (روش های مستقیم)¹¹ تقسیم می شود.

 

شکل(1)، روش های ارزشگذاری غیر بازاری

روش ارزشگذاری مشروط (CVM)¹²جزئی از روش ترجیحات بیان شده است. هنگامی که داده های بازاری واقعی در دسترس نباشند یا غیر قابل اعتماد باشند، اقتصاددانان می توانند به روش برآورد جایگزین که مشروط به شرایط بازاری فرضی است، اتکا کنند. روش ارزشگذاری مشروط، روشی میدانی برای یافتن تمایل به پرداخت (WTP)¹³ افراد برای اجرای طرح های زیست محیطی است. فرض اصلی در روش ارزشگذاری مشروط این است که طراحی مطالعه به گونه ای است که محقق قادر به استخراج پاسخ افراد در شرایطی مشابه شرایط واقعی بوده و پاسخ ها با شرایط واقعی قابل مقایسه هستند. ابزار تحقیق در این روش به ما امکان می دهد با مساله ترجیحات آشکار نشده که از ویژگی های کالاهای عمومی است، به خوبی برخورد کنیم(اسکات جی و جانت ام ،1394).

در راستای ارزشگذاری مکان های تاریخی، تحقیقاتی در خارج و داخل کشور انجام گرفته شده که می توان به چند مورد اشاره کرد. ویلیس¹⁴(1994) در مطالعه خود متوسط تمایل به پرداخت سالیانه هر بازدید کننده از کلیسای دورهام واقع در کشور انگلیس را به روش ارزشگذاری مشروط، 5/31 پوند برآورد کرد. پاجيولا¹⁵(2001) با استفاده از روش ارزيابي مشروط ميزان تمايل به پرداخت هر يك از ساكنين بومي و هر توريست جهت مرمت و نوسازي كاخ رومن واقع در شهر تاريخي اسپليت را به ترتيب 170 و 45 دلار به ازاي هر بازديد در هرسال به دست آورد. موراتو و همکاران¹⁶(2002) متوسط تمایل به پرداخت سالیانه هر خانوار جهت حفاظت از 164 صومعه مسیحیان ارتدکس در بلغارستان را بین 6/0 تا 1 دلار برآورد نمودند. دل ساز سالازار و ماركس¹⁷ (2005) تمايل به پرداخت خانوارهاي علاقه مند به كالاهاي فرهنگي را براي بازسازي كامل قلعه عرب در منطقه والنسياي اسپانيا را به روش ارزشگذاری مشروط، 53-58 پوند و براي ساير خانوارها 33-38 پوند به دست آوردند. کیم و همکاران¹⁸(2007) کاخ چاندیاک، یک اثر میراث جهانی در کره جنوبی را بر اساس مفهوم تمایل به پرداخت ارزشگذاری کردند و به این نتیجه رسیدند که متوسط تمایل به پرداخت مردم 5/2 برابر بیشتر از قیمت بلیط ورودی است. توآن و ناوورد¹⁹(2008) از روش ارزشگذاری مشروط برای تخمین منافع اقتصادی حفاظت از مکان میراث جهانی مایسان در کشور ویتنام استفاده کرده اند. لامپیا و ارث²⁰(2009) میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان موزه یورلد کالچر را قبل و بعد از وضع بلیط ورودی برای این موزه را تحلیل کردند نتایج آنها حاکی از تغییر و تأثیر ویژگی های جمعیت شناختی بر ترکیب جمعیتی بازدیدکنندگان بعد از اخذ بلیط ورودی با نرخ 59 سک بود. عسگری و مهرگان(1380) با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط به برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مجموعه تاریخی گنجنامه همدان پرداخته اند، نتایج آنان نشان داد که، تمایل به پرداخت هر خانوار 1560 ریال برای هر بازدید می باشد. خاکسارآستانه و همکاران(1391) تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مجموعه تاریخی شهر سوخته را با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط برآورد نمودند. نتایج آنها نشان داد که، متوسط تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان،6563 ریال برای هر بازدید و ارزش کل تفریحی سالانه آن بیش از 1292 میلیون ریال برآورد شده است. آزادی و همکاران(1393) برآورد ارزش اقتصادی طاق بستان با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط را مورد توجه قرار داده اند. نتایج تحقیق نشان داده است که متوسط تمایل 6/460 تومان و ارزش حفاظتی آن 1842400000 تومان است. خداورديزاده و همکاران(1394) ارزش تفريحی و عوامل مؤثر بر تمايل به پرداخت بازديدکنندگان کليسای سنت استپانوس را به روش هکمن دو مرحله ای برآورد و تعیین نمودند، نتایج آنها نشان داد که، میانگین تمایل به پرداخت هر بازدیدکننده 4800 ریال به ازای هر بازدید و ارزش تفریحی سالانه کلیسای سنت استپانوس حدود 1344 میلیون ریال برآورد شده است. خداورديزاده و همکاران(1394) ارزش تفرجی آرامگاه شمس تبریزی با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط را برآورد نمودند. نتایج آنها نشان داد که، ميانگين تمايل به پرداخت افراد براي هر بار بازديد 6250 ریال و ارزش تفرجي سالانه آرامگاه شمس تبريزي حدود 375 ميليون ريال برآورد گرديد. رجبي و موسوی(1394) ارزش اقتصادی - گردشگری مسجد جامع عباسي اصفهان را برآورد نمودند، نتایج آنها نشان داد که، متوسط تمايل به پرداخت برای بازديد از مسجد جامع عباسي 561375 ریال به ازای هر خانوار می باشد. همچنین ارزش اقتصادی - گردشگری اين میراث فرهنگي نزد بازديدکنندگان داخلي و مازاد مصرف کننده به ترتیب بیش از 3560 و 2370 میلیون ريال برآورد گرديد. بلالی و ابراهیمی(1395) ارزش غیر استفاده ای مجموعه تاریخی - فرهنگی آرامگاه بوعلی سینا را با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط برآورد نمودند. نتایج آنها نشان داد که، میانگین تمایل به پرداخت افراد، در این مکان، معادل 24324 ریال و ارزش گردشگری سالیانه آرامگاه بوعلی سینا، 6810720000 ریال برآورد شده است. رنگچیان(1395) ارزش اقتصادی- گردشگری مساجد تاریخی میدان نقش جهان اصفهان را با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط،39/8341 ریال برآورد کرده است. حقانی و اعظمی(1396) ارزش اقتصادی آثار تاریخی بیستون را با استفاده از روش تمایل به پرداخت افراد (WTP)تعیین نمودند، نتایج آنها نشان داد که، ارزش اقتصادی مجموعه آثار تاریخی بیستون براساس مدل های لوجیت و پروبیت، به ترتیب 47659/2 و 50149 ریال برای برای هر بازدیدکننده می باشد، همچنین ارزش کل سالیانه مجموعه آثار تاریخی بیستون با استفاده از مدل های لوجیت و پروبیت، به ترتیب 11914800000 و 12537250000 ریال برآورد گردیده است. 

در راستاي مطالب بيان شده، هدف مطالعه حاضر، ارزیابی ارزش اقتصادی شهر تاریخی دهدشت با استفاده از روش ارزش گذاري مشروط (CVM) می باشد، مشخص شدن ارزش و اهميت اين مکان توریستی از ديدگاه مردم مي تواند يك عامل انگيزشي در جهت حفاظت از آن باشد .همچنين هرگونه تصميم گيري و برنامه ريزي مي تواند با شناخت كامل از عوامل اثرگذار روي این مکان صورت گيرد.

 

مواد و روش ها:

مطالعه موردی:

شهر تاریخی دهدشت در ضلع جنوبی شهر دهدشت استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد و با این که در سال ۱۳۶۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده، هنوز بعد از گذشت سه دهه، اقدامات لازم برای حفظ و نگهداری آن انجام نشده است. این شهر با وسعتی بیش از ۳۵ هکتار، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین محوطه‌های باستانی کشور، شناخته می‌شود. البته برخی از محققان تاریخی معتقد هستند که مساحت اصلی آن، حدود ۶۰ هکتار بوده است. اما به دلیل انجام نشدن اکتشافات باستان‌شناسی در این منطقه، هنوز بخش‌هایی از این شهر باستانی زیر خاک مدفون است و درستی این نظریه، ثابت نشده است. بنای اولیه‌ی این شهر، که به دلیل وجود ۷ امامزاده در اطرافش، به شهر هفت گنبد مشهور است، مربوط به اوایل دوره‌ی ساسانی است. برخی، دستور ساخت آن را به اردشیر اول نسبت می‌دهند و برخی دیگر معتقد هستند که شاپور اول، فرزند اردشیر اول، دستور ساخت این شهر را داده است. اما تمامی مورخان در این مطلب اتفاق نظر دارند که سابقه‌ی سکونت در این منطقه از ابتدای دوره‌ی ساسانیان، فراتر نمی‌رود. آثار معماری این شهر کهن علاوه بر امامزاده ها شامل برج و باروی گرداگرد شهر، باروی قلعه یا ارگ قدیمی آن با مساجد، حمام ها، آبانبار، کاروانسرا، بازار و گورستان در مجاورت دروازه های شرقی و غربی پیرامون بناها می باشد.

 

شکل(2)، عکس هوایی شهر تاریخی دهدشت(منبع: میراث فرهنگی)

روش تحقیق:

جهت اندازه گیري تمایل به پرداخت افراد براي کالاها و خدمات محیطی و مانند آنها از روش ارزشگذاري مشروط استفاده می شود. روش ارزشگذاري مشروط یکی از بهترین روش هاي ارزشگذاري کالاهاي عمومی و تولیدات محیط زیست می باشد(میتچل و کارسون²¹،1989؛ پیرس و ترنر²²،1990؛ آرو و همکاران²³، 1993). روش ارزشگذاری مشروط براي نخستین بار به وسیله ي سیریاسی وانتراپ در سال 1947 مطرح گردید و پس از آن به صورت فراگیر در مطالعات تجربی گسترش یافت و مورد استفاده قرار گرفت. دیویس نخستین فردي بود که در سال 1963 از این روش براي ارزشگذاري کالاهاي زیست محیطی به منظور تخمین ارزش تفریحی مناطق جنگلی Main در ایالات متحده استفاده نمود. بعد از وي بوکشایر و همکاران در سال 1970 و رندال و همکاران در سال 1974 از این روش بهره جستند و بدین ترتیب از دهه هفتاد به بعد این روش بارها مورد توجه محققان قرار گرفت (تزنگ و همکاران،2009). روش ارزش گذاری مشروط بر اساس رویکرد بررسی و برآورد تمایل به پرداخت است. این روش یک روش ارزش گذاری غیر بازاری و انعطاف پذیر است که در تجزیه و تحلیل هزینه - فایده و ارزیابی تاثیرات زیست محیطی استفاده می شود. در این روش به دنبال استخراج مستقیم ارزش های زیست محیطی از پاسخ دهندگان نظرسنجی است. علاوه بر این کاربرد این روش در اقتصاد زیست محیطی شامل برآورد ارزش های مصرفی و غیر مصرفی و یا هر دوی آنها برای منافع زیست محیطی است. در این پژوهش برای اندازه گیری تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان از روش ارزش گذاری مشروط از پرسشنامه انتخاب دوگانه دو بعدی (DDC)²⁴ استفاده شده است. در این روش پاسخگویان تنها یک پیشنهاد را از بین تعدادی از پیشنهادات انتخاب می کنند. پاسخگویان در مواجه شدن با قیمت پیشنهادی در یک موقعیت بازار فرضی، تنها پاسخ بلی یا خیر می دهند. کارسون²⁵ (1985) و هانمن²⁶ (1984)، انتخاب دوگانه (DC)²⁷ را تعدیل و اصلاح نموده و نتیجه آن، روش انتخاب دوگانه دو بعدي(DDC) بوده که این روش مستلزم تعیین و انتخاب یک پیشنهاد بیشتر نسبت به پیشنهاد اولیه است، به طوری که پیشنهاد بیشتر به پاسخ بله یا خیر یا واکنش پاسخگو در پیشنهاد اولیه بستگی دارد. بنابراین در این مطالعه یک پرسشنامه DDC برای مصاحبه و استخراج میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای تعیین ارزش اقتصادی شهر تاریخی دهدشت طراحی شده تا برای پاسخگویان اطلاعات صحیح و کافی را فراهم نماید و از موقعیت بازار فرضی به طور کامل آگاه شوند. این پرسشنامه شامل دو بخش بوده که بخش اول دربرگیرنده وضعیت اجتماعی - اقتصادی افراد است، به طوری که در مورد جنسیت، میزان تحصیلات، سن، تعداد افراد خانواده، رضایت، کل درآمد ماهیانه و بسیاری از ویژگی های دیگر پاسخگویان سوال می شود. بخش دوم پرسش ها به میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مربوط می شود. در این بخش سه قیمت پیشنهادی 10000، 15000 و 20000 ریالی به صورت سه پرسش وابسته به هم ارائه شده است. ابتدا قيمت پيشنهادي مياني (15000) ریالی پرسیده می شود. سئوال به اين صورت از بازديدكنندگان پرسيده مي شود: شهر تاریخی دهدشت مكاني است كه براي شما فرصت تفريح و بازدید از مکان تاریخی را فراهم مي كند، آيا حاضريد ماهیانه  15000 ریال از درآمد خودتان را برای هریک از اعضای خانواده خود به عنوان قيمت ورودي به اين مکان اختصاص دهيد؟ در صورتي كه پاسخ فرد منفي باشد قيمت پيشنهادي پايين تر (10000) ریالی و در صورتي كه پاسخ بازديدكننده مثبت باشد قيمت پيشنهادي بالاتر (20000) ریالی پرسیده می شود.

در روش ارزش گذاری مشروط فرض شده که فرد مبلغ پیشنهادی را به عنوان مالیات ویژه در ماکزیمم مطلوبیت خود مطابق رابطه(2) در نظر می گیرد.

(2)

 

U، مطلوبیت غیر مستقیمی فرد Yو A به ترتیب درآمد افراد و مبلغ پیشنهادی و S دیگر متغیرهای تصادفی با میانگین صفر و توزیع مستقل است. در این مدل عدد صفر به این معناست که فرد از این منطقه بازدید نمی کند و عدد یک به این معناست که فرد از این منطقه بازدید می کند.  و  متغیرهای تصادفی با میانگین صفر است که به طور برابر و مستقل توزیع شده اند. تغییرات مطلوبیت  به صورت رابطه (3) در نظر گرفته شده است.

(3)

 

شکل پرسشنامه دوگانه در بررسی CV، دارای یک متغیر وابسته می باشد که به یک مدل کیفی انتخابی نیاز دارد. معمولا مدلهای لاجیت و پروبیت برای روشهای انتخاب کیفی مورد استفاده قرار می گیرند. مدل لاجیت به خاطر سادگی در محاسبه این تحقیق استفاده شده است. بر اساس مدل لاجیت، احتمال (Pi)  اين كه فرد يكي از پيشنهادات را بپذیرد به صورت زیر بیان می شود( امامی میبدی و قاضی، 1387 ):

(4)

 

در رابطه فوق،  تابع توزیعی تجمعی است و بعضی از متغیرهای اجتماعی – اقتصادی از جمله درآمد، سن، جنسیت، اندازه خانوار، مبلغ پیشنهادی، رضایت و سطح تحصیلات در این تحقیق را شامل می شود.y  و A به ترتیب درآمد خانوار و مبلغ پیشنهادی و S ویژگی های دیگر اجتماعی – اقتصادی را شامل می شود،،  و  ضرایب برآورد شده است . انتظار می رود  بزرگتر از صفر و  و  باشند.

سه روش برای محاسبه مقدار تمایل به پرداخت وجود دارد: روش اول موسوم به روش متوسط تمایل به پرداخت است که از آن برای محاسبه مقدار انتظاری تمایل به پرداخت بوسیله انتگرال گیری عددی در محدوده صفر تا بینهایت استفاده می شود. روش دوم، موسوم به متوسط تمایل به پرداخت کل است که برای محاسبه مقدار انتظاری تمایل به پرداخت بوسیله انتگرال گیری عددی در محدوده  تا  بکار می رود. روش سوم موسوم به متوسط تمایل به پرداخت قسمتی است و از آن برای محاسبه مقدار انتظاری تمایل به پرداخت بوسیله انتگرال گیری عددی در محدوده صفر تا پیشنهاد ماکزیمم (A) استفاده می شود. روش سوم به دلیل سازگاری محدودیت ها با تئوری و کارایی آماری از سایر روش ها بهتر است.

جامعه آماری بازدیدکنندگان بافت تاریخی شهر دهدشت بودند و به منظور تعیین حجم نمونه یک مطالعه ی مقدماتی انجام و تعداد سی عدد پرسش نامه توزیع شد. با توجه به واریانس نمونه ی مقدماتی در سطح 95 درصد اطمینان و خطای 5 درصد، تعداد نمونه مورد نیاز 518 عدد برآورد شده است و روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده بوده است. جهت جمع آوري اطلاعات مورد نياز اين تحقيق از پرسشنامه خود ساخته استفاده است. به منظور تعیین پایایی پرسشنامه، ضریب آلفاي کرونباخ براي کل پرسشنامه محاسبه شد، مقدار این ضریب 823/0 بوده است، در این پژوهش براي تعيين روائي پرسشنامه از روش روایی محتوایی استفاده و توسط کارشناسان و متخصصان مورد تایید قرار گرفت. بدين نحو كه ابزار گردآوري داده‌ها را در اختيار صاحب نظران و محققين قرار داديم و از آنها خواستيم قضاوت كننند كه آيا سئوالات تهيه شده همان چيزي را كه محقق در نظر دارد مي‌سنجد يا خير، علاوه بر آن سوالات پرسشنامه بنا به پيشنهاد صاحب نظران چندين نوبت تعديل و اصلاح گرديد و پس ازاصلاح نهايي، نسبت به توزيع آن اقدام گرديد. برای تجزیه و تحلیل آماری متغیرها، محاسبات ریاضی و تخمین پارامترها از مدل اقتصاد سنجی لاجیت و  از نرم افزارهایEviwes 7 و Maple 16 استفاده شده است.

یافته های تحقیق:

پس از استخراج آمار و اطلاعات، نتايج توصيفي متغيرها و پارامترهاي مهم در جدول (1)، ارائه شده است. این متغیرها شامل سن، تحصیلات، اندازه خانوار، درآمد ماهیانه و رضایت از مکان می باشد. همان طور كه در جدول (1) مشاهده مي شود، میانگین سن پاسخگویان، 17/36 سال می باشد که از حداقل سن 17 سال تا حداکثر 73 سال را شامل می شود، بنابراین اکثر قریب به اتفاق پاسخ دهندگان جوان هستند. بررسی وضعیت میزان سال های تحصیل بازدیدکنندگان نشان می دهد که، میانگین سال های تحصیل 48/14 بوده که حداقل 3 سال و حداکثر 22 سال تحصیل نمودند. همچنین افراد پاسخ دهنده به طور میانگین دارای بعد خانوار 21/4 نفر بوده اند که از حداقل 1 نفر تا 8 نفر می باشند. میانگین درآمد ماهیانه بازدیدکنندگان 14870000ریال می یاشد، که حداقل درآمدماهیانه 8500000 ریال و حداکثر درآمد ماهیانه 73000000 ریال بوده و در نهایت میانگین رضایت از مکان تاریخی 67/28 بوده که حداقل رضایت 20 و حداکثر رضایت 40 بوده است.

 

جدول 1. ویژگی های اجتماعی و اقتصادی پاسخگویان

متغیر	میانگین	انحراف معیار	حداقل	حداکثر
سن(سال)	17/36	42/11	17	73
میزان تحصیلات(سال)	48/14	87/3	3	22
اندازه خانوار(نفر)	21/4	63/1	1	8
درآمد ماهیانه(ریال)	14870000	52341674	8500000	73000000
رضایت از مکان	14/28	73/3	20	40

 

نتايج حاصل از احتمال پذیرش تمايل به پرداخت افراد در جدول (2) نشان می دهد که، 191 نفر(87/36%) اولین پیشنهاد را نپذیرفتند و و تمایلی برای پرداخت 15000 ریال از درآمد ماهیانه خود جهت بازدید از این مکان تاریخی را نداشتند، 327 نفر (13/63 %) پیشنهاد را پذیرفتند. با ارائه پيشنهاد پایین تر (10000 ریال)، تعداد 43 نفر (51/22 %) پیشنهاد دوم را نپذیرفتند، در حالی که 148 نفر (49/77 %) آن را پذیرفتند. آن دسته از پاسخ دهندگاني كه اولين پيشنهاد (15000 ریال) را پذيرفتند، در گروه پیشنهاد بالاتر 20000 ریال قرار گرفتند. 64 پاسخگو (57/19 %) پیشنهاد سوم را نپذیرفتند و 263 نفر ( 43/80 %) این پیشنهاد را پذیرفتند. نتایج نشان می دهد که بازدیدکنندگان راضی به پرداخت مبلغی جهت ورود به این مکان تاریخی می باشند، به طوریکه 49/77 درصد پاسخگویان حاضر به پرداخت مبلغی جهت ورودیه بوده اند.

 

جدول 2. وضعیت پاسخگویی به سه مبلغ پیشنهادی

وضعیت پذیرش		پیشنهاد اولیه (15000 ریال)	پیشنهاد پایین (10000ریال)	پیشنهاد بالا (20000 ریال)
پذیرش مبلغ پیشنهادی	تعداد	327	148	263
	درصد	13/63	49/77	43/80
عدم پذیرش مبلغ پیشنهادی	تعداد	191	43	64
	درصد	87/36	51/22	57/19
جمع	تعداد	518	191	327
	درصد	100	87/36	13/63

 

برای تعیین عوامل اثرگذار بر تمایل به پرداخت پاسخ دهندگان، از مدل لاجیت و روش حداکثر راستنمایی استفاده شده است. مطابق این مدل اثر متغیرهای توضیحی بر تمایل به پرداخت جهت ورود به این مکان تاریخی مورد آزمون قرار گرفته است. در جدول (3) شاخص نیکویی برازش²⁸، نسبت مجموع مجذورات تبیین شده توسط مدل به کل مجموع مجذورات ماتریس برآورد شده رامحاسبه می کند. دامنه تغییرات آن بین صفر و یک می­باشد. هرچه شاخص نیکویی برازش به یک نزدیک‌تر باشد، الگوی داده­ها برازش بهتری دارد، نتایج نشان می دهد شاخص نیکویی برازش 769/0 می باشد که به یک نزدیک بوده و نشان دهنده مناسب بودن مدل در توضیح رفتار متغیرهاست. همچنین فاکتور اثر نهایی در این مدل 12864/0 به دست آمد، حاصلضرب این عامل در ضرایب، میزان اثر نهایی را محاسبه می کند. اثر نهایی نشان دهنده درصد احتمال تغییر در افزایش تمایل به پرداخت، به ازای تغییر یک واحد در متغیر مستقل می باشد که در مورد متغیرهای موهومی، این درصد احتمال به ازای تغییر از وضعیت صفر به یک به دست می آید. مطابق نتایج برآورد مدل در جدول(3)، متغیر جنسیت تاثیر معنی داری بر تمایل به پرداخت افراد نداشته است. سایر متغیر های مدل یعنی سن، میزان تحصیلات، اندازه خانوار، درآمد ماهیانه، رضایت از مکان تاریخی و قیمت پیشنهادی معنی دار بوده است. همچنین متغیرهای سن، اندازه خانوار، رضایت از مکان و قیمت پیشنهادی دارای اثر معکوس و سایر متغیر ها دارای ضرایب و اثر مستقیم بوده است. متغیر سن تاثیر معکوس و معنی داری با اطمینان 95 درصد بر تمایل به پرداخت افراد داشته است، این متغیر دارای اثر نهایی معادل با 0004/0- بوده است. یعنی با افزایش یک واحد در این متغیر، احتمال تمایل به پرداخت افراد جهت ورود به این مکان 0004/0 درصد کاهش می یابد، بنابراین تمایل به پرداخت و پذیرش مبلغ پیشنهادی در افراد جوان بیشتر از افراد مسن می باشد. متغیر میزان تحصیلات تاثیر مثبت و معنی داری با اطمینان 95 درصد بر تمایل به پرداخت افراد داشته است، این متغیر دارای اثر نهایی معادل با 0265/0 بوده است. یعنی با افزایش یک واحد در این متغیر، احتمال تمایل به پرداخت افراد جهت ورود به این مکان 0265/0 درصد افزایش می یابد. متغیر اندازه خانوار تاثیر منفی و معنی داری با احتمال 95 درصد بر تمایل به پرداخت افراد دارد. میزان اثر نهایی آن 0285/0- است، یعنی به ازای افزایش یک نفر به تعداد اعضای خانواده، احتمال تمایل به پرداخت 0285/0 درصد کاهش می یابد. متغیر درآمد ماهیانه تاثیر مثبت و معنی داری با اطمینان 99 درصد بر تمایل به پرداخت افراد داشته است، میزان اثر نهایی این متغیر 0001/0 بوده است و بدین معناست که یک واحد افزایش در درآمد، احتمال تمایل به پرداخت را به میزان 0001/0 درصد افزایش می دهد. متغیر رضایت از مکان تاریخی تاثیر منفی و معنی داری با احتمال 95 درصد بر تمایل به پرداخت افراد دارد. میزان اثر نهایی این متغیر 0683/0- بوده است و بدین معناست که یک واحد افزایش در این متغیر، احتمال تمایل به پرداخت را به میزان 0683/0 درصد کاهش می دهد. این بدین معناست که عدم رضايت از این مکان تاریخی احتمال پذيرش ميانگين را افزايش مي دهد. به عبارتی بازدیدکنندگانی که از وضعیت این مکان تاریخی ناراضی هستند، تمايل به پرداخت بيشتري براي بهبود وضعیت آن دارند. ضریب متغیر قیمت پیشنهادی تاثیر منفی و معنی داری با اطمینان 99 درصد بر تمایل به پرداخت افراد داشته و اثر نهایی متغیر قیمت پیشنهادی معادل با 1508/0- بوده است. مطابق با این ضریب با افزایش یک واحد در این متغیر، احتمال تمایل به پرداخت افراد 1508/0 درصد کاهش می یابد.

مقدار انتظاری متوسط تمایل به پرداخت که ارزش اقتصادی بافت تاریخی شهر دهدشت را ارائه می کند، بعد از تخمین پارامترهای مدل لاجیت با استفاده از روش حداکثر راستنمایی به صورت رابطه زیر محاسبه شده است.

 

بر طبق رابطه بالا، متوسط میانگین تمایل به پرداخت برای هر نفر جهت ورود به این مکان تاریخی 13937 ريال استخراج شده است.

با استفاده از رابطه زیر متوسط ارزش تفريحي هر خانوار براي بازدید از بافت تاریخی شهر دهدشت به صورت زير  به دست می آید:

متوسط ارزش تفریحی سالانه برای هر خانوار= متوسط تمایل به پرداخت × میانگین تعداد افراد خانوار× 12 ماه سال

24/704097= 12 × 21/4×  13937= متوسط ارزش تفريحي سالانه هر خانوار

بنابراين متوسط ارزش تفريحي بافت تاریخی شهر دهدشت براي هر خانوار ( كه اعضاي آن به طور متوسط 21/4 نفر در نظر گرفته شده است ) معادل 24/704097 ريال در سال بوده است.

به منظور تعیین ارزش اقتصادی شهر تاریخی دهدشت، بايد متوسط تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان در تعداد کل بازدیدکنندگان در سال ضرب شود. با توجه به مراجعه به اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری شهرستان کهگیلویه و پایگاه ملی بافت تاریخی شهر دهدشت، هیچ گونه آمار دقیقی در مورد تعداد گردشگر سالانه از این مکان وجود نداشت، از اين رو برای تعیین ارزش اقتصادی سالانه اين مکان، از آمار جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد به عنوان گردشگران غالب این مکان، استفاده شد. بدین ترتیب تحت دو گزينه مختلف يعنی اگر 5 یا 10 درصد جمعیت استان سالانه از این مکان بازديد کنند مقدار ارزش سالانه چقدار خواهد بود؟

با توجه به جمعیت 713052 استان کهگیلویه و بویراحمد(مرکز آمار ایران، 1395)، اگر 5 درصد جمعیت استان(35653 نفر) سالانه از این مکان بازديد کنند، ارزش اقتصادی سالانه برابر با 496895861 ریال خواهد بود، اگر 10 درصد جمعیت استان(71305 نفر) سالانه از این مکان بازديد کنند، ارزش اقتصادی سالانه برابر با 993777785 ریال خواهد شد، که بیانگر ارزش بالای اين مکان تاریخی از ديدگاه بازدیدکنندگان می باشد.

 

 

جدول3. نتایج برآورد مدل لاجیت

اثر نهایی	احتمال (سطح معناداری)	آماره t	ضریب	متغیر
-	001/0	147/3-	7342/2-	عرض از مبدأ
0004/0-	035/0	973/1-	*0031/0-	سن
0028/0	319/0	283/1	0215/0	جنسیت
0265/0	009/0	258/2	*2062/0	میزان تحصیلات
0285/0-	006/0	339/2-	*2214/0-	اندازه خانوار
0001/0	000/0	649/3	**0011/0	درآمد ماهیانه
0683/0-	001/0	304/2-	*5312/0-	رضایت از مکان
1508/-	000/0	391/3-	**1725/1-	قیمت پیشنهادی
Factor for the calculation of marginalfect : 12864/0 Log likelihood: 0357/175- Goodness of fit: 769/0 * فاصله اطمینان 95 درصد _ ** فاصله اطمینان 99 درصد

 

نتیجه گیری

هدف از این مطالعه ارزیابی ارزش اقتصادی شهر تاریخی دهدشت با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CVM) بوده است. اطلاعات لازم ازطریق مصاحبه با 518 نفر از بازدیدکنندگان به دست آمده است. بر اساس نتایج پژوهش، 49/77 درصد بازدید کنندگان حاضر به پرداخت مبلغی برای بازدید از این مکان تاریخی بوده اند. مقدار متوسط تمایل به پرداخت افراد به ازای هر بازدید 13937 ريال بوده، متوسط ارزش تفريحي بافت تاریخی شهر دهدشت براي هر خانواده معادل 24/704097 ريال در سال برآورد شده، همچنین به دلیل فقدان آمار دقیق بازدیدکنندگان،  اگر 5  و یا 10 درصد جمعیت استان سالانه از این مکان بازديد کنند، ارزش اقتصادی سالانه شهر تاریخی دهدشت به ترتیب 496895861 و 993777785 ریال خواهد بود. در این مطالعه، متغیر جنسیت تاثیر معنی داری بر تمایل به پرداخت افراد نداشته است. سایر متغیر های مدل یعنی سن، میزان تحصیلات، اندازه خانوار، درآمد ماهیانه، رضایت از مکان تاریخی و قیمت پیشنهادی معنی دار بوده است. حال با توجه به اهمیت این مکان تاریخی برای گردشگران و تمایل به پرداخت بالای آنان جهت بازسازی و مرمت این مکان و نتایج تحقیق پیشنهاد می شود:

·       متغیر سن یکی از عوامل اثر گذار بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان از این مکان می باشد.بنابراین ضریب معکوس این متغیر نشان می دهد که افراد جوان تر تمایل بیشتری برای بازدید از این مکان تاریخی داشته اند، پس پیشنهاد می شود در سیاست های اتخاذ شده توسط دولت جهت حفاظت از این آثار تاریخی و جلوگیری از تخریب آنها به نسل جوان جامعه توجه وافری داشته باشد. 

·       میزان تحصیلات و آموزش افراد مورد بررسی در این تحقیق، یکی از عوامل تأثیرگذار بر تمایل به پرداخت در این مکان تاریخی می باشد. بنابراین تأکید بر افزایش میزان تحصیلات و آموزش های عمومی افراد جامعه را می توان از برنامه هایی دانست که دولت برای حفاظت بهتر و بیشتر این مکان های تاریخی باید درنظر گیرد.

·       یکی دیگر از عوامل مؤثر بر میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان در این پژوهش، درآمد ماهیانه افراد است. به گونه ای که در صورت بهبود و تقویت درآمد افراد است که حاضر به پرداخت بابت بازدید از این مکان ها می باشند. بنابراین تقويت و حمايت درآمدی، به ويژه افرادی که از استطاعت مالی مناسبی برخوردار نیستند، می تواند در پذيرش مبلغ پیشنهادی مؤثر باشد. لذا، سیاستهای توزيع بهینه درآمدی و افزايش سطوح رفاه خانوارها در سطح کلان، بر میزان تمايل به پرداخت خانوار نیز تأثیر خواهد داشت.

·       نظر به اینکه رضایت بازدیدکنندگان از امکانات این مکان تاریخی، در سطح وضعیت پایین است، لازم است برنامه ریزی صحیحی برای ارتقاء و بهبود سطح امکانات رفاهی، بهداشتی، اقامتی، پذیرایی، توسعة امکانات ایمنی و... در این مکان انجام گیرد. بنابراین با يک برنامه ريزی بلندمدت و منسجم و مشارکت بخش های خصوصی، سرمايه های بیشتری را به سمت این مکان تاریخی جذب می کند که اين امر سبب افزايش درآمد افراد محلی و افزايش سود اقتصادی در کل منطقه خواهد شد.

 

منابع:

آزادی، عباس و امامی میبدی، علی و آزادی، فرهاد و خاکسار، مهدی،1393، برآورد ارزش اقتصادی طاق بستان با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط (CVM). فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال 8، شماره 26، ص 77-96.

اسکات‌جی. کلان، جانت‌ام. توماس،1394، اقتصاد محیط‌ زیست: کاربردها، سیاست‌ها و تئوری. ترجمه عذرا بیانی، سمیه حسنوند، امیرحسین منتظرحجت ، چاپ اول، انتشارات ترآوا.

امامی میبدی، علی. قاضی، مرتضی،1387، برآورد ارزش تفريحي پارک ساعي در تهران با استفاده از روش ارزشگذاري مشروط(CV). پژوهش های اقتصادی ایران، 12(36)، صص 187-202.

بلالی، حمید. ابراهیمی، یوسف، 1395، برآورد ارزش غیر استفاده ای مجموعه تاریخی – فرهنگی آرامگاه بوعلی سینا با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط. فصلنامه گردشگری و توسعه، شماره8، ص 35-45.

پاپلی یزدی، محمدحسین. سقایی، مهدی،1386، گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران:  سمت.

حقانی، فتح الله. اعظمی، آرش، 1396، تعیین ارزش اقتصادی آثار تاریخی بیستون با استفاده از روش تمایل به پرداخت افراد (WTP). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری،  سال5، شماره20، ص67-82.

حیدري چیانه، رحیم، 1387، مبانی برنامه ریزي صنعت توریسم، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

خاکسارآستانه، حمیده. کلاته عربی، وحید. سردار شهرکی، علی، 1391، برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مجموعه تاریخی شهر سوخته با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط ( CVM). فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شماره 20، 167-184.

خداورديزاده، صابر. بهبودي، داوود. خداورديزاده، محمد. صارمي، مریم، 1394، برآورد ارزش تفرجی آرامگاه شمس تبریزی با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط. فصلنامه راهبردهاي توسعه روستايي، جلد 2، شماره 1، ص 1-15.

خداورديزاده، محمد. حیاتی، باب اله. راحلی، حسین. کاوسی کلاشمی، محمد، 1394، برآورد ارزش تفریحی و تعيين عوامل مؤثر بر تمايل به پرداخت بازديدکنندگان کليسای سنت استپانوس به روش هکمن دو مرحله ای. فصلنامه علوم و تکنولوژی محيط زيست، دوره 17، ص 105- 116

رجبی، مصطفی. موسوی، سیده نساء، 1394،ارزشگذاری اقتصادی- گردشگری میراث فرهنگی، مورد مطالعه: مسجد جامع عباسی در اصفهان. دوفصلنامه علمي- تخصصي پژوهشهای اقتصاد توسعه و برنامه ريزی، سال4، شماره2، ص 1-18.

رنگچیان، علی، 1395، برآورد ارزش اقتصادی –گردشگری مساجد تاریخی میدان نقش جهان اصفهان با روش ارزش گذاری مشروط.  فصلنامه میراث و گردشگری، سال 1، شماره1، ص 139-161.

زنگی آبادی، علی. موسوی، سید علی. خلقی پور، خلیفه، 1388، تحلیلی بر نقش طبیعت گردی در جذب گردشگران(مطالعه موردی:  منطقه سی سخت استان کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی، شماره 34، ص 67-97.

عسگری، علی. مهرگان، نادر،1380، برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان میراث تاریخی فرهنگی با استفاده از CVM: نمونه گنج نامه همدان. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، شماره2، ص 93-115.

قادری، رضا و هادیانی، زهره و محمدی، کاوه و ابوبکری، طاهر، 1390، استراتژی های برنامه ریزی منطقه ای گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، دوره1، ش1، ص 27-40.

كردواني، پرویز. مورد غفاري، ونوس، 1390، توريسم و رويكرد نوسازي در طراحي بافت هاي تاريخي شهري مطالعه موردي: شهر اصفهان. فصلنامه جغرافيايي سرزمين، سال 8، شماره6، ص 19-31.

مرکز آمار ایران، 1395، گزيده نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1395.

میرزایی، رحمت، 1388، تأثیر توسعة گردشگری روستایی بر اشتغال در منطقة اورامانات کرمانشاه». فصلنامه روستا و توسعه، شماره 4، ص 49-76.

Arrow K, Solow R, Portney P, Leamer E, Radner R & Schuman H . (1993) . Report of the NOAA Panel on Contingent Valuation. Fed. Regist, 58(10): 4602-4614.

Carson, R.T. (1985). Tree essays on contingent valuation (Welfare economics, non-market goods,water quality). PhD thesis: Department of Agricultural and Resource Economics, University of California, Berkeley, USA.

Del Saz Salazar, S. & Marques. J. (2005). Valuing cultural heritage: The social benefits of restoring and old Arab tower. Cultural Heritage, 6(1): 69–77.

Froer, O. (2007). Rationality concepts in environmental valuation (Vol. 58). Peter Lang Pub Incorporated.

Hanemann, W.M. (1984). Welfare evaluations in contingent valuation experiments with discrete responses. American Journal of Economic. 71 (3): 322-341.

Kim, S. Wong, K. & Cho, M. (2007). Assessing the economic value of a world heritage site and willingness to pay determinants: A case of Changdeok Palace. Tourism Management, 28: 317-322.

Lampi, E. Matilda, O .(2009). Who visits the museums? Acomparison between Stated Preferences and Observed Effect of Entrance Fee, YKLOS, 62(1), pp: 85-102.

Last A. K. (2007). The Monetary Value of Cultural Goods: A Contingent Valuation Study of the Municipal Supply of Cultural Goods in Lueneburg, Germany, 1-20.

Mitchell R.C & Carson R.T. (1989). Using Surveys to Value Public Goods: The Contingent Valuation Method. Washington. DC: Resource for the Future.

Mourato, S., Kontoleon, A. & Danchev, A. (2002). Preserving cultural heritage in transition economies: A contingent valuation study of Bulgarian monasteries.

Pagiola, S. (2001). Valuing the benefits of investments in cultural heritage: The historic core of split. In Paper presented at the international conference on economic valuation of cultural heritage, Cagliari, 19–20.

Pearce D.W & Turner R.K. (1990). Economics of Natural Resources and the Environment.

Tseng, W.C. & Chen, C.C. (2009). Estimating the wetland rental fee: a case study involving a Taiwan wetland. Applied Economics, 41: 3179–3188.

Tuan, T. H. & Navrud, S.(2008). Capturing the benefits of preserving cultural heritage, Journal of Cultural Heritage, 9, 326-337.

Willis, K.G. (1994). Paying for heritage: What price for Durham Cathedral? Journal of Environmental Planning and Management, 37(3).

 

 

1

 

---

[1]  . Invisible Exports

[2]  . Passport to development

[3] .  Public Goods

[4]  . Externalities

[5]  . Congestion

[6]  . Last

[7]  . Froer

[8]  . Revealed Preferences Methods

[9]  . Indirect Methods

[10]  .Stated Preferences Methods

[11]  .Direct Methods

[12]  . Contingent Valuation Method

[13]  . Willingness To Pay

[14]  . Willis

[15]  . Pagiola

[16]  . Mouratoetal

[17] . Del Saz Salazar & Marques

[18]  . Kim et al

[19]  . Tuan & Navrud

[20]  . Lampi & Orth

[21]  . Mitchell R.C and Carson

[22]  . Pearce and Turner

[23]  . Arrow et al

[24]  . Double-Bounded Dichotomous Choice

[25]  . Carson

[26]  . Haneman

[27]   .Dichotomous Choice

[28]  

---