زمینه و هدف :آلودگی هوا یکی از معضلات اساسی کلان شهرها است که به یکی از مسایل مهم تبدیل گردیده است. مسیریابی و منشایابی حرکت آلاینده های جوی در شرایط وقوع آلودگی های حدی در کلان شهر تهران هدف تحقیق حاضر می باشد. روش بررسی :در این تحقیق، از داده های ایستگاهی آلودگی هوا، داده های تصویر ماهواره ای Terra و از داده هایFNL ، بهره گرفته شده است. روزهای بسیار آلوده برای آلاینده های PM10 و O3با بهره گیری از شاخص PSI محاسبه گردید. در کنار مسیریابی آلاینده ها توسط تصاویر ماهواره ای به صورت چشمی از مدل HYSPLIT، برای منشأیابی آلاینده ها در سه تراز ارتفاعی10، 1500 و 5000 متری از سطح زمین بهره گرفته شد. خروجی های حاصل از تصاویر ماهواره ای و مدل، برای درک عمیق تر در محیط GIS ترسیم شدند. یافته ها: به طور کلی، در الگوی پشته برون حاره، سنجنده MODIS، گرد و غباری که از کشور سوریه، شمال شرقی تا جنوب شرقی کشور عربستان، مرکز، شمال و جنوب عراق و بخش هایی از ترکیه می باشد را نشان می دهد. منشا گرد و غبار در مدل HYSPLIT، در ترازهای 10 و 1500 متری از جانب شمال شرق و نواحی غربی می باشد. در الگوی ترکیبی، گرد و غبار بسیار شدیدی توسط سنجنده مودیس بر روی کشورهای عربستان، عراق، سوریه و اردن و بخش هایی از ترکیه قابل مشاهده می باشد. جریانات غباری در مدل HYSPLIT، در تراز 10 متری از شمال شرق و شمال غربی و در تراز 1500 متری، ناشی از شرایط محلی و در تراز 5000 متری این تغییرات محسوس تر است. بحث و نتیجه گیری:به طور کلی، برررسی مسیر یابی و منشأیابی حرکت آلاینده های جوی PM10و O3در کلان شهر تهران در قالب دو الگوی هم دیدی اصلی شامل الگوی پشته برون حاره و الگوی ترکیبی ارایه و طبقه بندی گردید. Manuscript profile