Designing a hybrid-oriented curriculum template for the elementary school with Emphasis on Gardner's five mind approaches
Subject Areas :Mehzad Alirazaei 1 , Faezeh Nateghi 2 * , mohammad Seifi 3
1 - Phd student of Curriculum Planning, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran
2 - Associate Professor of Curriculum Planning Department, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran
3 - Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran
Keywords: hybrid curriculum, elementary school, Gardner's five minds approach, model design.,
Abstract :
Purpose: The purpose of this research was to design a hybrid-oriented curriculum model for the elementary school with an emphasis on Gardner's Five Minds approach.
Method: The research method was qualitative and exploratory. Data were collected through semi-structured interviews with 22 experts in the fields of educational psychology and educational sciences, as well as research synthesis. Data analysis was done using thematic coding method.
Findings: The findings of the research showed that the hybrid curriculum model with emphasis on Gardner's five minds approach, including 7 final components (development of thinking skills, curriculum features, preparation for real life, responsibility and self-management, attention to individual differences, mental and emotional health, and practical and applied skills) and 18 subcomponents. This template is designed to cover the diverse needs of elementary school students.
Conclusion: The results of the research showed that the proposed model can help raise students who are not only scientifically capable, but also socially, morally, and creatively developed. By combining the principles of Gardner's approach and hybrid curriculum, this model helps to improve the quality of education in elementary school. It is suggested that policymakers and educational planners consider this model as an innovative framework for designing primary school curricula.
اسدیان، سیروس، و حبیبی آذر، افسانه. (1392). بررسی اثربخشی برنامه درسی علوم به شیوه آموزش محور با برنامه درسی علوم به شیوه پژوهش محور در دوره ابتدایی، علوم رفتاری، 5(15): 9-23.
تجری، طیبه، و بیانی، مرضیه. (1398). طراحی الگوی برنامه درسی آموزش علوم تجربی دوره ابتدایی بر اساس نظریه هوش چندگانه گاردنر، پژوهش در آموزش علوم ابتدایی، 1(1 ): 39-50.
رضا معصومی نژاد، اسماء صادقلو، سارا کاشانیان، و مهسا محمودی. (1402). تبیین مؤلفه‌های رویکرد تلفیقی در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی: یک پژوهش کیفی، مجله آموزش پژوهی نوین، 9(33): 13-24.
صباحی زاده، محمود، کشتی آرای، نرگس، و صفایی موحد، سعید. (1392). تغییر برنامه‌های درسی تربیت معلم بر اساس رویکرد اذهان پنج گانه گاردنر. همایش ملی انجمن مطالعات درسی ایران (تغییر در برنامه درسی دوره های تحصیلی آموزش و پرورش).
علاجی، علیرضا، معین گلزاری، محمدصادق، کریم نژاد، دانیال منیری. (1403). بررسی نظامند برنامه درسی تلفیقی و اصول مرتبط با آن، هفدهمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
یوسفی، فاطمه، نوریان، محمد، سمیعی زفرقندی، مرتضی. (1402). اعتبارسنجی الگوی تلفیق بازی‌های بومی محلی در برنامه‌های درسی دوره ابتدایی، پژوهش‌های برنامه درسی و آموزش، 2(13): 157-170.
نرگس میرشکار، پروین احمدی، و پروین صمدی. (1402). تدوین راهنمای عمل برنامه‌درسی تلفیقی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه معلمان، نشریه برنامه درسی و آموزش یادگیرنده محور، 2(3): 59-77.
Abdullah, M., Chamid, N., & Khamim, K. (2021, February). Reorientation of the andragogy concept and its relevance to higher education in Indonesia for answering the global era of information: Critical review of Malcolm Knowles perspective. In Proceedings of the 2nd International Conference on Islamic Studies, ICIS 2020, 27-28 October 2020, Ponorogo, Indonesia.
Butts, J. B., & Rich, K. L. (2022). Nursing ethics: Across the curriculum and into practice. Jones & Bartlett Learning.
Dilekçi, A., & Karatay, H. (2023). The effects of the 21st century skills curriculum on the development of students’ creative thinking skills. Thinking skills and creativity, 47, 101229.
Elsayed, A. M. A., Abbas, R. E. S., & Abdou, M. S. A. (2021). Can an Educational Activity Program Based on Feuerstein's Program and Gardner's Theory Increase Excellence and Creativity in Math in Omani Students? FWU Journal of Social Sciences, 15(3).
Gardner, H. (2020). A synthesizing mind: A memoir from the creator of multiple intelligences theory. mit Press.
Gardner, H. (2021). Disciplined mind: What all students should understand. Simon & Schuster.
Hsu, H. T., & Lin, C. C. (2022). Factors Influencing University Students’ Intention to Engage in Mobileassisted Language Learning through the Lens of Action Control Theory. Educational Technology & Society, 25(4), 29-42.
Islam, M., Lodhi, A. S., & Khan, A. M. (2020). Future L2 selves of Pakistani learners of English: A qualitative perspective. Linguistics and Literature Review, 6(1).
Kelly, S. J., Kelly, J. S., Gardner, E., Baker, J., Monk, C., & Julian, A. (2023). Improving attitudes towards adders (Vipera berus) and nature connectedness in primary‐age group children. People and Nature, 5(6), 1908-1921.
Kilag, O. K., Marquita, J., & Laurente, J. (2023). Teacher-led curriculum development: Fostering innovation in education. Excellencies: International Multi-disciplinary Journal of Education (2994-9521), 1(4), 223-237
Kwon, E. (2022). A mixed-methods study on L2 motivation of Korean junior college English major students (Doctoral dissertation, University of Essex).
Mielikäinen, M. (2022). Towards blended learning: Stakeholders’ perspectives on a project-based integrated curriculum in ICT engineering education. Industry and Higher Education, 36(1), 74-85.
Radišić, J., Baucal, A., Jošić, S., Tartas, V., Leskinen, J., Ziegler, G., ... & Nordström, A. (2022). Dialogue, diversity and interdisciplinarity in the field of learning and instruction: book of abstracts.
Ramos-Brown, M. D. (2021). The effect of a conclusion-outcome debate on L2 Spanish learners’ oral fluency and the interactions between dysfluencies, motivation and task design (Doctoral dissertation, University of Leeds).
Rock, D., & Danaee, M. (2024). The Socio-Educational Model: An Evidence-Based Re-evaluation. Applied Linguistics, amae063.
Setiawan, R., Mardapi, D., & Karyanto, U. B. (2020). Multiple Intelligences-Based Creative Curriculum: The Best Practice. European Journal of Educational Research, 9(2), 611-627.
Thambu, N., Prayitno, H. J., & Zakaria, G. A. N. (2021). Incorporating active learning into moral education to develop multiple intelligences: A qualitative approach. Indonesian Journal on Learning and Advanced Education (IJOLAE), 3(1), 17-29.
Topping, K. J. (2022). Educational systems for disruptive adolescents. Routledge.
Tsou, W., & Tsai, S. C. (2024). Interactive learning for professional development of bilingual education by a blended instructional approach. Interactive Learning Environments, 32(5), 1569-1581
Zivan, M., & Horowitz-Kraus, T. (2020). Parent–child joint reading is related to an increased fixation time on print during storytelling among preschool children. Brain and Cognition, 143, 105596.
فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی‌واحدگرمسار سال هجدهم، شماره 3، پاییز 1403 صص 235-216 |
طراحی الگوی برنامه درسی ترکیبی محور برای دوره ابتدایی با تأکید بر رویکردهای اذهان پنجگانه گاردنر
مهزاد علیرضایی1، فایزه ناطقی2، محمد سیفی3
چکیده:
هدف: هدف این پژوهش با هدف طراحی الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور برای دوره ابتدایی با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر انجام شد.
روش: روش پژوهش، کیفی و از نوع اکتشافی بود. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با ۲۲ نفر از متخصصان حوزه‌های روانشناسی تربیتی و علوم تربیتی و همچنین سنتز پژوهشی جمع‌آوری شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش کدگذاری موضوعی انجام شد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، شامل ۷ مولفه نهایی (پرورش مهارت‌های تفکر، ویژگی‌های برنامه درسی، آماده‌سازی برای زندگی واقعی، مسئولیت‌پذیری و خودمدیریتی، توجه به تفاوت‌های فردی، سلامت روانی و عاطفی، و مهارت‌های عملی و کاربردی) و ۱۸ زیرمولفه است. این الگو به گونه‌ای طراحی شده است که نیازهای متنوع دانش‌آموزان دوره ابتدایی را پوشش دهد.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد که الگوی پیشنهادی می‌تواند به پرورش دانش‌آموزانی کمک کند که نه تنها از نظر علمی توانمند هستند، بلکه از نظر اجتماعی، اخلاقی، و خلاقیت نیز رشد یافته‌اند. این الگو با ترکیب اصول رویکرد گاردنر و برنامه درسی ترکیبی‌محور، به بهبود کیفیت آموزش در دوره ابتدایی کمک می‌کند. پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان آموزشی، این الگو را به عنوان یک چارچوب نوآورانه برای طراحی برنامه‌های درسی دوره ابتدایی مد نظر قرار دهند.
کلیدواژه‌ها: برنامه درسی ترکیبی‌محور، دوره ابتدایی، رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر.
پذیرش مقاله: 28/11/ 1403 دریافت مقاله: 19/2/1403
مقدمه
کودکان و نوجوانان به مثابه آینده سازان، فیلسوفان و متفکران بالقوه ای هستند که در قالب نظام اموزشی ریخته و همگام با این قالب شکل می گیرند. امروزه با توجه به پیچیدگی دنیای کنونی و نیاز به نیروهای متخصص برای کار و شهروندان متخصص، مدارس بسیاری در سراسر دنیا مشغول آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان می باشند (ماندریکا و همکاران4،2020).
تحولات سریع و گسترده علوم، فناوری، ارتباطات و پیدایش رویکرد های نوین در مورد مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی موجب شده است که در نظام های آموزشی و روش های تعلیم و تربیت دگرگونی بنیادی ایجاد شود. همگام با افول روانشناسی رفتارگرایی و پیدایش روانشناسی شناختی به خصوص رویکرد سازنده نگر در یادگیری، نقش فراگیران از دریافت کننده اطلاعات به آفریننده ساختارهای شناختی خویش تغییر یافت. دیگر فراگیر دریافت کننده صرف اطلاعات نبود و افزون بر آن می باید به پردازش اطلاعات نیز می پرداخت و آنان را به تجارب پیشین خود مرتبط می ساخت و با سازماندهی آموخته هایش به حل مسائل واقعی زندگی خود مبادرت می ورزید (ماباو مانترا5،2018).
نسل آینده به سبب سرعت بالای تغییرات در همه حوزه ها، به شیوه تفکر دقیق و پیچیده تری نیاز خواهد داشت تا با برخورداری از اندیشه سلیس و مهارت های اساسی، خود را با شرایط همواره در حال تغییر، سازگار نماید. یک برنامه درسی با کیفیت و معتبر لازم است که مبتنی بر درک دقیق و صحیح ابعاد روانشناختی انسان و همچنین ارتباط نزدیکی با فرایند یادگیری و مفهوم هوش داشته باشد. هر چند عوامل گوناگونی نظیر سلامت جسمی و روانی، انگیزش و پشتکار بر فرایند یادگیری فرد تاثیر گذار هستند، اما پژوهش های متعدد بیانگر این مهم هستند که افراد هوشمند با فراهم بودن سایر عوامل، مسائل را در مقایسه با دیگران به شکل بهتری حل و آموخته های خود را بهتر سازمان دهی و آنها را آسانتر به یاد می آورند و دیرتر از یاد می برند و از توانایی بیشتری برای یادگیری مطالب دشوارو پیچیده تر برخوردار هستند(سلامی و همکاران،1393).
ویژگی‌های انسان به خصوص هوش و فعالیت های هوشمندانه همواره مورد توجه روانشناسان، عصب شناسان و دست اندرکاران آموزش و پرورش بوده است. صاحبنظران و روانشناسان متعدد از دیدگاه های مختلف به تعریف، طبقه بندی و سنجش هوش پرداخته اند ویکی از این نظریه پردازان در زمینه هوش و تفاوت های فردی ، هاوارد گاردنر است. او با بیان اینکه هوش دارای انواع مختلفی است و با تاکید بر این واقعیت که انسان دارای نیمرخ های هوشی متفاوت می باشد، چالش های فکری- نظری و عملی گسترده ای را در نظام آموزشی به وجود آورد( هیو و همکاران6،2017).
در دنیای امروز، نظام‌های آموزشی با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه هستند که نیاز به بازاندیشی در شیوه‌های آموزش و برنامه‌ریزی درسی را بیش از پیش آشکار کرده است. رشد سریع فناوری، تغییرات اجتماعی و اقتصادی، و نیاز به مهارت‌های جدید برای زندگی در دنیای پیچیده و پرتحول آینده، ضرورت طراحی برنامه‌های درسی نوآورانه و کارآمد را به یک اولویت تبدیل کرده است(کنون،7 2022). در این میان، دوره ابتدایی به عنوان نخستین مرحله آموزش رسمی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این دوره، پایه‌های فکری، اجتماعی، و اخلاقی دانش‌آموزان را شکل می‌دهد و تأثیر عمیقی بر موفقیت آنها در مراحل بعدی زندگی دارد (میلیکانین8، 2022). بنابراین، طراحی برنامه‌های درسی که بتوانند به طور همزمان به ابعاد مختلف رشد دانش‌آموزان توجه کنند، یک ضرورت انکارناپذیر است. با این حال، برنامه‌های درسی فعلی در بسیاری از نظام‌های آموزشی، از جمله ایران، اغلب به شیوه‌ای سنتی و مبتنی بر انتقال یک‌طرفه اطلاعات طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها معمولاً بر محفوظات و یادگیری مطالب درسی به صورت مجزا تأکید دارند و کمتر به پرورش مهارت‌های تفکر انتقادی، خلاقیت، و توانایی حل مسئله می‌پردازند. علاوه بر این، برنامه‌های درسی موجود کمتر به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان و نیازهای متنوع آنها توجه می‌کنند. این رویکرد نه تنها باعث کاهش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان می‌شود، بلکه آنها را برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده نمی‌کند(کیلاگ و همکاران9،2023).در این راستا، رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر به عنوان یک چارچوب نظری پیشرو، می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای این چالش‌ها ارائه دهد. هاوارد گاردنر، در ادامه نظریه هوش‌های چندگانه خود، مفهوم اذهان پنجگانه را مطرح کرده است که شامل ذهن انضباطی، خلاق، ترکیبی، محترمانه و اخلاقی می‌شود. این رویکرد بر این موضوع تأکید دارد که آموزش باید به گونه‌ای طراحی شود که انواع مختلف ذهن را پرورش دهد و دانش‌آموزان را برای تفکر عمیق، خلاقیت، همکاری، و مسئولیت‌پذیری اجتماعی آماده کند. با این حال، علیرغم پتانسیل‌های بالای این رویکرد، تاکنون الگوی برنامه درسی جامعی که به طور خاص برای دوره ابتدایی و با تأکید بر برنامه درسی ترکیبی‌محور طراحی شده باشد، ارائه نشده است(کلی و همکلاران10،2023). برنامه درسی ترکیبی‌محور، که در آن مفاهیم و مهارت‌های مختلف به صورت یکپارچه و میان‌رشته‌ای آموزش داده می‌شوند، می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا ارتباط بین موضوعات مختلف را درک کنند و از یادگیری خود در موقعیت‌های واقعی زندگی استفاده نمایند. این رویکرد نه تنها به افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان منجر می‌شود، بلکه مهارت‌های ضروری مانند تفکر انتقادی، حل مسئله، و کار گروهی را نیز تقویت می‌کند. با این حال، طراحی چنین برنامه‌هایی نیازمند یک چارچوب نظری قوی و انعطاف‌پذیر است که بتواند به نیازهای متنوع دانش‌آموزان دوره ابتدایی پاسخ دهد(تسوی و تسای11،2024).
این پژوهش با توجه به شکاف موجود در ادبیات موضوع، به دنبال طراحی الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور برای دوره ابتدایی با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر است. هدف اصلی این پژوهش، ارائه الگویی است که بتواند به بهبود کیفیت آموزش در دوره ابتدایی کمک کند و دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای آینده آماده نماید. این الگو با ترکیب اصول رویکرد گاردنر و برنامه درسی ترکیبی‌محور، می‌تواند به پرورش دانش‌آموزانی کمک کند که نه تنها از نظر علمی توانمند هستند، بلکه از نظر اجتماعی، اخلاقی و خلاقیت نیز رشد یافته‌اند. در نهایت، این پژوهش می‌تواند به عنوان یک چارچوب نظری و عملی برای سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان درسی، و معلمان مورد استفاده قرار گیرد تا نظام‌های آموزشی را به سمت تحول و بهبود سوق دهند.
روش تحقیق
این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، کیفی است. رویکرد کیفی به دلیل ماهیت اکتشافی پژوهش و نیاز به درک عمیق از موضوع، انتخاب شد(تاپینگ12،2023). روش پژوهش به طور خاص، روش کیفی اکتشافی بود که در آن از طریق جمع‌آوری و تحلیل داده‌های کیفی، الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر طراحی شد. این روش به پژوهشگر اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به اعتباریابی کمی، به درک جامع‌تری از موضوع دست یابد و الگوی مفهومی را بر اساس داده‌های کیفی استخراج کند.
جامعه پژوهش شامل تمامی اساتید و متخصصان حوزه‌های روانشناسی تربیتی و علوم تربیتی (با تمامی گرایش‌های مرتبط) بود. این جامعه به دلیل تخصص و تجربه‌ی بالای اعضای آن در زمینه‌ی برنامه‌ریزی درسی و رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، انتخاب شد. از میان این جامعه، نمونه‌گیری به صورت هدفمند انجام شد. معیارهای انتخاب شرکت‌کنندگان شامل داشتن سابقه علمی و حرفه‌ای در حوزه برنامه‌ریزی درسی، آشنایی با رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، و داشتن تجربه عملی در طراحی برنامه‌های درسی بود. در نهایت، ۲۲ تن از اساتید و متخصصان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. این تعداد با توجه به اشباع نظری کافی تشخیص داده شد، به این معنا که پس از مصاحبه با ۲۲ نفر، داده‌های جدید تکرار شدند و اطلاعات جدیدی به دست نیامد.ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته بود. این نوع مصاحبه به دلیل انعطاف‌پذیری و امکان بررسی عمیق نظرات شرکت‌کنندگان، انتخاب شد. سوالات مصاحبه بر اساس مبانی نظری پژوهش و اهداف تحقیق طراحی شدند و شامل سوالاتی درباره ضرورت و الزامات رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، ویژگی‌های الگوی پیشنهادی، و چگونگی طراحی برنامه درسی ترکیبی‌محور بودند. هر مصاحبه به طور متوسط ۴۵ تا ۶۰ دقیقه به طول انجامید و با رضایت شرکت‌کنندگان ضبط شد. سپس، مصاحبه‌ها به صورت متن نوشتاری پیاده‌سازی شدند تا برای تحلیل آماده گردند.
روش تجزیه و تحلیل داده‌ها، کدگذاری موضوعی بود. پس از پیاده‌سازی مصاحبه‌ها، داده‌ها به صورت خط به خط بررسی شدند و کدهای اولیه استخراج گردیدند. سپس، کدهای مشابه در قالب مقوله‌های کلی‌تر دسته‌بندی شدند و در نهایت، مضامین اصلی استخراج گردیدند. این فرآیند با استفاده از نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کیفی مانند NVivo انجام شد تا دقت و اعتبار تحلیل افزایش یابد. کدگذاری و تحلیل داده‌ها به صورت گام به گام و با دقت بالا انجام شد تا اطمینان حاصل شود که تمامی جنبه‌های مرتبط با موضوع پژوهش پوشش داده شده‌اند.علاوه بر مصاحبه‌ها، از سنتز پژوهشی نیز به عنوان یکی از روش‌های اصلی پژوهش استفاده شد. در این روش، پژوهش‌های نظری و تجربی مرتبط با رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر و برنامه درسی ترکیبی‌محور بررسی شدند. برای این منظور، ابتدا پایگاه‌های داده معتبر علمی (مانند Scopus، PubMed، ScienceDirect، و پایگاه‌های داخلی مانند Magiran و SID) جستجو شدند و مطالعات مرتبط با موضوع شناسایی گردیدند. سپس، این مطالعات بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده (مانند سال انتشار، کیفیت روش‌شناسی، و ارتباط با موضوع پژوهش) غربالگری شدند. در نهایت، داده‌های استخراج شده از این مطالعات به صورت نظام‌مند تحلیل و ترکیب شدند تا چارچوب نظری الگوی پیشنهادی تدوین گردد.در نهایت، یافته‌های حاصل از مصاحبه‌ها و سنتز پژوهشی به صورت ترکیبی تحلیل شدند تا الگوی نهایی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر طراحی شود. این الگو به گونه‌ای طراحی شد که بتواند به نیازهای متنوع دانش‌آموزان دوره ابتدایی پاسخ دهد و به بهبود کیفیت آموزش در این دوره کمک کند. طراحی الگو بر اساس اصول رویکرد گاردنر و ویژگی‌های برنامه درسی ترکیبی‌محور انجام شد و تلاش گردید تا تمامی جنبه‌های مرتبط با رشد تحصیلی، اجتماعی، و اخلاقی دانش‌آموزان در آن گنجانده شود.
یافته‌ها
در این پژوهش، داده‌های کیفی حاصل از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با ۲۲ نفر از متخصصان حوزه‌های روانشناسی تربیتی و علوم تربیتی، همراه با یافته‌های حاصل از سنتز پژوهشی، مورد تحلیل قرار گرفتند. برای تحلیل داده‌ها، از روش کدگذاری موضوعی استفاده شد که شامل سه مرحله اصلی کدگذاری باز، کدگذاری گزینشی و کدگذاری انتخابی بود. در مرحله اول، یعنی کدگذاری باز، متن مصاحبه‌ها به صورت خط به خط بررسی شد و جملات کلیدی استخراج گردیدند. سپس، برای هر جمله کلیدی، یک کد اولیه تعیین شد که نشان‌دهنده مفهوم اصلی آن جمله بود. نتایج این فرآیند در جدول ۱ نمایش داده شده است. در این جدول، جملات کلیدی استخراج شده از مصاحبه‌ها در یک ستون و کدهای اولیه مربوط به هر جمله در ستون مقابل آن آورده شده‌اند. این کدها نشان‌دهنده مفاهیم اصلی و اولیه‌ای هستند که از تحلیل داده‌ها به دست آمده‌اند و مبنایی برای مراحل بعدی تحلیل (کدگذاری گزینشی و انتخابی) تشکیل می‌دهند. به طور کلی، جدول ۱ به عنوان نقطه شروع تحلیل داده‌ها، نقش مهمی در سازماندهی و طبقه‌بندی اطلاعات دارد و به پژوهشگر کمک می‌کند تا به درک عمیق‌تری از داده‌ها دست یابد. در مراحل بعدی، این کدهای اولیه در قالب مقوله‌های کلی‌تر و مضامین نهایی دسته‌بندی خواهند شد تا الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر طراحی گردد.
جدول1. کدگذاری باز (متن مصاحبه و کدهای اولیه)
کد اولیه | متن مصاحبه |
پرورش تفکر خلاق | "آموزش باید به گونه‌ای باشد که تفکر خلاق را در دانش‌آموزان پرورش دهد." |
انعطاف‌پذیری برنامه درسی | "برنامه درسی باید انعطاف‌پذیر باشد تا نیازهای متنوع دانش‌آموزان را پوشش دهد." |
ایجاد ارتباط بین موضوعات | "دانش‌آموزان باید بتوانند بین موضوعات درسی مختلف ارتباط برقرار کنند." |
آماده‌سازی برای دنیای واقعی | "آموزش باید دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده کند." |
توجه به تفاوت‌های فردی | "برنامه درسی باید به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان توجه کند." |
تقویت مهارت‌های اجتماعی | "آموزش باید مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان را تقویت کند." |
پرورش ذهن انضباطی | "برنامه درسی باید به پرورش ذهن انضباطی در دانش‌آموزان کمک کند." |
مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه مسئولیت‌پذیر باشند." |
بروز خلاقیت | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا خلاقیت خود را بروز دهند." |
همکاری و کار گروهی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران همکاری کنند." |
مهارت‌های حل مسئله | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های حل مسئله را یاد بگیرند." |
تفکر انتقادی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه تفکر انتقادی داشته باشند." |
بهبود مهارت‌های ارتباطی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند." |
مواجهه با چالش‌های زندگی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با چالش‌های زندگی مواجه شوند." |
خودمدیریتی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های خودمدیریتی را یاد بگیرند." |
استفاده بهینه از منابع | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه از منابع موجود به بهترین شکل استفاده کنند." |
مهارت‌های تصمیم‌گیری | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های تصمیم‌گیری را یاد بگیرند." |
سازگاری با تغییرات | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با تغییرات سازگار شوند." |
یادگیری مادام‌العمر | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های یادگیری مادام‌العمر را توسعه دهند." |
همدلی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران همدلی کنند." |
مهارت‌های رهبری | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های رهبری را یاد بگیرند." |
تعامل مثبت | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران تعامل مثبت داشته باشند." |
مدیریت زمان | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های مدیریت زمان را یاد بگیرند." |
ارتباط مؤثر | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران ارتباط مؤثر برقرار کنند." |
کار تیمی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های کار تیمی را یاد بگیرند." |
همفکری | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران همفکری کنند." |
مدیریت استرس | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های مدیریت استرس را یاد بگیرند." |
همکاری مؤثر | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران همکاری مؤثر داشته باشند." |
مدیریت تعارض | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های مدیریت تعارض را یاد بگیرند." |
ارتباط سازنده | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران ارتباط سازنده برقرار کنند." |
مدیریت پروژه | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های مدیریت پروژه را یاد بگیرند." |
همکاری خلاقانه | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران همکاری خلاقانه داشته باشند." |
مدیریت منابع | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های مدیریت منابع را یاد بگیرند." |
پرورش ذهن ترکیبی | "آموزش باید به دانش‌آموزان کمک کند تا ذهن ترکیبی خود را پرورش دهند." |
پرورش ذهن محترمانه | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا ذهن محترمانه خود را پرورش دهند." |
پرورش ذهن اخلاقی | "آموزش باید به دانش‌آموزان کمک کند تا ذهن اخلاقی خود را پرورش دهند." |
یکپارچگی برنامه درسی | "برنامه درسی باید به گونه‌ای طراحی شود که موضوعات درسی به صورت یکپارچه آموزش داده شوند." |
توجه به نیازهای محلی | "برنامه درسی باید به نیازهای محلی و فرهنگی دانش‌آموزان توجه کند." |
استفاده از فناوری در آموزش | "آموزش باید از فناوری‌های نوین برای بهبود یادگیری دانش‌آموزان استفاده کند." |
مشارکت فعال دانش‌آموزان | "برنامه درسی باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان را به مشارکت فعال در فرآیند یادگیری تشویق کند." |
توجه به سلامت روانی | "آموزش باید به سلامت روانی دانش‌آموزان توجه کند و به آنها کمک کند تا استرس خود را مدیریت کنند." |
پرورش مهارت‌های شناختی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های شناختی خود را تقویت کنند." |
توجه به محیط زیست | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه به محیط زیست احترام بگذارند." |
پرورش مهارت‌های هنری | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های هنری خود را پرورش دهند." |
توجه به نیازهای ویژه | "آموزش باید به نیازهای ویژه دانش‌آموزان توجه کند و برنامه‌های درسی را متناسب با آنها طراحی کند." |
پرورش مهارت‌های فنی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های فنی خود را تقویت کنند." |
توجه به ارزش‌های اخلاقی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه ارزش‌های اخلاقی را در زندگی خود رعایت کنند." |
پرورش مهارت‌های پژوهشی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های پژوهشی خود را توسعه دهند." |
توجه به تنوع فرهنگی | "آموزش باید به تنوع فرهنگی دانش‌آموزان توجه کند و آن را در برنامه‌های درسی لحاظ کند." |
پرورش مهارت‌های ورزشی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های ورزشی خود را تقویت کنند." |
توجه به نیازهای اقتصادی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با مسائل اقتصادی مواجه شوند." |
پرورش مهارت‌های دیجیتالی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های دیجیتالی خود را توسعه دهند." |
توجه به نیازهای اجتماعی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با مسائل اجتماعی مواجه شوند." |
پرورش مهارت‌های مالی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های مالی خود را تقویت کنند." |
توجه به نیازهای عاطفی | "آموزش باید به نیازهای عاطفی دانش‌آموزان توجه کند و به آنها کمک کند تا احساسات خود را مدیریت کنن |
انعطاف‌پذیری برنامه درسی | "برنامه درسی باید انعطاف‌پذیر باشد تا نیازهای متنوع دانش‌آموزان را پوشش دهد." |
ایجاد ارتباط بین موضوعات | "دانش‌آموزان باید بتوانند بین موضوعات درسی مختلف ارتباط برقرار کنند." |
آماده‌سازی برای دنیای واقعی | "آموزش باید دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده کند." |
توجه به تفاوت‌های فردی | "برنامه درسی باید به تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان توجه کند." |
تقویت مهارت‌های اجتماعی | "آموزش باید مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان را تقویت کند." |
پرورش ذهن انضباطی | "برنامه درسی باید به پرورش ذهن انضباطی در دانش‌آموزان کمک کند." |
مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه مسئولیت‌پذیر باشند." |
بروز خلاقیت | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا خلاقیت خود را بروز دهند." |
همکاری و کار گروهی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با دیگران همکاری کنند." |
مهارت‌های حل مسئله | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های حل مسئله را یاد بگیرند." |
تفکر انتقادی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه تفکر انتقادی داشته باشند." |
بهبود مهارت‌های ارتباطی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند." |
مواجهه با چالش‌های زندگی | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه با چالش‌های زندگی مواجه شوند." |
خودمدیریتی | "برنامه درسی باید به دانش‌آموزان کمک کند تا مهارت‌های خودمدیریتی را یاد بگیرند." |
استفاده بهینه از منابع | "آموزش باید به دانش‌آموزان یاد دهد که چگونه از منابع موجود به بهترین شکل استفاده کنند." |
جدول2. کد گذاری محوری و تبدیل کد های اولیه به زیر مولفه ها
زیرمولفه | کدهای اولیه |
تفکر و خلاقیت | پرورش تفکر خلاق، تفکر انتقادی، همفکری، خلاقیت |
انعطاف‌پذیری برنامه درسی | انعطاف‌پذیری برنامه درسی، توجه به تفاوت‌های فردی، شخصی‌سازی آموزش |
یکپارچگی و ارتباط بین موضوعات | ایجاد ارتباط بین موضوعات، یکپارچگی برنامه درسی، پرورش ذهن ترکیبی |
آماده‌سازی برای زندگی واقعی | آماده‌سازی برای دنیای واقعی، مواجهه با چالش‌های زندگی، سازگاری با تغییرات |
مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی | تقویت مهارت‌های اجتماعی، بهبود مهارت‌های ارتباطی، ارتباط مؤثر، همدلی |
مسئولیت‌پذیری و خودمدیریتی | مسئولیت‌پذیری، خودمدیریتی، مدیریت زمان، مدیریت استرس |
کار تیمی و همکاری | کار گروهی، همکاری مؤثر، همکاری خلاقانه، مدیریت تعارض |
حل مسئله و تصمیم‌گیری | مهارت‌های حل مسئله، مهارت‌های تصمیم‌گیری، تفکر تحلیلی |
یادگیری مادام‌العمر | یادگیری مادام‌العمر، استفاده بهینه از منابع، مدیریت پروژه |
پرورش ذهن اخلاقی و ارزش‌محور | پرورش ذهن اخلاقی، توجه به ارزش‌های اخلاقی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی |
توجه به نیازهای محلی و فرهنگی | توجه به نیازهای محلی، توجه به تنوع فرهنگی، احترام به محیط زیست |
استفاده از فناوری | استفاده از فناوری در آموزش، توسعه مهارت‌های دیجیتالی |
مشارکت فعال دانش‌آموزان | مشارکت فعال، تعامل مثبت، ارتباط سازنده |
سلامت روانی و عاطفی | توجه به سلامت روانی، توجه به نیازهای عاطفی، مدیریت استرس |
مهارت‌های شناختی و پژوهشی | پرورش مهارت‌های شناختی، پرورش مهارت‌های پژوهشی |
مهارت‌های هنری و ورزشی | پرورش مهارت‌های هنری، تقویت مهارت‌های ورزشی |
مهارت‌های فنی و عملی | توسعه مهارت‌های فنی، استفاده بهینه از منابع، مدیریت پروژه |
مهارت‌های مالی و اقتصادی | پرورش مهارت‌های مالی، توجه به نیازهای اقتصاد |
زیرمولفه شامل چند کد اولیه مرتبط است که بر اساس موضوعات مشترک و ارتباط مفهومی بین آنها گروه‌بندی شده‌اند. به عنوان مثال، زیرمولفه تفکر و خلاقیت شامل کدهای اولیه مانند پرورش تفکر خلاق، تفکر انتقادی، همفکری و خلاقیت است.
جدول 3. کد گذاری انتخابی و تبدیل زیر مولفه ها و مولفه های اصلی
مولفه نهایی | زیرمولفه‌ها |
پرورش مهارت‌های تفکر | تفکر و خلاقیت، حل مسئله و تصمیم‌گیری، یادگیری مادام‌العمر |
ویژگی‌های برنامه درسی | انعطاف‌پذیری برنامه درسی، یکپارچگی و ارتباط بین موضوعات |
آماده‌سازی برای زندگی واقعی | آماده‌سازی برای زندگی واقعی، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی |
مسئولیت‌پذیری و خودمدیریتی | مسئولیت‌پذیری و خودمدیریتی، کار تیمی و همکاری |
توجه به تفاوت‌های فردی | توجه به نیازهای محلی و فرهنگی، مشارکت فعال دانش‌آموزان |
سلامت روانی و عاطفی | سلامت روانی و عاطفی، مهارت‌های شناختی و پژوهشی |
مهارت‌های عملی و کاربردی | مهارت‌های هنری و ورزشی، مهارت‌های فنی و عملی، مهارت‌های مالی و اقتصادی |
در این مرحله، ۱۸ زیرمولفه در قالب ۷ مولفه نهایی دسته‌بندی شدند. این مولفه‌ها نشان‌دهنده ابعاد اصلی الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر هستند. هر مولفه نهایی شامل چند زیرمولفه مرتبط است که به شکلی منسجم و هدفمند طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، مولفه نهایی پرورش مهارت‌های تفکر شامل زیرمولفه‌های تفکر و خلاقیت، حل مسئله و تصمیم‌گیری و یادگیری مادام‌العمر است.
شکل 1.الگوی برنامه درسی ترکیبی محور برای دوره ابتدایی با تاکید بر رویکردهای اذهان پنجگانه گاردنر
بحث و نتیجهگیری
این پژوهش با هدف طراحی الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور برای دوره ابتدایی با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر انجام شد. روش پژوهش، کیفی و از نوع اکتشافی بود که در آن از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با ۲۲ نفر از متخصصان حوزه‌های روانشناسی تربیتی و علوم تربیتی و همچنین سنتز پژوهشی استفاده شد. داده‌ها با استفاده از روش کدگذاری موضوعی تحلیل شدند و در نهایت، الگوی برنامه درسی طراحی گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد که این الگو شامل ۷ مولفه نهایی و ۱۸ زیرمولفه بود که به شکلی نظام‌مند و جامع، نیازهای دانش‌آموزان دوره ابتدایی را پوشش می‌دهد.
در ادامه مولفه‌ها و زیرمولفه‌های نهایی به طور دقیق و با جملات متنوع بیان می گردد.بر اساس تحلیل داده‌ها، الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، شامل ۷ مولفه نهایی و ۱۸ زیرمولفه است که به شرح زیر می‌باشند .
1) پرورش مهارت‌های تفکر:تفکر و خلاقیت: این زیرمولفه بر پرورش توانایی دانش‌آموزان در تفکر خلاق و نوآورانه تأکید دارد.حل مسئله و تصمیم‌گیری: این بخش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای حل مسائل پیچیده و تصمیم‌گیری آگاهانه را کسب کنند.یادگیری مادام‌العمر: این زیرمولفه بر اهمیت یادگیری مستمر و توسعه مهارت‌های یادگیری مادام‌العمر تأکید می‌کند(دیلکسی و همکاران13،2023).
2) ویژگی‌های برنامه درسی:انعطاف‌پذیری برنامه درسی: این بخش نشان می‌دهد که برنامه درسی باید به گونه‌ای طراحی شود که به نیازهای متنوع دانش‌آموزان پاسخ دهد.یکپارچگی و ارتباط بین موضوعات: این زیرمولفه بر اهمیت ایجاد ارتباط بین موضوعات درسی مختلف تأکید دارد(بوتس و ریچ14،2022).
3) آماده‌سازی برای زندگی واقعی:آماده‌سازی برای زندگی واقعی: این بخش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده شوند.مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی: این زیرمولفه بر تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی دانش‌آموزان تأکید دارد(ستیوان و همکاران15،2022).
4) مسئولیت‌پذیری و خودمدیریتی:مسئولیت‌پذیری و خودمدیریتی: این بخش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مسئولیت‌پذیر و خودمدیریت‌گر باشند.کار تیمی و همکاری: این زیرمولفه بر اهمیت کار تیمی و همکاری در فرآیند یادگیری تأکید می‌کند(گاردنر16،2021).
5) توجه به تفاوت‌های فردی:توجه به نیازهای محلی و فرهنگی: این بخش نشان می‌دهد که برنامه درسی باید به نیازهای محلی و فرهنگی دانش‌آموزان توجه کند.مشارکت فعال دانش‌آموزان: این زیرمولفه بر اهمیت مشارکت فعال دانش‌آموزان در فرآیند یادگیری تأکید دارد.
6) سلامت روانی و عاطفی:سلامت روانی و عاطفی: این بخش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا سلامت روانی و عاطفی خود را حفظ کنند..مهارت‌های شناختی و پژوهشی: این زیرمولفه بر تقویت مهارت‌های شناختی و پژوهشی دانش‌آموزان تأکید دارد(الساید و همکاران17،2021).
7) مهارت‌های عملی و کاربردی.مهارت‌های هنری و ورزشی: این بخش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های هنری و ورزشی خود را توسعه دهند.مهارت‌های فنی و عملی: این زیرمولفه بر تقویت مهارت‌های فنی و عملی دانش‌آموزان تأکید دارد.مهارت‌های مالی و اقتصادی: این بخش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های مالی و اقتصادی خود را بهبود بخشند( تامبو و همکاران18،2021).
یافته‌های این پژوهش با بخشی از یافته های پژوهش های اسدیان و همکاران،1392،صباحی زاده و همکاران،1392،تجریو بیانی،1398، میرشکار و همکاران،1402، یوسفی و همکاران،1402، معصومی نژاد و همکاران،1402،علاجی و همکاران،1403، اسلام و همکاران،2020، هسو و لین،2022، هلینگ،2023، راموس براون، 2023،ردیسیک و همکاران،2022 وروک و دانایی،2024، همسو بود."در برخی از مصاحبه‌ها، متخصصان به طور مکرر بر اهمیت پرورش تفکر خلاق و انتقادی تأکید داشتند. به عنوان مثال، یکی از شرکت‌کنندگان بیان کرد: "دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که چگونه خارج از چارچوب‌های معمول فکر کنند و راه‌حل‌های نوآورانه برای مسائل ارائه دهند." این دیدگاه به وضوح در مولفه پرورش مهارت‌های تفکر الگوی پیشنهادی منعکس شده است.همچنین، در چندین مصاحبه، متخصصان بر لزوم انعطاف‌پذیری برنامه درسی تأکید کردند. یکی از شرکت‌کنندگان اشاره کرد: "برنامه درسی باید به گونه‌ای طراحی شود که به نیازهای متنوع دانش‌آموزان پاسخ دهد و امکان شخصی‌سازی آموزش را فراهم کند." این نظر در مولفه ویژگی‌های برنامه درسی الگو گنجانده شد.یکی دیگر از یافته‌های کلیدی این پژوهش، اهمیت آماده‌سازی دانش‌آموزان برای زندگی واقعی بود. در برخی از مصاحبه‌ها، متخصصان بیان کردند که آموزش باید دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده کند. به عنوان مثال، یکی از شرکت‌کنندگان گفت: "دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که چگونه با مسائل واقعی زندگی مواجه شوند و راه‌حل‌های عملی ارائه دهند." این دیدگاه در مولفه آماده‌سازی برای زندگی واقعی الگو منعکس شده است.علاوه بر این، در برخی از مصاحبه‌ها، متخصصان بر اهمیت توجه به تفاوت‌های فردی تأکید کردند. یکی از شرکت‌کنندگان بیان کرد: "هر دانش‌آموز منحصر به فرد است و برنامه درسی باید به این تفاوت‌ها توجه کند." این نظر در مولفه توجه به تفاوت‌های فردی الگو گنجانده شد.به عنوان محقق این پژوهش، معتقدم که الگوی پیشنهادی می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش در دوره ابتدایی کمک کند. این الگو با ترکیب اصول رویکرد گاردنر و برنامه درسی ترکیبی‌محور، به پرورش دانش‌آموزانی کمک می‌کند که نه تنها از نظر علمی توانمند هستند، بلکه از نظر اجتماعی، اخلاقی، و خلاقیت نیز رشد یافته‌اند. پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان آموزشی، این الگو را به عنوان یک چارچوب نوآورانه برای طراحی برنامه‌های درسی دوره ابتدایی مد نظر قرار دهند."
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که طراحی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، می‌تواند به پرورش دانش‌آموزانی کمک کند که نه تنها از نظر علمی توانمند هستند، بلکه از نظر اجتماعی، اخلاقی، و خلاقیت نیز رشد یافته‌اند. برای مثال، مولفه پرورش مهارت‌های تفکر به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا تفکر خلاق و انتقادی خود را توسعه دهند، در حالی که مولفه ویژگی‌های برنامه درسی با تأکید بر انعطاف‌پذیری و یکپارچگی، به نیازهای متنوع دانش‌آموزان پاسخ می‌دهد. همچنین، مولفه آماده‌سازی برای زندگی واقعی دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی آماده می‌کند."یافته‌های این پژوهش با نظریه‌ها و ادبیات موجود در حوزه برنامه‌ریزی درسی و رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر همسو است. برای مثال، نظریه هوش‌های چندگانه گاردنر بر این موضوع تأکید دارد که آموزش باید به گونه‌ای طراحی شود که انواع مختلف هوش و ذهن را پرورش دهد. این نظریه از مولفه‌هایی مانند پرورش مهارت‌های تفکر و توجه به تفاوت‌های فردی در الگوی پیشنهادی حمایت می‌کند(گاردنر،2020). همچنین، نظریه برنامه درسی ترکیبی‌محور دراک و بورنز بر اهمیت یکپارچگی و ارتباط بین موضوعات درسی تأکید دارد که با مولفه ویژگی‌های برنامه درسی در این پژوهش همخوانی دارد( ملیکینن19،2024).علاوه بر این، نظریه یادگیری مادام‌العمر از مولفه یادگیری مادام‌العمر در الگوی پیشنهادی حمایت می‌کند و نشان می‌دهد که آموزش باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان را برای یادگیری مستقل و مداوم آماده کند( عبدالله و همکاران20،2021).
در مجموع، این پژوهش نشان داد که طراحی الگوی برنامه درسی ترکیبی‌محور با تأکید بر رویکرد اذهان پنجگانه گاردنر، می‌تواند به بهبود کیفیت آموزش در دوره ابتدایی کمک کند. این الگو با ترکیب اصول رویکرد گاردنر و برنامه درسی ترکیبی‌محور، به پرورش دانش‌آموزانی کمک می‌کند که نه تنها از نظر علمی توانمند هستند، بلکه از نظر اجتماعی، اخلاقی، و خلاقیت نیز رشد یافته‌اند. پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان آموزشی، این الگو را به عنوان یک چارچوب نوآورانه برای طراحی برنامه‌های درسی دوره ابتدایی مد نظر قرار دهند.
منابع
اسدیان، سیروس، و حبیبی آذر، افسانه. (1392). بررسی اثربخشی برنامه درسی علوم به شیوه آموزش محور با برنامه درسی علوم به شیوه پژوهش محور در دوره ابتدایی، علوم رفتاری، 5(15): 9-23.
تجری، طیبه، و بیانی، مرضیه. (1398). طراحی الگوی برنامه درسی آموزش علوم تجربی دوره ابتدایی بر اساس نظریه هوش چندگانه گاردنر، پژوهش در آموزش علوم ابتدایی، 1(1 ): 39-50.
رضا معصومی نژاد، اسماء صادقلو، سارا کاشانیان، و مهسا محمودی. (1402). تبیین مؤلفه‌های رویکرد تلفیقی در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی: یک پژوهش کیفی، مجله آموزش پژوهی نوین، 9(33): 13-24.
صباحی زاده، محمود، کشتی آرای، نرگس، و صفایی موحد، سعید. (1392). تغییر برنامه‌های درسی تربیت معلم بر اساس رویکرد اذهان پنج گانه گاردنر. همایش ملی انجمن مطالعات درسی ایران (تغییر در برنامه درسی دوره های تحصیلی آموزش و پرورش).
علاجی، علیرضا، معین گلزاری، محمدصادق، کریم نژاد، دانیال منیری. (1403). بررسی نظامند برنامه درسی تلفیقی و اصول مرتبط با آن، هفدهمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
یوسفی، فاطمه، نوریان، محمد، سمیعی زفرقندی، مرتضی. (1402). اعتبارسنجی الگوی تلفیق بازی‌های بومی محلی در برنامه‌های درسی دوره ابتدایی، پژوهش‌های برنامه درسی و آموزش، 2(13): 157-170.
نرگس میرشکار، پروین احمدی، و پروین صمدی. (1402). تدوین راهنمای عمل برنامه‌درسی تلفیقی و اعتبارسنجی آن از دیدگاه معلمان، نشریه برنامه درسی و آموزش یادگیرنده محور، 2(3): 59-77.
Abdullah, M., Chamid, N., & Khamim, K. (2021, February). Reorientation of the andragogy concept and its relevance to higher education in Indonesia for answering the global era of information: Critical review of Malcolm Knowles perspective. In Proceedings of the 2nd International Conference on Islamic Studies, ICIS 2020, 27-28 October 2020, Ponorogo, Indonesia.
Butts, J. B., & Rich, K. L. (2022). Nursing ethics: Across the curriculum and into practice. Jones & Bartlett Learning.
Dilekçi, A., & Karatay, H. (2023). The effects of the 21st century skills curriculum on the development of students’ creative thinking skills. Thinking skills and creativity, 47, 101229.
Elsayed, A. M. A., Abbas, R. E. S., & Abdou, M. S. A. (2021). Can an Educational Activity Program Based on Feuerstein's Program and Gardner's Theory Increase Excellence and Creativity in Math in Omani Students? FWU Journal of Social Sciences, 15(3).
Gardner, H. (2020). A synthesizing mind: A memoir from the creator of multiple intelligences theory. mit Press.
Gardner, H. (2021). Disciplined mind: What all students should understand. Simon & Schuster.
Hsu, H. T., & Lin, C. C. (2022). Factors Influencing University Students’ Intention to Engage in Mobileassisted Language Learning through the Lens of Action Control Theory. Educational Technology & Society, 25(4), 29-42.
Islam, M., Lodhi, A. S., & Khan, A. M. (2020). Future L2 selves of Pakistani learners of English: A qualitative perspective. Linguistics and Literature Review, 6(1).
Kelly, S. J., Kelly, J. S., Gardner, E., Baker, J., Monk, C., & Julian, A. (2023). Improving attitudes towards adders (Vipera berus) and nature connectedness in primary‐age group children. People and Nature, 5(6), 1908-1921.
Kilag, O. K., Marquita, J., & Laurente, J. (2023). Teacher-led curriculum development: Fostering innovation in education. Excellencies: International Multi-disciplinary Journal of Education (2994-9521), 1(4), 223-237
Kwon, E. (2022). A mixed-methods study on L2 motivation of Korean junior college English major students (Doctoral dissertation, University of Essex).
Mielikäinen, M. (2022). Towards blended learning: Stakeholders’ perspectives on a project-based integrated curriculum in ICT engineering education. Industry and Higher Education, 36(1), 74-85.
Radišić, J., Baucal, A., Jošić, S., Tartas, V., Leskinen, J., Ziegler, G., ... & Nordström, A. (2022). Dialogue, diversity and interdisciplinarity in the field of learning and instruction: book of abstracts.
Ramos-Brown, M. D. (2021). The effect of a conclusion-outcome debate on L2 Spanish learners’ oral fluency and the interactions between dysfluencies, motivation and task design (Doctoral dissertation, University of Leeds).
Rock, D., & Danaee, M. (2024). The Socio-Educational Model: An Evidence-Based Re-evaluation. Applied Linguistics, amae063.
Setiawan, R., Mardapi, D., & Karyanto, U. B. (2020). Multiple Intelligences-Based Creative Curriculum: The Best Practice. European Journal of Educational Research, 9(2), 611-627.
Thambu, N., Prayitno, H. J., & Zakaria, G. A. N. (2021). Incorporating active learning into moral education to develop multiple intelligences: A qualitative approach. Indonesian Journal on Learning and Advanced Education (IJOLAE), 3(1), 17-29.
Topping, K. J. (2022). Educational systems for disruptive adolescents. Routledge.
Tsou, W., & Tsai, S. C. (2024). Interactive learning for professional development of bilingual education by a blended instructional approach. Interactive Learning Environments, 32(5), 1569-1581
Zivan, M., & Horowitz-Kraus, T. (2020). Parent–child joint reading is related to an increased fixation time on print during storytelling among preschool children. Brain and Cognition, 143, 105596.
[1] - دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی درسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. Asqare8@gmail.com
[2] - دانشیار گروه برنامه ریزی درسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران ( نویسنده مسؤل). f.nateghi@ iau-arak.ac.ir
[3] - استادیارگروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. m.seifi@ iau-arak.ac.ir
[4] - Mandrikas et al
[5] - Maba, & Mantra
[6] - Hui
[7] -Kwon
[8] -Mielikäinen
[9] -Kilag etal
[10] -Kelly et al
[11] -Tsou & Tsai
[12] -Topping
[13] -Dilekçi et al
[14] -Butts & Rich
[15] -Setiawan et al
[16] - Gardner
[17] -Elsayed et al
[18] -Thambu et al
[19] - Mielikäinen
[20] -Abdullah et al
Designing a hybrid-oriented curriculum template for the elementary school with Emphasis on Gardner's five mind approaches
Mehzad Alirazaei1, Faezeh Nateghi2, Mohammad Seifi3
Abstract:
Purpose: The purpose of this research was to design a hybrid-oriented curriculum model for the elementary school with an emphasis on Gardner's Five Minds approach.
Method: The research method was qualitative and exploratory. Data were collected through semi-structured interviews with 22 experts in the fields of educational psychology and educational sciences, as well as research synthesis. Data analysis was done using thematic coding method.
Findings: The findings of the research showed that the hybrid curriculum model with emphasis on Gardner's five minds approach, including 7 final components (development of thinking skills, curriculum features, preparation for real life, responsibility and self-management, attention to individual differences, mental and emotional health, and practical and applied skills) and 18 subcomponents. This template is designed to cover the diverse needs of elementary school students.
Conclusion: The results of the research showed that the proposed model can help raise students who are not only scientifically capable, but also socially, morally, and creatively developed. By combining the principles of Gardner's approach and hybrid curriculum, this model helps to improve the quality of education in elementary school. It is suggested that policymakers and educational planners consider this model as an innovative framework for designing primary school curricula.
Keywords: hybrid curriculum, elementary school, Gardner's five minds approach.
[1] - Ph.D. student of Curriculum Planning, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.
[2] -Associate Professor of Curriculum Planning Department, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.
[3] -Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran.